Hel
als anker van
Polen
f
Reizen
met
Spionage in Ghana?
Eén miljoen Belgen
naar Nederland
zaterdag 23 december 2006 W23
De ochtend in een van
Europa's eigenzinnigste
streken begint met zon
achter een dun gordijn. Dit
deel van Polen heet
Kashubië en hoort bij
Pomorske, bij velen beter
bekend onder de Duitse
naam Pommeren.
Water heeft rijkdom gebracht, ook in Gdansk.
de muur hangt een voorbeeld van het
eigen alfabet en de vele zalen vertellen
van het snoeiharde leven in landbouw
en visserij.
Op de parkeerplaats staan twee Duitse
bussen, niet verwonderlijk. Pommeren
was heel lang Duits en de Slavische
stam van de Kashubiërs kreeg in de
loop der eeuwen Teutoonse ridders.
Brandenburgers en Pruisen over zich
heen. Veel hier ruikt en voelt Duits. Zo
zeer dat de toerist soms even de weg
kwijt is, zeker als de regionale muziek
klinkt. Het ritme wordt verzorgd met
een merkwaardige staf met een stoffen
kop. Hij is behangen met bellen en an
der rammelspul. De vierkwartsmaat
wordt zo meegestampt. Wie de blazers
en zangers hoort waant zich in het Teu-
toburgerWald.
De naam Kartuzy is afkomstig van de
karthuizer monniken uit Chartreuse
die hier een klooster bouwden. We
dwalen er om heen in wolken van stil
te. De Polen zijn zeker hier katholiek
tot op het bot en er zijn even veel gods
huizen als heuvels. Telkens treft de
bijna overdadige bloemenweelde op de
kerkhoven; de doden worden zeer in
ere gehouden. Net als zij die ooit weg
gingen; Kashubiërs tref je in veel lan
den, vooral Amerika.
Duinen
De kust van de geliefde badplaats Leba
aan de Oostzee heeft iets vreemds in
huis. De 'wandelende duinen' in het
Slowinski nationale park trekken veel
toeristen.
De hoge zandbergen vreten elk jaar
meer dan tien meter bos op, onophou
delijk. Je kunt er heerlijk ronddolen en
twee heel grote nabije meren zijn het
vliegveld voor heel veel vogelsoorten.
Tegenwoordig kun je naar de duinen in
een treintje van golfbuggy's.
Als we na hijgend klauteren boven op
een zandvlakte staan die eigenlijk in
Afrika thuis hoort vertelt de gids: 'Hier
oefenen soldaten, nog steeds. Dit is een
andere wereld, die niemand kan stop
pen. Kijk naar de boomtoppen daar, al
bijna verdwenen.'
Door het groeiende aantal toeristen uit
het buitenland - voor Polen zelf is deze
streek al lang zwaar favoriet - hebben
ook Kashubische ondernemers een ho
gere versnelling gekozen. Een voor
beeld is de Kaszubska Strecha, een agro-
toeristisch appartementencomplex in
oude stijl. Met een eigen meertje ligt
het in een streek die is gemaakt voor
fietsers, wandelaars en vissers.
We rijden langs de Oostzeekust naar
een nieuw en ook vreemd doel; het
schiereiland Hel. Het is een slanke,
kromme vinger die in de Bocht van
Gdansk, dus de Oostzee steekt. De leng
te is vijfentwintig kilometer.
Een altijd begeerde streep zand met
bossen en een bevolking in leven en
werken vastgeknoopt aan de zee. Eeu
wenlang een ontmoetingsplaats van
tientallen zeevarende nationaliteiten,
van scheepsbemanningen op weg naar
vrije stad Hanzestad Danzig.
Nederlanders wisten hier ook cle weg.
Net als de partijbonzen in tijden van
communisme overmacht. Toen moch
ten de gewone Polen maar een deel van
Hel gebruiken, de rest was weggebor
gen voor de elite.
Vergleden tijden
Hotel Bryza in Jurata, misschien wel de
mooiste plaats op Hel, is een treffend
voorbeeld van vergleden tijden. Ooit
het centrum van strandplezier voor de
rode kopstukken, nu kunstzinnig opge
knapt met wijdgeopende deuren voor
de EG-toeristen. Polen weten hier al
lang de weg, want Hel is geliefd en dat
is makkelijk te verklaren. Aan beide
kanten ligt veel water, aan de ene kant
de ondiepe 'binnenzee' - onderdeel van
een nationaal park -aan de andere de
Balti'sche bocht van de Oostzee.
We verbazen ons over de breedte van
het schiereiland hier en daar, niet
meer dan vijftig meter! En dan ligt er
ook nog een spoorbaan.
Hel heeft door zijn ligging op de heer
sende wind en het vele water een grote
naam onder surfers. Wanneer we het
lange schiereiland oprijden zien we de
campings voor deze vrije vogels. Voor
de strandtoerist, die gemak en rust wil
bundelen, vaak niet erg aantrekkelijk.
Op een vroege ochtend scheren we
over het water aan de binnenkant, plat
op een catamaran. De wind haalt strak
door de kuif en er wordt gekruist tus
sen de nieuwe pier en een roestig vier
kant in zee. 'Nog van de Duitsers troe
pen, uit de oorlog. Dit geval werd ge
bruikt bij het oefenen met torpedo's.'
Later op de dag zien we er nog een, als
we het stadje Hel op de kop van het
schiereiland beurtelings in en uit zicht
hebben. We houden ons goed vast in
een rubberboot, die ook taxiet tussen
Hel en Gdansk. Een harde wind is opge
stoken en de boot klapt op de golven.
De rust in het museum van Hel is wel
kom. De Poolse lunch is een zeer com
pleet diner voor onze begrippen, met
vis in de hoofdrol, logisch op deze zand-
streep in zee.
Deze reportage kwam tot
f.stand in samenwerking met
.3 het Pools Informatiebureau
voor Toerisme, Leidsestraat
64, 1017 PD, Amsterdam, tel;
020-6253570, www.poleninfo.info
en LOT Polish Airlines, www.lot.com
Ze doen erg hun best op Hel om in de
pas van de tijd te lopen. Borden in het
zeehondencentrum roepen op tot het
schoonhouden van stranden en zee.
Een paar grijze speknekken glimmen
in de zon. Ooit werd er fanatiek jacht
gemaakt op deze robben, zoals we zul
len zien in Jastarnia. Om in deze vissers
haven vol oorspronkelijkheid te ko
men stapten we weer op een boot, een
beetje middeleeuws van uiterlijk, voor
toeristen en hengelaars. De kapitein
vertelde ons dat hij naar de Middelland
se Zee wilde varen: 'Daar is meer te ver
dienen', zei hij met overtuiging.
In Jastarnia ontmoeten we Juliusz
Stuck en zijn familie, trots op het verle
den, zo trots dat hij een particuliere
verzameling visserijattributen spaar
de. Nu heeft hij zijn eigen museum dat
laat zien dat op Hel, als in alle vissersge
meenschappen, het leven niet paradij
selijk was. 'Hard, maar de mensen zijn
trots op hun Kashubische taal, mentali
teit, muziek en onderlinge band', zegt
Juliusz, die ook botenbouwer is. Zware
overnaadse houten boten voor de visse
rij, helemaal handgemaakt.
Vissersleven
's Avonds zitten we in een nieuw ster
renhotel, midden bos en duin aan tafel
met de jonge burgemeester van Jastar
nia en de assistent-gouverneur van de
provincie. De volle klank van het klei
ne orkest hoempaat de avondlucht in.
De maaltijd is wederom stevig, het vis
sersleven vroeg altijd om veel brand
stof. Uit het tafelgesprek komt vooral
de trots van beide bestuurders op hun
afkomst naar voren.
Later, als het vuurtorenlicht 'over het
smalle eiland schijnt, zegt de tweede
man van de provincie. 'Ik reis elke dag
van hier naar Gdansk. Hier ben ik gebo
ren. Kom dan laat ik je de baai zien,
daar ligt het schip van mijn vader, die
nog altijd vist.'
We kijken in vredige stemming naar
de op het water dansende houten boot
jes. Dan zegt hij: 'We zijn door ruw wa
ter heengegaan met Polen, voor mij als
Kashubiër ligt hier op Hel het anker.'
ren, kleine akkerbouw, vissers, moeras
sen, heidevelden en onverslaanbare
stranden zetten vroegere reizigers op
het spoor van deze vreemde vergelij-
king.
We rijden over redelijk goede binnen
wegen naar het dorp Kartuzy, het epi
centrum van de Kashubische cultuur.
In het etnologische museum wordt uit
leg gegeven over de eigenzinnigheid
van de bevolking in deze smeltpot. Aan
jmrTHOM PUNK
\T Te h^ben het prachtig ge-
V restaureerde Gdansk,
ooit Danzig, aan de hori-
V V zon overgelaten en koer
sen westwaarts, dieper deze verwarren
de provincie in. Haar bijnaam, 'het
Zwitserland van Polen' heeft niets van
doen met hoge bergen en gletsjers. De
schoonheid van het gebied met zijn me-
Op het laatste moment besluiten we toch
nog een opname te maken bij de poort van
de haven van Tema vlakbij Accra, de hoofd
stad van Ghana. We hebben er de hele dag
Oproken met zeelieden die informatie zouden kunnen
:èben over de verdwenen vader die we zoeken.
We krijgen een kleurrijk beeld van de enorme ha-
'fnmetz'n zeeschepen en hun bemanningen. De laatste
opname betreft een zogenaamd rijshot. In de auto met
chauffeur rijd ik het haventerrein af. De cameraman
staat langs de kant van de weg.
Wanneer de filmerij gedaan is komt er plotseling
agent achter een boom vandaan die meteen hoog
de toren begint te blazen. Of wij wel toestemming
ohben om hier te werken is de geblafte vraag. Nou, dat
"ibben we.
Met een vooruitziende blik heb ik ons voor de op
kamen gemeld bij de havendirecteur en die heeft ons
schriftelijk gemachtigd op zijn terrein te filmen. De agent
haaltzijn schouders op. We zijn niet meer op het haven
scrrein, maar we staan buiten de poort, nota bene naast
een politiebureau. Dat gaat zomaar niet, dus we moeten
mee. We lachen wat, proberen de man in een betere
stemming te krijgen en overleggen hoeveel dollars we zul
len bieden om de zaak te vergeten.
Maar we zijn te laat. Er komt een nog bozere colle
ga bij die de camera afpakt. Er moet onderzocht worden
voor wie we spioneren. Schoorvoetend begeven we ons,
tussen beide agenten in, naar het bureau. Het is een zie
lig gebouw dat van de betonrot uit elkaar scheurt. Bij de
ingang staan een paar tafels met politiemannen en wat
ongeregelde types. Daarachter verrijst een enorme rode
metalen tank. Armen steken uit de luchtgaten die op
twee meter hoogte zijn aangebracht. De gevangenis.
En die gevangenis moeten wij in. Onze lacherigheid
slaat meteen over in paniek. Uit de tank klinkt ge
schreeuw. 'White Meat Welcome". Verschrikt maken we
duidelijk dat we die gevangenis niet in willen. Onze angst
bevalt de agenten heel goed. We moeten voor de rode
ton met schreeuwende gevangenen gaan zitten en af
wachten wat men voor ons in petto heeft.
Ik herinner me dat ik het telefoonnummer van de
havendirecteur nog in mijn mobiel heb. Hij is binnen vijf
minuten ter plaatse. De man is woedend. Hij scheldt het
hele politieapparaat uit voor alles wat lelijk is en eist on
ze vrijlating. Dat zal helaas niet gaan want we zijn gear
resteerd en over vrijlating kan alleen de officier van justi
tie beslissen. Het is zondag dus dat kan op z'n vroegst
morgen.
Het ziet er met goed uit. De avond valt. Stukje bij
beetje wordt duidelijk dat we van spionage worden be
schuldigd. Alles wat we bij ons hebben wordt in beslag
genomen. De camera verdwijnt in een diepe bureaulade.
We slapen die nacht tegen de nog naborrelende gevange
nistank
De volgende ochtend worden we in alle vroegte ge
wekt. Meekomen naar een geblindeerde auto. We rijden
een kwartier op de grote weg en dan nemen we een klei
ne afslag de rimboe in. Na een halfuur komen we bij
een aantal gecamoufleerde vervallen barakken. Secret
Service of Ghana staat er op. Hoe slecht zou dit afkun
nen lopen?
Je hoort wel vreemdere verhalen uit verre windstre
ken. Begeleid door vijf agenten lopen we een barak bin
nen. Uiteraard maken we ons zorgen. Zal ik nog even
naar huis bellen' Spionagebeschuldigingen willen nog
wel eens uit de hand lopen. Uiteindelijk worden we voor
geleid aan een goed gesoigneerde agent van de geheime
dienst. Hij hoort het verhaal van de agenten en luistert
ook naar onze kant van de zaak. Dan begint hij vrolijkte
lachen. In goed verstaanbaar Engels vraagt hij de agen
ten of ze hem nooit meer met dit soort onzin lastig wil
len vallen.
Vrijlaten en spullen teruggeven is de opdracht. Ver
slagen brengen de agenten ons terug naar het politiebu
reau. 24 Uur na onze arrestatie zijn we weer in business.
De zoektocht gaat die middag gewoon verder. Op
een oud adres dat we in de adoptiepapieren hebben ge
vonden, blijkt een nieuw gebouw te zijn verrezen. We
schrikken, stoppen de camera weg en rijden snel door.
Het moderne politiebureau laten we ongefilmd achter.
Voorlopig even genoeg problemen gehad.
DERK BOLT
T. co;
Tip s^nps
Nadat het Nederlands Bureau voor Toerisme en
Congressen (NBTC) twee weken geleden de één
miljoenste Amerikaanse toerist van dit jaar kon
verwelkomen, werd vorige week de één mil
joenste Belgische toerist welkom geheten. Voor
het eerst in de geschiedenis kwamen dit jaar
meer dan één miljoen Belgische gasten naar Ne
derland. De miljoenste Belg is Stepahnie Hes-
sens uit Knokke-Heist. Samen met haar man en
dochter werd zij feestelijk onthaald door Bram
Straatman van het NBTC en Marcel Knols, direc
teur VW Maastricht. Volgens Straatman is ons
land voor de Belgen met name een land voor de
korte vakanties.
Sneeuwsituatie op website
Of het een groene kerst wordt in de Alpenlan
den? Deze vraag houdt menige reiziger behoor
lijk bezig. Zwitserland biedt wellicht antwoord
op de website van My Switzerland. Hier zijn de
actuele sneeuwsituatie voor de verschillende
vormen van wintersport te zien. Met opgave
van het aantal kilometers geopende pisten, loi
pen, winterwandelwegen, snowshoetrails, enzo
voorts. Volgens het Zwitsers Verkeersbureau
kan er inmiddels - zij het beperkt - geskied wor
den in de 4 Vallées, Saas-Fee, Zermatt, Da-
vos-Klosters, Laax Flims Falera, Samnaun,
Engadin/St. Moritz, Gstaad/Glacier 3000, Ander-
matt en Engelberg.
www.mvswitzerland.com
Sneeuwkanonnen in de Vogezen
Voor wintersporters die zoeken naar een be
stemming niet te ver van Nederland, zijn de Vo
gezen in het noordoosten van Frankrijk wel
licht een alternatief. Als er sneeuw ligt, natuur
lijk. Om de sneeuwcondities zo optimaal moge
lijk te houden, maken de Vogezen in ieder ge
val gebruik van zo'n 350 sneeuwkanonnen.
Gérardmer en La Bresse, de belangrijkste skicen
tra, liggen op ongeveer 500-600 kilometer van
Utrecht en de pistes, met 120 kilometer aan af
dalingen, hebben verschillende moeilijkheids
graden. Zowel beginners als gevorderden kun
nen er goed uit de voeten. Verder kun je er
snowboarden, langlaufen, schaatsen,
sneeuwschoenen wandelen, sledetochten ma
ken, sneeuwscooter rijden, ski-joring, waarbij
je door een paard wordt voortgetrokken met
ski's aan de voeten en paragliden of ijswand-
klimmen.
www.vosqes-lorraines.com
In de Vogezen worden sneeuwkanonnen ingezet
om de skicondities optimaal te houden. Foto's GPD
Kijkje achter de schermen
Ook dit seizoen biedt de skiliftmaatschappij
van de Franse wintersportplaats Les Arcs de mo
gelijkheid een kijkje achter de schermen te ne
men. Onder het thema 'Ons beroep, een passie
die wij willen delen', kan de wintersporter van
13 tot 19 januari met professionals op pad. Ex-
plosievenexperts verklaren hoe en waarom zij
lawines opwekken, skiërs kunnen mee op pa
trouille met de pisteurs en reddingswerkers la
ten zien hoe lawineslachtoffers worden getra
ceerd. Maar ook is het mogelijk om een evacua
tie uit eén stoeltjeslift mee te maken of mee te
rijden op een pistenbully. De uitleg of toelich
ting is in het Engels en Frans.
www.paradiski.com
Voor mensen zonder hoogtevrees: een kijkje achter
de schermen van skiliftmaatschappij in Les Arcs.
Overnachten in kubuswoningen
De beroemde Kubuswoningen van architect
Piet Blom, het 'Blaakse Bos', zijn een belangrijk
beeldmerk van Rotterdam. De woningen zijn in
ternationaal bekend. Binnenkort kan in deze
woningen worden overnacht. In de Kubuswo
ningen komt namelijk een familiy hostel. En
wel in het voormalig gebouw van de Hoge
school Rotterdam, dat deel uitmaakt van het
complex. Er zijn 2-, 3-, 4-, 6- of meerpersoons ka
mers beschikbaar, voorzien van stapelbedden
en eigen sanitair. In totaal worden er 54 kamers
en 257 bedden gerealiseerd, verdeeld over 7 la
gen.
www.indestad.nl
