Rechteloos, gemarteld en vertrapt
Liefde sbe wijs
Bevlogen bestrijder
van sociaal onrecht
PZC
Na vijf jaar wereldwijd protest geen zicht op sluiting Guantdnamo Bay
Ex-tiran Ethiopië wa
brute zetbaas Mosko
tijdens Koude Oorloj
12 januari 1957
vrijdag 12 januari 2007
door Frans van den Houdt
Guantanamo Bay is een hel.
Mensen die er hebben vast
gezeten laten er geen enkele
twijfel over bestaan. „De menta
le en fysieke marteling maakt je
krankzinnig", zegt Shafiq Ra-
sul, die samen met twee kamera
den twee jaar in het gevangen
kamp op Cuba zat. „Ik heb veel
gevangenen gezien die zelf
moord willen plegen, die een la
ken of deken om hun nek knoop
ten. Ook wij hebben dat overwo
gen. De steun die we aan elkaar
hadden, hield ons op de been."
Ondanks de erbarmelijke om
standigheden, de niet aflatende
kritiek van regeringen en men
senrechtenorganisaties, de ver
klaringen van rechters over de
onrechtmatigheid en de vele aan
wijzingen dat gevangenen onte
recht worden vastgehouden, be
staat het Amerikaanse straf
kamp op Cuba na vijf jaar nog
steeds.
Sinds januari 2002 hebben er on
geveer 775 mensen vastgezeten.
Eind vorig jaar waren er 345
vrijgelaten of aan andere landen
overgedragen. Een aantal is
daar opnieuw opgesloten en ge
marteld, vrijwel niemand is aan
geklaagd. Hoewel de Verenigde
Staten blijven volhouden dat ze
hun gevangenen humaan behan
delen, toont de praktijk overdui
delijk het tegendeel aan. De he
le opzet van het kamp op Cuba
was ook dat het onder geen enke
le nationale wet of internatio
naal verdrag zou vallen. De 'ter
reurverdachten', sinds de aansla
gen van 9/11 opgepakt in de
strijd tegen terrorisme, verdie
nen in de ogen van de Amerika
nen niet anders. Het zijn tenslot
te geen krijgsgevangenen maar
'vijandige strijders'.
Film
Artikel drie van de Geneefse
Conventie, die bepaalt dat
krijgsgevangenen een eerlijk
proces krijgen en niet worden
gemarteld, gaat voor hen daar
om niet op, meent Washington.
Shafiq Rasul en zijn kameraden
Asif Iqbal en Ruhel Ahmed, die
figurei-en in de film The Road to
Guantdnamo van Michael Win-
terbottom, ondervonden aan
den lijve wat dit betekent. Tus
sen 2002 en 2004 zaten ze vast
op Cuba. Omdat ze op het ver
keerde moment op de verkeerde
plaats in Afghanistan vertoef
den, werden ze door de Amerika
nen opgepakt en en na enige om
zwervingen in Guantanamo Bay
weggestopt.
Daar zitten ze vier maanden in
een isoleercel en worden ze vier
keer per dag en soms dagen ach
tereen verhoord en geslagen.
„Het ergste is dat ze geen vra
gen stellen, maar alsmaar be
schuldigingen naar je hoofd slin
geren. Dat je lid bent van Al
Qaeda en bij de aanslagen van
11 september betrokken was",
aldus Asif. Hun lichamelijke
houding tijdens de verhoren is
'zeer stressvol', omdat ze met
handen en voeten zitten vastge
ketend aan de grond.
Overdag is het bloedheet, 's
nachts ijskoud.
In 2005 gaan meer dan tweehon
derd gevangenen voor lange tijd
in hongerstaking en in juni 2006
plegen drie gedetineerden zelf
moord.
Niet verwonderlijk, zegt advo
caat Stafford Smith, die de be
langen van enkele Guantana-
mo-gevangenen behartigt. „Het
zat er al zo lang aan te komen
dat er doden zouden vallen. Er
waren al zoveel zelfmoordpogin
gen aan vooraf gegaan. De jon
gens die daar vastzitten, zijn na
ruim vier jaar zéér depressief.
Ze worden gemarteld, vertrapt,
gekleineerd, wat verwacht je
dan?"
Uitgescholden
Voormalig gedetineerde Yousef
al Shehri herinnert zich hoe de
hongerstakers werden behan
deld. „Toen ze bloed ophoest
ten, werden ze door soldaten uit
gescholden en belachelijk ge
maakt, met opmerkingen als
'kijk nou eens wat die religie
van jullie veroorzaakt'." De hon
gerstakers werden in vaak kou
de isoleercellen opgesloten, op
stoelen vastgegespt en op pijnlij
ke wijze gedwongen gevoed.
Door voortdurend lawaai te ma
ken met de ijzeren celdeuren
hielden bewakers de gevange
nen continu uit hun slaap en ge
beden. De verklaringen worden
bevestigd door FBI-agenten die
betrokken waren bij de verho
ren in Guantanamo.
Debacle
Guantanamo Bay moet dicht,
luidt daarom de weinig verras
sende oproep van mensenrech
tenorganisaties als Amnesty In
ternational en Human Rights
Watch. Kenneth Roth, directeur
van laatstgenoemde instantie
spreekt over 'een juridisch en po
litiek debacle van historische
omvang' en roept de EU op druk
uit te oefenen op Washington
om het kamp te sluiten.
Amnesty ziet Guantanamo als
'het symbool van Amerika's min
achting voor het internationale
recht'.
Van dat laatste gaf Bush vorig
jaar oktober nog een sterk staal
tje toen hij de zogeheten Milita
ry Commission Act tekende.
Amerikaanse rechtbanken wa
ren hierdoor niet langer gemach
tigd zaken van Guantanamo-ge-
vangenen te horen. En dat ter
wijl het Hooggerechtshof kort
daarvoor nog had bepaald dat
de militaire commissies die over
het lot van de gedetineerden
moesten oordelen, onrechtmatig
waren volgens zowel Ameri
kaans als internationaal recht.
„Zolang Bush president is kun
nen we sluiting van Guantana
mo vergeten", vreest Ruud Bos
graaf van Amnesty.
Temeer omdat eind vorig jaar
nog een nieuwe vleugel is ge
opend. Toch is er na vijf jaar
geen sprake van 'totale wan
hoop'. „Er is grootschalige publi
citeit over de praktijken in Gua
ntanamo en we weten nu dat het
kamp slechts het topje van de ijs
berg is en er in de hele wereld
veel meer Amerikaanse detentie
centra zijn waar mensenrechten
met voeten worden getreden",
stelt Bosgraaf. Lichtpuntje is
ook dat de publieke opinie in de
VS verandert. Bosgraaf: „Men
sen accepteren de onrechtmatig
heid van de detentie als de we
reld hierdoor inderdaad veiliger
wordt. Maar dat blijkt niet het
geval. Afghanen die zijn vrijgela
ten nemen zich juist voor zoveel
mogelijk Amerikanen te do
den." GPD
door Henderiekus Wiltjer
Al bijna zestien jaar leeft
hij teruggetrokken op
zijn landgoed in Zimbabwe:
Mengistu Haile Miriam. De
voormalige dictator van Ethi
opië, die gisteren levenslang
kreeg wegens volkeren
moord, liet na zijn val in mei
1991 een verwoest land ach
ter. Hij nam de wijk naar zijn
Zimbabwaanse collega-dicta
tor en marxistische kame
raad Robert Mugabe om de
rest van zijn levensdagen in
weelde te slijten.
Mengistu is een reliek van de
Koude Oorlog. Zijn bewind
bleef in stand dankzij de riva
liteit tussen de Verenigde Sta
ten en de Sovjet-Unie. Me-
gistu werd een zetbaas van
Moskou en een pion in het
schaakspel van de grootmach
ten. Met het einde van dit
spel, viel ook Mengistu.
Het was trouwens een militai
re opleiding in de Verenigde
Staten die hem naar het
kamp van de tegenstander
voerde. Mengistu begon eind
jaren zestig in de VS te sympa
thiseren met Afro-Amerikaan
se radicale bewegingen. Zo
kwam hij ook in aanraking
met het communistische ge
dachtegoed dat zijn toekomst
zou vormen.
De arme boerenzoon Men
gistu, die in 1937 in Walayit-
ta werd geboren, raakte als
sterke man, zoals wel meer
linkse en rechtse machtheb
bers in die tijd, het contact
met de wekelijkheid volledig
kwijt. Hongersnoden en diepe
ellende voor de bevolking wa
ren het gevolg.
Van alle goede voornemens
kwam uiteindelijk niets te
recht. Tijdens zijn bewind
stierven zeker een miljoen
mensen een hongerdood. Ze
ker 80.000 Ethiopiërs vei'dwe-
nen of werden vermoord in de
gevangenissen tijdens de zoge
heten 'Rode Terreur' van de
jaren zeventig. Mengistu
maakte deel uit van eengs
je beroepsofficieren d;:
september 1974 het fe
van keizer Haille Selassin
verwierp. Drie jaar
pleegde de slechts 1,66 a
lange Mengistu een bloe
staatsgreep. Hij stichtte
hulp van Moskou een '4
tair marxistisch regime,!;
jaren zeventig hielpen die
den Cubanen en Russen\
in zijn strijd tegen buurh
Somalië, dat de pro®,
Ogaden was binnenge$
In de jaren daarna $L
de de Sovjet-Unie mee;
10 miljard dollar in huns;
ke man in Addis Abeba.
Marxistische leuzen en j
tretten van Marx, Enge]»]
lin en Mengistu bepa^j
het straatbeeld.
Mengistu zag zichzelfalse
kampioen van het coma:
me. Maar een dikke a
rond zijn weelderige ei
scheidde hem van deansj
onder de bevolking.
Opstanden
De oorlog met Somahëe's
nenlandse opstanden lea
ertoe dat 60 procent taj
overheidsbudget opging
defensie. Mengistu bed
en bombardeerde Eritrea'
ge tijd zonder de afschel
van dat gebied te ko
voorkomen.
Het failliet van het i
jet-blok betekende ook:
einde van Mengistu. k.
sneed Moskou drastisé
zijn hulp aan Ethiopië.
Net als veel anderen zagü
gistu na het verlies van
verre weldoeners alleen
een uitweg door toenada
tot het Westen te uè
maar het was te laat. Dei
schillende rebellenbewee
gen in zijn land zagen 1
kans schoon en bundèë
hun krachten.
Mengistu was daardoor:
meer in staat de opmars:
de rebellen te stuiten
vluchtte naar Zimbth
ANP
door Maurice Wilbrink
De woensdag overleden Herman Bo
de, wel eens 'de laatste arbeider'
in de FNV-top genoemd, belichaamde
de klassieke vakbondsman. Strijdbaar,
hoekig, gepokt en gemazeld in het on-
derhandelingswerk en het aan de le
den uitleggen van vernieuwingen in
cao's. En alles natuurlijk in de taal van
de fabriekshal: Bode kwam uit de in
dustrie, sprak het arbeidersproza, en
zijn beroemdste quote is een kwart
eeuw lang herhaald in historische te
rugblikjes. „Willen we naar de Dam?
Dan gaan we naar de Dam."
Die oproep tot vijftienduizend arbei
ders, die stonden te trappelen om te
protesteren tegen een loonmaatregel
van het kabinet Van Agt-Wiegel, was
een van de hoogtepunten uit zijn car
rière. Het was 1980, de Nederlandse in
dustrie kreeg enorme klappen, een zwa
re economische recessie ontwikkelde
zich, en in Amsterdam zorgden krakers
voor een grimmige stemming.
Herman Bode moest duizenden arbei
ders toespreken in de Amstelhal, die
vervolgens naar de Dam zouden gaan
om te protesteren tegen het kabinet.
Vlak voordat Bode de microfoon kreeg,
kwam er een seintje vanuit de bonden,
dat men bang was voor relschoppers
.die misbruik zouden willen maken van
de optocht naar de Dam.
Bode twijfelde, maar de verzamelde me
nigte scandeerde: 'Naar de Dam, Naar
de Dam'. „Ik was verantwoordelijk. Ik
dacht: dat mag niet uit de hand lopen.
Straks gaan ze toch," herinnerde hij
zich a eel later. Toen heeft hij het
spreekgestoelte beklommen en zijn be
roemde uitspraak gedaan.
Bode, herkenbaar aan een snikje in zijn
stem die zijn oproepen tot solidariteit
altijd wat extra drama gaf, had op dat
moment zoveel autoriteit binnen de
FNV dat de vijftienduizend zich niet lie
ten provoceren en de tocht zonder inci
denten kon verlopen. Die autoriteit
bleek de eerste keer in 1969, in
Utrecht.
Bode had weken onderhandeld met de
top van het industriebedrijf Werkspoor
over de sluiting van de fabriek voor rol
lend materieel. Bij een toelichting van
het akkoord aan stakende werknemers
werd hij uitgemaakt voor 'verrader'.
„Toen ben ik zo ontzettend boos gewor
den." Bode liet de zaal weten dat hij
een van hun was - 'een betaalde wer
ker' - en had na een kwartier de zaal
plat, de staking was voorbij.
Zijn vakbondscarrière was al in de ja
ren vijftig gestart, bij de katholieke me-
taalbewerkersbond Sint Eloy. Zonder
middelbare school, bleek de arbeider
Herman Bode een typisch talent uit de
school van de vakbeweging. Hij kon
Herman Bode in 1983. De woe
de taal sprak van de arbeider.
aan de bak als kaderlid en later bonds-
bestuui'der in de metaal, waar de sane
ringen elkaar later zouden opvolgen.
Toen de katholieke vakbeweging in
1981 fuseerde met de NW tot de FNV,
werd Bode meteen vice-voorzitter. Dat
zou hij vier jaar zijn, tot zijn zestigste.
Gedurende de jaren tachtig en negentig
zag Herman Bode met lede ogen aan
hoe zijn verzorgingsstaat stukje bij
beetje werd uitgehold. Hij raakte
zwaar teleurgesteld in de Partij van de
Arbeid, die meedeed aan dat beleid on
der Wim Kok. Bode vond dat de vakbe
weging een loer werd gedraaid: bonden
gingen akkoord met loonmatiging,
maar zagen sociale rechten toch afge
broken. Uiteindelijk zegde hij zijn lid-
Waaraan kun je zien of twee men
sen echt van elkaar houden?
Over het antwoord op die vraag hebben
zich al zoveel geleerden en leken gebo
gen, dat het eigenlijk een oninteressan
te vraag is geworden. We weten het on
derhand wel. Niet dus. Ik zit op een
feestje met een vrouw te praten, die net
de relatie met haar vriend heeft verbro
ken. Ik heb ze van een afstand meege
maakt en herinner me hoe zowel in
haar eigen ogen als die van tal van men
sen uit de familie- en vriendenkring
hun relatie het voorbeeld van een grote
liefde was.
Twee aantrekkelijke mensen die volle
dig in elkaar opgingen, heel veel samen
deden en ervan overtuigd waren, na ie
der een mislukt huwelijk, eindelijk de
ware gevonden te hebben.
Waarom was het dan toch misgegaan?
..Tk denk", zegt ze, „dat het uiteindelijk
stuk is gelopen omdat hij niet met mijn
kinderen kon opschieten." Op mijn
vraag of dat van het begin af aan al zo
was, antwoordt ze: „Terugkijkend, ja,
dat is vanaf het begin al zo geweest,
maar ik heb dat toen niet gezien of in
ieder geval gedacht dat het wel bij zou
trekken."
Dan vertelt ze me over situaties waar
uit blijkt dat er tussen haar vriend en
haar kinderen een stevige wedijver om
haar aandacht en liefde aan de gang is
geweest.
„Hij was dikwijls jaloers als ik iets met
mijn kinderen deed en gaf zich ook
geen moeite zelf iets met hen te doen,
een relatie met ze op te bouwen, te pro
beren van ze te houden."
„Als wat je vertelt klopt", zeg ik dan,
„dan heb je je flink vergist. Dan heb je
iemand gekozen die niet kan liefheb
ben." Ze kijkt me aan alsof ik haar een
verwijt maak. Dan zegt ze alsof ze zich
wil verdedigen: „En toch hadden we
het een aantal jaren heel goed samen."
Hoe vaak heb ik dat niet gehoord: 'We
hadden het toch heel goed samen'. Als
of dat iets zegt over het vermogen tot
liefhebben van een of van beide part
ners. Heel veel stellen hebben het goed
samen. Toch is hun betrokkenheid op
de ander in feite weinig meer dan een
gebruik van die ander voor het vervul
len van eigen behoeften - aan gezel
schap, comfort, aanzien, seks, hulp - en
de bereidheid zich daarvoor op hun
beurt te laten gebruiken. Voor wat
hoort wat.
Verruimd egoïsme zeg maar. Maar lief
de in de psychologisch gezien meest
fundamentele zin is niet simpelweg een
comfortabele relatie met een andere
mens. Het is een levenshouding, een ge
richtheid op de hele wereld, op alle
mensen.
Dat is de wezenlijke betekenis van de
beroemde uitspraak: „Als ik in staat
ben tot iemand anders te zeggen 'Ik
heb je lief', dan moet ik ook kunnen zeg
gen 'In jou heb ik het leven lief, de we
reld lief, anderen lief'." Wie dat laatste
niet kan zeggen en toch zegt 'Ik heb je
RODE KRUIS - De inzameling
van het Rode Kruis voor het
district Zeeland over 1956 be
draagt 52.781,50 gulden. Een
jaar eerder was de opbrengst
49.231,50 gulden. Landelijk ge
zien boekte Zeeland daarmee
een record.
DEMONSTRATIE - Bij demon
straties in het Hongaarse Boe
dapest zijn ten minste twee ar
beiders gedood en een onbe
kend aantal gewond geraakt.
De slachtoffers vielen nadat
milities het vuur openden op
ongeveer vijfduizend Honga
ren. De demonstraties werden
gehouden bij achttien Scepelfa-
brieken die door milities1
bezet. De arbeiders eisen'st
re lonen en protesteerde
gen de massaontslagen, <k
rugkeer van de polititis
en de pogingen van den
ring-Kadar om in de aitei
den te infiltreren.
MUSEUM - Veere knfi
Hendrik Willem van Locri
seum. De stichting Ha|
Willem van Loon wil he:a
malige huis van de in i
1944 overleden schrijven
voor inrichten. Erevi
van de stichting wordt
Amerika woonachtige'
Van Loon-Chriswell.
sdag overleden oud-vice-voorzitter van de FNV belichaamde de klassieke vakbondsman die
foto ANP
maatschap van de PvdA op. Voor hem
bleven er twee instituten over: de kerk
en de vakbeweging.
De kerk stond voor hem voor gerechtig
heid en naastenliefde. De vakbond
voor solidariteit: „Weglopen doe ik
niet. Als de vakbeweging wordt afge
broken, bouw je die nooit meer op."
GPD
lief', die heeft je 'lief' om wat je voor
zijn of haar behoeften kan betekenen.
En alles dat de bevrediging daarvan in
de weg kan staan, zoals kinderen,
ouders en vrienden die je mee naar de
relatie neemt, zijn bronnen van frustra
tie en conflict.
Die houding werd ooit kernachtig uitge
drukt door een pasgevormd stel dat op
een feestje schaamteloos verkondigde:
'We hebben het hartstikke lekker sa
men en laat de rest maar de kolere krij
gen'.
Als het je werkelijk om liefhebben te
doen is, bedenk dan het volgende: het
meest essentiële liefdesbewijs dat een
partner je kan geven is de bereidheid te
leren houden van de mensen van wie jij
houdt. En bedenk je nog eens, als die
bereidheid er niet lijkt te zijn.
René F.W. Diekstra
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Arie Leen Kroon (ad)unct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur:
Edith Ramakers
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Het 's-Landshuis
Steenstraat 37,
4561 AR Hulst
Tel: (0114)371379
Fax:(0114)371380
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes. Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mall: web@pzc.nl
Bezorgklachten: 0800-0231231
Maandag t/m vrijdag vóór 15.00is
gebeld, nog dezelfde dag nabuert
zaterdag vóór 12 uur.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Fax:(076)5312330
Abonnementen: 0800-0231231
autom. afschrijving i""""
per maand: 21,50 r
per kwartaal: 61,50
perjaar €236.00 l
losigeldief
E-mail: li
Beëindiging van abonnement
uitsluitend schriftelijk, 1 maandv«'«
einde van de betaalperiode.UoMf
een schriftelijke bevestiging.
PZC, t.i
g: 1,30
zaterdag: 1,85
Alle bedragen zijn inclusief6%P
Bankrelaties:
ABN AMRO 52.30.50011
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders wordenuo-
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV WW
de Regelen voor het Advertentie*--
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens ka«oc»
zondag: van 16.00 tot 18.00uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax:(076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleint)«-
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0113)315570
Fax:(0113)315571 .j
Business to Business/Onroer*»'
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel var
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bcsi
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren ovei
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u i
Postbus 314460 AA Goes.
!C nl service
iet wegener-w,~
nd dat wordt
oor u relevante end
oor ons zorgvukte
t schriftelijk mekfcn 1
Behoort tot WGGGNGR
