Kokkelvissers willen nu naar Mauritanië
de dokter verzuipt door schaalvergroting
Biologen vrezen voor
Afrikaanse venusschelpen
zaterdag 3 februari 2007
Stichting Wad zegt te beschik
ken over informatie waaruit
blijkt dat Holland Shellfish jaar
lijks 300.000 ton venusschelpen
wil oogsten.
Hofstee: „Dat zouden desastreu
ze praktijken zijn. Het is veel
meer dan er in topjaren aan kok
kels in de Waddenzee werd weg-
gevist. Als ze hun zin krijgen,
zijn over pakweg vijf jaar alle
banken met venusschelpen ver
dwenen. Wij hebben begrepen
dat meneer Lenger bereid is
veel geld te betalen aan de over
heid van Mauritanië, in ruil
voor vislicenties."
Simon Lenger, directeur van
Holland Shellfish, is verbitterd.
Hij vindt nog altijd dat de kok
kelvissers ten onrechte door de
biologen en ecologen uit de Wad
denzee zijn verdrongen. „Het
wad ligt vol kokkels. Een deel
kan gerust opgevist worden, zon
der de vogeltjes te benadelen."
Zijn boosheid richt zich vooral
op professor Theunis Piersma,
onderzoeker bij het Nederlands
Instituut voor Onderzoek dei-
Zee (Nioz) op Texel. „Die liegt
er over mijn plannen om op ve
nusschelpen te vissen voor de
kust van Mauritanië weer op
los. Ik heb nog geen schelp opge
vist, toch word ik nu al afge
Vissers vangen venusschelpen in Mauritanië.
nië zijn. Exploitatie moet niet
op voorhand uitgesloten zijn.
Imares leert Mauritanië hoe het
de-rijke vis- en schelpdierbestan
den duurzaam kan beheren.
Deze kennisoverdracht heeft on
der meer geleid tot de oprich
ting van een visserij-instituut in
het woestijnland: Imrop. De Ne
derlandse leermeesters denken
dat Imrop thans goed in staat is
om de vergunningaanvraag van
Holland Shellfish af te hande
len. Imares speelt daar verder
geen actieve rol in.
Daar denken de natuurorganisa
ties anders over. Ze vermoeden
dat de banden tussen Imares en
de via een coup aan de macht ge
komen leiders van Mauritanië
veel nauwer zijn. WNF'er Carel
Drijver: „Imares heeft op zijn
minst de schijn tegen. De minis
ter van visserij van Mauritanië,
die voor het vissen op de venus
schelpen is, komt bij Imrop van
daan en is door Nederlanders op
geleid."
Anders dan in de strijd over de
kokkelvisserij in de Waddenzee
doen de wadbiologen van de
Universiteit van Groningen en
het Nederlands Instituut voor
Onderzoek der Zee (Nioz) op
Texel er thans volstrekt het zwij
gen toe. Daar is een reden voor.
Anoniem willen ze het wel uit
leggen.
De venusschelpen liggen net bui
ten de grens van het voor wadvo
gels zeer belangrijke nationale
park Banc d'Arguin. Vogels die
in het waddengebied broeden,
of er in de herfst tijdens de vo
geltrek bijtanken, overwinteren
uiteindelijk op Banc d'Arguin.
Vanwege die relatie met de Wad
denzee verrichten Nederlandse
biologen er elk jaar onderzoek.
Nioz, Natuurmonumenten, en
WNF zijn er kind aan huis. Ons
land ondersteunt het beheer van
het zusterwad ook financieel.
Openlijk protesteren tegen de
visserij op venusschelpen dur
ven de biologen daarom niet, uit
angst dat hun de toegang tot
Mauritanië wordt ontzegd.
Ad Gorten, vroeger als haring-
bioloog verbonden aan het Rivo
in IJmuiden en tegenwoordig
naar eigen zeggen adviseur van
het visserij-instituut Imrop in
Mauritanië, probeert de wadwe
tenschappers toch in het con
flict te betrekken. Hij vergelijkt
ze met religieuze extremisten
die een jihad voeren. „Ze zijn
blind voor de werkelijkheid. De
ze milieufreaks staan de ontwik
keling van Mauritanië in de
weg."
Ongezouten
De rotte vis gaat in dit conflict
over en weer. Holland Shellfish
bijvoorbeeld krijgt er op zijn
beurt ongezouten van langs
door de stichting Wad. Lenze
Hofstee: „Directeur Simon Len
ger van Holland Shellfish denkt
in Mauritanië goud te kunnen
verdienen. De banken met ve
nusschelpen zijn tientallen ja
ren oud. Ze bestaan uit grote
exemplaren die veel euro's op
brengen. Na bevissing duurt her
stel honderden jaren. Lenger
heeft niks met duurzame exploi
tatie."
foto Erik Menkveld/GPD
schilderd als een natuurramp."
Lenger delfde in de Waddenzee
het onderspit tegen de natuuror
ganisaties. Hij vindt het bizar
dat ze in Mauritanië wederom
zijn pad kruisen.
Dat bekeken wordt wat de gevol
gen zijn van de schelpdiervisse
rij in de kustwateren van Mauri
tanië, kan hij billijken. „Dan
wel nadat ik er gevist heb. On
der de noemer experimenteel.
Hoe kun je anders bestuderen
wat de gevolgen zijn?" Holland
Shellfish wil de banken met ve
nusschelpen duurzaam bevissen
en niet in een handvol jax-en vol
ledig weghalen, zoals critici vre
zen. „Dat verhaal over het bro
deloos maken van vele duizen
den lokale vissers berust dan
ook op duimzuigerij. Als dat het
resultaat zou zijn van mijn visse
rij-inspanningen, stop ik er met
een mee."
Lenger wacht vol ongeduld op
de toestemming om in Maurita
nië aan de slag te gaan. „We wil
len aan het begin van de zomer
starten met die experimentele
visserij. Nee, beslist niet met de
kokkelboten uit de Waddenzee.
Die verkoop ik. Ze zijn niet ge
schikt voor de oceaanvisserij."
Bert de Jong
Natuurorganisaties vinden het voornemen pervers. Na
een strijd die dertig jaar duurde, werden in 2005 de
kokkelvissers uit de Waddenzee verdreven. Ze zouden het
wad te veel schade berokkenen. 22 schepen kwamen voor
de kant te liggen. Uitkoopsom 123 miljoen euro. Nu wen
den de vissers de steven, richting Afrika.
Wadbiologen vrezen dat de
geschiedenis zich voor de
Afrikaanse kust gaat herhalen.
Ging het op het Nederlandse
wad om de kokkels, begeerde
buit in Mauritanië vormen onge
repte banken venusschelpen.
Die zijn vooral in Zuid-Europa
een zilte lekkernij.
Holland Shellfish uit Yerseke,
dat voorheen de kokkelsector be
heerste, heeft het voortouw ge
nomen. Het bedrijf heeft bij de
Mauritaanse overheid toestem
ming gevraagd de venusschel
pen te mogen exploiteren. Na
tuurorganisaties zoals de stich
ting Wad e het Wereld Natuur
Fonds (WNF) zijn niet blij.
Ze vinden dat Imares Wagenin-
gen, het Nederlandse instituut
voor marien ecologisch onder
zoek, een bedenkelijke rol speelt
in de onderhandelingen met de
machthebbers in Mauritanië.
Imares onderzoekt of de venus
schelpen uit Mauritanië zonder
gezondheidsrisico's geïmpor
teerd kunnen worden in Euro
pa.
Als het antwoord ja is, lijkt ver
gunningverlening om de schelp
dieren op te vissen nabij. Lenze
Hofstee van de stichting Wad,
voorheen de actiegroep Wilde
Mossels: „Zo laat Imares zich in
ruil voor een zak geld voor het
karretje spannen van Holland
Shellfish. Ze werken mee aan
het exporteren van een ernstig
milieuprobleem naar een straat
arm derdewereldland."
Visserijdeskundige Carel Drij
ver van WNF deelt de kritiek.
„Imares bestudeert wél de ge
zondheidsrisico's van de import
van venusschelpen, maar voor
alsnog niet de ecologische gevol
gen van de visserij op deze
schelpdieren. Terwijl ze zelf van
mening zijn dat aan bevissing
grondig ecologisch onderzoek
vooraf dient te gaan. Tenminste,
dat staat met zoveel woorden in
hun beleidsprogramma." Juist
bij Imares zouden ze volgens de
natuurorganisaties ook moeten
weten hoe schadelijk de schelp
diervisserij kan zijn. Ze hebben
het in de Waddenzee uitgebreid
onderzocht. Mede op basis van
hun studies werd de mechani
sche kokkel visserij in 2005 ver
boden. Het jaarlijks kaal schra
pen van wadplaten beroofde vo
gels van een belangrijke voedsel
bron. Kanoetstrandlopers, schol
eksters, en eidereenden werden
de dupe. Vele duizenden stier
ven er van honger.
Drijver is momenteel in Maurita
nië, om de overheid er van te
overtuigen dat ze de aanvraag
van Nederlandse schelpdiervis
sers voorlopig in de la moeten
laten liggen. Voordat Holland
Shellfish de zuigbuizen laat zak
ken, moet er eerst breed ecolo
gisch onderzoek worden ge
daan, is zijn boodschap.
Gevaren
WNF heeft de gevaren van het
wegvissen van de venusschelpen
op papier gezet. Drijver: „Je
moet ze als het ware een beetje
bang maken."
In Mauritanië dreigen overigens
niet de vogels slachtoffer te wor
den van grootschalige schelp
diervisserij. De tweekleppigen
liggen op een diepte van dertig
tot zestig meter, onbereikbaar
voor vogels. De venusschelpen
zijn wel de belangrijkste voed
selbron voor inktvissen en rog
gen. Duizenden lokale vissers
leven van de extensieve visserij
op met name de inktvissen. Zij
worden volgens WNF brodeloos
als Nederlandse vissers de ve
nusschelpen weghalen. „De vis
sersbond van Mauritanië is niet
voor niets mordicus tegen licen
tieverlening aan Holland Shell
fish."
Directeur van Imares is Martin
Scholten. Hij meent dat de ban
ken met venusschelpen natuur
lijke hulpbronnen voor Maurita
foto Dirk-Jan Gjeltema
rende lange tijd. Dat zijn de kroonju
welen van de huisarts," vindt hij.
„We zijn in de zorg bezig deze kroon
juwelen op het spel te zetten," zegt
Dekker.
In de gezondheidszorg heeft zich de
afgelopen jaren een revolutie voltrok
ken. Overheidsbeleid dwingt huisart
sen, fysiotherapeuten, verloskundi
gen en andere zorgvoorzieners in de
zogeheten eerstel ij nszorg min of
meer tot samenwerken.
Werkte in 1994 nog 36 procent van
de artsen in duo- of groepspraktij-
ken, in 2006 lag dit al boven de vijf
tig procent. Dat blijkt uit een recent
onderzoek van Nivel, het Nederlands
instituut voor onderzoek van de ge
zondheidszorg. Verder staat op een
kwart van de adressen van huisarts
praktijken ook een apotheker, verlos
kundige, of fysiotherapeut geregis
treerd.
De praktijk van. de toekomst is be
schreven in de Toekomstvisie Huisart
senzorg 2012 en wordt verder uitge
werkt in het rapport Huisartsenzorg
en -voorziening. Het Nederlands
Huisartsen Genootschap en de Lande
lijke Huisartsen Vereniging bepleiten
hierin hoe het werk van de huisarts
meer toegespitst moet worden op zijn
oorspronkelijke taak van mensen-
zorg.
Ergernis
Ofwel: „De zorg van de huisarts
wordt huisartsenzorg, een voorzie
ning die georganiseerd is in een sa
menwerkingsverband." De soloprak
tijk heeft dus afgedaan. Tot ergernis
van menig huisarts die juist de klein
schaligheid koestert, zoals Cees Dek
Ruim vijftig procent van de huisartsen werkt in groepsverband. foto Willem Mieras
ker. Om de kleinschaligheid vast te
kunnen houden heeft de Urker huis
arts in 2003 met zijn collega Peter
Hildering de Huisartsengroep Hagro
Urk-1 opgericht. Vorig jaar kwam er
de net afgestudeerde huisarts Wilco
Bloed bij. Want Dekker is niet tegen
samenwerken, maar wel tegen slecht
samenwerken.
Dekker en Hildering weigerden sa
men met de 23 overige huisartsen in
de Noordoostpolder vanuit een huis
artsenpost in Emmeloord de
anw-diensten te doen. „De post ligt
op 13 kilometer van Urk. Ook in een
wat geïsoleerd gelegen gebied hoort
de arts in de buurt van zijn patiënten
te zijn." Dat ging voor 2003 ook pri
ma met zes huisartsen voor de 18.000
mensen in Urk, vindt hij. De drie art
sen bedienen nu 9000 patiënten van
uit hun eigen praktijken. Hildering
heeft een huisarts in dienst en allen
maken gebruik van praktijkonder
steuners.
Dekker noemt zich met nadruk een
solist, maar werkt dus niet alleen.
„Een echte solist bestaat niet meer.
Dat past niet in deze tijd. Wel bepaal
ik zelf hoe ik mijn praktijk voer, in
vesteer zelf in apparatuur en doe klei
ne chirurgie."
Artsen gaan vaak samenwerken om
eenvoudiger aan nieuwe wetgeving
te kunnen voldoen. De Kwaliteitswet
Zorginstellingen bepaalt bijvoor
beeld dat een arts een jaarverslag
moet maken, en een kwaliteitsplan
dat hij met zorgverzekeraars en pa
tiëntenorganisaties moet bespreken.
Door de Mededingingswet behoren
collectieve prijsafspraken tot het ver
leden. De arts moet zelf over de prij
zen onderhandelen met de zorgverze
keraars.
Verder maakt hij gebruik van prak
tij kondersteunend personeel en moet
hij dus personeelsbeleid voeren.
Daarmee is de praktijk een bedrijf ge
worden, is specialisatie noodzaak en
dreigt de patiënt een nummer te wor
den in een elektronisch databestand.
„De patiënt is geen nummer. Hij
wordt wel efficiënt benaderd," zegt
Mariëlle Nellen, secretaris van de
raad van bestuur van de Stichting Ge
zondheidscentra Eindhoven (SGE).
De Stichting heeft negen vestigingen
in de stad, waarin onder meer huis
artsen, fysiotherapeuten en maat
schappelijk werk zitten. Bij de negen
centra staat een kwart (57.000) van
de Eindhovenaren ingeschreven.
Nellen: „In de grote zorgvoorziening
proberen we klein te organiseren.
Mensen houden hun huisarts. Door
praktijkverpleegkundigen en -assis
tenten in te zetten proberen we de
echte zorgtaken bij de huisarts te
houden." Het gezondheidscentrum is
de samenwerkingsvorm die veel good
will heeft bij de overheid. Veel eerste
lijnsdiensten onder hetzelfde dak
maakt het streven naar één loket
voor veel typen van klachten con
creet. Huisarts en manager Ed Be
rends is baas en arts van een van de
vestigingen van het SGE, het gezond
heidscentrum Stratum in de gelijkna
mige wijk.
Berends ziet wel het gevaar van
schaalvergroting maar hij ziet vooral
grote voordelen van het zorgcen
trum. „Bijna alle patiënten met een
klacht kunnen we binnen ons cen
trum behandelen." In het centrum
zijn zeven huisartsen gevestigd, als
mede een bloedafnamepost, thuis
hulp, een consultatiebureau, drie fy-
sio- en manuele therapeuten, maat
schappelijk werk en een apotheek.
De stichting neemt taken op zich als
administratie, onderhandelen met
verzekeraars, personeelswerk.
Specialisatie biedt de huisarts nieu
we kansen, zegt secretaris Nellen.
„De overheid heeft sinds twee jaar de
prijs vrijgegeven voor tien procent
van de behandelingen in de zieken
huizen zoals staar en versleten knie
ën. Vanaf 2008 mogen de verzeke
raars over 70 procent vrij onderhan
delen met ziekenhuizen, die op basis
van prijs en kwaliteit kunnen concur
reren." Zorgcentra moeten daar vol
gens haar al op inspelen. „Als de ver
zekeraars slim zijn gaan ze ook fors
investeren. Voor eenvoudige medi
sche ingrepen kan de patiënt dan te
recht in de goedkopere eerstelijns-
zorg." Of, zoals huisarts Ed Berend-
sen uit Eindhoven het zegt: „Een
huisarts vindt het ook wel eens leuk
om een knobbeltje uit een oor te snij
den."
Berry van der Heijden
huisarts uit Toon Kor-
verfilmde roman Help
verzuipt is al lang geleden
nder gegaan. De solo-arts
)okal schaars. Huisartsen ma-
eds vaker deel uit van allerlei
De pa-
een nummer, vrezen som-
Anderen stellen dat de zorg
ter wordt door schaalvergro-
efficiëntie.
arts die zijn patiënten kent en
aoonlijke en medische dossier
heeft opgeslagen
opgeschreven. „We be
uitstervend ras", zegt
uit Rotterdam. „Ikbe-
jn terminale patiënten nog
iet weekend of 's avonds."
We hebben het verloren. Ook
Ik moet wel."
wil hij wel kwijt,
mag niet in de krant,
huisarts op het vissers-
'Urk, wil graag in de krant,
st ergert hij zich suf aan de
■0t samenwerking in de zorg.
collega's op Urk en circa
in het land wil
van huis uit blijven werken,
praktijk voeren en zeer be-
pilt die ons 's avonds of in
kend belt, krijgt een dokter
•jn en niet een 'of andere juf-
Met twee van de artsen op
deelt hij avond-, nacht- en
(anw-diensten). „Je
je patiënten. De kracht
luisarts zit in de combinatie
Ische kennis, nabijheid en de
'an en over de patiënt gedu
