God dichterbij dan pelgrim denkt PZC Moslimstrijders in Mogadishu geven zich niet gewonnen PZC Bijbouwen op erf tegen woningnood Eindeloos energie dankzij kernfusie Onderzoek naar verband tussen religie en solidariteit Lichamelijke inspanning brengt mensen in een roes te gast 11 januari 1957 donderdag 11 januari 2007 door Henk van het Klooster De Radboud Universiteit in Nijmegen begint dit jaar met een internationaal onder zoek naar het verband tussen re ligieuze opvattingen en praktij ken en solidariteit. Onderzoekers bestuderen 22 lan den. Diverse subsidieverstrek kers hebben aan de onderzoe kers van het Remicuso-netwerk, waarin gepromoveerde onder zoekers van de Nijmeegse uni versiteit zich hebben verenigd, een bedrag van 681.000 euro toe gekend. Het belangrijkste deel, ongeveer 500.000 euro, komt van NWO/Norface, een Euro pees samenwerkingsverband van nationale fondsen voor fun damenteel wetenschappelijk on.- derzoek. De vier onderzoekers die het project uitvoeren, analy seren de komende drie jaar be staande gegevens. Zij letten op de invloed van religie op steun aan familie en vrienden. Ook on derzoeken zij de effecten van een religieuze overtuiging op de steun aan de gemeenschap en de samenleving als zodanig. Coördinator van het onderzoek is de theoloog Hans Schilder man van de Radboud Universi teit. ANP Bedevaartgangers die te voet op bedevaart zijn, voelen een eufo rie die niet. alleen traditioneel re ligieus is geïnspireerd. De vol doening die zij ervaren wordt ook veroorzaakt door de aan maak van dopamine, een stof die het lichaam gezond maakt en de geest verkwikt. De theo loog moet zich ook bezighouden met wandelen en hardlopen. door Theo Haerkens Waar mensen heil ervaren, is God, en dus bestudeer de theologe Ineke Albers uit Doetinchem het heilzame effect dat pelgrims ervaren op hun maandenlange voettocht naar pelgrimsoorden als Santiago de Compostela. Albers, werkzaam aan het Heyendaalinstituut voor multidisciplinair onder zoek in Nijmegen, hoopt mor gen te promoveren aan de Uni versiteit van Tilburg op haar proefschrift 'Heilige kracht wordt door genezing losge maakt'. De heilzame werking die pel grims en andere langeafstands- wandelaars ervaren, delen zij met hardlopers en joggers. Maar ook zeezeilers cüe in hun eentje de wereldzeeën bevaren kennen deze euforie. De inspanning maakt in het lichaam dopamine vrij, een stofje dat een positief effect heeft op de gezondheid, mensen opkikkert en zelfs slim mer maakt. Daarmee is de cir kel rond: in de middeleeuwen gingen zieken op pelgrimage als de dokter hen niet meer kon hel pen. Niet zelden knapten zij op van de beproeving. Het Franse bergplaatsje Lour- des dankt daaraan zijn aantrek kingskracht op zieken van ka tholieke huize. Zij zoeken er Ineke Albers heeft een proefschrift geschreven over de geestelijk helende werking van wandelen en hardlopen. foto Theo Peeters/GPD sinds de negentiende eeuw gene zing, maar vooral steun bij de maagd Maria die er zou zijn ver schenen aan een dorpsmeisje. Albers beseft dat de euforie van de bedevaartgangers mede ont staat door het gemeenschapsge voel dat onderweg groeit en het loslaten van de alledaagse sores. „Maar dat heb ik niet onder zocht." Om die reden doet zij geen uitspraken over bijvoor beeld de hadji de reis naar Mek ka die vrome moslims eens in hun leven proberen te maken. „De meesten gaan immers niet lopend naar Mekka." Vierdaagse De Nijmeegse Vierdaagse daar entegen heeft zeker haar belang stelling. „Alleen kun je die door zijn massaliteit en zijn uitbun digheid moeilijk vergelijken met een voettocht naar het noor den van Spanje. „Daar staan echt niet de hele tijd juichende mensen langs de straat." Hoe veel Nederlanders die tocht ma ken, weet ze niet. „Maar uit alle windstreken zijn het er jaarlijks zeker een miljoen." Dat hardlopen en flink wande len goed is voor de geest, staat vast. Psychiater en atleet Bram Bakker betoogt al langer dat hardlopen psychische klachten voorkomt. Socioloog Herman Vuijsje, die het boek Pelgrim zonder god schreef over zijn tocht van Santiago naar Amster dam, beschouwt lopën als een 'prima anti-depressivum'. Reis- schrijver Bruce Chatwin meen de dat 'drugs voertuigen zijn voor mensen die zijn vergeten hoe ze moeten lopen'. De onder zoekster citeert hen met instem ming: „De ervaring is gelijk voor reli gieuze en niet-religieuze men sen, maar een traditioneel reli gieus mens is eerder geneigd die in een religieuze context te plaatsen. „Wie een pelgrims tocht heeft gemaakt bereikt la ter dezelfde euforie ook na kor tere tochten. Die ervaring heeft hun lichaam verandert. In ver slagen van pelgrims komt die spirituele ervaring steeds terug. Sommigen zijn zelf ook ver baasd dat die zo sterk en over heersend is." De lichamelijke oorzaak ver klaart de letterlijke verslaving die hardlopers soms ervaren. „De drang door te gaan is soms net zo groot als bij alcoholisten en gebruikers van cocaïne. Som migen lopen knieën en enkels letterlijk stuk omdat zij het niet kunnen laten." Het proefschrift van Albers be weegt zich op het terrein van uit eenlopende wetenschappelijke disciplines, maar dat vindt zij niet vreemd. „Je moet al van een boel dingen verstand hebben om theologie te bedrijven." Het ter rein van de psychoneuroimmu- nologie, waarop haar scriptie zich begeeft, rekt de grenzen van de theologie flink op. „Sinds de Verlichting wordt de pelgrimage gerekend tot de volksreligiositeit, iets voor het gewone volk waar de theoloog aan voorbij gaat. Dat is niet te recht, zeker nu bedevaarten sinds de helft van de jaren zeven tig populairder zijn geworden. Theologen moeten verder kijken dan de kerk en nu ook wandelen en hardlopen in een theologisch kader bezien." GPD door Marianne Thieme De woningnood in Neder land wordt nijpender en de overheid lijkt vooral te vol staan met de stelling dat er te weinig geld beschikbaar is om de problemen op te los sen. In de komende kabinets periode zijn er 255.000 senio renwoningen extra nodig. Wij moeten dus creatiever om gaan met de woningmarkt. Het platteland moeten wij re vitaliseren door mensen te sti muleren in te schikken op het eigen erf. Iedereen met meer dan 600 vierkante meter zou een schuur, garage of stal moeten kunnen inruilen voor een extra huis. Ouders kun nen zo op het erf van hun kin deren wonen; kinderen kun nen een starterswoning be trekken op het ouderlijk erf. Wanneer bijbouwen op eigen erf wordt toegestaan zonder dat het bouwvolume toe neemt, is dat niet schadelijk voor de groene ruimte, wordt dat gefinancierd door burgers zelf en bevordert dat de man telzorg, de leefbaarheid en evenwichtige bevolkingsop bouw op het platteland. Het betekent verder een enorme impuls voor economie en werkgelegenheid. Stalruimte Eenzelfde regeling moet wor den ontwikkeld voor het sane ren van bedrijven in de inten sieve veehouderij. Bij de sloop van stalruimte en schu ren moet de bouw van appar tementen tot een gelijke to- taaloppervlakte woi'den toege staan. Dat biedt mogelijkhe den tot warme sanering van een diei'onvriendelijke sector en extra woonruimte zonder het groen aan te tasten. Daarmee wordt de druk op de stedelijke woningvoorraad kleiner, omdat minder jonge ren' én ouderen naar de stad hoeven voor huisvesting. De huidige ruimte-voor-ruimte- regelingen gaan uit van de il lusie dat de verstening van de groene ruimte terug tec gen zou zijn. Juist door mensen die groot beslag legg ruimte te stimuleren grond en bouwvolume tt len met anderen, wordtd; schikbare ruimte betert en wordt gestimuleerd' meer generaties bij elkaar, nen.Inde steden kan hel* sen van grote woning® kleinere wooneenheden, soortgelijk effect hebbed moet mogelijk worden. Er zijn meer mogelijk om het wonen en werkt het groen te combineren kan samen met de.omsch ling van de traditionele^ bouw naar biologisch marginale opbrengst r:_ guliere veehouderijen melk, eieren en vlees pree ren noopt steeds meerfe tot stoppen. Met name: natuurgebieden zou deo heid die boeren uit moeis pen. De grond vandezets ven kan aan het natuingj worden toegevoegd. Dit plan kan worden gé cierd uit de opwaa van landbouwgrond totia grond, wat zonder sub een reusachtige impuls! kent voor de ecologisch tor. De uitgekochte ta moeten de eerste rechtens gen op de nieuwe biolpgs landbouwgrond. Het afkondigen van eenki stop is wensdenken, helpt niet om de groenen te te ontdoen van stenemi moeten we nieuwe oj gen bedenken om heli- aangenamer maken vo« én voor toekomstige ges ties. Dan krijgen met de dieren een beter Ie maar ook boeren, burgas buitenlui. Marianne Thieme is lik de Tioeede Kamer m Partij voor de Dieren j De Europese Commissie pleit deze week voor kernenergie, een schone en ruim voorradi ge energiebron. In Frankrijk gaat het internationale kern fusieproject Iter nog een stap verder. De inzet is veilige energie zonder kooldioxi de-uitstoot met in overvloed beschikbare brandstof en min der kernafval. door Olivier van Beemen In een vredig bos in de Fran se Provence hebben ever zwijnen en herten hun sporen in de bevroren aarde achter gelaten. Even verderop staat tussen de bomen een vlaggen- stok in de grond, zonder vlag. Precies op die plek, in het glooiende landschap zeventig kilometer ten noorden van Marseille, bevindt zich - als alles volgens plan verloopt - over tien jaar het centrum van een kernfusiereaclor die op den duur voor het eerst meer energie oplevert dan verbruikt. Het project heet Iter, Interna tionale Thermonucleaire Ex perimentele Reactor, en zou een oplossing kunnen zijn voor de slinkende olie- en aardgasvoorraden! In huidige kerncentrales vindt kernsplit sing plaats: een atoomkern van uranium splijt in lichtere kernen, waarbij energie vrij komt. Bij kernfusie, de ener giebron van de zon en andere sterren, moeten de lichte ato men juist samensmelten. Ook in dat proces komt energie vrij De brandstoffen van Iter zijn twee vormen van waterstof (isotopen), deuterium en tiiti- um. Van deutexium, dat in zeewater zit, is de wereldvoor raad vrijwel onuitputtelijk. Tritium, dat licht radioactief is, komt op aarde niet voor, en wordt in een toekomstige fusiecentrale gemaakt uit lit hium, bekend van batterijen. Er is genoeg lithium als ei-ts beschikbaar voor minstens duizend jaar energie en in zee water zit genoeg voor miljoe nen jaren. Als een mengsel van beide iso topen sterk wordt verhit, dan vormt het een plasma, waarin de atoomkernen en elektro nen los van elkaar rondzwe ven. Pas bij een temperatuur van 150 miljoen gi-aden ko men de atoomkernen, die el kaar afstoten, dicht genoeg bij elkaar om te fusei'en. Die temperatuur, tien keer hoger dan in de kern van de zon, kan alleen bei'eikt worden door de brandstof in een mag netisch veld in de reactor op te sluiten, zodat contact met de reactorwanden wordt ver meden. De kernfusie in de reactor van Iter duurt bijna zeven mi nuten en levert 500 megawatt energie, met een verbruik van 50 megawatt. Die energie zal nog niet commercieel ge bruikt worden. Als Iter slaagt, dan volgt eerst een nieuwe experimentele fase, Demo, die moet aantonen dat een fusiecentrale zijn eigen tritium kan maken - Iter doet dat nog niet - en dat het moge lijk is om met fusie op groot schalige manier elektriciteit op te wekken. Pas dan, vol gens optimistische schattin gen over zo'n 35 jaar, kan be gonnen worden aan de bouw van commerciële kernfusie reactoren. Twee voordelen van kernfu sie boven kernsplijting zijn het geringe nucleaire afval, dat na de relatief korte perio de van honderd jaar niet lan ger radioactief is, en de veilig heid: verrijkt uranium, dat wordt gebruikt voor kernwa pens, komt er niet aan te pas. Het is een van de grootste mondiale samenwerkingspro jecten uit de geschiedenis. Deelnemers zijn de Europese Unie, die 50 procent van de to tale kosten (10 miljard) op zich neemt. Rusland, India, China, Zuid-Korea en de Ver- enigde Staten, die ieder 10 procent betalen. Aan de beslissing tot de bouw van Iter ging een politieke en wetenschappelijke strijd voor af die tientallen jaren duurde. Uiteenlopende politieke be langen en wetenschappelijke twijfel leidden tot jarenlang uitstel. Mede dankzij de hoge olieprijzen en het groeiende besef dat fossiele brandstof fen ooit opraken, komt Iter er nu uiteindelijk toch. GPD (zie ook www.parijsblog.nl) Terwijl Amerikanen bombarde menten uitvoeren op mogelijke schuilplaatsen van islamitische troepen in het zuiden van Soma lië, bezinnen strijders in de hoofdstad Mogadishu zich op te genacties. „Ik weet dat ik aan de goéde kant sta, want ik doe dit voor mijn godsdienst. Ik ver dedig de islam en mijn land. door llona Eveleens De Somalische president Ab- dullahi Yusuf heeft geen be zwaar tegen de Amerikaanse bombardementen op zijn grond gebied. De Verenigde Staten be stoken plaatsen langs de grens met Kenia, waar verdreven mos limstrijders zich zouden ophou den. „De Amerikanen hebben het Somalische volk niets mis daan, maar een actie uitgevoerd tegen Somalische en internatio nale terroristen", zegt Yusuf in zijn presidentieel paleis in Mo gadishu, waar hij sinds maan dag verblijft. Het staatshoofd, premier Moha- med Ghedi en zijn adviseurs ge dragen zich als overwinnaars. Het Somalische leger verdreef met steun van Ethiopische strijd krachten eind vorig jaar de troe pen van de Unie van Islamiti sche Rechtbanken (UIC). Zelf verzekerd en met de nodige arro gantie wijst president Yusuf on derhandelingen met de leiders van de unie af. In een presiden- tiële kamer, uitkijkend over de azuurblauwe zee en de oranjege- kleurde duinen zegt hij kortaf: „Wij onderhandelen alleen met de Somalische bevolking." Abdi Abdullahi Jaarna neemt ze ker niet deel aan dergelijke be- spi'ekingen. De 18-jarige woont in een uiterst bescheiden huisje langs één van de stoffige straten in de binnenstad van Mogadis hu. Hij geneest van verwondin- gen aan rug en schouder. De jon geman met een de serene gelaats uitdrukking en de kalme maar vastberaden stem is een strijder van de UIC. Hij is één van de naar schatting drieduizend UIC-aanhangers die in de hoofd stad zijn achtergebleven. Zij hebben hun uniformen uitge daan en zijn opgegaan in de 2,5 miljoen inwoners van Mogadis hu. „Wij zijn niet verslagen", zegt hij nippend aan een glas grape- gedoken zitten in de Somalische hoofdstad. fruitsap. „Als ik ben opgeknapt, dan ga ik verder met wat nodig is. De Ethiopiërs zullen spijt krijgen dat zij hieiTieen kwa men. En mijn strijd is ook tegen de duivel Bush gericht." Hij trekt zijn lange dunne benen op onder zijn omslagdoek en ver volgt: „Ik weet dat ik aan de goe de kant sta, want ik doe dit voor mijn godsdienst. Ik verdedig de islam en mijn land." Opleiding Hij meldde zich begin vorig jaar bij de UIC toen de groepering jonge mannen rekiuteerde. Hij volgde twee maanden opleiding in Somalië en daarna werd hij met bijna driehonderd anderen uitgekozen voor een vervolgop leiding in Eritrea. „Wij vlogen in een groot vliegtuig naar Eiitrea. Helikopters vervoerden ons verder naar een militaire ba sis ergens bij een hoge berg. Wij werden getraind door Eritreërs, maar ook Somaliërs, en leerden veel over oorlog voeren en bom men maken." Na twee maanden keerde hij te rug naar Somalië waar hij een baan kreeg als instructeur om re kruten te trainen. Toen de situa tie in het land tegen het einde van het jaar steeds meer gespan nen werd, kwam de opdracht om naar het front te gaan bij Baidoa. In die plaats zetelde voorheen de regering van Abdul lahi Yusuf. „Wij kregen de op- dracht niet de aanval te begin nen, maar wel terug te schieten als wij werden aangevallen. En de Ethiopiërs vielen ook als eer ste aan. Op de zesde dag van de oorlog kreeg ik granaatschei'ven in mijn lichaam en moest naar Mogadishu voor behandeling." Toen na enkele dagen de Ethio- piërs de hoofdstad binnentrok ken, vluchtten de meeste patiën ten en medici van het Bena- dir-ziekenhuis waar hij lag. „Ik was niet bang. Maar wat had ik in een leeg ziekenhuis te zoeken. Ik kreeg er toch niets te eten. Ik ben naar huis gegaan, naar mijn moeder. Die is trots op me en blij dat ik me bij de UIC heb aangesloten." Veel van zijn kameraden zijn dood, anderen zijn gevlucht en worden gebombardeei-d door Amerikanen. De unie is versla gen. Was het allemaal wel de MINIATUUR - Stichting Nieuw Walcheren wil in het pa viljoen Miniatuur Walchei*en een tentoonstelling creëren van poppen in Zeeuwse dracht en gebruiksvoorwerpen die vroeger gebruikt werden door (boederij)gezinnen. Via haar persoonlijke secretaris E.W. Roëll heeft koningin Juliana la ten weten dat ze zes poppen be schikbaar stelt voor de exposi tie. Miniatuur Walcheren opent op 18 april de deuren voor het nieuwe seizoen. PREMIER - Nog geen achttien uur nadat sir Anthony Eden Londen had oveiTompeld met zijn aftreden, heeft de koningin Elisabeth i" MacMillan naar voren ga ven als nieuwe eerste nu: MacMillan was ministerï nanciën in Edens kabicc benoeming is een vera omdat iedereen had gei op R.A. Butler, de lordf gelbewaarder. KERKORGEL - Het Of? vroeger in de kerk Nieuwstraat in Vis stond, zal in de Johann* aan de Bonedijkestres; den opgebouwd. C C.P. Oudejans uit Zaa neemt het karwei opzid Milities duiken spontaan op in de straten van Mogadishu, terwijl achtergebleven moslimstrijders onder foto llona Eveleens/GPD moeite waard? „Ik twijfel geen seconde aan de juistheid van mijn daden. Ik geloof in elke letter van de Koran. Het is mijn leven." Hoewel zijn wooi'den vastberaden klinken, lijkt het alsof hij ideologische lessen ci teert. „Dit is mijn overtuiging", benadrukt hij echter. „Ik zag toch hoe vreedzaam Mogadishu was toen het onder controle van de UIC was. Nu verschijnen op tv weer advertenties met half naakte mensen, er wordt weer op straat gerookt. Dat is alle maal in tegenspraak met de Ko ran." Zelfmoordcommando Hij gelooft niet dat de i-egering van Yusuf in staat is orde en ge zag te brengen in Mogadishu, nu een van de gevaarlijkste ste den ter wereld. Alleen de UIC kan dat volgens hem en daarom moet hij verder strijden. „En als wij dan uiteindelijke de zege hebben behaald, dan ga ik stude ren om imam te worden", zegt hij met een schuwe glimlach. Het zou echter niemand verba zen als zijn strijd eindigt als een zelfmoordcommando. GPD Hoofdredactie: Arie Leen Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax: (0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Lezersredacteur: Edith Ramakers Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315660 Fax: (0113)315609 E-mail: lezersredacteur@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax:(0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Het's-Landshuis Steenstraat 37. 4561 AR Hulst Tel: (0114)371379 Fax. (0114)371380 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierïkzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierïkzee Tel: (0111 >454647 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren Goes, Zierikzee en Hulst: Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-023123' Maandag t/m vrijdag vóór 15.00»* gebeld, nog dezelfde dag nsbaw-" zaterdag vóór 12 uur E-mail: lezersservice@ptc.nl Fax: (076)5312330 Abonnementen: 0800 0231231 autom. afschrijving accept?" per maand: d 21,50 n.v.l per kwartaal: 61,50 C W» per jaar C 236,00 t 233A' Voor toezending per post geldter toeslag. Bankrelaties: ABN AMRO 52.30.50011 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders vrordenu? overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV de Regelen voor het Advertencs» Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens uw' zondag: van 16.00 tot 18.00uur Tel. (076)5312550 Fax. (076)5312340 Personeelsadvertenties: Tel: (076)5312240 Fax: (076)5312340 Rubrieksadvertenties (kleintjes- Tel. (076)5312104 Fax. (076)5312340 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0113)315570 Fax:(0113)315571 ,j Business to Businoss/Onroerf Tel: (076)5312277 Fax: 1076)5312274 Internet: v ■c nf'serviS-^ Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onde aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een best: (abonnememen)administratie en om u te (laten) informeren over ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u zersservice. Postbus 31.4460 AA Goes ran het Wegener con®? cstand dat wordt :s£Ï5»5{ ihriftelljk Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2007 | | pagina 4