Waterloo voor altijd
wereldberoemd
PZC
Echternach danst al eeuwenlang
zaterdag 9 december 2006 W17
Al vele eeuwen is Echternach in
trek bij bedevaartgangers die
Sint Wilhbrord met een bezoek
willen vereren. Ook gewone toe
risten vinden massaal de weg
naar de oudste stad in het groot
hertogdom Luxemburg, die we
reldberoemd werd door zijn bij
zondere processie.
doorWIFI RFIIFRI
Als het verenigen van Europa weer
eens trager verloopt dan we wensen,
wordt dat eenwordingsproces vaak ver
geleken met de processie van Echter
nach: drie stappen vooruit en twee te
rug. Maar dat klopt niet. De processie-
gangers in Echternach dansen.
Niet voor niets hebben de Fransspre
kende inwoners van het 5000 zielen tel
lende stadje het over een 'procession
dansante' als zij de jaarlijkse pinkster-
dinsdagprocessie aankaarten.
En inderdaad, de deelnemers aan de
processie springen. Ze springen, ze
huppelen, ze dansen. Van het ene op
het andere been. Zo gaan ze in rijen
van vijf of zes personen voorwaarts, of
beter gezegd zijwaarts voorwaarts. En
dat gaat inderdaad niet al te snel. De
dansende mannen, vrouwen en kinde
ren zijn gekleed in sober wit en zwart
en met elkaar verbonden door witte
zakdoeken.
Heilige Willibrord
De oorsprong van de dansende proces-
siegangers moet eigenlijk gezocht wor
den bij 'onze' heilige Willibrord, u
weet wel de in 658 geboren Engelse
monnik die in een Iers klooster tot
priester werd gewijd en vervolgens de
oversteek van de Noordzee waagde om
de heidense Friezen te kerstenen. Willi
brord vestigde zijn bisschopszetel in
Utrecht en kreeg in 698 van de Franki
sche edelvrouwe Irmana van Ohren, de
villa Echternach in Luxemburg cadeau.
Van deze villa maakte Willibrord een
abdij en zo kon Echternach zich ont
wikkelen tot het kloppend hart van de
missie in de lage landen.
Op 7 november 739 stierf Wilhbrord in
zijn abdij, waar hij ook begraven ligt.
Al gauw na zijn dood werd Willibrord
in Echternach als een heilige vereerd
en groeide Echternach uit tot een bede
vaartsoord. En daarmee begon ook het
toerisme in het stadje, want de pel
grims waren de eerste toeristen.
Epilepsie
Maar hoe kwam Echternach nou aan
die procession dansante? Dat zit zo. De
heilige Wilübrordus geldt als de gene
zer van de Saint-Guy-kwaal, beter be
kend als epilepsie, en de Sint-Vitus-
dans, een overprikkeling van de zenuw
banen in de benen en armen. Beide
ziektes gaan gepaard met onwillekeuri
ge bewegingen van de ledematen. De
dans in de processie moet gezien wor
den als een therapeutische dans, waar
bij iemand zich kan genezen door
symptonen van bepaalde ziekten be
wust na te doen.
Veel in het Echternach van nu staat
nog steeds in het teken van Sint Willi-
brordus. Dat blijkt als we na een kop
koffie aan de historische stadswande
ling door dit oudste stadje van Luxem
burg beginnen. Uiteraard gaan we
eerst naar de Romaanse Sint-Willi-
brordbasilielc, de kloosterkerk die in
1016 door een brand werd verwoest en
in 1944 nog een keer tijdens het Arden
nenoffensief van de Duitsers, maar die
ook twee keer is herbouwd.
Flonden en roken zijn er verboden, toe
risten welkom.' Wij bereiken via brede
trappen de crypte waar de relikwieën
van Willibrord worden bewaard. Ze lig
gen in de eenvoudige stenen kist waar
in hij in 739 werd begraven. Sinds 1906
is die kist echter geplaatst in een prach
tige witte neogotische kast, gemaakt
van marmer uit het Italiaanse Carrara.
Die kast ligt pal onder het hoofdaltaar
van de kerk. In de crypte is ook de Willi-
brordusbron te vinden, met het water
dat ook wil helpen tegen eerder ge
noemde ziektes. Naast de kerk ligt het
barokke benedictijnenklooster met
daarin het Willibrord-internaat en
-gymnasium en een museum waar je
meer leunt vernemen over het leven
van de populaire heilige. Een goed over
zicht over dit abdijcomplex krijgen we
in het in rococostijl gebouwde pavil
joen. Dat ligt in het stadspark aan de
Süre. In dat paviljoen zijn plaquettes te
zien van typisch Luxemburgse bouw
kunst en de abdij van Echternach
vormt daarin het middelpunt. Hier is
goed te zien dat de abdij een regelmati
ge vierhoek vormt met vier vleugels,
elk met een gevellengte van 75 meter.
Stadsmuur
Als we het stadspark verlaten, voert de
route een poos langs de overblijfselen
van de stadsmuur, die vanaf de tiende
eeuw werd gebouwd en die in de der
tiende eeuw een lengte had van 2000
meter. Er waren twintig schoteltorens
(halve torens) en vier stadspoorten. De
overgebleven torens werden in 1813
openbaar verkocht en de nieuwe eige
naren maakten er fraaie stadswonin
gen van waar de eeuwenoude muur
van de toren de achterkant van vormt.
Deze woningen zijn tegenwoordig te
huur als vakantiewoning.
Terug in het centrum vinden we dat we
genoeg met Willibrordus hebben ge
danst en willen we nog even shoppen.
In de Rue de la Gare zijn behalve enke
le grotere hotels ook de meeste win
kels gevestigd. Luxemburg is beslist
geen goedkoop land. Voor benzine,
rookwaren en alcoholhoudende drank
is het groothertogdom vergeleken met
ons land echter spotgoedkoop.
,'r;; Wandelaars komen rond Echternach aan hun trekken. Met na-
me in het Müllerthal (Kleine Luxemburger Schweiz) zijn prachti-
ge wandelroutes. In totaal is rond het stadje 70 km aan wan
delpaden te vinden. Informatie over Echternach is te verkrijgen
bij Echternach Tourist tegenover de basiliek, tel. 00 35 - 27 20 230, of
www.mullerthal.lu Algemene informatie over Luxemburg is verkrijg
baar bij het Luxemburgs Verkeersbureau: www.ont.lu
o
Als Napoleon er niet zijn laatste
grote nederlaag had geleden,
was Waterloo waarschijnlijk
gewoon een onbekend dorp
gebleven. De Slag om Waterloo
heeft de plaats onder de rook
van Brussel echter voorgoed op
de kaart gezet.
Soldaten bij de beroemde Leeuwenheuvel.
seerd op vrijwillige samenwerking en
democratie en maakte Waterloo op
slag wereldberoemd.
Sleutelpositie
De historische veldslag die aan de geal
lieerde overwinning vooraf ging, is van
uur tot uur te volgen in de grootste zaal
van het museum. Terwijl we langzaam
langs de verschillende panelen met op
lichtende lampjes lopen waarop de
strijd schematisch wordt uitgebeeld,
klinken via de audiogids geweerscho
ten, het gehinnik van paarden en het
gebulder van lcannonnen in ons oor.
De slag begon, zo leren we, om 12.30
met een als afleidingsmanoeuvre be
doelde Franse aanval op de versterkte
hoeve van Hougoumont, een hoeve die
een sleutelpositie innam in de verdedi
ging van de geallieerden. De strijd zou
uiteindelijk tot een uur of negen in
avond duren, het moment waarop de
verslagen Fransen de aftocht bliezen.
Een levendig beeld van hoe het er op
het slagveld is toegegaan, krijgen we
als we midden in het Panorama van de
schilder Louis Dumoulin staan dat zich
in een rond gebouw naast de Leeuwen
heuvel bevindt. Op een uit 1912 date
rend doek van 110 meter lang en
twaalf meter hoog is het strijdtoneel ge
schilderd. We zien de cavalerie in de
aanval met getrokken sabel, gesneuvel
de soldaten en eenheden die zich op
stellen in carrées ofwel vierkanten. Als
bezoeker sta je er midden in, een effect
dat nog vergroot wordt door het ge
bruikte perspectief, de lichtinval en
het 'doorlopen' van het schilderij in
een realistische voorgrond van zand
met beelden van gesneuvelde soldaten
en paarden.
Verloop
Terug buiten lopen we het bezoekers
centrum in op weg naar de Leeuwen
heuvel. Op een maquette van het slag
veld zien we hier nogmaals verloop
van het strijdtoneel om vervolgens
naar een filmzaal geloosd te worden.
Hier draait een korte film over oorlog
spelende kinderen die tijdens hun spel
op het slagveld van Waterloo terecht lij
ken te komen, waarna het uiteindelijk
toch slechts een droom blijkt.
En dan staan we eindelijk aan de voet
van de imponerende, veertig meter ho
Oostenrijk op De Efteling
Vanaf vandaag tot en met 28 januari 2007 kun
nen wintersportliefhebbers hun hart ophalen
in attractiepark de Efteling. De Oostenrijkse re
gio SalzburgerLand en het daarin gelegen Ski
Amadé laten in Nederland zien wat volgens
hen winterpret en sneeuwgevoel zijn. De kin
deren kunnen zich op het Eftelingterrein in
een sldcaroussel met echte sneeuw uitleven en
in een nagebouwd dorp met een hoge winter-
boom kunnen families een voorproefje nemen
op de tweede, witte vakantie. Ski Amadé in
werkelijkheid heeft 860 kilometer skipiste,
waarvoor maar 1 pas vereist is. Het richt zich
ook en vooral op families met kinderen. Meer
informatie: www.vakantie.salzburqerland.com
rinnr BORIS PETERSI
Wie langs Waterloo rijdt
kan er bijna niet om
heen; het monument
van een leeuw op een
heuvel. Het is het meest in het oog
springende monument dat herinnert
aan de belangrijke historische veldslag
die hier in 1815 plaatsvond. Wat nu
een vreedzame omgeving met glooien
de akkers rondom een kunstmatige
heuvel is, was toen een bloederig strijd
toneel waar vele soldaten de dood von
den.
Wij laten de Leeuwenheuvel nog even
voor wat hij is en beginnen onze histo
rische tocht een paar minuten rijden
verderop. Daar, midden in het centrum
van Waterloo, bevindt zich het voorma
lige hoofdkwartier van de Hertog van
Wellington, de opperbevelhebber van
de geallieerde troepen.
Een stem uit de audiogids die we tegen
ons oor gedrukt houden, voert ons te
rug in de tijd. We zijn nu in 1815, de
vooravond van 17 juni 1815 om precies
te zijn, en stappen een herberg en af
spanning voor paarden binnen. Wel
lington, die het bevel voert over een le
ger van 97.000 Nederlandse en Duitse
soldaten, besluit hier zijn hoofdkwar
tier op te zetten.
Deze avond, op de 17e juni, is de voor
avond van wat een van de belangrijkste
veldslagen in de geschiedenis van Euro
pa zal worden. Keizer Napoleon, die in
1914 verslagen werd en vervolgens ver
bannen naar het eiland Elba, is er een
kleine honderd dagen geleden in ge
slaagd te ontsnappen. Hij verdrijft de
Franse koning en probeert zijn macht
in Europa te herstellen. Zijn vijanden
laterl het daar echter niet zomaar bij
zitten. Engelse, Nederlandse, Belgische
en Pruisische soldaten rukken op en
staan al in België. En ook de Russen en
Oostenrijkers zijn in aantocht. Napo
leon besluit dat de aanval de beste ver
dediging is en vertrekt op 12 juni met
zijn troepen naar België.
In de goed bewaard gebleven oude her
berg lopen we, geleid door de zelf te be
dienen audiogids, langs kamers met
historische documenten,- landkaarten
en-originele kaarten. Ieder leger heeft
in dit museum zijn eigen kamer. Wel
lington vinden we in een van de grote
re ruimtes van de herberg. Gezeten aan
zijn bureau schrijft hij op de avond van
18 juni 1815 zijn rapport van de over
winning. Een bericht dat met enige da
gen vertraging in de in Britse krant The
Times gepubüceerd wordt. Een kopie
van deze krant, met als datum 22 juni
1815 maakt tegenwoordig een leuk sou
venir.
Rapport
De Slag van Waterloo, dankt zijn naam
dus aan de plaats waar Wellington het
overwinningsrapport opstelde. De ei
genlijk strijd speelde zich afin een wat
ruimer gebied rond de dorpen Brai-
ne-Alleud, Genappe, Lasne en Water
loo.
De geallieerde overwinning bepaalde
mede de toekomst van Europa geba
De slag bij Waterloo wordt volgend jaar op 16 en 17 juni weer nagespeeld.
Foto's Maison du Tourisme ASBL
en www.skiamade.com
Spoorwegmuseum sneeuwwit
Bij gebrek aan echte sneeuw organiseren
steeds meer publielcsattracties een winters in
termezzo. Zo ook het Spoorwegmuseum dat
van 16 december t/m 7 januari wordt omgeto
verd in Winter Station, met een dik pak
sneeuw dus. Vorig jaar kwamen 63.000 bezoe
kers af op het Winter Station met kerstbomen,
guirlandes, schaatsbaan én lekkere Hollandse
winterkost. Je kunt er in een historische car
rousel stappen uit 1916 met galopperende
paarden, maar ook slenteren langs de am-
bachtsmarkt waar tal van demonstraties zijn
of een van de vele workshop volgen. En men
kan er rondrijden in een rijtuig waarin verha
lenvertellers in Dickenskostuum je meenemen
naar oude vervlogen tijden. Toegangsprijs voor
volwassenen: €13,50,kinderen van 3 tot 12 jaar
betalen €10,50en de allerkleinsten mogen gra
tis naar binnen.
www.spoorweqmuseum.nl
Spoorwegmuseum in winterse sfeer. Foto GPD
Meer luxe bij Eurocamp
Voor kampeerders met een hang naar comfort
staan in de zomerbrochure 2007 van Euro
camp naast het vertrouwde aanbod in luxe
bungalowtenten en stacaravans ook nieuwe
luxe chalets. Deze staan op 17 Eurocampbe-
stemmingen en zijn zeer breed uitgerust. Bo
vendien is het aanbod van Eurocamp uitge
breid met acht nieuwe campings. Die zijn te
vinden in Portugal, drie stuks, Spanje, twee,
en telkens een in Frankrijk, Italië en Slovenië.
Wanneer vóór 1 januari 2007 een accommoda
tie wordt geboekt geldt er een vroegboekkor-
ting tot 25%. Het Eurocamp magazine is op te
vragen via de website.
www.eurocamp.nl
Jongerenreizen Corendon
Córendon, marktleider in reizen naar Turkije
heeft een speciaal jongerenreis programma,
dat GoFim.nl heet. Aangeboden, tegen lage prij
zen, worden vooral strandbestemmingen in
Turkije, op de Griekse eilanden en in Bulga
rije. De programma's bieden naast strand- en
nachtleven veel activiteit als kitesurfen en
jëepsafari's. Corendon heeft nu het nieuwe
Istanbul magazine uitgebracht, vol stukken
over historie, wandelroutes, uitgaan, culinair,
shopping, bezienswaardigheden, film- en mu
ziekfestivals, de biënnale en andere evenemen
ten zoals de Formule 1. De prijs voor het Istan
bul Magazine is 1,95 euro. Wie een Coren-
don-reis boekt krijgt het gratis bij het reisbu
reaus, in het vliegtuig en op de luchthavens
Schiphol Airport en Eindhoven Airport. Het
magazine is ook op te vragen via de site.
www.corendon.nl
www.slovakiatourism.sk
NEDjEdLAND
ge heuvel waarop de gietijzeren leeuw
troont. Het waren Hollanders die de
heuvel met er bovenop de trotse leeuw
tussen 1823 en 1826 oprichten op de
plek waar de Prins van Oranje tijdens
de Slag van Waterloo gekwetst raakte
aan zijn schouder. Voor de Leeuw, die
4,5 meter hoog voetstuk troont, werd
28 ton gietijzer gebruikt.
Niet minder dan 226 treden moeten we
op om bij de Leeuw, wiens blik vijandig
en afschrikwekkend op de Franse
grens gericht is, te bereiken. De belo
ning is een weids uitzicht over het voor
malige slagveld, waar sinds 1815 prak
tisch niets aan veranderd is. Zij het dat
de glooiende landbouwgronden die nu
zo vredig ogen na de slag op 18 juni
1815 een heel andere aangezicht moe
ten hebben gehad met de meer dan
50.000 doden en gewonden die bij de
Slag van Waterloo vielen.
Hoofdkwartier
We besluiten ons bezoek aan Waterloo
met een bezoek aan het laatste hoofd
kwartier van Napoleon het plaatsje Ge
nappe. De boerderij waar Napoleon en
zijn staf de nacht van 17 op 18 juni
1815 de nacht doorbrachten is vijf kilo
meter verwijderd van de Leeuwenheu
vel. In het bescheiden museum is on
der meer de tafel waarop de keizer
voor de laatste maal zijn kaarten voor
de komende strijd uitvouwde en zijn
veldbed te bewonderen. Behalve het
skelet van een Franse soldaat is hier
ook een dodenmasker van Napoleon
tentoongesteld. Het werd gemaakt na
zijn overlijden op Sint-Helena, het ei
land waar hij na zijn laatste, verloren,
veldslag heen werd verbannen en waar
hij in 1821, op 51 jarige leeftijd ook
zou overlijden.
Het naspelen is
een compleet
feest inclusief
de muziek.
:Een goed begin voor een be-
:zoek aan Waterloo is het Mai
son du Tourisme aan de Brus
selse Steenweg 218 in Water
loo www.waterloo-tourisme.be
Hier is ook u de 'pass 1815' te koop
waarmee u voor 12 euro toegang
heeft tot de Leeuwenheuvel inclusief
het bezoekcentrum, het wassenbeel
den museum, het Panorama, het Wel
lingtonmuseum en Napoleons laatste
hoofdkwartier. Bovendien is er voor
j de kinderen van zeven tot twaalf jaar
j oud een speurtocht inbegrepen. Bij
j aankoop van drie tickets, krijgt u een
ticket voor een kind gratis, Kinderen
tot 6 jaar oud zijn sowieso gratis.
Openingstijden van november tot en
met maart: 10.00 tot 17.00 uur.
Ook gewone toeristen vinden massaal de weg naar de oudste stad in het groothertogdom Luxemburg.
