ils het waait, verdien ik meer
>ZC
Alle windmolens
samen produceren
evenveel als Borssele
Buurt aangeslagen
door gezinsdrama
in Overslag
Onterechte boete
voor motorcross
ichter Bart Chabot
Porgy en Bess
13
andbouwer Ronnie Rijk heeft belang in windmolenpark
orpremière
irely Hearts
'lissingen
Van der Linden
in gesprek met
Joris Luyendijk
door Henk Postma
GOES - De wind is hard op
weg de kerncentrale te ver
slaan. Het waait deze
maanden zo hard dat de wind
turbines in Nederland bijna
net zoveel stroom produceren
als de Borsselse atoomfa-
briek.
„Nog even, en de wind is ster
ker dan de kerncentrale",
wrijft windenergie-promotor
Jaap Langenbach zich in de
vingers. Het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) meld
de maandag een recordpro
ductie van elektriciteit uit
windenergie. Het baseerde
zich op cijfers uit de voorbij
maand november. De wind
turbines haalden toen een ver
mogen van 341 GWh. Daar
mee werd het record van ja
nuari 2005 ruimschoots verbe
terd.
Daar blijft het niet bij. De af
gelopen maand waren de mo
lens nog aanzienlijk produc
tiever. En als het zo blijft
waaien, brengt januari op
nieuw een record, voorspelt
Langenbach. Onder de naam
Wind Service Holland, houdt
hij na al 24 jaar nauwgezet de
prestaties van windmolens
bij. Hij gaat ervan uit dat de
kerncentrale dit jaar zijn
meerdere zal moeten erken
nen in de wind.
Joekels
Dat heeft niet eens zozeer
met het weer te maken. Veel
bepalender is de komst van
een nieuwe generatie wind
molens, joekels die tot meer
dan 125 meter hoogte reiken,
met draaicirkels van zo'n 90
meter. Goed voor een ver
mogen van 3 megawatt. Eén
zo'n molen voorziet in de elek
triciteitsbehoefte van zo'n
dïieduizend gezinnen.
Ook in Zeeland veroveren der
gelijke turbines nu snel
terrein. Er staan er bijvoor
beeld al op Neeltje Jans.
Binnenkoi't worden er enkele
gebouwd tegen de Zeeland-
brug bij Kats, en bij het
Thoolse Sint-Annaland. Het
is de bedoeling dat er maar
lieft 22 van komen te staan in
de Terneuzense Koegorspol-
der.
Daarmee zit nu dan eindelijk
vaart in het Zeeuwse streven
zoveel windenergie op te wek
ken dat kan worden voorzien
in de elektriciteitsbehoefte
van alle Zeeuwse gezinnen.
Dat doel had zeven jaar gele
den al moeten worden ge
haald. Het ziet er nu naar uit
dat het binnen twee tot drie
jaar gaat lukken.
Volgens de pi'ovinciale coördi
nator van het progx-amma
voor windenergie, L. En-
gelbert, di'aaien in Zeeland
nu 140 windturbines, goed
voor een vermogen van 101
megaWatt. Er is nog
anderhalve keer zoveel ver
mogen nodig, willen alle
Zeeuwse gezinnen van winde
nergie kunnen leven. Alleen
al de 22 tui'bines die bij Ter-
neuzen moeten gaan draaien,
dragen daar 44 megaWatt toe
bij.
Sloegebied
Dat alles wil niet zeggen dat
Zeeland straks vergeven is
van de windmolens. Behalve
bij Terneuzen, mogen er al
leen nog nieuwe tui'bines wor
den gebouwd in het Sloege
bied, op Neeltjes Jans en bij
de Kreekraksluizen.
Het is de bedoeling dat de
oude generatie kleinere mo
lens langzaam maar zeker uit
het landschap verdwijnt.
Zoals ook gebeurde bij de
start, een kwart eeuw ge
leden. Toen, in 1981, en in
1983, nam de Provinciale
Zeeuwse Energie Maat
schappij, op Neeltje Jans, en
in het Sloegebied, Neder
lands eerste commerciële
windmolentjes in gebruik.
Die leverden niet meer dan 55
en 300 kiloWatt vermogen, en
draaiden al bij het eerste beet
je stoi'm in de soep.
dinsdag 16 januari 2007 swb
van onze regioredactie
OVERSLAG (B) - De 39-jarige
man, die in de nacht van zater
dag op zondag in een woning in
Muishoeken in de grensstreek
tussen Overslag en Zelzate zijn
vrouw neerstak, is gisteren ver
der verhoord. De vrouw die
's ochtends in allerijl naar het
ziekenhuis in Gent was ge
bracht en daar werd geope
reerd, is buiten levensgevaar.
Het gezinsdi'ama voltrok zich
's nachts nadat het paar, dat vijf
kinderen heeft, terugkeei'de van
een buui'tfeestje in een tent in
de buurtschap.
Buren verklaarden gisteren, nog
steeds aangeslagen door het ge
beurde, dat er eei'der die zater
dag ook al ï'uzie was tussen het
paar dat al een eei'der huwelijk
achter de rug heeft. De politie
was daarvan op de hoogte. Het
boterde, volgens buren (die ver
der weinig spraakzaam zijn) al
langer niet tussen de twee. De
vrouw, die uit het vorige huwe
lijk vier kinderen had, beviel
een halfjaar geleden van haar
vijfde kind. De vrouw was enke
le jaren geleden ingetrokken bij
de moeder van haar nieuwe part
ner.
De bui'en omschreven het paar
gisteren als 'heel rustig en so
ciaal'. Maar afgelopen weekein
de ging het helemaal mis. De
kinderen, in leeftijd variërend
van zes maanden tot twaalf
jaai', vei'klaarden later dat ze
hun ouders hadden horen bek
vechten. Pas toen het weer stil
werd, durfden de oudste kinde
ren uit hun slaapkamer te ko
men. Daar troffen ze hun moe
der, hevig bloedend, aan in een
stoel. Eén van de kindei-en belde
de politie. Agenten troffen de
vrouw aan met een afgebroken
mes in haar rug. In de keuken
troffen de agenten verschillende
andere, bebloede messen aan.
De man, die nog in de woning
was, werd direct aangehouden.
Hij wordt vei'dacht van poging
tot doodslag en blijft voorlopig
vastzitten.
De kinderen zijn voorlopig on
dergebracht bij familie en ook
de moeder van de 39-jarige ver
dachte woi'dt begeleid.
door Euqène Verstraeten
AXEL - De Stichting Recreatie
ve Exploitatie Smitsschorre
(RES) hoeft toch geen boete van
250 euro te betalen. De Stich
ting werd ervan beticht dat ze
de regels op het Axelse
motorcrossterrein had overtre
den, maar dat blijkt niet juist.
De provincie heeft een flinke
blunder gemaakt door een mo
torcrosswedstrijd op 23 septem
ber aan te zien voor een trai
ning.
Volgens de vooi'schriften mogen
er tijdens trainingen niet meer
dan 25 crossmotoi'en tegelijk in
de baan zijn. Een toezichthou
der van de provincie telde 23
september echter 30 tot 37 mo
torcrossers op het circuit. En
dus kreeg stichting RES een boe
te van 250 euro opgelegd.
Die boete is het gevolg van een
besluit dat Gedeputeerde Sta
ten eerder namen. Zij bepaalden
dat er een dwangsom van 250 eu
ro betaald moet worden voor ie
dere keer dat er te veel crossers
op de baan zijn. De motorcross
club ging nu tegen het opleggen
van de dwangsom met succes in
beroep. GS schrijven: „Feitelijk
was er sprake van een grote wed
strijd met daaraan gekoppeld
een maximum van veertig deel
nemers dat gelijktijdig op het
circuit mag zijn." De waargeno
men 'overtreding' betrof de war-
ming-up van de motoren.
Voorzitter P. Apei's van stich
ting RES is 'meer dan content'.
„Maar dit 'grapje' heeft ons aan
juridische bijstand wel 300 euro
gekost. Dat geld kunnen we ner
gens verhalen. We waren goed
koper uit geweest als we ge
woon die dwangsom hadden be
taald. Maar het gaat ons ook om
het principe."
EUZEN - Dichter en per-
iBart Chabot is donder -
gast in Porgy en Bess in
lien.Hij komt op uitnodi-
an slichting Prometheus,
prmee vooruitloopt op de
Ie Gedichtendag, het
poëzieleest van Neder-
Vlaanderen dat op 25 ja-
jrordt gevierd.
(Den Haag, 1954) kreeg
iren zeventig bekendheid
Miumdichter en debu-
jin 1981 op papier met
h. Zijn poëzie sindsdien
bij zijn vijftigste ver-
g. dne jaar geleden, ge
ld in Greatest Hits - Volu-
Afgelopen jaar verscheen
pd.een bundel met twaalf
Evertellingen.
nan Brood
andacht trokken zijn bio-
te boeken over Hex-man
Er zijn er vier vei'sche-
jmodje gezond (1996),
l halfom (2001), Brood
h (2002) en Broodje
weid (2003). Met Brood
sDeelder maakte hij tus-
IhGEN - Film by the Sea
anavond de voorpremière
kIi/ Hearts. De voorstel-
tineCity in Vlissingen be-
19.30 uur.
"'er gaat over de Lonely
eind jaren
Mar'ha Beek (Salma
Raymond Fernandez
Leto) spoorden via
advertenties in het blad
I Hearts eenzame en rijke
weduwen op. Die wer-
Jvolgens beroofd en op
ü)Ke wijze vermoord.
"E°Hd Robinson
1 ?P '"dringende wijze
aal van zijn grootvader:
MQd R°kinson,
i 949 de geesteszieke
lei,aars oppakte. Zijn rol
gespeeld door John Tra-
Pi gaat donderdag in Ne-
1(1111 première.
Landbouwer Ronnie Rijk: „Het gaat altijd weer waaien." foto Willem Mieras
sen 1998 en 2000 ook theatei'-
toui'nees door het land. De afge
lopen jaren deed hij hetzelfde
met Jan Mulder en Remco Cam-
pert en, recent nog, met Ronald
Giphai't en Mai'tin Bril.
Zijn poëzie sluit aan bij zijn le
vensstijl: druk, snel en vooral
aanwezig, zoals hij ook regelma
tig op televisie is te zien. Het is
een 'rock-'n-rollweergave van
het moderne leven'. De keerzij
de daarvan is dat hij door de
poëzieki'itiek niet altijd even se
rieus wordt genomen.
Opsteker
Voor Chabot was het dan ook
een opsteker dat Gerrit Komrij
zich bereid toonde een lovend
nawoord te schrijven bij Grea
test Hits - Volume 1. Komxdj
noemde hem een 'mysticus'. „Je
bent gevoelig voor het geheime
leven achter het schijnbaar alle
daagse leven van Bart Chabot of
je bent het niet."
De literaire avond met Chabot
in Porgy en Bess begint dondex-
dag om 20.15 uur.
MIDDELBURG - De Stichting
Literaii'e Activiteiten Zeeland
(SLAZ) houdt vanavond een
bijeenkomst met als gast Joris
Luyendijk. Hij wordt geïnter
viewd door Frénk van der Lin
den. Aanvang: 20.00 uur.
Luyendijk (1971) maakte naam
als verslaggever in het Mid
den-Oosten. Over zijn erva
ringen publiceerde hij drie
boeken: Een goede man slaat
soms zijn vrouw (1998), Een tip
je van de sluier - Islam voor be
ginners (2001) en Het zijn net
mensen (2006). Het afgelopen
jaar presenteerde Luyendijk het
televisieprogramma Zomergas
ten.
Frénk van der Linden is een van
cle bekendste interviewers van
het land. Hij maakte de af
gelopen 25 jaar vele interviews
voor onder meer NRC Han
delsblad en Nieuwe Revu. Deze
zijn gebundeld in Tot op het bot
en Laten we eerlijk zijn. Vorig
jaar vex'scheen zijn literaire de
buut: de roman De steniging.
minder dan krijg ik wat minder,
waait het wat meer dan verdien
ik meer."
Verder heeft hij geen zox-gen om
de molens. De BV mailt hem ie
dere maand hoeveel elektriciteit
het windpark heeft opgewekt,
stox-ingen aan de molens worden
automatisch gemeld en verhol
pen zonder dat Rijk het merkt.
„Ze kunnen de turbines van af
stand weer opstarten en als ze
mijn land opmoeten, hoeven ze
dat niet eerst aan mij te mel
den."
Vanaf zijn erf kan Rijk de wind
molens in de verte, op zes kilo
meter afstand, zien staan. Dat is
dus niet in zijn achtertuin, maar
erg veel moeite zou hij daar ook
niet mee hebben. „Nu heb ik op
een halve kilometer een grote
brug en een paar hoogspannings
masten. Dat hadden ook turbi
nes mogen zijn. Als ik onkruid
wied tussen de suikerbieten, sta
ik soms dagen achtereen onder
zo'n windmolen te werken. Na
tuurlijk hoor je dan wel wat,
maar dat is minimaal. Het is
meer een constant achtergrond
geluid. Gaat het harder waaien,
dan nemen de omgevingsgelui
den ook toe, dus het is niet zo
dat de windmolen dan ineens
heel storend wordt.
De turbines domineren het land
schap, beseft Rijk. „Het is een
kwestie van gewenning. Op een
gegeven moment worden ze ka
rakteristiek voor het landschap.
Net als de televisietoren in
Goes. Die hoort echt bij de skyli
ne."
AMSTERDAM,
Theater De Cameleon
'Zeeuwse Nachten 2', door Het Vollcsoperahuis,
met Rogier Schippers (tekst). Kees Scholten,
Jef Hofmeister (muziek), Eefje Benning en Den
nis Slroucken. Gezien: za. 13/1.
door Rolf Bosboom
De muziektheatervoorstelling Zeeuwse
Nachten was vorig jaar een van de aan
genaamste verrassingen van het seizoen. De
roep om een vervolg was overbodig, want
Het Volksoperahuis had al vooraf een drie
luik in gedachten. Het tweede deel is nu in
première gegaan.
Het eerste deel draaide vooral om Hans
Brinker. Ditmaal is wederom een Hollandse
Held aan de beurt: Jan van Speijk, 'adel
borst tweede klasse', die ziclxzelf op de
Schelde bij Antwerpen met schip en al op
blies 'voor God en vadei'land', onder het
motto 'Dan liever de lucht in'.
Tekstschx'ijver Rogier Schippers neemt de
toeschouwer opnieuw ver mee in zijn fanta
sie. Van Speijk kijkt vanuit de hemel ver
toornd neer op zijn vadex'land, ergens diep
in de 21e eeuw. Nederland is dermate ver
kwanseld aan commercie maar vooral bui
tenlandse invloeden dat het Koninkrijk der
Nedexiand dreigt te worden opgeheven.
„Het land is een vei'ki'achting op straat. Ie
dereen staat te kijken en niemand doet
wat." Van Speijk keex't terug op aax-de om
een daad te stellen en de oude VOC-mentali-
teit nieuw elan te geven. Hij wil zijn Ant-
wei'pse huzax'enstukjé uit 1831 herhalen.
„Nederlanders in handen van smoelen uit
den vreemde? Dat nooit. Dan liever de lucht
in." Opnieuw stelt het Volksoperahuis op
absurde wijze hét vraagstuk van de verwar-
i'ende, modei'ne tijd aan de orde: de multi
culturele samenleving en uitwassen zoals
buitenlanderhaat en moslimfundamentalis
me. Het gezelschap doet dat voortdurend
vanuit de onderbuik, op niet zelden shock
erende wijze. „Als ik de kelen van die gas
ten dichtknijp, dan moet je eens zien. Dat is
mijn idee van meer blauw op straat."
Zeeuws Meisje
Zeeuwse Nachten schrijnt, beroert en ge
neert onophoudelijk, maar bijna ongemex'kt
kantelt het opgeroepen beeld. Een promi
nente rol is daai'bij weggelegd voor Zeeuws
Meisje, vleesgeworden onschuld en toon
beeld van het Nederland van weleer. Ver
momd als Ketelbinkie probeei't zij het on
heil af te wenden.
Ondanks de loodzware thematiek - Glen
Mills-jongeren, ontvoeringen, Theo 'van
Gogh, Afghanistan: het komt allemaal aan
de orde - is het opnieuw een even poëtische
als hilarische voorstelling geworden, met ge
bruik van minimale middelen. Rogier Schip
pers (geboren in Vrouwenpolder) heeft al
leen een mutsje en een deuzige blik nodig
om helemaal Zeeuws Meisje te zijn, maar
zet ook een meestex'lijke, half-demente Ko
ningin Amalia neer. Kees Scholten doet nau
welijks voor hem onder, als Van Speijk en
de Bernhard-achtige prins-gemaal.
De vei'rassing van de eerste Zeeuwse Nach
ten is weliswaar verdwenen, maar daar
staat tegenover dat het tweede deel meer
een geheel is geworden, met een duidelijk
verhaallijn in plaats van een vage rode
draad in een verzameling vondsten. De mu
ziek van Jef Hofmeister, 'strijdliederen' de
ze keer, is wedei'om kx-achtig, met i'efreinen
zoals De dromen van vaders in Amster
dam-West/ Zijn hetzelfde als van die in
Zuid! Ze dromen van status, van liefde en
geld/ Maar in West komen dromen niet uit.
Het buskruitvat van Van Speijk, voorloper
van de zelfmoordaanslagen van nu, is voort
durend dreigend op het podium aanwezig.
De vx-aag blijft tot het eind of het tot een ex
plosie komt. Het is een keuze tussen geweld
en bezinning. De lucht in, of toch maar lie
ver met beide benen op de grond.
'Zeeuwse nachten 2' is vrijdag 9 februari te
zien in hel Arsenaaltheater in Vlissingen (20.15
uur) en xooensdag 21 en donderdag 22 maart in
't Beest in Goes (20.30 uur).
Voorstelling Zeeuwse Nachten 2, met (vlnr) Dennis Stroucken, Jef Hofmeister, Kees Scholten, Rogier Schippers en Eefje Benning.
foto Rob Bouwer
,.,E .lis landbouwer
iRonnie Bijk wit Scfaore da-
L de weerberichten. Ncer-
temperatuur intcresse-
M» nog steeds het meest,
i„ds hü w Iaar ?elad™
«indinolens op zi]n land
H.,,, plaatsen. „Ik word
raast als er drie dagen
„ind staal. Hel gaat altijd
maaien."
(11) bezit een landbouwbe-
®48 hectare in de Wil-
Himapolder, gelegen tegen
fanaal door Zuid-Beve-
Üij jS part-time boer én
^öige zonder personeel,
rerhuur mezelf. Daarom
gekozen voor een makke-
iüwplan, met suikerbieten
r,f. Als ik ernaast het boe-
idmolens in Zeeland
ren niets bij doe, is het rende
ment gewoon te laag."
Ook de twee windmolens van
900 kilowatt die hij op zijn land
heeft staan, leveren een bijdrage
aan zijn inkomen. Ze horen tot
een park van tien windturbines
die worden geëxploiteerd door
de BV Willem Annapolder, waar
in de maatschappijen Zeeuwind
en Weorn samenwex'ken. Rijk is
geen eigenaar van de twee mo
lens op zijn land.
Dividend
„Ik krijg een vergoeding omdat
ik ze op mijn land heb staan."
Wel heeft hij een belang van
tien px'ocent in de BV en krijgt
hij als aandeelhouder dus divi
dend uitgekeerd. Van levensbe
lang voor zijn bedrijf is het niet,
maar de inkomsten zijn 'mooi
meegenomen'. „Waait het wat
Windmolen
Neeltje-Jans
55 kiloWatt,
stroom voor
30 gezinnen.
PZEM/Delta
bouwjaar 1981
r Nieuwe generatie turbines
80 tot 125 meter
in aanbouw/plannning
Concentraties middelgrote
turbines: 40 tot 60 meter
