Quiz met maritiem tintje
PZC
PZC
6
DENATIONALE WETENSCHAPSQUIZ
c
0
NWO
71
C.
PZC^
UW O
zaterdag 2 december 2006
2006 DERTIENDE EDITIE
Ook dit jaar kunt u uw hersenen pijnigen met de tergende vragen van
de Nationale Wetenschapsquiz. Maar u bent natuurlijk al
helemaal in de sfeer aan het komen, door de voorrondes te volgen,
die inmiddels op Nederland 2 worden uitgezonden (zondagavond om
19.50 uur en maandagavond om 20.35 uur). Het winnende
krantenteam neemt het in de grande finale op eerste kerstdag, om
22.00 uur Nederland 2, op tegen de hoogleraren. Dat zijn dit jaar:
prof. dr. Hanneke Schuitemaker (medisch bioloog, UvA), prof. dr.
Witte Hoogendijk (psychiater, VU) en prof. dr. Esther-Miriam Sent
(econoom, RU). De dertiende editie van de quiz, bekend om zijn
makkelijke vragen en zijn lastige antwoorden, wordt gepresenteerd
door Leon Verdonschot met assistentie van Dennis Grotenhuis.
De strijders op tv krijgen een dik uur de tijd. U kunt er thuis tot
11 december over doen om met behulp van verstandige naslag
werken. slimme vrienden of het simpele internet tot grote roem
en lonkende bestemmingen te komen.
Individueel of met een schoolklas
Inzenders kunnen individueel of met een schoolklas meedoen.
De individuele inzenders dingen dit keer mee naar geheel verzorgde
ontdekkingsreizen voor twee personen naar: Schapebout,
Schellebelle of Slettestrand. Schoolklassen maken kans op
een schoolreis naar Schapebout.
Hoe doet u mee?
Knip onderstaande antwoordbon uit.
Kruis de goede antwoorden aan.
Stop de bon in een envelop en zorg dat de antwoorden uiterlijk
op maandag 11 december binnen zijn bij:
NWO
De Nationale Wetenschapsquiz
Postbus 93563
2509 AN Den Haag
Of vul de quiz in op www.nwo.nl/quiz of
www.vpro.nl/wetenschapsquiz.
Veel plezier en veel succes!
I J Het is oudejaarsavond en je I
W0 besluit dat het leuk zou zijn om
champagne met een lekkere schuim
kraag neer te zetten. Hoe krijg je
champagneschuim stabiel?
a) Door een scheutje bier toe te voegen.
b) Door er een schepje suiker bij te
gooien.
c) Door er stikstof in te blazen.
Houd als een ober een bord hete
(pf soep op de gespreide vingers
van je hand. Draai je hand met
daarop het bord rond. Hoeveel rond
jes moet je draaien voordat je arm
weer terug komt in de beginstand?
a) 1.
b)2.
c) 3.
cv Je beklimt een berg tot op
honderd meter hoogte. Je kunt
tot aan de horizon kijken. Naar
welke hoogte moet je klimmen om
vier keer zo ver te kunnen zien?
a) 400 meter.
b) 1600 meter.
c) 3200 meter.
a Waarom zijn er vooral bij
aflandige wind kwallen aan de
kustlijn?
a) Omdat er dan veel algen aan de kust
te vinden zijn.
b) Omdat ze warm water zoeken.
c) Omdat ze worden meegevoerd door
de stroming.
Maak het goede vakje
helemaal zwart.
a
b
c
1
O
O
O
2
O
O
O
3
O
O
O
4
O
O
O
5
O
O
O
6
O
O
O
7
O
O
O
8
O
O
O
9
O
O
O
10
O
O
O
11
O
O
O
12
O
O
O
13
O
O
O
14
O
O
O
15
O
O
O
16
O
O
O
17
O
O
O
18
O
O
O
19
O
O
O
20
O
O
O
Naam krant PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Naam
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
E-mail
LeeftijdMan
Beroep bezigheid
[■«J Wat is het zwaarst: een liter volle
90 melk of een liter magere melk?
a) Ze zijn even zwaar, een liter is een
liter,
b) Een liter volle melk.
c) Een liter magere melk.
Waardoor is de Engelse
W0 wijnbouw te gronde gegaan?
a) Doordat in de dertiende eeuw het
drinken van wijn verboden werd.
b) Door de kleine ijstijd.
c) Door huwelijken van Engelse
koningen.
U A Twee wolken bevatten evenveel
^0 water. De ene is ontstaan in
vervuilde lucht en de andere in
schone lucht. Uit welke wolk zal het
eerst regen vallen?
a) Uit de wolk in de vervuilde lucht.
b) Uit de wolk in de schone lucht.
c) Het maakt geen verschil.
Quizdeelnemers wordt
gevraagd om geen kleding met
een fijn streepjespatroon te dragen
wanneer zij op tv verschijnen.
Waarom is dat?
a) De verticale strepen onderbreken de
timing van het digitale signaal.
b) Streepjespatronen veroorzaken
interferentie met de scanfrequentie
van de camera's.
c) Een gestreept patroon produceert
valse kleuren op de analoge tv thuis.
LJ m Groenland is op sommige
00 wereldkaarten even groot als
Australië. Hoe kan dat?
a) Dat is een politieke keuze van de
kaartenmaker.
b) Dat is een optische illusie, doordat
Australië geheel door grote oceanen
is omgeven.
c) De kaarten zijn gemaakt om
kompaskoersen uit te zetten.
Vlak achter een voorligger
verbruikt een fietser minder
energie dan als hij alleen fietst. Maar
heeft de koprijder ook profijt van die
situatie?
a) Nee, integendeel, hij moet wat
harder trappen.
b) Nee, het maakt geen verschil.
c) Ja.
b) Je verwerpt de eerste vier mogelijk
heden en kiest daarna voor de
eerste taart die groter is dan de
eerste vier.
c) Met een dobbelsteen, want het zal
altijd een gok blijven.
Je hebt twee identieke bakjes
met in de bodem een identiek
gaatje. Bij één bakje bevestig je
onder het gat een twintig centimeter
lang rubber-slangetje. Je vult beide
bakjes met evenveel water. Welk
bakje loopt het snelst leeg?
a) Het bakje met het slangetje.
b) Het bakje zonder slangetje.
c) Beide bakjes lopen even snel leeg.
Is het waar dat de zee rustiger
wordt als er olie op de golven
drijft?
a) Ja, maar alleen bij zeer grote
hoeveelheden olie, zodat er een
dikke laag ontstaat.
b) Ja, maar alleen bij een zeer dun
laagje olie.
c) Nee, het is een fabeltje.
Wat gebeurt er wanneer je een
stalen kogel in de Marianentrog
dumpt?
a) Hij zal steeds sneller zinken.
b) Hij zal steeds langzamer zinken.
c) Hij zal op zekere diepte blijven
zweven in het water.
Met een staafmagneet kun je
een kilo ijzer optillen. Je zaagt
de staaf precies doormidden.
Hoeveel kun je maximaal met elk
van de twee kleine staven optillen?
a) Ongeveer een kilo.
b) Rond 3/4 kilo.
c) Iets meer dan een pond.
Je doet een dekbedhoes samen
met kleiner wasgoed in de
wasmachine. Hoe komt het dat aan
het eind van het wasprogramma het
kleine wasgoed in de dekbedhoes
gedraaid is?
a) Door het heen en weer bewegen van
de trommel.
b) Doordat klein wasgoed gevoeliger
is voor waterwervels dan groot
wasgoed.
c) Door het oppervlakteverschil tussen
de dekbedhoes en het kleine
wasgoed.
In een badkuip met 100 liter
water drijft een bootje met
daarin 10 kilo zout. Je vervangt het
zout door een steen van 10 kilo en
lost het zout op in de badkuip. Wat
gebeurt er met het waterpeil?
a) Het stijgt.
b) Het daalt.
c) Het blijft gelijk.
Als u meedoet met een schoolklas vul dan hierboven de naam van de contact
persoon in en hieronder de naam en adresgegevens van de school, de klas en
het aantal leerlingen van de klas.
Naam school
Klas
Aantal leerlingen
Wat is het nut van al die plooien
in je oorschelpen?
a) Ze dempen harde geluiden.
b) Ze zorgen ervoor dat je kunt horen
op welke hoogte een geluidsbron
zich bevindt.
c) Ze zorgen ervoor dat je geluid van
links en rechts kunt onderscheiden.
Hoe schenk je een volle fles
met vloeistof het snelste leeg?
a) Door hem recht en zo stil mogelijk
op zijn kop te houden en op de
bodem te tikken.
b) Door eerst te schudden en hem
met de flessenhals schuin naar
beneden te houden.
c) Door hem eerst om zijn lengteas
rond te draaien en hem met de
flessenhals schuin naar beneden te
houden.
Uitslag en uitzending
De Nationale Wetenschapsquiz
wordt zoals altijd georganiseerd
door de Nederlandse Organisatie
voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO) en VPRO.
Kijk voor de antwoorden op
25 december om 22.00 uur naar
Nederland 2 en zie een geheel
vernieuwde wetenschapsquiz.
In de uitzending worden ook de
prijswinnende kranteninzenders
bekendgemaakt.
De antwoorden op de vragen zijn
na afloop ook op teletekst en in
de VPRO-gids terug te vinden.
Een uitgebreide toelichting staat
vanaf 26 december op de
internetsites van de VPRO
(www.vpro.nl/wetenschapsquiz)
en van NWO (www.nwo.nl/quiz)
Reageerde u per e-mail, dan
zenden wij u de toelichting per
mail. Afdrukken daarvan zijn aan
te vragen via e-mail: quiz@nwo.nl
of per post: NWO, afdeling
Voorlichting en Communicatie,
Postbus 93138,2509 AC
Den. Haag.
Over de uitslag van de quiz
wordt niet getelefoneerd of gecor
respondeerd. Personeels
leden van NWO, VPRO en hun
gezinsleden zijn van deelname
uitgesloten. Inzenders kunnen
persoonlijk of klassikaal mee
doen. Dus met niet meer dan één
inzending per persoon. Per huis
adres kan slechts één prijs
gewonnen worden. De prijzen gel
den vanuit Nederland of België in
het jaar 2007.
En, oh ja, zit u met een prangen
de vraag, die het waard is om
volgend jaar in de quiz behandeld
te worden, mail die dan naar
quiz@vpro.nl.
V..
Stuur de bon in een gefrankeerde envelop naar:
NWO, De Nationale Wetenschapsquiz,
Postbus 93563,2509 AN Den Haag
Hoe kun je een ei zo koken dat
de dooier stolt en het eiwit niet?
a) Door het ei 18 seconden in de
magnetron te zetten op 400 watt.
b) Door het ei 8 uur lang in water van
63 graden te laten staan.
c) Door het ei 12 minuten lang
afwisselend 30 seconden in kokend
water en 30 seconden in ijswater te
dompelen.
NWO
Je krijgt achter elkaar in wille
keurige volgorde zes taarten te
zien van verschillende grootte. Na
elke taart moet je beslissen of je
deze wilt of niet. Je mag maar één
keer ja zeggen. Wat is de beste
strategie om de grootste taart te
bemachtigen?
a) Je verwerpt de eerste twee mogelijk
heden en kiest daarna voor de eer
ste taart die groter is dan de eerste
twee.
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
foto Lex de Meester
Kwallen laten zich vooral zien bij aflandige wind.
PZC-lezers worden dit jaar extra uitgedaagd
door Jan van Damme
GOES - Kwallen op het strand
en olie op de golven. Als dat
geen Zeeuwse onderwerpen
zijn. Dit jaar maken Zeeuwen
en iedereen die iets met Zeeland
heeft kans op een extra goede
score in de dertiende editie van
de Nationale Wetenschapsquiz.
Waarom zijn er vooral bij aflan
dige wind kwallen aan de kust
lijn te vinden? Iedere zwemmer,
die wel eens met zo'n prikkelen
de klodder in aanraking is ge
weest, zal daar best zijn idee
over hebben.
En is het waar dat de zee rusti
ger wordt als er olie op de gol
ven drijft? We hebben hier in de
kustwateren regelmatig met olie
vervuiling te maken. Dus ook op
ditterrein moeten er relatief
veel ervaringsdeskundigen in de
provincie zijn.
Zo moeten twee van de twintig
vragen van de Nationale Weten
schapsquiz feitelijk kat in het
bakkie zijn. De overige vragen
zijn algemener van aard, maar
hebben in sommige gevallen
best een maritiem smaakje. In
een badkuip met 100 liter water
drijft een bootje met daarin 10
kilo zout. Je' vervangt het zout
door een steen van 10 kilo en
lost'het zout op in de badkuip.
Wat gebeurt er met het water
peil? Zo'n probleem zou toch
voor elke visser, zeiler, haven
meester en loods oplosbaar moe
ten zijn.
Voor alle eenzame fietsers die in
het lege polderland tegen de
wind in moeten ploeteren, is er
ook een vraag: heeft een koprij
der er profijt van als er iemand
pal achter hem rijdt?
De samenstellers hebben het
over tergende vragen. Je ziet de
glimlach om hun mond spelen.
Ja, ook dit jaar zijn de vragen
van de Nationale Wetenschaps
quiz weer lekker irritant. Zeker
voor deelnemers die denken dat
ze alle antwoorden zo weten.
Je krijgt achter elkaar in wille
keurige volgorde zes taarten te
zien van verschillende grootte.
Na elke taart moet je besluiten
of je deze wilt of niet. Je mag
maar één keer ja zeggen. Wat is
de beste strategie om de groot
ste taart te bemachtigen?
Dat is nou zo'n breinbreker,
waarover je je druk zou kunnen
maken. Werp de vraag op in een'
gezelschap en discussie is verze
kerd. Laat de eerste twee ruim
hartig van slagroom voorziene
taarten aan je neus voorbij gaan
en kies dan voor de eerstvolgen
de die er groter uitziet dan die
eerste twee. Dat is een strategie,
die zeker niet waterdicht is. Dat
geldt ook als je vier taarten laat
passeren, om dan de grootste te
kiezen. Kansberekenaars kun
nen met zo'n vraagstuk onge
twijfeld uit de voeten. Maar als
je wel van kansen en niet van re
kenen houdt, word je vooral
kriegel van zo'n vraagstuk.
Ook dit jaar is de quiz - georga
niseerd door de Nederlandse Or
ganisatie voor Wetenschappe
lijk Onderzoek en de VPRO - op
gedeeld in een versie voor senio
ren en één voor junioren. Voor
gaande keren stuurden lande
lijk ruim 20.000 mensen hun ant
woorden op de wagen in. De
PZC-lezers kwamen meestal
niet in de hoogste regionen te
recht als het gemiddelde aantal
goede antwoorden per groep
werd geteld.
Wolkenluchten
Dat zou dit jaar anders moeten
zijn. Hoge wolkenluchten wor
den in een laag land zonder
hoogbouw immers intenser erva
ren. Of het uit een wolk, die in
vervuilde lucht is ontstaan, eer
der regent dan uit een 'schone'
wolk? Dat weet toch iedereen.
Kunnen duiven zichzelf kietelen en gaan ze dan lachen? Als je een
zachte voetbal in een glaasje met cola schopt, gaat de prik er dan uit?
Zien nachtvlinders eigenlijk wel verschillende kleuren bij een kaars
vlam? En hoe komt het dat baby's net na de geboorte
allemaal dezelfde blauwe vingerafdrukken hebben?
Valt niet mee hè, de Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR? Dit zijn
maar nepvragen. De echte vragen vind je hiernaast. Dus waarom zou
je dit jaar niet meedoen? Misschien win je dan wel een spannende
ontdekkingsreis met je ouders en je broers en zussen naar een hoofd
stad in Europa!
Wat moet je doen?
Knip onderstaande antwoordbon uit.
Kruis de goede antwoorden aan.
Stop de bon in een envelop en zorg dat de anwoorden uiterlijk op
maandag 11 december binnen zijn bij:
NWO
De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR
Postbus 90825
2509 LV Den Haag
Of maak de quiz op internet op www.nwo.nl/quiz of
www.vpro.nl/wetenschapsquiz.
En dan maar wachten tot zondag 24 december. Want 's ochtends om
9.45 uur zendt VPRO's Villa Achterwerk op Z@pp de Nationale
Wetenschapsquiz JUNIOR uit. De kinderen die de acht vragen van
dit jaar hebben ingestuurd, proberen als quizkandidaten de juiste ant
woorden te vinden. Ook dit jaar weer veel leuke experimenten, films
en professoren om er achter te komen hoe het precies zit.
Actrice Victona Koblenko is de presentatrice.
Wie kan meedoen en wat kun je winnen?
De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR is bèstemd voor kinderen die
op de basisschool zitten. Als je wint en in Nederland, België of
Luxemburg woont, mag je in 2007 met je ouders/verzorgers en broer
tjes en zusjes een weekend op ontdekkingsreis naar:
Eén Europese hoofdstad naar keuze (eerste prijs)
Een hoofdstad in de Benelux naar keuze (tweede prijs)
Een provinciehoofdstad in Nederland naar keuze (derde prijs)
De beste basisschoolklas wint een reis met de hele klas in 2007 naar
een Nederlandse provinciehoofdstad. Als je meedoet met je school
klas, dan mag je met ook zelf nog eens meedoen.
Lukt het je niet om op 24 december naar Villa Achterwerk te kijken,
geen nood. We maken de uitslag ook bekend op teletekst en in de
VPRO-gids. Een uitgebreide uitleg kun je vanaf 26 december 2006
vinden op de site van NWO www.nwo.nl/quiz) en de VPRO
(www.vpro.nl/wetenschapsquiz). Als je de quiz via internet hebt
ingevuld, krijg je de uitleg per e-mail. Je kunt hem ook schriftelijk
opvragen bij NWO, afdeling Voorlichting Communicatie,
postbus 93138. 2509 AC Den Haag, e-mail quiz@nwo.nl.
Maximaal één inzending per schoolklas of per persoon. En hooguit
één prijs per huisadres. Over de uitslag van de quiz wordt niet getele
foneerd of gecorrespondeerd. Kinderen van bureaumedewerkers van
NWO en VPRO kunnen helaas niet meedpen.
Veel plezier en veel succes!
Als je schuin naar
00 boven door de zijkant
van een aquarium naar het
wateroppervlak kijkt, zie je
niet het deksel, maar het
spiegelbeeld van de inhoud
van de bak. Hoe komt dat?
a) Al het licht van buiten wórdt
door het water opgenomen.
b) In de bak is het lichter dan i
erbuiten.
c) Dat ligt aan de hoek
waaronder je naar het
wateroppervlak kijkt.
De zon is heel zwaar,
00 hoewel hij helemaal van
gas is. Hoe komt dat?
a) De gasdeeltjes zitten heel
dicht op elkaar geperst.
b) De intense hitte draagt bij
aan het gewicht.
c) De zon bevat heel veel
looddeeltjes.
Waarom komt er een
00 velletje op de melk als
je die verwarmt?
a) De kalk in de melk gaat bij
verwarming klonteren.
b) De vette room stolt
langzaam maar zeker.
c) De eiwitten in de melk
plakken bij verwarming
aan elkaar.
Ei J Als je een vuurtje maakt
W0 door een stokje tussen
je vlakke handen snel heen
en weer te draaien op een
houten plankje, waarom
komt er dan altijd eerst rook
en dan pas vuur?
a) De rook die je ziet, is I
waterdamp.
Maak het goede vakje zwart.
a
b
c
1
O
O
O
2
O
O
O
3
O
O
O
4
O
O
O
5
O
O
O
6
O
O
O
7
O
O
O
8
O
O
O
NWO
Naam krant PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Naam
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
E-mail
Leeftijd Jongen/meisje
Hobby
Stuur de bon in een gefrankeerde envelop naar:
NWO, De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR,
Postbus 90825, 2509 LV Den Haag
Als u meedoet met een schoolklas vul dan hierboven de
naam van de contactpersoon in en hieronder de naam en
adresgegevens van de school, de klas en het aantal
leerlingen van de klas.
Naam school
Klas
Aantal leerlingen
b) Het stokje brandt van
binnen. Het vuur kun je dus
nog niet zien, maar de rook
wel.
c) De rook komt van gassen
die nog niet heet genoeg
zijn om vuur te vormen.
f-Tj Wij kunnen geen
00 bacteriën zien. Zouden
heel kleine dieren, zoals
insecten dat wel kunnen?
a) Ja.
b) Nee.
c) Alleen libellen kunnen dat.
[Ij Is het waar dat de pupil-
00 len van je ogen groter
worden als je iets ziet dat je
erg leuk vindt?
a) Ja, je pupillen zijn direct
verbonden met je hart. Als
dat sneller gaat kloppen
worden ze groter.
b) Ja, in het oog komt een
stof vrij die je pupillen
groter maakt.
c) Je pupillen worden
helemaal niet groter,
dat is een fabeltje.
IA Als de wind van het
90 land komt, zijn er vaak
veel kwallen op het strand.
Hoe komt dat?
a) Omdat er dan veel algen
aan de kust te vinden zijn.
b) Omdat ze warm water
zoeken.
c) Omdat ze worden mee
gevoerd door de stroming.
[1% Hoe ontstaat schuim
00 van shampoo?
a) Er zitten vetdeeltjes in
shampoo.
b) Er zitten zeepmoleculen in
shampoo.
c) Er zit bier in shampoo.
Nederlandse Organisatie voor W
J
