)e Bijbel is geen
politiek program
i
werkgevers kunnen bum-out verhelpen door te luisteren
Vaste burcht
van de
ChristenUnie
zaterdag 13 januari 2007
Kerk, gezin en school zijn voor trouwe stemmers op de ChristenUnie
een clrie-eenheid. Opdat overal het gereformeerde gedachtengoed,
vrijgemaakt of niet, wordt verteld en beleden. Geen euthanasie, abortus
en homohuwelijk. „Ik ben de Heere dankbaar dat het zwembad op zondag
nog altijd dicht is."
In het weiland langs de snelweg
staat een groen spandoek: De weg
kwijt? Even verderop weer een doek:
Jezus is de weg. Het kan niet missen,
dit is de Bijbelgordel. Hier bepaalt het
geloof in God het leven. Bidden voor
het eten, op zondag twee keer naar de
kerk en voetballen alleen op zaterdag.
„Het leven is van de Heere, die geeft
en neemt", zegt Johan (66) in de kanti
ne van IJsselmeervogels. Buiten wordt
gebouwd aan een nieuwe tribune
waarvoor de miljoenen bij elkaar zijn
gebracht door bevolking en midden
stand van Bunschoten. Net zoals dat
bij buurman Spakenburg eerder ge
beurde.
De ikoneri van het zaterdagvoetbal
verdelen de gemeenschap in rood en
wit ofwel in Bunschoten en Spaken
burg, ofwel in boeren en vissers. De
mini-stadions liggen stijf tegen elkaar
en de rivaliteit is enorm, maar beider
aanhang is één in de liefde voor God.
„Hij is machtiger dan alles en ieder
een." Bunschoten-Spakenburg, waar
toe ook Eemdijk en Zevenhuizen beho
ren, telt elf vrijgemaakt gereformeer
de kerken. Ze zitten vrijwel altijd vol,
al maken sommige gelovigen zich zor
gen dat er af en toe wat plaatsen leeg
blijven en soms zelfs hele banken.
„Veel jongeren vinden het genoeg om
één keer te gaan", zegt Johan.
Hij heeft zijn hele leven in het dorp ge
woond en gewerkt, gaat zondags twee
keer ter kerke en heeft tot zijn grote
teleurstelling gezien dat er steeds
meer activiteiten op zondag kwamen.
Er gingen zelfs twee disco's open,
'maar het zwembad is nog steeds
dicht op zondag en daar ben ik de Hee
re dankbaar voor'. Hij behoort tot de
28,9 procent van de inwoners die bij
de Kamerverkiezingen op de partij
van André Rouvoet hebben gestemd.
Grootste
Dat maakt de ChristenUnie in dit
dorp de grootste na het CDA, terwijl
het landelijk de zevende is met 4 pro
cent van de stemmen. In het gemeente
bestuur maakt de partij helemaal de
dienst uit met een burgemeester en
twee van de drie wethouders. Bun
schoten-Spakenburg is een vaste
burcht voor de ChristenUnie. Net als
Putten, Elburg, Kampen, Katwijk,
Graafstroom en Hardinxveld-Giessen-
dam; allemaal gemeenten waar
slechts het CDA groter is. „Mijn hele
familie stemt ChristenUnie", zegt een
jonge vrouw die in een nieuwbouw
wijk van Hardinxveld staat te wach
Bunschoten-Spakenburg telt elf vrijgemaakt gereformeerde kerken.
ten tot haar kinderen uit de vrijge
maakt gereformeerde basisschool De
Zevenster komen. Ze heeft een half
lange spijkerbroek aan met laarzen en
daar doet niemand moeilijk over.
„Daarvoor moet je bij de SGP zijn",
zegt een andere moeder. „Bij ons heb
ben vrouwen wel wat in de melk te
brokkelen. Ik werk ook gewoon, dat is
geen enkel probleem. Ik heb zelfs een
tijd op zondag gewerkt, maar toen zat
ik in de verpleging. Dan mag het, net
als bij de politie." Directeur Anne
Hamstra van De Zevenster maakt
zich niet druk om een spijkerbroek
meer of minder. „In veel gevallen is
het gewoon makkelijker en handiger.
Op de fiets bijvoorbeeld, en in de win
ter." Hij heeft pas ergens gelezen dat
bij de vrijgemaakt gereformeerden
het jasje wel is vernieuwd, maar de in
houd niet. „Daar gaat het uiteindelijk
om." Hij mocht van zijn ouders op zon
dag wel voetballen, maar geen tv kij
ken. „Ik kom oorspronkelijk uit Fries
land, daar was het altijd al iets losser.
Het geloof is nog altijd hetzelfde, wat
wil zeggen dat de Bijbel leidend is.
Dat geven wij de kinderen op deze
school mee: wij geloven dat je in de he
mel komt, dat jullie allemaal kinderen
van God zijn en daarom het eeuwige
leven hebben."
Zijn school deed kort na de aanslag
op de Twin Towers niet aan herden-
ken. Geen dienst, geen vlag halfstok.
„Wij vonden het erg selectief als je bij
voorbeeld ziet wat er in Afrika ge
beurt. We hebben het er heel even
over gehad en tegen de kinderen ge
zegd: als het ons gebeurt, zijn wij vei
lig in Vaders handen. Hij zegt dat
door de dood heen." Dat is de essentie
voor mensen die altijd op de Christen-
Unie stemmen, of ze nou van oor
sprong van het wat dogmatische Gere
formeerd Politiek Verbond (GPV) af
stammen, dat sterk verbonden was
met de Gereformeerde Kerken (Vrijge
maakt), of van de Reformatorisch Poli
tieke Federatie (RPF), die haar aan
hang vooral had bij de Christelijke Ge
foto's Harmen de Jong/GPD
reformeerde Kerk en de Nederlands
Gereformeerde Kerk en bij evangeli
sche kerkgenootschappen als de Pink
stergemeente en volle-evangelie-ge-
meenten.
Die aanhang bevond zich vooral in
Zeeland, op de Zuid-Hollandse eilan
den, op de Veluwe en in delen van
Overijssel. Het zijn allemaal gerefor
meerden, de meesten vrijgemaakt,
maar niet per definitie. Partijleider
Rouvoet is bijvoorbeeld lid van de
Christelijk Gereformeerde Kerk. Ook
bestaat er verwantschap met de EO.
Toenadering
De verschillen tussen de diverse stro
mingen zijn vooral historisch, als ge
volg van enkele scheuringen. Veel ge
zinnen werden daardoor uit elkaar ge
rukt, omdat een deel meer hechtte aan
traditie en een ander deel meer aan de
Bijbel. Tegenwoordig zijn de verschil
len te verwaarlozen en is er veel toena
dering.
Politiek zijn ze verbonden in de over
tuiging dat de ChristenUnie aanzien
lijk christelijker en socialer is dan het
CDA. Plet kenmerk van deze achter
ban, altijd goed voor drie a vier Ka
merzetels, is een drie-eenheid, ook
wel triangel genoemd. In gezin, kerk
en school heersen dezelfde opvattin
gen, worden dezelfde dingen verteld.
Touringcar
Dat is ook de reden dat bij basisscho
len zoals De Zevenster tegen drie uur
als uit het niets busjes en zelfs een tou
ringcar komen aanrijden. Ze halen
kinderen op van gezinnen uit de verre
omtrek. De ouders hebben zeer be
wust voor deze school gekozen, omdat
hun kroost daar volgens hun geloof en
principes wordt onderwezen.
„Ik heb me in mijn puberteit wel even
verzet tegen wat mijn ouders mij alle-
maal vertelden", zegt een moeder,
„maar dat was vooral om me ergens
tegen te kunnen verzetten, niet zozeer
tegen het geloof. Ik voel me er juist he
lemaal bij thuis en ik hoop dat mijn
kinderen dat later ook vinden." Een
groepje tieners dat in Putten staat te
wachten op de bus naar Harderwijk is
nog niet zo ver. Ze waren nog te jong
om te mogen stemmen, mét uitzonde
ring van één meisje, dat 'net als mijn
ouders' voor de ChristenUnie heeft ge
kozen.
„Dan mag je geen seks hebben voor
het huwelijk", plaagt een jongen met
een wit petje. „Wat is daar zo slecht
aan?", vraagt het meisje. „Doe effe
normaal, joh", zegt de jongen. Hij
krijgt bijval, ook van een aantal meis
jes. „Dat is echt niet meer van deze
tijd hoor. Maar goed, als jij dat vindt,
heb ik daar respect voor." Met eutha
nasie en abortus hebben de meesten
weinig problemen, ook al zijn hun
ouders daar zonder uitzondering fel
tegen. Het homohuwelijk vinden ze
niks. De jongens trekken er zelfs een
vies gezicht bij. Het zijn uitgerekend
deze ideële, zeg maar bijbelse thema's
die de oudere kiezers verdelen. Ze heb
ben op de ChristenUnie gestemd, om
dat die daar zeer uitgesproken over is.
Als de partij inderdaad in het kabinet
komt, zal ze echter niets kunnen ver
anderen aan de praktijk.
„Ik hoor bij de twijfelaars", bekent
schooldirecteur Hamstra. Als je alleen
maar een ideologie wilt uitdragen,
moet je een getuigenispartij worden,
dan hoor je niet thuis in het parle
ment. In de Bijbel staat geen politiek
programma, dat is altijd een afgeleide
van bijbelse principes.
„Niettemin blijft het pijnlijk dat juist
punten die voor ons zo essentieel zijn
niet gerealiseerd zullen kunnen wor
den. Wat is er dan nog typisch Chris
tenUnie in dat kabinet? Ik sluit niet
uit dat de partij daardoor overtuigde
aanhangers van zich zal vervreem
den."
In de kantine van IJsselmeervogels
buigt een groepje van zo'n twintig ge
trouwen, de meesten in de vut, zich
vol passie over dat dilemma: „Je kiest
voor een christelijke partij, omdat je
jouw geloof wilt terugzien in de ma
nier waarop het land wordt gere
geerd. Geen euthanasie, abortus en ho
mohuwelijk en de zondagsrust dient
geheiligd. Ik heb niet op de Christen-
Unie gestemd om CDA en PvdA aan
een meerderheid te helpen."
„Als je die ideële punten niet kunt bin
nenhalen, moet je je profileren op an
dere punten die typisch voor ons zijn:
een sociaal beleid en barmhartiger
voor asielzoekers. Dat is ook christe
lijk."
„Het is heel goed dat Rouvoet voor de
PvdA kiest, dan krijgen we tenminste
een links georiënteerd kabinet."
„Het is juist heel dom om met de
PvdA in zee te gaan, want dan komt
er niets van onze christelijke nonnen
en waarden terecht."
„Met wie dan? Ik moet er echt niet
aan denken dat Verdonk het weer
voor het zeggen krijgt. Dat vreselij...
de Heere zegt: Je mag niemand ha
ten."
„Dat is waar, dat is waar."
„We hebben het hier over politiek en
dan moet je compromissen sluiten."
„Precies. Als je dat niet kunt. moet je
voor altijd in de oppositie blijven. Jan
Marijnissen kiest daarvoor. Dat vind
ik heel slap, want je moet ook je ver
antwoordelijkheid durven nemen."
Johan, die voor iedereen koffie in
schenkt, is niet te vermurwen: „Je
mag nooit je principes overboord
gooien, want er is Eén die machtiger
is en aan Hem moet je altijd verant
woording afleggen."
Dick Hofland
Jij houdt zich bezig met motivatie,
Ibum-out, leren op het werk. Eigenlijk
E*wat *emaken heeft met arbeid en
'«vinden. Toon Taris is vorige maand
Nêmd tot hoogleraar Arbeidsmotivatie
ade Radboud Universiteit van Nijme-
WWerkgevers moeten beter luisteren."
Wagen over de werkdruk, komen bekaf
Mjn chronisch vermoeid en voelen
opgebrand. Werknemers met een
■out zijn te moe om goed te presteren,
denken.
leenverband tussen gezondheid en pres-
O- loon Taris, de kersverse hoogleraar
pasmotivatie, vond het wel een interes-
Jagatuk. ZijH conclusie na onderzoek
j zestien studies met bijna vierdui-
D werknemers naast elkaar legde: het
fieuze mee.
^enmeteen bum-out presteren wel
/r'maar het verschil met gezonde
emers is maar vier procent." De 44-ja-
oogleraar had een hoger percentage
acht Uit eerder internationaal onder-
Jiop basis van 312 studies met 50.000
j emers) hleek namelijk dat gelukkige
»!tu fors beter Posteren (negen
zijn n wer^nemers die minder geluk -
De - lage - uitkomst betekent niet dat werk
gevers nu geen energie hoeven te steken in
opgebrande werknemers, zegt Taris. Want
een productieverlies van vier procent maakt
bedrijfseconomisch een groot verschil en is
dus nog steeds de moeite om te verbeteren.
Het is de laatste jaren heel stil geweest rond
bum-out. Dat heeft alles te maken met de
conjunctuur, leerde eerder onderzoek van
Taris.
In 2000, toen de economie draaide als een
tierelier, klaagden veel werknemers over
stress en werkdruk. Maar na de aanslagen
van 9/11 in 2001 en de beurscrash daalde
het langdurig ziekteverzuim in bedrijven.
„Klagen deed je niet. Je was al blij als je een
baan had. Werkdruk was geen item, want
voor jou waren er tien anderen."
Werkverslaafd
Werknemers die zichzelf afbeulen, zijn ook
niet heel veel productiever, vervolgt Taris.
De Nijmeegse hoogleraar heeft namelijk
óók onderzoek gedaan naar werkverslaaf-
den die kicken op een zestigurige werk
week. Conclusie: Ook de bevlogen hardwer-
ker komt zichzelf tegen. „Extreme inspan
ning is niet goed. Veel overwerken heeft dan
ook niet zoveel zin. Vier uurtjes per week
extra in touw zijn, dat kan best. Maar maak
je werkweken van zestig uur, dan ga je een
kritische grens over."
„Kinderen zijn trouwens een probaat mid
del om je van je werk te houden", weet Ta
ris als jonge vader uit ervaring. „Mijn
vrouw gelooft me soms niet, maar ik werk
toch echt maar iets meer dan veertig uur."
Hoe de baas het beste de werkdruk kan aan
pakken, heeft de Nijmeegse hoogleraar ook
bekeken. Bij dat onderzoek waren een hon
derdtal thuiszorgorganisaties betrokken die
worstelden met hoge werkdruk. Die organi
saties namen uiteenlopende maatregelen om
het probleem op te lossen.
Een deel ervan was gericht op de werkdruk
zelf: bijvoorbeeld extra mensen aannemen.
Een tweede oplossing had tot doel de hard
werkende medewerker in de watten te leg
gen door salarisverhoging of extraatjes zo
als een hondenuitlaatservice of een fiets van
de baas. De derde oplossing richtte zich op
het individu: een werknemer die met stress
worstelde, kreeg een training 'omgaan met
werkdruk' of een cursus timemanagement.
Een extra bonus, een hondenuitlaatservice
of een computer van de baas, leuke dingen
om de werknemer gelukkiger te maken als
compensatie voor het harde werken, blijken
«ÉBig m
Toon Taris, hoogleraar Arbeidsmotivatie.
foto Bert Beelen/GPD
niet effectief te zijn. „Dat is ook logisch,
want er is geen link met werkdruk. De der
de oplossing - het aanbieden van een trai
ning of cursus - zou best kunnen werken,
maar er maakt slechts een gering aantal
werknemers gebruik van. Wat aantoonbaar
wél helpt, is het aanpakken van de werk
druk door meer personeel aan te nemen. Of
door vacatures sneller te vervullen."
Stressfactor
Extra mensen aantrekken is een kwestie
van geld, dat er niet altijd is. Maar ook een
goed management speelt een rol om stress
tegen te gaan.
„Een directeur die het werk over de schoe
nen loopt, die alleen zijn eigen hobby's uit
oefent, die geen maatregelen neemt om de
werkdruk te verminderen en die werkne
mers niet weet te waarderen - zo'n direc
teur is een belangrijke stressfactor voor zijn
personeel."
„De oplossing zou zijn: het management be
ter laten functioneren óf de baas vervangen.
Maar het is waarschijnlijker dat de werkne
mer vertrekt dan dat de baas opstapt." Ta
ris heeft de ultieme oplossing ook niet. „De
wereld is soms ingewikkelder dan je zou wil
len. Hij heeft wel een advies aan bazen:
luister naar je werknemers. „Veel werkge
vers zijn geneigd klachten van een werkne
mer over het hoge werktempo toe te schrij
ven aan persoonlijke omstandigheden.
Maar als ook de rest van de afdeling klaagt
dan moet de baas ingrijpen. Werknemers
weten het beste wat er moet gebeuren. Hoge
werkdruk plus weinig mogelijkheden voor
eigen initiatief, dat zijn de sterkste voorspel
lers van een burn-out." Maar niet iedereen
voelt zich gelukkig als hij voor een deel zijn
eigen werk kan indelen, leerde Taris uit
weer een ander onderzoek dat hij deed bij
een zoutjesfabrikant.
„De werkgever had een managementlaag
weggesneden en de taken verdeeld over de
werknemers in een ploeg, dat werd een zelf
sturend team. Het personeel kreeg meer in
spraak,, maar ze vonden de nieuwe werkwij
ze helemaal niet prettig. Voor hetzelfde sala
ris moesten ze harder werken en hadden ze
ook meer gezeik aan hun hoofd."
Zelf is Taris een gelukkige werknemer. Hij
kan zijn eigen onderwerpen kiezen, zelf de
lesstof voor zijn studenten samenstellen en
voor een deel zijn werktijden bepalen. „Ik
ben eigen baas". En hij heeft op de achtste
verdieping van het universiteitsgebouw ook
nog eens een fantastisch uitzicht.
Jacqueline van Ginneken
