De magie van kaal Spitsbergen
PZC
.1®
Eilandengroep is centrum van wetenschappelijk onderzoek
GRATIS VUURWERK
IX DE VOORVERKOOP
www.B-D.nl
Kerstmis
puzzel
Heer Bommel en de uitvalsels
Casper Hobbes
recept
Kreeft met broccoli en tomaat
weer
C'.o irl
M
T 17
donderdag 21 december 2006
door Willem Meyboom
Het is stenen, ijs, sneeuw, wa
ter en beesten. „Maar je
kijkt niet alleen naar de foto. Er
speelt zich zo veel meer af. Het
is een fantastische wildernis, na
tuurlijk en avontuurlijk."
De Nederlandse bioloog Maar
ten Loonen van de Rijksuniversi
teit Groningen spreekt over
Spitsbergen, ruim zevenhon
derd kilometer ten noordwesten
van Noorwegen en op nog geen
duizend kilometer van de Noord
pool. Loonen is stamgast in de
nederzetting Ny-Alesund in het
noordwestpuntje van de eiland
engroep. Al sinds 1988 slaat hij
geen zomer over om onderzoek
te doen naar brandganzen.
Ny-Alesund, met in felle kleu
ren geschilderde houten huizen,
is het noordelijkste wetenschap
pelijke centrum ter wereld. De
internationale wetenschappers
onderzoeken alles wat het arc-
(Advertentie)
Bij inlevering van de bestellijst voor 25 december
DIAMOND COLLECTION
Wettelijk goedgekeurd vuurwerk
NU OOK ONLINE VUURWERK BESTELLEN
tisch gebied aan geheimen in
zich bergt: vegetatie, fauna, glet
sjers, permafrost of zeewater.
Ze houden de vinger aan de pols
van de voortdurende ecologi
sche veranderingen.
De komende jaren wordt het on
derzoek verder geïntensiveerd
dankzij het Internationale Pool-
jaar dat volgend jaar op 1 maart
begint. Regeringen van meer
dan zestig landen maken in die
periode afspraken voor de ko
mende jaren over gecoördineerd
onderzoek naar veranderingen
in de kwetsbare poolgebieden.
Een van de speerpunten zal het
onderzoek zijn naar permafrost,
de soms kilometers diep bevro
ren bodemlaag. Permafrost
geeft stabiliteit aan de kusten
en aan de onderwaterbodem.
Door de opwarming van het kli
maat worden ook deze bevroren
lagen aangetast. Nederlandse
onderzoekers spelen hierbij een
belangrijke rol.
Hinlopen Straat, Barentsburg,
Smeerenburg, Amsterdamei
land, Van Keulenfjord, Ny Fries
land: de namen laten zien dat
Nederland ruim is vertegen
woordigd op Spitsbergen. De ei
landengroep spreekt al tot de
verbeelding sinds Willem Ba-
rentsz deze in 1596 ontdekte op
zijn zoektocht naar een noorde
lijke route richting het Verre
Oosten. Die vond hij niet. maar
De gletsjer Bockfjorden op Spitsbergen.
hij zag wel veel walvissen. Dat
bleek de aanzet tot een levendi
ge handel: walvisjagers voeren
er in de zeventiende eeuw in de
zomerperiode af en aan en Ne
derlandse bedrijven haalden er
grondstoffen vandaan. De laat
ste Nederlandse kolenmijn in
Barentsburg werd in 1920 ver
kocht aan de Russen.
Nu, vier eeuwen later, leven op
Spitsbergen evenveel mensen
als ijsberen, van iedere soort on
geveer 2500. De oppervlakte is
twee keer België en bestaat voor
60 procent uit sneeuw en glet
sjers. De meeste mensen wonen
in de hoofdplaats Longyearbyen
of in Barentsburg, een zwart be-
gruisde Russische mijnwerkers
nederzetting. De rest van het
vasteland is woest en leeg. Uit
Nederland komen, naast weten
schappers, jaarlijks ongeveer
tweehonderd liefhebbers die
meest per (zeil)schip de ruige na
tuur verkennen. De klassieke
driemaster Oosterschelde en de
tweemaster Noorderlicht zijn er
kind aan huis. De toeristen zien
een onherbergzaam, bijna kaal
stuk land met spitse bergtoppen
met ijsberen, walrussen, pool
vossen en rendieren. In de win
ter is het rond de 15 graden on
der nul en aardedonker, in de zo
mer schommelt de temperatuur
rond het vriespunt en blijft het
dag en nacht licht. Aan land
mag de toerist alleen onder bege
leiding van een gids met een ge
weer op scherp. Om elke hoek
foto Willem Meyboom/ANP
kan een hongerige ijsbeer toe
slaan. Ook Loonen gaat nooit
zonder wapen op stap.
Aan land zijn overal sporen van
Nederland. De Groningse hoog
leraar archeologie Louwrens
Hacquebord heeft de geschiede
nis van de Zeeuwse Uitkijk, een
rotsig eilandje aan de noord
westkust en van het nabij gele
gen Smeerenburg, kunnen ach
terhalen. In de eerste helft van
de zeventiende eeuw waren dat
pleisterplaatsen van Nederland
se walvisjagers. Van Smeeren
burg, ooit een plaatsje met zes
tien huizen, een kroeg, een be
graafplaats en werkplaatsen,
resten nog wat fundamenten
van traanovens en een herden
kingsplaquette. ANP
Herinneringen komen uit het niets. Zo lijkt
het tenminste. Soms denk je terug aan vroe
ger door een geur die je opsnuift, door een ding
dat je ziet of een woord dat je hoort. Beelden dui
ken dan op, of ze precies kloppen is niet meer na
te gaan. Wet je over vroeger denkt zal wel bijge
kleurd zijn door wat je later hebt meegemaakt.
Blijkt ook dat je soms de volgorde niet goed
weet. De mens heeft geen instinct voor tijd.
Als ik terugdenk aan mijn eerste Kerstmis zie ik
mijn moeder bezig met een aardappel. Ze sneed
hem door en maakte aan de bolle kanten een uit
holling. Ze maakte er kandelaartjes van die ze
met crêpepapier versierde. Ook versierde ze de
kerstboom, nu ja, het was eigenlijk meer een tak
afkomstig van een stuk dennenboom die we uit
een bos hadden gehaald. We hadden die op haar
fiets vervoerd, een lastig karweitje, het ding
schoof steeds weg en van de tak kreeg je plakke
rige handen. Gelukkig had ze nog steeds haar
fiets. Tijdens de bezetting had ze hem regelma
tig moeten verstoppen onder een stapel takken
bossen die als stookhout diende. Ze had hem
steeds hard nodig gehad, bijvoorbeeld om eten
te gaan zoeken bij de boeren. Ze fietste dan eens
hier en dan eens daarheen, met mijn broer ach
terop en ik vooi'op.
Ik hexinner me wel dat ik bang was als we over
een paar planken over een sloot of watex-tje moes
ten, ook al was ik met een das aan het stuur vast
gebonden. Mijn vader zat toen nog steeds in
Duitsland en geld ontving ze al een tijdje niet
meer. Van hem hooi'de ze trouwens ook niet veel
meer. Het was 1944 en het waren moeilijke tij
den.
Thuis zaagde mijn moeder de tak in stukken.
Dat werd hout voor de kachel. De top van de tak
werd kerstboom. Ze zette de tak in een van haar
blauwe kookpannen die ze gevuld had met zand.
Ze had een doos met kex-stballen. Een paar ervan
hadden de beschietingen bij de bevrijding over
leefd. Ze werden met rode lintjes aan de tak ge
hangen. Later gingen de kaarsjes aan. Dat vond
ik mooi, 's avonds was het meestal nogal donkex\
We hadden een olielampje en een schemerlamp
met een kap van geolied papier. De voet was een
ankertje en op de kap was een schip geschilderd.
Mijn moeder zal wel kerstliedjes gezongen heb
HORIZONTAAL:
I. Jongen; 5. voor (Latijn); 6.
geladen atoom; 8. afzonderlijk;
II. mannelijk dier; 13. blad
groente; 15. oude lengtemaat;
16. bloeimaand; 18. voorzetsel;
19. deel van een bureau; 20.
loofboom; 21. bevel; 23. prul;
25. familielid; 26. projectie
plaatje; 28. puntig staafje; 29.
soort dropje; 32. bevel; 33.
loofboom; 34. muze van het
minnedicht.
VERTICAAL:
1. Metalen haak; 2. wolpluisje;
3. houding; 4. grap; 7. blijd
schap; 9. tennisterm; 10. al de
volgelingen; 12. bijwoord; 14.
Chinese munt; 16. dwaas; 17.
Europeaan; 22. tandeloos
zoogdier; 24. wilde haver; 25.
wiskundig getal; 27. bewijs
stuk; 28. vreemde munt; 30.
bloeiwijze; 31. straalvliegtuig.
©Toonder Studio's
Op elke regel twee woorden
invullen. Twee of meer eind
letters van het eerste woord
zijn meteen de beginletters
van het tweede woord.
HORIZONTAAL:
5. Deze ontwikkeling is een
hellend vlak (6);
Zit er veerkracht in voor de
kippen? (7);
6. Ram van een paard (6);
Soort (bal)pen (5);
7. Zwijn dat in Engeland blijft
(4);
Door elkaar zijn vreemden
gewaand (8);
8. Voor een opgeblazen econo
mie (7);
Investeer in ham of kaas!
(5).
VERTICAAL:
1. Geruchtmakend bestaan (5); Is de massa niet langdurig? (8);
2. Zoen met een vis! (4); Zo maagdelijk dat het niet besproken is (8);
3. Neemt hij een vliegtuig niet serieus? (7); Ploeteren als een goede zwemmer
(7);
4. De fiscus oplichten (6);Tennissen doe je maar alleen! (5).
Begin bij vakje 1. Bij
elk volgend cijfer
begint een nieuw
woord. De laatste
letter van een woord
is telkens de eerste
letter van het vol
gende woord. Bij
goede invulling, is in
de licht gekleurde
vakjes een woord te
lezen.
1. Citrusvrucht; 2. kielspit; 3. geneeskrachtige plant; 4. fees
telijke maaltijd; 5. loven.
Toen hij Bommelstein betrad, was Joost nergens te zien, en
er stond ook geen gedekte tafel te wachten. Hij besloot dan
ook zijn hoxxger maar te vergeten en te gaan slapen.
„Ik ben moe", mompelde hij, terwijl hij de ambtsketen en
het sliertje vermisool op zijn bed gooide. „Geen wonder, na
alle verrassingen die ik anderen bereid. Daarom ben ik erg
benieuwd wat ik zelf gekregen heb. Vooral omdat ik niet he
lemaal begrijp, wat ik eigenlijk hebben wilde."
Hij probeerde het doosje dat Kwetal hem gegeven had, te
openen, maar tot zijn verrassing was er geeix beweging in
het deksel te krijgen.
„Dat is te gek", sprak hij, terwijl hij zijn inspanning verdub
belde. „Het moet open. Ik zal geen oog dicht kunnen doen.
Ik moet weten... wat ik hebben wilde... voordat ik kan sla
pen..."
Hij klemde zijn kaken op elkaar en terwijl hij gevaarlijk op
zwol, rukte en trok hij aan het doosje, totdat hij geheel bui
ten adem was. Uitgeput hulde hij zich ten slotte in zijn
nachtkleding en kroop onder de dekens; maar ook daar
bleef het geheimzinnige doosje hem bezighouden.
„Het toppunt", prevelde hij met veirvrongen trekken. „Een
heer heeft het recht om te weten, wat hij eigenlijk bedoelt.
Als ik nu maar wist, wat ik gevraagd heb. Komt er daix geen
einde aaxx de zorgen die iedereen op mijn teer gestel stapelt?
Heer Fanth en Tom Poes en Joost en de oude ïxiaan en Kwe
tal met deze bus. Het wordt me te veel, dal voel ik."
Maar hij gaf het niet op en bleef niet het deksel worstelen,
totdat de nxaan hoog aan de hemel stond. Het was maar een
dunne sikkel, want zij was oud. Van Bomnxelstein was dan
ook niet veel meer te zieix dan de verlichte vensters van de
paars aangelopen kasteelheer en zijn televisie-kijkende
knecht.
Oplossingen van gisteren:
Citaat:
Koper, stoom, kwart, vader, pover, benul, loop, konijn, pater, halma, zeven, voet,
banjo, pekel. Het citaat is van Laurence Sterne: "De mensen vermoeien zichzelf
door de rust na te jagen'.'
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Aflopen; 5. avondjurk; 8. rob; 9, bast; 10. vrijerij. Verticaal: 1.
Dagvers; 2. klankbord; 3. Peru; 6. jobben; 7. rijstijl.
Toevoegen: Tijdrekken
Kraak de Code: 3-1-1-0-1-4
D Puzzelland.com
Kreeft is ook een gerecht waarbij men
sen vaak met de handen in het haar zit
ten. Dat moet je niet doen want die han
den heb je hard nodig om alle onderde
len leeg te peuzelen. Weliswaar word je
wel uitgerust met attributen als een kra
ker en een haak, maar die zijn alleen ge
schikt om de grotere stukken kreeften
vlees als de scharen en de staart uit het
pantser te peuteren. Voor de kleine poot
jes en de kop heb je echt je vingers nodig.
De pootjes trek je er af en je zuigt ze uit,
in de kop zitten lekkere roze eiwitafzettin
gen die je er alleen met je vingertoppen
uit kunt krijgen. Geneer je dus niet en
zuig, slurp en eet zoveel mogelijk vlees
uit de kreeft. Je hebt er immers een ver
mogen voor betaald.
Ingrediënten
2 gekookte kreeften,
1 eetlepel olijfolie,
1 broccoli,
400 gram tomaten,
1 gehakte ui,
1 teen knoflook uit de knijper,
1 theelepel suiker,
2 eetlepels witte wijnazijn,
1 eetlepel sojasaus,
2 eetlepels gehakte dille.
Verwarm de oven voor op 160 graden.
Middelburg
Vllsslngen
Bergen op Zoom
In de zomer is het onder een hoge-
drukgebied meestal zonnig. In de
winter werkt het anders. Mist kan
roet in het eten gooien, maar ook
laaghangende bewolking die
vanaf zee binnendrijft en
onder het hogedrukgebied
niet kan 'ontsnappen'.
Zo gleden er gisteren uit
gestrekte wolkenvelden
over en was het tamelijk
nevelig. Die nevel zien
we vandaag ook, aan
gevuld met bewol
king en af en toe zon.
Nog steeds is de wind
van geen betekenis
en wordt het vanmid
dag een graad of 6. Vanaf
morgen gaat de wind in Zeeland uit het oosten waaien en blijft zeer
licht (veelal kracht 2 a 3). Ook in de rest van het land draait de wind
geleidelijk naar het oosten en daarmee kan wat drogere lucht worden
aangevoerd. Het lijkt er dan op dat in de loop van de dagen minder
wolkenvelden naar ons toe drijven en er juist meer opklaringen arrive
ren. Dat zou ruimte voor een fraai decemberzonnetje moeten opleve
ren. Echter, in het aanhoudende hogedrukweer kan het 's nachts door
afkoeling tot mist komen. Met wat pech houdt de mist ook een groot
deel van de dag stand. Dat zijn dan de onzekerheden waarmee de hui
dige atmosferische omstandigheden ons opschepen. In de mist is hei
zondag amper 3 graden, uit de mist 5 a 6 graden. Sneeuw tijdens de -
Kerst zit er niet in, maar het kan wel enigszins wit worden; door een rij
plaagje.
Oostburg f
Temeueen r
Nederland vandaag
»'0
'Q
m
ben. De herdertjes lagen bij nachte en het liedje
waar ik een vooi'keur.voor had:
Maria die zoude naar Bethlehem gaan.
Na de oorlog had ze pas een kerststal. Mijn va
der, die uiteindelijk toch was teruggekomen,
zorgde voor de stal zelf, die half grot was, half
afdakje. De grot was van beschilderd papier en
het afdak van stukjes kachelhout. Mijn broer
Zweitze zorgde voor een lichtje achter de krib,
bij de os en de ezel. Hij had een Witte Kat-batte-
rij en draadjes en een fittinkje met lampje. Bij
de beeldjes hoorde behalve een half dozijn scha
pen, ook een kameel en drie koningen. Die wei
den met Kerst niet bij het stalletje gezet, maar
ergens anders in de kamer. Ze kwamen immers
van ver. We zetten ze echter na Kerstmis steeds
een stukje dichterbij. Dat ging wel langzaam, ze
deden er wel meer dan een week over voordat ze
een beetje in de buurt waren.
lO
'O
Er staat nauwelijks wind, uit het
noordoosten, kracht 1 -2. Het zidi"
is matig door nevel. Het binnen
water is zo'n 8 graden.
Verwachte extremen
Laagste verwachte min. temp
Woensdrecht 2°C
Hoogste verwachte max.temp.
Berkhout10°C
Zon
A. M to
Bron: Meteo Consult
8.47
16.36
10.14 16.49
Nederland verwachting
Vr
Za
Zo
Ma
Di
weer
min. temp.
3/5
1/5
0/5
1/4
-1/4
max.temp.
6/8
5/9
4/9
4/6
2/6
wind
N2
NO 2
02
ZO 2
ZW3
uren zon
3
3
3
4
neersl.kans
10%
10%
10%
10%
10%
Extremen Nederland
Extremen van 2 1 december in De Bilt
hoogste rriïri. temperatuur 11,5°C in 1989
hoogste max. temperatuur 14,9°C in 1989
laagste min.temperatuur -15,3°C in 1946
laagste max.temperatuur -8,8°C in 1938
hoogste neerslagsom 19 mm in 2001
Waterstanden
donderdag
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersluizen West
Hansweert
Stavenisse/Yerseke
vrijdag
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersluïzen West
Hansweert
Stavenisse/Yerseke
Hoog
uur cm
2.08 224
2.31 249
1.46 210
2.05 167
3.36 139
3.45 162
3.35 169
3.06 263
3.56 165
water
uur cm
14.27 235
14.47 260
14.00 221
14.26 176
15.56 145
16.08 170
16.31 175
15.19 274
16.10 172
2.49 228 15.07 243
3.09 253 15.27 268
2.26 214 14.41 229
2.45 170 15.06 184
4.16 139 16.40 151
4.25 162 16.50 175
4.20 167 17.22 180
3.41 265 15.59 280
4.31 165 16.56 176
Laag water
uur cm uui
8.30 180 20.4f
9.00 187 21.16
8.05 176 20,26
8.15 130 20.29
9.35 116 21.4
9.40 132 21.52
10.01 135 22.06 1
9.25 200 21.46 156
9.50 1 33 22.06 1Ü
9.16 190 21.31 ffi
9.46 197 21.58 18^
8.50 187 21.05 flï
8.56 139 21.16 të
10.14 123 22.2515
10.20 139 22.38 12
10.36 141 22.45 1!
10.08 2 1 0 22.26 197
10.24 139 22.45 12
door Bill Watterson
Klaas Kasma
Snijd de broccoli in roosjes. Snijd de to
maten in grove stukken. Fruit de gehakte
ui en de knoflook een paar minuten in de
olijfolie. Voeg de gehakte tomaten, de
broccoliroosjes, de suiker, de soja en de
wijnazijn toe.
Doe een deksel op de pan en sudder alles
tot de broccoliroosjes beetgaar zijn.
Roer vervolgens de gehakte dille door de
saus. Snijd de kreeften doormidden en
leg ze met de gesneden kant naar boven
in een ovenschaal. Lepel de saus er over
en warm de kreeften 10 minuten in de
oven. Verdeel de kreeftenhelften over 4
borden en lepel de saus uit de oven
schaal er over.
Plaats
morgen
overmorgen
Plaats
morgen
ovarrrrsr
Alicante
A
8
15
A
7
14
Mallorca
A
9
15
A 8 15
Athene
7
11
6
11
Malaga
A
5
15
A 4 8
Barcelona
6
14
A
7
15
Nice
5
14
6 15
Berlijn
3
5
A
3
6
Oslo
A
-6
2
0
Boedapest
A
-1
4
A
-2
1
Parijs
A
3
A 2 4
Bordeaux
A
-1
5
A
-2
3
Praag
A
0
1
A -2 2
Brussel
3
7
S
2
5
Rome
A
4
13
A 4 14
Faro
7
15
5
14
Stockholm
A
0
5
A 2 5
Genève
A
-3
2
A
-5
2
Warschau
0
4
3 5
Hamburg
A
5
7
A
5
8
Wenen
A
0
3
*-1 2
Helsinki
A
0
3
1
4
Bangkok
19
29
- 20 30
Heraklion
A
11
13
A
10
12
Johannesburg
A
16
25
A 17 26
Istanbul
A
5
7
A
4
7
Los Angeles
9
20
11 22
Kopenhagen
A
5
7
A
6
8
Melbourne
A
16
29
*13 20
Las Palmas
A
15
19
A
15
20
New York
A
3
8
A 7 14
Londen
A
3
A
1
6
Peking
-5
9
.5 6
Luxemburg
A
1
4
A
0
2
Tokyo
A
5
13
5 H
0173]
Europa vandaag
Weersverwachtingstabel
opklaring Reykjavik 4
bewolkt
j
- i '3J -
^toper
7 /j Amsterdam 9
-J Berlijn
Brunei 7
