Us het waait, verdien ik meer
VOLVO C30
euwse Nachten schrijnt hilarisch
Alle windmolens
samen produceren
evenveel als Borssele
Dichter Bart Chabot
in Porgy en Bess
gdbouwer Ronnie Rijk heeft belang in windmolenpark
Voorpremière
Lonely Hearts
in Vlissingen
Van der Linden
in gesprek met
Joris Luyendijk
niet opnemen
Windmolen
Neeltje-Jans
55 kiloWatt,
stroom voor
30 gezinnen.
PZEM/Delta
bouwjaar 1981
dinsdag 16 januari 2007 IJ
door Henk Postma
GOES - De wind is hard op
weg de kerncentrale te ver
slaan. Het waait deze
maanden zo hard dat de wind
turbines in Nederland bijna
net zoveel stroom produceren
als de Borsselse atoomfa-
briek.
„Nog even, en de wind is ster
ker dan de kerncentrale",
wrijft windenergie-promotor
Jaap Langenbach zich in de
vingers. Het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) meld
de maandag een recordpro
ductie van elektriciteit uit
windenergie. Het baseerde
zich op cijfers uit de voorbij
maand november. De wind
turbines haalden toen een ver
mogen van 341 GWh. Daar
mee werd het record van ja
nuari 2005 ruimschoots verbe
terd.
Daar blijft het niet bij. De af
gelopen maand waren de mo
lens nog aanzienlijk produc
tiever. En als het zo blijft
waaien, brengt januari op
nieuw een record, voorspelt
Langenbach. Onder de naam
Wind Service Holland, houdt
hij na al 24 jaar nauwgezet de
prestaties van windmolens
bij. Hij gaat ei-van uit dat de
kerncentrale dit jaar zijn
meerdere zal moeten erken
nen in de wind.
Joekels
Dat heeft niet eens zozeer
met het weer te maken. Veel
bepalender is de komst van
een nieuwe generatie wind
molens, joekels die tot meer
dan 125 meter hoogte reiken,
met draaicirkels van zo'n 90
meter. Goed voor een ver
mogen van 3 megawatt. Eén
zo'n molen voorziet in de elek
triciteitsbehoefte van zo'n
drieduizend gezinnen.
Ook in Zeeland veroveren der
gelijke turbines nu snel
terrein. Er staan er bijvoor
beeld al op Neeltje Jans.
Binnenkort worden er enkele
gebouwd tegen de Zeeland-
brug bij Kats, en bij het
Thoolse Sint-Annaland. Het
is de bedoeling dat er maar
lieft 22 van komen te staan in
de Terneuzense Koegorspol-
der.
Daarmee zit nu dan eindelijk
vaart in het Zeeuwse streven
zoveel windenergie op te wek
ken dat kan worden voorzien
in de elektriciteitsbehoefte
van alle Zeeuwse gezinnen.
Dat doel had zeven jaar gele
den al moeten worden ge
haald. Het ziet er nu naar uit
dat het binnen twee tot drie
jaar gaat lukken.
Volgens de provinciale coördi
nator van het programma
voor windenergie, L. En-
gelbert, draaien in Zeeland
nu 140 windturbines, goed
voor een vermogen van 101
megaWatt. Er is nog
anderhalve keer zoveel ver
mogen nodig, willen alle
Zeeuwse gezinnen van winde
nergie kunnen leven. Alleen
al de 22 turbines die bij Ter-
neuzen moeten gaan draaien,
dragen daar 44 megaWatt toe
bij.
Sloegebied
Dat alles wil niet zeggen dat
Zeeland straks vergeven is
van de windmolens. Behalve
bij Terneuzen, mogen er al
leen nog nieuwe turbines wor
den gebouwd in het Sloege
bied, op Neeltjes Jans en bij
de Kreekraksluizen.
Het is de bedoeling dat de
oude generatie kleinere mo
lens langzaam maar zeker uit
het landschap verdwijnt.
Zoals ook gebeurde bij de
start, een kwart eeuw ge
leden. Toen, in 1981, en in
1983, nam de Provinciale
Zeeuwse Energie Maat
schappij, op Neeltje Jans, en
in het Sloegebied, Neder
lands eerste commerciële
windmolentjes in gebruik.
Die leverden niet meer dan 55
en 300 kiloWatt vermogen, en
draaiden al bij het eerste beet
je storm in de soep.
DAM,
le Cameleon
Nachten 2', door Het Volksoperahuis,
ft Schippers (tekst), Kees Scholten,
wier (muziek), Eefje Benning en Den-
Üen. Gezien: za. 13/1.
"Eektheatervoorstelling Zeeuwse
was vorig jaar een van de aan-
fKte verrassingen van het seizoen. De
een vervolg was overbodig, want
«operahuis had al vooraf een drie-
I gedachten. Het tweede deel is nu in
Ingegaan.
deel draaide vooral om Hans
'Imaal is wederom een Hollandse
h? oj i 't: "*an van Speijk, 'adel-
jklasse', die zichzelf op de
I '1 Antwerpen met schip en al op-
i or God en vaderland', onder het
Danhever de lucht in'.
]ver Rogier Schippers neemt de
wer opnieuw ver mee in zijn fanta-
!jeijk kijkt vanuit de hemel ver-
L r °P ziin vaderland, ergens diep
ïeuw- Nederland is dermate ver-
C'aan commercie maar vooral bui-
Pjnwtoeden dat het Koninkrijk der
i ®ögt te worden opgeheven.
„Het land is een verkrachting op straat. Ie
dereen staat te kijken en niemand doet
wat." Van Speijk keert terug op aarde om
een daad te stellen en de oude VOC-mentali-
teit nieuw elan te geven. Hij wil zijn Ant
werpse huzarenstukje uit 1831 herhalen.
„Nederlanders in handen van smoelen uit
den vreemde? Dat nooit. Dan liever de lucht
in." Opnieuw stélt het Volksoperahuis op
absurde wijze hét vraagstuk van de verwar
rende, moderne tijd aan de orde: de multi
culturele samenleving en uitwassen zoals
buitenlanderhaat en moslimfundamentalis
me. Het gezelschap doet dat voortdurend
vanuit de onderbuik, op niet zelden shock
erende wijze. „Als ik de kelen van die gas
ten dichtknijp, dan moet je eens zien. Dat is
mijn idee van meer blauw op straat."
Zeeuws Meisje
Zeeuwse Nachten schrijnt, beroert en ge
neert onophoudelijk, maar bijna ongemerkt
kantelt het opgeroepen beeld. Een promi
nente rol is daarbij weggelegd voor Zeeuws
Meisje, vleesgeworden onschuld en toon
beeld van het Nederland van weleer. Ver
momd als Ketelbinkie probeert zij het on
heil af te wenden.
Ondanks de loodzware thematiek - Glen
Mills-jongeren, ontvoeringen, Theo van
Gogh, Afghanistan: het komt allemaal aan
de orde - is het opnieuw een even poëtische
als hilarische voorstelling geworden, met ge
bruik van minimale middelen. Rogier Schip
pers (geboren in Vrouwenpolder) heeft al
leen een mutsje en een deuzige blik nodig
om helemaal Zeeuws Meisje te zijn, maar
zet ook een meesterlijke, half-demente Ko
ningin Amalia neer. Kees Scholten doet nau
welijks voor hem onder, als Van Speijk en
de Bernhard-achtige prins-gemaal.
De verrassing van de eerste Zeeuwse Nach
ten is weliswaar verdwenen, maar daar
staat tegenover dat het tweede deel meer
een geheel is geworden, met een duidelijk
verhaallijn in plaats van een vage rode
draad in een verzameling vondsten. De mu
ziek van Jef Hofmeister, 'strijdliederen' de
ze keer, is wederom krachtig, met refreinen
zoals De dromen van vaders in Amster
dam-West/ Zijn hetzelfde als van die in
Zuid/ Ze dromen van status, van liefde en
geld/ Maar in West komen dromen niet uit.
Het buskruitvat van Van Speijk, voorloper
van de zelfmoordaanslagen van nu, is voort
durend dreigend op het podium aanwezig.
De vraag blijft tot het eind of het tot een ex
plosie komt. Het is een keuze tussen geweld
en bezinning. De lucht in, of toch maar lie
ver met beide benen op de grond.
'Zeeuwse nachten 2' is vrijdag 9 februari te
zien in het Arsenaaltheater in Vlissingen (20.15
uur) en woensdag 21 en donderdag 22 maart in
't Beest in Goes (20.30 uur).
Landbouwer Ronnie Rijk: „Het gaat altijd weer waaien." foto Willem Mieras
ingZeeuwse Nachten 2, met (vlnr) Dennis Stroucken, Jef Hofmeister, Kees Scholten, Rogier Schippers en Eefje Benning.
foto Rob Bouwer
door Rolf Bosboom
TERNEUZEN - Dichter en per
former Bart Chabot is donder
dag te gast in Porgy en Bess in
Terneuzen. Hij komt op uitnodi
ging van stichting Prometheus,
die daarmee vooruitloopt op de
landelijke Gedichtendag, het
jaarlijkse poëziefeest van Neder
land en Vlaanderen dat op 25 ja
nuari wordt gevierd.
Chabot (Den Haag, 1954) kreeg
eind jaren zeventig bekendheid
als podiumdichter en debuteer
de in 1981 op papier met Pop
corn. Zijn poëzie sindsdien
werd bij zijn vijftigste verjaar
dag, drie jaar geleden, gebun
deld in Greatest Hits - Volume
1. Afgelopen jaar verscheen FC
Dood, een bundel met twaalf bi
zarre vertellingen.
Veel aandacht trokken zijn bio
grafische boeken over Herman
Brood. Er zijn er vier versche
nen: Broodje gezond (1996),
Broodje halfom (2001), Brood
en spelen (2002) en Broodje
springlevend (2003). Met Brood
en Jules Deelder maakte hij tus
sen 1998 en 2000 ook theater
tournees door het land. De afge
lopen jaren deed hij hetzelfde
met Jan Mulder en Remco Cam-
pert en, recent nog, met Ronald
Giphart en Martin Bril.
Zijn poëzie sluit aan bij zijn le
vensstijl: druk, snel en vooral
aanwezig, zoals hij ook regelma
tig op televisie is te zien. Het is
een 'rock-'n-rollweergave van
het moderne leven'. De keerzij
de daarvan is dat hij door de
poëziekritiek niet altijd even se
rieus wordt genomen.
Voor Chabot was het dan ook
een opsteker dat Gerrit Komrij
zich bereid toonde een lovend
nawoord te schrijven bij Grea
test Hits - Volume 1. Komrij
noemde hem een 'mysticus'. „Je
bent gevoelig voor het geheime
leven achter het schijnbaar alle
daagse leven van Bart Chabot of
je bent het niet."
De literaire avond begint don
derdag om 20.15 uur.
VLISSINGEN - Film by
the Sea heeft vanavond de
voorpremière van Lonely
Hearts. De voorstelling in
CineCity in Vlissingen be
gint om 19.30 uur.
De thriller gaat over de Lo
nely Hearts-moorden, eind
jaren veertig. Martha Beck
(Salma Hayek) en Ray
mond Fernandez (Jared
Leto) spoorden via con
tactadvertenties in het
blad Lonely Hearts eenza
me en rijke oorlogswedu
wen op. Die werden vervol
gens beroofd en op gruwe
lijke wijze vermoord.
Regisseur Todd Robinson
verfilmde op indringende
wijze het verhaal van zijn
grootvader: detective .El
mer C. Robinson, die in
1949 de geesteszieke moor
denaars oppakte. Zijn rol
wordt gespeeld door John
Travolta.
De film gaat donderdag in
Nederland in première.
MIDDELBURG - De Stichting
Literaire Activiteiten Zeeland
(SLAZ) houdt vanavond een bij
eenkomst met als gast Joris
Luyendijk. Hij wordt geïnter
viewd door Frénk van der Lui
den. Aanvang: 20.00 uur.
Luyendijk (1971) maakte naam
als verslaggever in het Mid
den-Oosten. Over zijn erva
ringen publiceerde hij drie
boeken: Een goede man slaat
soms zijn vrouw (1998), Een tip-
je van de sluier - Islam voor be
ginners (2001) en Het zijn net
mensen (2006). Het afgelopen
jaar presenteerde Luyendijk het
televisieprogramma Zomergas
ten.
Frénk van der Linden is een van
de bekendste interviewers van
het land. Hij maakte de afgelo
pen 25 jaar vele interviews voor
onder meer NRC Handelsblad
en Nieuwe Revu. Deze zijn ge
bundeld in Tot op het bot en La
ten we eerlijk zijn. Vorig jaar
verscheen zijn literaire debuut:
de roman De steniging.
minder dan krijg ik wat minder,
waait het wat meer dan verdien
ik meer."
Verder heeft hij geen zorgen om
de molens. De BV mailt hem ie
dere maand hoeveel elektriciteit
het windpark heeft opgewekt,
storingen aan de molens worden
automatisch gemeld en verhol
pen zonder dat Rijk het merkt.
„Ze kunnen de turbines van af
stand weer opstarten en als ze
mijn land opmoeten, hoeven ze
dat niet eerst aan mij te mel
den."
Vanaf zijn erf kan Rijk de wind
molens in de verte, op zes kilo
meter afstand, zien staan. Dat is
dus niet in zijn achtertuin, maar
erg veel moeite zou hij daar ook
niet mee hebben. „Nu heb ik op
een halve kilometer een grote
brug en een paar hoogspannings
masten. Dat hadden ook turbi
nes mogen zijn. Als ik onkruid
wied tussen de suikerbieten, sta
ik soms dagen achtereen onder
zo'n windmolen te werken. Na
tuurlijk hoor je dan wel wat,
maar dat is minimaal. Het is
meer een constant achtergrond
geluid. Gaat het harder waaien,
dan nemen de omgevingsgelui
den ook toe, dus het is niet zo
dat de windmolen dan ineens
heel storend wordt."
De turbines domineren het land
schap, beseft Rijk. „Het is een
kwestie van gewenning. Op een
gegeven moment worden ze ka
rakteristiek voor het landschap.
Net als de televisietoren in
Goes. Die hoort echt bij de skyli
ne."
(Advertentie)
tgUanïHïte!
Als landbouwer
"onnieRiik"» Schore da-
weerberichten. Ncer-
temperatuur interesse-
ui „og steeds bet meest,
J, hij zes jaar geleden
windmolens op ziin land
plaatsen „Ik word
„„sl als er drie dagen
Sd slaat. Het gaat altijd
naaien."
ID bezit een landbouwbe-
rit 48 hectare in de Wil-
mapolder, gelegen tegen
jjaal door Zuid-Beve
el is part-time boer én
u^oe zonder personeel,
jg-huur mezelf. Daarom
niezen voor een makke
en, met suikerbieten
i Als ik er naast het boe-
molens in Zeeland
ren niets bij doe, is het rende
ment gewoon te laag."
Ook de twee windmolens van
900 kilowatt die hij op zijn land
heeft staan, leveren een bijdrage
aan zijn inkomen. Ze horen tot
een park van tien windturbines
die worden geëxploiteerd door
de BV Willem Annapolder, waar
in de maatschappijen Zeeuwind
en Weom samenwerken. Rijk is
geen eigenaar van de twee mo
lens op zijn land.
Dividend
„Ik krijg een vergoeding omdat
ik ze op mijn land heb staan."
Wel heeft hij een belang van
tien procent in de BV en krijgt
hij als aandeelhouder dus divi
dend uitgekeerd. Van levensbe
lang voor zijn bedrijf is het niet,
maar de inkomsten zijn 'mooi
meegenomen'. „Waait het wat
toggenplaat
WP Neeltje-Jans BV
bouwjaar 2006
stroom'
I 3000 ge
I WP Nee
I bouwja:
r Nieuwe generatie turbines
80 tot 125 meter
in aanbouw/plannning
0 Concentraties middelgrote
turbines: 40 tot 60 meter
Er is al een complete C30 voor 23.950,-
elektrisch bediende
ramen en spiegels
Bart Chabot
foto Frank Jansen/GPD
CAPPENDIJK AUTO'S TERNEUZEN B.V.
MR. F.J. HAARMANWEG 49
TERNEUZEN-TEL. 0115-697455
www.cappendijk.nl
centrale portiervergrendeling
met afstandsbediening
