Nooit meer cognac
in de rust
PZC
Schwarzenegger kun je beter niet onderschatten
29
Sporting Chance Clinic
laatste strohalm voor
verslaafde voetbalmiljonairs
zaterdag 30 december 2006
kamp en Fernando Ricksen hun
nek uitsteken."
Mochten ze dat doen dan kun
nen ze, daarvan is Kay over
tuigd, veel tragedies afwenden.
Hij wijst nogmaals naar de lege
stoel in zijn kantoortje. Waar vo
rig jaar die trieste sterveling
zat, met bevende handen en een
broek vol stinkende urine.
George Best.
Verheerlijkt, door velen, als
man van de wereld. Maar die we
reld had beter moeten weten.
Peter Kay: „He lived life to the
full, zo werd hij geprezen. Maar
op z'n 59e lag hij onder de zo
den. Dan heb je echt niet volle
dig geleefd."
Roel Wiche
Tony Adams
De 'governator' is terug. Arnold Schwarzenegger,
de superster onder de Amerikaanse politici, zal
vrijdag 5 januari voor de tweede keer worden beë
digd tot gouverneur van Californië. De twijfel over
zijn politieke capaciteiten is voorgoed verdwenen.
De show kan beginnen. Het is een aangename winter
avond in Sacramento, de hoofdstad van Californië,
die groot werd dankzij de goudkoorts in 1848. Palm
bomen wiegen in de wind, het plaatselijke Capitool is
perfect uitgericht in de duisternis, een orkest speelt
aanstekelijke jazzmuziek. De gouverneur van Califor
nië zal vanavond een bijeenkomst van de joodse ge
meenschap opluisteren. Niets bijzonders, maar toch
zijn er meerdere cameraploegen en een batterij foto
grafen uitgerukt.
Iedereen wacht op gouverneur Arnold Schwarzeneg
ger, ook wel bekend als 'de governator'. Ruim een
jaar geleden leek hij nog een politieke eendagsvlieg.
'In de peilingen stond hij op achterstand, een referen
dum over zijn plannen liep uit op een fiasco. Pas toen
Schwarzenegger het roer omgooide en toenadering
zocht tot de Democraten herwon de Oostenrijker het
vertrouwen. Na de ruime overwinning in de verkiezin
gen van november is de twijfel weg.
Schwarzenegger geldt nu als voorbeeld voor andere
'politici.
Zo wordt hij vanavond ook behandeld. Rabbi Boruch
Cunin, de leider van de joodse gemeenschap in Cali-
fomië, kondigt de eregast aan in de stijl van een boks
wedstrijd in Las Vegas. „Hier is hij dan, de man die
ons allemaal hoop geeft, the greatest governor in the
greatest country... Arnold Schwarzenegger."
De man die over het kleine podium naar de micro
foon loopt is 59 jaar, maar uiterlijk lijkt hij nooit te
veranderen. Ieder haartje is perfect in model, de grim
lach is van graniet, het gezicht strakker dan zijn leef
tijd toestaat. Schwarzenegger draagt een maatpak,
maar Conan the Babarian en The Terminator zijn nog
te herkennen onder het harnas van de politicus.
De gouverneur vraagt het publiek te bidden voor 'on
ze troepen overzee'. „Ik zeg altijd tegen die jongens:
zonder moed en opofferingsgezindheid was ik hier als
Oostenrijker nooit geweest." Het is het begin van een
verhaal dat hij al honderd keer moet hebben verteld.
Het is zijn eigen verhaal.
Schwarzenegger wijst daar zijn 'speciale gasten' op
de eerste rij op. Dat zijn de mannen die hem hebben
geholpen toen hij in september 1968 aankwam in de
Verenigde Staten. „Ik was alleen. Ik had twintig dol
lar in mijn zak. Deze mannen kenden me niet, maar
ze hebben me die dag meegenomen naar een restau
rant en een maaltijd voor me betaald. En toen ze za
gen dat ik nog steeds honger had, hebben ze nog een
tweede maaltijd voor me besteld."
Er klinkt applaus. Schwarzenegger zegt dankbaar te
zijn voor de 'generositeit' van het Amerikaanse volk.
„Ik had dit in geen enkel ander land kunnen berei
ken. Daarom ben ik zo trots dat ik weer tot gouver
neur ben gekozen. Het geeft me de kans om iets terug
te doen." Schwarzenegger sluit uiteraard af met de
zin die hem beroemd maakte. „I'll be back." „Yeah",
roept een jongen. „Arnold, the Terminator."
Vriendin
Schwarzeneggers levensverhaal blijft zijn belangrijk
ste kwaliteit. Hij is het levende bewijs dat Amerika
nog altijd een land van onbeperkte mogelijkheden is,
the land of opportunities, zoals Schwarzenegger het
met Oostenrijks accent zegt.
Na zijn aankomst in 1968 ging het alleen maar 'up,
up, up voor Arnold', weet professor Barbara Outland
Baker. De tengere vrouw had als studente zes jaar
een relatie met Schwarzenegger. Verlost is ze nooit
meer van de 'Oostenrijkse eik', zoals hij in de beginja
ren werd genoemd. „Het is niet makkelijk om voort
durend geconfronteerd te worden met je ex-vriend-
je", zegt de hoogleraar Engels aan het Moorpark Col
lege in Californië. „Mijn nieuwe partners hadden er
vaak moeite mee als ze hoorden dat ik een relatie had
gehad met Arnold. 'You had sex with the best body in
the world?', zeiden ze dan."
Outland, die op het punt staat met pensioen te gaan,
kan niet zeggen dat ze het succes van Schwarzeneg
ger had voorzien toen ze hem ontmoette bij restau
rant Zucky's in Santa Monica. De Oostenrijker sprak
destijds tweehonderd woorden Engels - 'als het er al
tweehonderd waren'. „Net als iedereen had ik voor
oordelen over bodybuilders. Die kloppen ook vaak.
Die jongens zitten de hele dag in de sportschool te
trainen en denken aan niet veel anders. Ik ging uit
met Arnold omdat ik nieuwsgierig was. Ik had nog
nooit zo iemand gezien."
Het werd liefde op het eerste gezicht. „Die eerste
avond merkte ik al dat hij intelligent was. Hij was
ontzettend nieuwsgierig. Arnold wilde echt alles we
ten." Amerika was voor Schwarzenegger een verlos
sing, meent Outland. „Hij was somber over Oosten
rijk. Hij vond het land zo gesloten, zo weinig onderne
mend. Californië was voor hem een bevrijding. 'Hier
kan ik zijn, wie ik wil zijn', zei Arnold." Nog belang
rijker was het dat hij eindelijk verlost was van zijn va
der Gustav, de politiechef van het dorpje Thai.
„Dat moet echt een vreselijke man zijn geweest. Hij
had een voorkeur voor zijn vroeg gestorven oudste
zoon. Arnold heeft daar echt onder geleden." Het was
in Californië al snel duidelijk dat Schwarzenegger
grote ambities had. „Vrienden wilden hem helpen een
zaak op te zetten", zegt Outland. „Arnold sloeg dat
aanbod af. 'Ik heb andere plannen', zei hij. Dat was
dus film, maar ik kon me dat met zijn accent en
lichaam gewoon niet voorstellen.
Na zes jaar riep de relatie met Schwarzenegger op de
krippen, maar Outland heeft nog steeds contact met
haar ex-vriend. Hij schreef het voorwoord voor haar
boek Arnold and me, dat vorig jaar verscheen. „Ar
nold is een leider", zegt Outland. „Hij doorziet men
sen heel snel en maakt daar zakelijk gebruik van,
maar we moeten het niet overdrijven. Hij heeft ook
veel geluk gehad. Zijn tegenstander bij de laatste ver
kiezingen was echt vreselijk zwak, totaal niet overtui
gend. How lucky is that?"
Plannen
Politieke analisten zijn minder terughoudend.
„Schwarzenegger is de intelligentste politicus in het
land", zegt Joe Mathews, journalist van de Los Ange
les Times en auteur van het boek The People's Machi
ne over Schwarzenegger. „Het is een grote fout om
hem te onderschatten. Natuurlijk zijn veel van zijn
optredens shows, maar zo communiceren we in dit
land: via shows."
Mathews voorziet dat de opkomst van Schwarzeneg
ger het begin is van 'blockbuster-democratie'. Steeds
meer beroemdheden zullen zich in de politiek storten,
juist omdat de Amerikaanse samenleving zo divers is
geworden sinds de opkomst van de Latino's en Azia
ten. „Het probleem is dat de media in een enorm tem
po versplinteren. Het wordt steeds moeilijker om alle
bevolkingsgroepen te bereiken. Je moet ofwel heel
rijk zijn, ofwel heel beroemd. Schwarzenegger is bei
de."
Schwarzenegger is niet alleen populair- bij politieke
analisten, hij geniet eveneens groot aanzien bij de mi-
Arnold Schwarzenegger, de governator
foto Andrew Winning/RTR
lieubeweging. Hij heeft een zeer ambiteus plan opge
steld om de uitstoot van broeikasgassen terug te drin
gen. „Schwarzenegger heeft ons respect verdiend",
zegt Chris Walker van the Climate Group, „Hij heeft
echt leiderschap getoond op dit punt. Dat hadden we
niet verwacht van iemand die in een Hummer rijdt, al
geloof ik dat hij inmiddels een hybride Hummer
heeft."
Frank Hendrickx
van Celtic probeerde eerder dit
jaar met een pizzames zijn been
door te snijden, verscheurd door
alcohol en een gebroken huwe
lijk. De eerste week in de kli
niek huilde hij 24 uur per dag.
Na vier weken was zijn hoofd
schoon geborsteld. Nog een mi
rakel: Joey Barton, supertalent
en tijdbom van Manchester Ci
ty. Drukte keihard een branden
de sigaar in het oog van een jeug
dige ploeggenoot, uitgerekend
tijdens het vredigste feest op
aarde, kerstmis. Na rijf kadaver-
dagen in de kliniek gaat hij nu
bij scholen langs om over de ge
varen van alcohol en drugs te
praten. Want daar is nog een we
reld te winnen, meent Peter
Kay. „Je moet het vergelijken
met een materiaalbox. Ieder
mens krijgt in zijn jeugd gereed
schap om het leven onder de
knie te krijgen. Je ouders leren
je hoe je het gereedschap moet
gebruiken> Maar veel talentvol
le tieners worden stuurloos ach
tergelaten. Ze zien de oudere
spelers in het team, hun jeugd
helden, met de duurste drank,
de mooiste vrouwen en de groot
ste auto's. Dat willen ze ook en
dan gaat het mis. Wij geven ze
hier die materiaalbox terug. En
leren hen opnieuw wat ze met
hun gereedschap moeten doen."
Ricksen
Joey Barton is met die handlei
ding terug aan de top van het
Britse voetbal, maar hij was
niet de gretigste leerling van
Sporting Chance. Die eer is voor
behouden aan een enfant terri
ble dat opgroeide in een wild-
westwijk in Heerlen, Limburg.
Fernando Ricksen zocht na een
eindeloze trits schandalen deze
zomer een laatste reddingsboei
en vond die in Forest Mere. De
voormalige speler van Fortuna
Sittard, AZ en Glasgow Ran
gers, die in zijn donkerste dagen
een hele fles whisky achterover
sloeg, verbaasde alle therapeu
ten. Kay: „Toen hij hier kwam,
was hij doodeenzaam en bang.
Hij was zeer eerlijk en had geen
enkele arrogantie. Fernando
was als een spons die alles op
zoog. Hij had geen keus, want
ontkennen van het probleem
lost niets op. Nu leest hij boeken
over therapieën en heeft hij
geen druppel meer gedronken."
Modelleerling Ricksen koos de
luwte van de Russische competi
tie en beloonde docent Kay met
een verbluffend cadeau: een fles
wodka. Die staat nu, onaange
roerd, diep in de kast. De direc
teur van Sporting Chance en am
bassadeur Tony Adams, die nog
steeds één keer per week thera
pie volgt, kunnen geen oude ver
leidingen gebruiken. Want er
zijn nog veel idealen.
Zoals het opzetten van een de
pendance in Nederland. Adams,
oud-stagiair van Feyenoord en
FC Utrecht, is al driftig op zoek
naar een geestverwant die zo'n
project wil leiden. „Als er vijf
procent in Engeland worstelt
met verslaving, dan kan dat in
Nederland ook zo zijn. Ze kun
nen bij jullie nergens terecht.
Wellicht willen Dennis Berg-
vijf op de honderd spelers vluch
ten in de alcohol. Ook al ontken
nen ze het."
Peter Kay weet als geen ander
hoe verslaving een leven kan ver
woesten. In zijn stormachtige
jonge jaren maakte hij met ka
meraad Jamie Oliver furore in
de culinaire Premier League
van Londen. Maar waar de één
wereldroem vergaarde als kook-
artiest, gleed de ander weg in
een moeras van diepe misère.
Geteisterd door privé-proble-
men dronk en snoof Kay zich
naar het voorportaal van de
dood. In 1992 lag hij drie weken
in coma, gesloopt door twee
hartaanvallen, geklapte longen
en een alvleesklier die voor twee
derde was weggevreten. Toen
hij ontwaakte, bleek hoe intens
diep zijn zucht naai- alcohol ge
worteld was. „Ik dacht dat het
bloed rode wijn was, de zoutop
lossing wodka en de voeding in
het infuus witte wijn. Ik wilde
maar één ding: drinken."
Kay zocht ten einde raad hulp
bij de Anonieme Alcoholisten,
waar hij in 1996 een beroemde
lotgenoot trof: Tony Adams.
Boegbeeld van Arsenal, captain
van het Engelse nationale elftal.
Adams zat ooit twee maanden
in de cel omdat hij stomdronken
waar alle sessies plaatsvinden.
Het andere pand doet dienst als
kantoor van Peter Kay, de spin
in het web. „Iedereen in deze kli
niek krijgt de donkere schaduw
van zijn ziel te zien. De basis is
dat wij alle ballast verwijderen
zodat de naakte waai'heid over
blijft. This is your life! Voetbal
lers zijn gewend als koningen te
leven. Ze hoeven maar te knip
pen met hun vingers en het ge
beurt: de beste hotelkamer, het
lekkerste menu, het duurste res
taurant. Zo hoeven ze nooit ver
antwoordelijkheid voor zichzelf
te dragen. Dat gedrag zit in de
mannelijke natuur. Hier moeten
ze doen wat wij willen. Zodat ze
eindelijk écht volwassen wor
den."
Directeur Kay en ambassadeur
Adams, die minstens één keer
per week langskomt, claimen
dat zeven op de tien cliënten
'clean' naar de droomtheaters
van de sport terugkeren. Dat
zou een wereldprestatie zijn,
want aan menselijke wrakken is
geen gebrek in Sporting Chan
ce. Meest schokkende geval: de
ondergang, wederopstanding en
'struggle for rife' van Paul
McGrath. Ex-international van
Ierland en ooit gevreesd beul in
de defensie van Manchester Uni-
achter het stuur zat. Ook stond
hij geregeld onder invloed op
het veld, onder andere tijdens
de (door Nederland gewonnen)
EK in 1988 in Duitsland. Adams
meldde zich volledig ontredderd
bij de AA toen hij zeven weken
lang achter elkaar had gedron
ken om het mislukte EK voetbal
in Engeland te verwerken. Toen
hij zijn demonen einderijk mees
ter was, kwam hij tot de bittere
conclusie dat niemand in de
voetbaljungle in staat was ge
weest hulp te bieden toen hij ten
onder dreigde te gaan. Adams
richtte in millenniumjaar 2000
de Sporting Chance Clinic op en
vroeg Kay. inmiddels ook afge
kickt, om de dagelijkse leiding
in handen te nemen.
Cultstatus
Zes jaar later heeft de kliniek in
het bos van Forest Mere een cult
status in de Britse sportwereld.
De hele filosofie is gebaseerd op
het twaalf-stappen-plan van de
AA, waarin de cliënt - het
woord patiënt wordt nooit ge
bruikt - keihard geconfronteerd
wordt met zijn destructieve le
venswijze en de gevolgen daar
van. Veertien specialisten staan
garant voor een moordend pro
gramma met psychotherapie,
groepsgesprekken, yoga, Japan
se drukpuntmassage (shiatsu)
en fitness. Per week is er plaats
voor maximaal vier sporters in
het Spartaans ingerichte huisje
ted en Aston Villa. Gevierd door
de fans vanwege zijn onverzette
lijkheid. Maar in werkelijkheid
een slaaf van de fles die op de
rand van de afgrond balanceer
de.
Om de afkickverschijnselen van
McGrath op de wedstrijddag te
camoufleren, stopte de manager
hem na de warming-up een
groot glas brandy toe. In de rust
kreeg hij er nog een. Zijn team
genoten keken ernaar en zeiden
geen woord. Kay: „Die manager
was geen moordenaar, maar hij
wist gewoon absoluut niet hoe
hij met het probleem moest om
gaan. Hij wilde maar één ding:
dat zijn speler op zaterdag een
topprestatie kon leveren. Verder
vroeg niemand wat. Dat Paul in
diepe ellende zat, realiseerde
niemand zich."
Zo zijn er zat voorbeelden van
grote vedetten die buiten de
schijnwerpers ineen schrompel
den tot een klein, weerloos kind.
Adrian Mutu, steraanvaller van
Chelsea. Werd verdwaasd door
de coke in bed wakker, naakt
met een prostituee. De Roemeen
brak twee weken lang in Spor
ting Chance de muren rond zijn
psyche af en voetbalt nu als her
boren bij Fiorentina.
Paul Merson, voormalig ploegge
noot van Tony Adams bij Ar
senal. Ooit onovertroffen zuip-
schuit. Nu, voor zover bekend,
clean. Onthutsend: the story of
Mike Galloway. De ex-speler
George Best durfde niet
en haalde twee weken
later nog één keer het we
reldnieuws. Dood.
Fernando Ricksen overwon
zichzelf en is begonnen aan
een tweede leven. Grote
sporters worden klein als
een kind als ze in therapie
gaan in de Sporting Chance
Clinic, de afkickkliniek die
is opgericht door Ar-
senal-icoon Tony Adams en
geleid wordt door een ex-al
coholist die ooit drie weken
in coma lag.
George Best
Het was, met afstand, de
meest trieste sterveling die
hij ooit gezien had. Bevende han
den, holle ogen. Broekspijpen
nat van stinkende urine. Een
huid als vergeeld krantenpa
pier, veroorzaakt door een ge
sloopte lever. Zijn tweede lever
al. Peter Kay, directeur van de
Sporting Chance Clinic, wijst
naar een hoek van zijn wat chao
tische werkkamer.
Daar, op die stoel, zat hij. Een
van de grootste voetballegendes
uit de geschiedenis. George
Best.
Begenadigd aanvaller, begena
digd ladykiller en, bovenal, een
begenadigd drinker. Tenminste,
in zijn eigen hoofd. Maar de
waarheid was dat George Best
met anderhalf been in het graf
stond. Twee weken later ging
het zand over de kist. „Hij
kwam op een donderdag binnen
en we spraken af dat hij op
maandag in therapie ging. Hij
ging naar buiten en verdween
rechtstreeks naar de pub.
George bleef geloven in zijn ei
gen mythe, tot het bitter einde."
Diepe zucht. „And it killed
him.
Peter Kay, sinds vijftien jaar
ex-alcoholist, staart even wezen
loos in het oneindige. Alsof hij
zojuist zijn dierbaarste vriend
heeft weggedragen. Buiten
hangt een onheilspellende mist
in de verlaten bossen, waaruit
elk moment de Hound of the
Baskervilles kan opdoemen. Als
er één plek op de wereld is waar
George Best had kunnen ont
nuchteren, dan is het hier wel.
Alleen al de route naar de afgele
gen afkickkliniek is genoeg om
alle alcohol af te zweren. De A3
van Londen naar havenstad
Portsmouth is nog op de Tom-
Tom te traceren, evenals de by
pass naar het eeuwenoude dorp
Liphook.
Maar dan begint het. Een smal
le, diep verborgen slingerweg
leidt naar Forest Mere, een kuur
oord waar de Engelse jetset zich
graag terugtrekt. Na een paar
kilometer, aan de oevers van
een forellenmeer, verrijst een
Victoriaans landhuis met 89 ka
mers. Tot hier was George Best
gevorderd. Twee jaar kreeg hij
bed, bad en brood van de meele
vende hotelbaron. Maar de laat
ste stap, een paar honderd me
ter dieper het woud in, kon hij
nooit zetten. Helemaal aan het
eind van de weg liggen twee klei
ne, uiterst sobere huisjes. Hier,
in de Sporting Chance Clinic,
worden voetbal-, rugby- en
cricketmiljonairs genadeloos op
zichzelf teruggeworpen. Hier,
ver weg van roem en klater
goud, is geen vlucht meer moge
lijk. Het is winnen of verliezen
in de allerpuurste vorm.
Peter Kay: „Het grote publiek
denkt dat topsporters een fantas
tisch leven leiden, met veel
vrienden. Maar de realiteit is an
ders. Veel sporters, zoals voet
ballers, voelen zich eenzaam,
heel eenzaam. Mensen zien de
Ferrari's en juwelen die ze heb
ben, maar zijn niet geïnteres
seerd in hun ware ik. Minstens
Fernando Ricksen
