Londen bouwt
kernarsenaal af
Deense journalisten vrijuit
na publiceren staatsgeheim
Hightech maakt
scholen VS veiliger
Plecht voedsel China
s mogelijk probleem
Olympische Spelen
berco
Vlaamse priesters zijn voor opheffen van het celibaat
rwintig procent minder nucleaire wapens
)ood spion schaadt band Moskou-Londen
aantrekkelijk
shoppen
De rechtbank in Kopenhagen
vindt dat drie Deense journalis
ten gelijk hadden toen zij gehei
me documenten publiceerden
over Iraks vermeende massa
vernietigingswapens. De pers
reageert verheugd op de uit
spraak: „Dit bewijst dat wij
ook in een tijd van terreur en
bedreigingen nog een open sa
menleving kunnen hebben.
door Windy Kester
KOPENHAGEN - In Denemar
ken is opgelucht gereageerd op
de vrijspraak van drie journa
listen die terecht stonden we
gens het publiceren van wat
volgens de overheid staatsge
heimen zijn. „Het is een zege
voor de democratie en een be
langrijke dag voor de vrijheid
van meningsuiting", zegt
hoofdredacteur N. Lunde van
de krant Berlingske Tidende.
Commentatoren en de opposi
tie vallen hem bij.
Lunde en twee van zijn redac
teuren hing een celstraf van
twee jaar boven het hoofd we
gens artikelen die gebaseerd
waren op geheime documen
ten. Uit deze stukken van de
Deense militaire inlichtin
gendienst bleek dat de rege
ring aan de vooravond van de
oorlog in frak herhaaldelijk
stelde dat Saddam Hoessein
geen massavernietigingswa
pens heeft.
Premier Rasmussen onder
streepte echter dat Denemar
ken de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië moest steu
nen. Na de onthullingen in
Berlingske Tidende werd de
premier op het matje geroe
pen, maar bij de verkiezingen
van vorig jaar gunden de De
nen de liberaal toch een twee
de termijn.
De overheid klaagde de jour
nalisten aan omdat door de pu
blicatie de nationale veilig
heid in gevaar zou zijn ge
bracht. De rechtbank in Ko
penhagen heeft nu besloten
dat de journalisten juist heb
ben gehandeld. „Het algeme
ne belang van openbaarheid is
hier van grotere betekenis dan
het staatsbelang", aldus de
rechter. Hij verwijst naar de
mensenrechtenconventie arti
kel 10 over de vrijheid van me
ningsuiting.
„Deze uitspraak bewijst dat
we ook in een tijd van terreur
en bedreigingen nog een open
samenleving kunnen hebben",
denkt Lunde. Hij heeft steeds
onderstreept dat de Denen het
recht hadden te weten met
welke argumenten zij de oor
log ingingen. Denemarken
heeft heeft meer dan vijfhon
derd militairen in Irak. Zes
van hen zijn om het leven ge
komen.
A. White van de Internationa
le Federatie van Journalisten
verklaarde tijdens de recht
zaak het argument van staats
veiligheid onzin te vinden.
„Het enige dat in deze zaak
schade opgelopen heeft is de
geloofwaardigheid van de re
gering."
Spotprenten
Over persvrijheid en de vrij
heid van meningsuiting is de
afgelopen jaren veel gespro
ken in het Scandinavische
land. Vorig jaar ontstond
grote opschudding toen de
Deense krant Jylland Posten
karikatuurtekeningen van de
profeet Mohammed publiceer
de. Woedende moslims protes
teerden en staken verschillen
de plaatsen werden Deense
ambassades in brand 'gesto
ken.
Premier Rasmussen hield
toen echter voet bij stuk: het
is niet de verantwoordelijk
heid van de politiek, maar van
de pers om te beslissen wat
wel en niet wordt gepubli
ceerd. GPD
dinsdag 5 december 2006
Massa ontheemden op eilanden
TENERIFE - Sinds begin dit jaar zijn op de Canarische ei
landen al meer dan dertigduizend vluchtelingen gearri
veerd. Dat maakten de autoriteiten op de Spaanse eiland
engroep gisteren bekend. In totaal is een recordaantal
van 30.259 illegale immigranten aan land gekomen.
Het aantal is meer dan een verdrievoudiging ten opzichte
van het uit 2002 stammende vorige record van 9929. Gis
terochtend arriveerde een bootje met 151 vluchtelingen
aan boord op het eilandje La Gomera. ANP/AFP
Dacic opvolger van Milosevic
BELGRADO - De Socialistische Partij van Servië (SPS)
heeft een opvolger gekozen voor de voorzitter van de be
weging, wijlen Slobodan Milosevic. Ivica Dacic, voorzit
ter van het uitvoerend comité sinds Milosevic gevangen
werd gezet, kreeg gisteren de steun van de meeste partijle
den. De nieuwe partijvoorzitter prees zijn negen maan
den geleden overleden voorganger. De SPS was eens ver
reweg de grootste van Servië, maar is geen schim meer
van wat zij was, sinds Milosevic werd verdreven. De par
tij kan rekenen op ongeveer 5 procent van de stemmen bij
de komende verkiezingen in januari. ANP/RTR
Nobelprijs Pamuk is 'onverdiend'
ISTANBUL - De Turkse schrijver Orhan Pamuk, die zon
dag de Nobelprijs voor de Literatuur ontvangt, heeft de
onderscheiding volgens veel Turken niet verdiend.
In een opiniepeiling, die gisteren in het dagblad Millyet
gepubliceerd werd, blijkt dat 40 procent van de onder
vraagden van mening is dat de auteur de prijs 'op politie
ke gronden' heeft gekregen en daarom het prestigieuze
eerbetoon niet verdient. Rond 20 procent vond dat de
prijs terecht aan Pamuk is gegeven en 40 procent had
geen mening. Pamuk haalde zich de gramschap van radi
cale Turkse nationalisten op de hals door in een vraagge
sprek te stellen dat Turkije een miljoen Armeniërs en
30.000 Koerden van het leven heeft beroofd. ANP/DPA
Kindermisbruik groeit op Bali
JAKARTA - Kinderhandel en seksuele uitbuiting van
minderjarigen zijn groeiende problemen op het Indonesi
sche vakantie-eiland Bali. Dat heeft een functionaris van
het kinderfonds van de Verenigde Naties, Unicef, gisteren
gezegd.
Exacte aantallen zijn moeilijk te geven, maar de autoritei
ten hebben genoeg informatie om te zeggen dat het om
een groot probleem gaat, aldus expert Anna-Karin Jat-
fors. Organisaties die opkomen voor kinderen stellen dat
het tropische paradijs en het naburige Lombok bases zijn
voor Australische pedofielen. ANP/RTR
Polen blokkeert uitruil gevangenen
BRUSSEL - Polen heeft een EU-akkoord gedwarsboomd
waardoor gevangenen hun celstraf verplicht in eigen land
zouden kunnen uitzitten. Polen heeft er fundamentele be
zwaren tegen. Door het plan zou een Nederlandse drugs
handelaar die in bijvoorbeeld Spanje tot een celstraf is
veroordeeld, zijn straf in een Nederlandse gevangenis on
dergaan. Justitie schat dat Nederland er dan tweehon
derd a driehonderd gevangenen bij krijgt. ANP
door Frank Hendrickx
WASHINGTON - Minister Van
der Hoeven van Onderwijs
vindt dat scholen voortaan hun
deuren op slot moeten houden
na het drama in Hoogerheide.
In de Verenigde Staten gaan
scholen al lang veel verder. De
modernste technieken worden
toegepast om gewelddadige in
dringers tegen te houden.
Metaaldetectors zijn gemeen
goed en één op de drie onder
wijsinstellingen heeft een
wachtkamer van kogelvrij glas.
Niet alleen hangen er in veel
scholen observatiecamera's, ie
dere bezoeker wordt ook nog
eens uitvoerig gecontroleerd
voordat hij het gebouw mag be
treden.
Eén van de modernste systemen
heet Rapter Technologies. Het
vereist dat iedere bezoeker zich
kan identificeren. Het program
ma controleert vervolgens of
een bezoeker voorkomt in een
databestand voor seksuele delin
quenten. Zodra er een hit is,
krijgt de lokale politie een sein
tje. Het systeem wordt al op dui
zenden scholen gebruikt. De
kosten vallen mee: de aankoop
prijs is 1200 euro, het abonne
ment kost 400 euro per jaar.
Een ander populair systeem,
Lobbyguard, heeft ook toegang
tot bestanden die duidelijk ma
ken of een bezoeker zware mis
drijven op zijn naam heeft
staan. Het is bovendien moge
lijk om te kijken of een ouder
een omgangsregeling heeft met
een kind. Zodra blijkt dat een
bezoeker in het systeem voor
komt, krijgt het verantwoorde
lijke personeel van de school
een waarschuwing.
Bezoekers die wel worden toe
gelaten, krijgen een badge die
slechts voor een beperkte tijd
geldig is. Zodra de tijdslimiet
wordt overschreden, gaat een
alarm af bij het personeel.
Chip
Er zijn ook-steeds meer scholen
die gebruik maken van GPS,
het systeem waar navigatiesys
temen mee werken. Om ontvoe
ringen of verdwijningen te voor
komen zijn schooltassen of
schoolpasjes uitgerust met een
chip. Het is daardoor mogelijk
om alle gangen van een scholier
na te gaan. Dat begint vaak bij
het betreden van de schoolbus
in de ochtend en eindigt als de
scholier 's avonds thuis komt.
„Een perfecte beveiliging be
staat niet", zegt beveiligings-
consultan K. Trump. „Maar je
kunt in de buurt komen."
Trump vindt wel dat de nadruk
in de VS te veel op de techniek
ligt. „Je kunt wel allerlei inge
wikkelde systemen hebben,
maar als het personeel er niet
mee om kan gaan, helpt het nog
niet."
Toch lijken de maatregelen ef
fect te hebben. Het land wordt
nog steeds geregeld opge
schrikt door gewelddadige inci
denten, maar die vinden vaak
plaats op kleine of arme scho
len die minder goed beveiligd
zijn. Uit cijfers blijkt dat het ge
weld op scholen sinds 1993
juist duidelijk omlaag is ge
gaan. Scholen gelden nu als vei
ligste plek voor jongeren in de
VS. GPD
Nederland voor
iets hardere
aanpak Turkije
BRUSSEL - Het kabinet vindt
dat de sanctie voor Turkije voor
het niet-toelaten van schepen en
vliegtuigen uit EU-land Cyprus
'iets scherper zou kunnen dan
de Europese Commissie heeft
voorgesteld'. Minister Bot van
Buitenlandse Zaken liet dat gis
teren weten.
Het kabinet wil nog niet specifi
ceren hoe de aanpak scherper
kan. Ministers van Buitenlandse
Zaken van de 25 EU-landen be
spreken het onderwerp volgen
de week maandag in Brussel.
De Europese Commissie heeft
vorige week woensdag voorge
steld om acht van de resterende
26 gespreksonderwerpen over
eventuele toelating van het land
tot de EU op te schorten. Tur
kije zou daardoor feitelijk circa
tien jaar de tijd krijgen om Cy
prus te negeren.
Cyprus, Griekenland en landen
als Duitsland en Frankrijk wil
len Turkije een nieuw ultima
tum stellen. Duitsland en Frank
rijk overwegen de Turkse mede
werking over 1,5 jaar opnieuw
te wegen. Turkije erkent het be
staansrecht van Cyprus niet.
Het heeft militairen gelegerd in
de zelfverklaarde republiek
'Turks Cyprus' aan de noord
kant van het eiland. ANP
Henk van 't Klooster
- De grote meerder-
van de rooms-katholieke
in Vlaanderen is voor
afschaffen van het verplich-
ceübaat. Zo hopen zij het
terug te dringen.
at blijkt uit een enquête van
Het Belang van Limburg en Ga
zet van Antwerpen. Daaraan de
den 234 Vlaamse priesters mee,
met een gemiddelde leeftijd van
62 jaar. Tachtig procent van de
ondervraagden vindt dat het
priesterschap voor gehuwden
moet worden opengesteld; 58
procent vindt dat vrouwen pries
ter moeten kunnen worden. Een
op de vijf zegt persoonlijk moei
te met het celibaat te hebben.
Dat geldt vooral voor jongere en
progressievere pastores.
Hoewel zij een hoge werkdruk
ervaren en het salaris van 1500
euro laag is, zegt een grote meer
derheid blij te zijn met hun keu
ze voor het priesterschap.
De aartsbisschop van Meche-
len-Brussel, kardinaal Godfried
Danneels, is niet verbaasd over
de onderzoeksresultaten. Ieder
een weet volgens hem dat het
verplichte celibaat een kerkelij
ke regel is die kan veranderen.
Hij denkt dat niet veel gehuw
den 'staan te trappelen om pries
ter te worden'. Danneels ver
wijst naar de protestantse ker
ken. Daar mag getrouwd wor
den en zijn er toch problemen
met het vervullen van vacatu
res. Volgens hem zit het pro
bleem dieper: 'bij de vraag na
melijk of mijn geloof zo sterk is
dat ik er mijn hele leven aan
kan wijden'. ANP
Esther Gotink
- Groot-Brittannië
jjft een kernwapenmacht,
aar vermindert het aantal nu-
saire wapens met 20 procent,
ik worden er nieuwe nucleaire
iderzeeboten gebouwd.
at heeft premier Blair gisteren
eegedeeld. Zijn voorstel, dat
ig door de regei*ing moet wor-
in goedgekeurd, komt erop
Ier dat het aantal kernraket-
n van tweehonderd naar zo'n
wordt teruggebracht, waar-
slechts drie in plaats van
anjaweed zou
tad in Darfoer
lebben veroverd
HARTOEM - Leden van de
rabische militie Janjaweed
jn gisteren de belangrijkste
ad in de Soedanese regio Dar-
er binnengetrokken. Zij heb-
id de markt van El Fasher ge-
underd, meldden getuigen. De
njaweed vallen normaliter
irpen en rebellen op het platte
nd aan en vertonen zich zel-
in in grote steden.
en de Janja-
eed werken in Darfoer samen
de burgeroorlog hier in
uitbrak. Khartoem ont-
de militie te helpen. Het
heeft al 200.000 mensen-
geëist. ANP/RTR
de huidige vier onderzeeërs no
dig zouden zijn.
„Het is waar dat wij op dit mo
ment nauwelijks te maken heb
ben met een nucleaire dreiging,
maar wij kunnen in de woelige
wereld van vandaag onmogelijk
inschatten hoe de situatie er
over twintig of vijftig jaar uit
ziet." Met deze woorden verde
digde Blair zijn keuze de Britse
proliferatie van atoomwapens
niet helemaal te beëindigen
maar slechts in te krimpen.
„Van alle nucleaire supermach
ten hebben wij de kleinste voor
raad kernwapens." Volgens
Blair heeft het Britse nucleaire
potentieel een afschrikkende
werking op andere nucleaire
machten.
Het is nodig dat Blair de knoop
over de toekomst van de Britse
nucleaire wapens nu doorhakt,
omdat de levensduur van de
vier onderzeeërs die de Tri-
dent-kruisraketten dragen in
2024 afloopt, en het veertien
jaar duurt om nieuwe te bou
wen.
Te duur
Veel politici en organisaties zijn
het erover eens dat de omvang
van het Britse nucleaire pro
gramma sinds het einde van de
Koude Oorlog niet langer verde
digbaar is. Actievoerders tegen
de raketten, onder wie tal van
Blairs partijgenoten, vinden ech
ter dat het kernwapenprogram
ma helemaal gestopt moet wor
den. De 37 miljard euro die de
vervanging van de onderzeeërs
kost, kan dan worden besteed
aan de Britse gezondheidszorg,
sociale lasten en de bestrijding
van het broeikaseffect.
De Campagne voor Nucleaire
Ontwapening en een groep La-
bour-Kamerleden boden giste
ren een petitie aan in Westmin
ster alvorens de premier zijn
voorstel in het Lagerhuis be
kendmaakte. Sinds Blair in
1997 aan de macht kwam, is het
aantal Britse kruisraketten al
met een derde teruggebracht.
De premier wil niet alles opge
ven, omdat hij landen als Iran
en Noord-Korea als potentiële
bedreigingen ziet.
De kritiek van partijgenoten is
echter dat Labour in de jaren
tachtig haar steun had uitge
sproken aan unilaterale nucleai
re ontwapening. Nu Blair aan
de macht is wordt echter vastge
houden aan het kernwapenpro
gramma.
Sommige Lagerhuisleden had
den er al bij het kabinet op aan
gedrongen de levensduur van de
onderzeeërs met vijf jaar te ver
lengen zodat het volgende parle
ment pas hoefde te beslissen. De
Lagerhuiscömmissie voor Defen
sie noemde dat echter 'ondoor
dacht'. GPD
De HMS Vengeance, een onder
zeeboot van de Vanguard-klasse
met Trident-ballistische kernra
ketten. Het vaartuig keerde gis
teren terug naar de marinebasis
Faslane bij Glasgow.
foto David Moir/RTR
)or Patrick Selbach
DNDEN - De recente moord
de Russische oud-spion
Litvinenko in Groot-Brittan-
legt steeds meer druk op de
latie tussen Londen en Mos-
De Russische minister van
uitenlandse Zaken, Lavrov,
gisteren ronduit dat de aan-
insinuaties over be-
okkenheid van Rusland bij de
lak de verhoudingen tussen
staten schaadt.
die is bezweken aan
met het sterk radio-
en zeldzame polo-
ium-210, heeft bij leven het
remlin al aangewezen als de
jrantwoordelijke voor zijn
rad. Ook vrienden van de voor
malige spion van de Russische
inlichtingendienst zeggen dat
Litvinenko is gedood, omdat hij
te kritisch was over het regime
van president Poetin. Het Russi
sche staatshoofd heeft elke ver
antwoordelijkheid ontkend. In
zowel Britse als Russische me
dia wordt gesteld dat Poetin
waarschijnlijk niet direct ver
antwoordelijk was, maar dat Lit
vinenko is gedood door radicale
en ongecontroleerde elementen
binnen de inlichtingendiensten.
Britse rechercheurs vlogen giste
ren naar Moskou om onderzoek
te doen naar de dood van Litvi
nenko, die het Britse staatsbur
gerschap had. De Britse agenten
willen in Rusland praten met
drie Russen die Litvinenko
sprak in Londen op 1 november.
oor Erwin Tuil
EKING - Voedselveiligheid in
hina is een van de grootste
nelpunten voor de Olympische
pelen, die in 2008 in Peking
orden gehouden. Het gebruik
an medicijnen bij de productie
an vlees en vis is zo groot dat
evreesd wordt dat dopingtes-
:n tijdens de spelen daardoor
ositief kunnen uitvallen.
ie schandalen stapelen zich in
oog tempo op. Gisteren bleek
?n fabrikant verwerkte indus-
iële olie en varkensmest te ge-
ruiken voor een product dat
en soort braadboter zou moe-
en zijn. Vorige week werd een
gepakt die
e kankerverwekkende kleur-
Advertentie
stof Sudan Red aan eenden had
gevoerd om rode dooiers te krij
gen. Dergelijke eieren leveren
meer op omdat Chinese consu
menten menen dat ze gezonder
zijn.
Groeihormonen en antibiotica
werden in grote hoeveelheden
aangetroffen in vlees, vis, garna
len en krab. Groenten bleken
met verboden bestrijdingsmidde
len te zijn bewerkt. Taai var
kensvlees werd met dubieuze
middelen mals gemaakt. On
langs werden enkele Chinese
handelaren gepakt die oude rijst
bewerkten met paraffine om het
er weer vers uit laten zien.
Fatale gevolgen op korte ter
mijn komen niet vaak voor.
Maar twee jaar geleden schok
ten een paar gewetenloze zaken
lieden de Chinese natie door
nep-babymelkpoeder op de
markt te brengen. Tientallen
kinderen stierven. De inspec
teurs waren laks geweest.
Met de Olympisch Spelen in aan
tocht probeert de centrale rege
ring in Peking de zaakjes op or
de te hebben voor 2008. Om het
zekere voor het onzekere te ne
men zullen tijdens de spelen
honderden witte muizen alle le
vensmiddelen die de atleten krij
gen voorgeschoteld voorproe
ven. Het excuus voor op doping
gepakte atleten dient zich al
aan: 'ik zal wel iets verkeerd ge
geten hebben'. GPD
Dat was de dag dat hij ziek
werd. Hij stierf drie weken la
ter. De Russische mannen, on
der wie een andere ex-spion,
hebben eerder gezegd niets met
de zaak van doen te hebben.
Scaramella
De Italiaanse kennis M. Scara
mella met wie Litvinenko op 1
november in Londen een lunch
afspraak had, blijkt zelf vijf
keer de dodelijke dosis van de
stof in zijn lijf te hebben. Scara
mella zei bevreesd te zijn voor
zijn toekomst, hoewel hij nog
geen ziekteverschijnselen ver
toont. De advocaat van Scara
mella heeft verklaard dat zijn
cliënt door besmet voedsel of in
haleren de uiterst schadelijke
stof binnen heeft gekregen en
niet door fysiek contact met Lit
vinenko.
Scaramella, een beveiligingsex
pert met kennis van spionageac-
tiviteiten in de Sovjet-periode,
heeft verklaard dat hij met Litvi
nenko heeft gesproken over een
dodenlijst van de Russische ge
heime dienst, waar zij beiden op
zouden staan. ANP
Britse rechercheurs komen aan op het vliegveld van Moskou om onderzoek te doen naar de dood van
Litvinenko, die bij zijn overlijden het Britse staatsburgerschap had. foto Sergei Karpukhin/RTR
