r
Hogere zee, lagere bo
iai
Fietsen naar je Werk heeft vervolg
SPECiAL GO-KART DAY
KEUZEMENU:
36 I Woensdag 14 februari 2007 PZC
VRAGEN AAN
Beperking van de uitstoot van kooldioxide
(COJ helpt tegen het indammen van de ge
volgen van klimaatverandering. Ook de ge
wone burger kan daaraan bijdragen.
Naam: Ad Phernambucq
Leeftijd: 51
Woonplaats: Ovezande
Beroep: coördinator Zeeuws Platform Duurza
me Ontwikkeling
AD PHERNAMBUCQ
IEDERE DONDERDAG IS HET BIJ
INDOOR KARTING MIDDELBURG
door Rinus Antonisse
Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energiebesparing door de
burger zet toch weinig zoden aan de dijk
Het helpt absoluut. In ons eigen huishoudinkje doen we het al zeker 15
jaar. In de schuur heb ik tabellen hangen van het energie- en waterver
bruik en de autokilometers. Dat is handig om te kijken of je acties er toe
doen. Bij ons is dat zeker het geval.
Waar moetje aan denken?
De stookkosten kun je verlagen door veel te doen aan isolatie. Zorgen
dat er weinig warmte verloren gaat. Daar is al veel aan vebeterd. Door
een betere isolatie is het gasverbruik in nieuwe woningen de afgelopen
tien jaar gehalveerd.
Ook in oudere woningen kan er heus het een en ander gebeuren. Ruim
teverwarming is een grote energievreter. De investeringen verdienen
zichzelf terug.
Voor de warmwatervoorziening hebben wij een zonneboiler met een
collector op dak. Dat levert ongeveer eenderde gasbesparing op.
Het elektriciteitsverbruik kunnen je verlagen door besparing en door
het duurzaam op te wekken. Op ons dak liggen 34 zonnepanelen, die
2700 kilowatt per jaar leveren, op een gezinsverbruik van 3300 kilowatt.
Als de kinderen het huis uit zijn, dan houden we over.
Ik hoop wel dat de ruimere subsidieregelingen die er vroeger voor zon-
ne-energie waren, weer terugkomen. In het nieuwe regeerakkoord wor
den daarover gelukkig positieve verwachtingen gewekt.
De besparing op elektriciteit kan onder meer door spaarlampen te ge
bruiken en apparaten niet standby te laten staan. Een waterbed is een
energieslurper, al gauw een kwart van het verbruik. Hetzelfde verhaal
gaat op voor plasma-schermen. En je kunt je afvragen of al die buiten
verlichting zonodig moet. De meeste mensen kijken op hun rekening
van Delta alleen naar het eindbedrag. Het is goed ook eens op de ver
bruikscijfers te letten.
Gaat het alleen om energie en water?
Ook op vervoer is aardig wat te winnen. Het Zeeuws Platform heeft niet
voor niets de campagne Fiets naar je werk opgezet. Voor de korte ritjes
en woon-werkverkeer kan best meer gefietst worden. Dat levert ook
nog winst voor je gezondheid op.
De auto is in Zeeland bijna onmisbaar, wij hebben er ook een. Maar ge
bruik die zo selectief mogelijk.
Ook bij het recreatieve verkeer is veel te winnen. Denk aan al die vlieg
reizen, die mogen best beter beprijsd worden. Het nieuwe kabinet wil
daar ook een milieutoeslag voor invoeren.
Je kunt ook groene stroom kopen. Zeeland scoort hiermee onder het
landelijk gemiddelde en je kunt natuurlijk lid worden van de vereniging
Zeeuwind.
Voor allerlei consumptieve aanschaffen is het mogelijk een groene credit
kaart te gebruiken. Dan draag je eraan bij dat de CO-uitstoot die door
de aankoop wordt veroorzaakt, wordt gecompenseerd dooor de aan
plant van bomen. Er is een reeks mogelijkheden voor de individuele bur
ger en zijn gezin. Het zit vooral in gedrag, in aankopen en in maatrege
len in huis.
Blijft de vraag: helpt het?
Alleen als we het allemaal doen. Dat klinkt een beetje gemakkelijk,
maar het is eigenlijk wel zo. De aanpak van de klimaatverandering vergt
komende 20-30 jaar een zeer grote inspanning. Van de industrie, de ver-
voersector, overheden, bedrijven en zeker ook van burgers. Het gaat tot
in alle haarvaten van de maatschappij. Die burger is één van de partijen
in het geheel.
Je hebt wat dat betreft ook verantwoordelijkheden. Of de bijdrage van
de burger nu geprikkeld wordt door belastingmaatregelen of door voor
lichting, doet er niet eens zo toe. Er is in elk geval een bijdrage nodig.
Door de klimaatverandering
moet Zeeland rekening
houden met een extra
zeespiegelrijzing. Bovendien
zakt de bodem steeds
verder in. Dat vergt een
andere aanpak van de
kustverdediging.
door Rinus Antonisse
Ook al slaagt de mens
heid er snel in de uit
stoot van broeikasgas
sen te beperken, dan
nog blijven de gevolgen heel lang
naijlen. De temperatuur stijgt nog
eeuwen, de extra zeespiegelrijzing
gaat zelfs nog langer door. Wereld
wijd, eveneens in het miniplekje
op aarde dat Zeeland heet.
In de vertaling van directeur Mar
ten Hemminga van stichting Het
Zeeuwse Landschap: „Zeeland
moet zich voorbereiden op een ve
le generaties durende periode van
een versneld stijgende zeespiegel."
Dan gaat het om meerdere milli
meters per jaar. Dat lijkt weinig,
maar opgeteld over honderd jaar
gaat het om vele centimeters.
Hemminga geeft aan dat voor de
periode vanaf 1900 de waterstand
in de Noordzee gemiddeld twee
millimeter per jaar steeg. Tussen
1993 en 2004 was dat ongeveer
drie millimeter. „De laatste scena
rio's van het KNMI en het Intergo
vernmental Panel on Climate
Change voorspellen een zeespiegel
rijzing van tussen 35 en 85 centi
meter in het jaar 2100."
In Zeeland is sprake van een extra
effect: de bodemdaling. In negen
eeuwen gaat het om het inzakken
van de bodem met zo'n vier
meter. Naast de natuurlijke daling
deed (en doet) de mens er een
schep bovenop: de moernering
(turf afgraven) tussen 1300-1500
en na 1850 de bemaling. „In 2050
wordt in Zeeland op de meeste
plekken een daling van enkele cen
timeters tot enkele decimeters op
Walcheren voorzien", zegt Hem
minga. „Veel delen van Zeeland lig
gen nu al ruim onder het gemid
deld zeeniveau, met name de
vroegst bedijkte oudlandgebieden.
In de komende eeuw wordt het
verschil tussen de maaiveldhoogte
van de polders en het gemiddeld
zeeniveau dus nog groter."
De directeur van Het Zeeuwse
Landschap houdt zich al geruime
tijd bezig met het zoeken naar op
lossingen. Er is méér nodig dan
het indammen van de uitstoot aan
broeikasgassen, met name kooldi
oxide (CO,). Volgens Hemminga is
het almaar aanpassen van de huidi
ge zeeweringen geen juiste aan
pak, ook al zijn de technieken daar
voor toereikend. Eén enkele,
steeds hogere, dijk als bescher
ming tegen stormvloeden vindt
hij hachelijk.
Onder de ideeën die (internatio
naal) worden ontwikkeld om de
zeespiegelrijzing op te vangen, zijn
er twee die Hemminga voor de
Zeeuwse delta zeer interessant
acht. „De eerste is om over te gaan
van beschermen in de hoogte naar
beschermen in de breedte. Dat wil
zeggen, omschakelen van het ver
hogen van de dijken naar het ver
breden van de kustzone. De twee
de is om ten behoeve van kustvei-
ligheid natuurlijke processen zoveel
mogelijk in te zetten."
Het zijn hoe dan ook oplossingen
die in de kuststrook voor grote ver
anderingen zorgen. Er zal sowieso
meer ruimte nodig zijn voor zowel
een verbrede dijkzone als een na
tuurlijke schorbuffer. Hemminga
denkt aan een een breedte van on
geveer 1000 meter voor een zeewe
ring 'nieuwe stijl'.
Het betekent dat achter de huidige
dijken grond vrijgemaakt moet
worden, zeg maar in de vorm van
Storm op de Westerschelde; om de gevolgei
ten Hemminga van stichting Het Zeeuwse L;
een 'planologische reservering'.
„Het belangrijkste gebied om mee
te beginnen is de Westerschelde",
aldus Hemminga. „Die is het
kwetsbaarst." Hij beklemtoont dat
in een verbrede dijkzone nog wel
activiteiten mogelijk zijn (zoals
landbouw, recreatie, aquacultuur,
natuur). „Maar woningbouw of
Stijging zee en daling bodem in Zeeland vanaf 1900 tot 2100
zeespiegel stijgt vanaf 1900 tot 21001 meter
door Marcel Modde
GOES - Fietsen scoort. Wie regelma
tig kilometers vreet op de tweewie-
Ier, kan meedoen aan een nieuwe
actie van COS Nederland.
Door de fietsprestaties te registre
ren op de internetpagina van het
instituut, wordt gelijk duidelijk
wat al die inspanning oplevert, af
gezet tegen de auto als alternatief
Iedere fietskilometer is niet alleen
goed voor de gezondheid en de
portemonnee, tevens wordt inzich
telijk gemaakt wat de bijdrage is
aan de verlaging van de C02-uit-
stoot en hoeveel bomen zo wor
den bespaard.
De landelijke actie is het vervolg
op de campagne Fiets naar je
Werk en wordt aangestuurd door
het COS Zeeland.
Het ministerie van VWS heeft
80.000 euro beschikbaar gesteld
voor de uitvoering.
Voorwaarde is dat bedrijven, ge
meenten en instanties samen óók
dat bedrag ophoesten.
Volgens J. Koeman van het COS in
Goes gaat het om 5 euro per deel
nemer per jaar. „De meest goedko
pe manier van bedrijfsfitness."
Werkgevers worden aangeschre
ven om het woon-werkverkeer
per fiets van hun personeel te sti
muleren.
Nieuw ten opzichte van de vorige
campagne, die vijftien jaar heeft ge
draaid, is dat nu ook recreatieve
fietsers kunnen meedoen.
De Zeeuw fietst graag, aldus Koe
man. Vorig jaar telde de actie hier
een kleine 3000 deelnemers. Lan
delijk waren dat er 14.000.
Aanmelding is mogelijk op
www.fietsenscoort.nl.
KARTEN EN ETEN: OQ 50
S X 12 MINUTEN KARTEN
T0118-617475
SPARE-RIBS/SATÉ/
HALVE KIP
[reserveren
gewenst)
