Gijzelen journalisten lost niets op
Congo vreest het ergste na
herverkiezing van Kabila
PZC
Kruidvat is ook
onder de profeten
Engelsen keren de
Schotten de rug toe
u7r
Media moeten bronnen beschermen om persvrijheid in stand te houden
29 november 1956
woensdag 29 november 2006
Twee journalisten van De Tele
graaf zijn gevangen gezet, om
dat zij weigeren te zeggen wie
hun bronnen zijn. Zo'n maatre
gel wordt zelden genomen, maar
dit jaar is het al de tweede keer
en volgende iveek hangt een ver
slaggever van Nieuwe Revu het
zelfde boven het hoofd. De
vraag is of journalisten altijd
mogen zwijgen.
door Dick Hofland
Hoe krijg je journalisten aan
het praten? Niet door hen
gevangen te zetten, stelt Joop
Daalmeijer, voorzitter van de
Nederlandse Vereniging voor
Journalisten (NVJ). „Buiten
landse collega's staan te klappe
ren met hun oren als ik ze vertel
dat hier twee verslaggevers zijn
gegijzeld, omdat ze niet willen
vertellen wie hun bronnen
zijn."
Met de voorzitter van het ge
nootschap van hoofdredacteu
ren, Arendo Joustra, wil Daal
meijer een discussie op gang
brengen met de politiek om deze
kwestie snel op de agenda te zet
ten. „Als journalisten worden ge
dwongen hun bronnen bij de
rechtbank prijs te geven, dan
worden ze een verlengstuk van
justitie. Dan durft niemand
meer met de pers te praten over
gevoelige zaken en kan de pers
niet langer misstanden in onze
samenleving aan de kaak stel
len. Daarom moet het verscho
ningsrecht wettelijk worden
vastgelegd, zodat journalisten
in dit soort zaken altijd mogen
zwijgen. Ik ben voor het Bel
gisch model: iedereen die een
journalistieke bijdrage levert, in
welke vorm ook, hoeft zijn bron
nen niet vrij te geven."
Opwinding
Bas Martens had de opwinding
wel verwacht. De advocaat ver
zocht maandag om twee Tele-
graaf-journalisten te gijzelen
'omdat ze in het verh'oor gewone
getuigen waren die geen beroep
konden doen op hun verscho
ningsrecht en daarom moesten
Sjuul Paradijs (1) en Paul Rijpkema (r) van de hoofdredactie van De Telegraaf delen bij de gevangenis in Scheveningen, waar hun collega's Bart Mos en Joost de Haas opgeslo
ten zitten, De Telegraaf uit. foto Inge van Mill/ANP
antwoorden'. De rechter-com-
missaris was dat met hem eens.
Martens verdedigt ex-geheim
agent Paul H.. die volgens de
journalisten met enkele anderen
strikt geheime dossiers van de
BVD, de voorloper van de AI-
VD, aan hen had gegeven. Het
gaat om dossiers over topcrimi
neel Mink K. en corruptie bij de
overheid, die in handen waren
gevallen van de onderwereld.
Paul H. ontkent alle beschuldi
gingen. Om hem te ontlasten wil
zijn advocaat dat de journalis
ten de andere twee bronnen noe
men, maar dat weigeren zij.
Het Openbaar Ministerie in Bre
da besloot op 3 oktober het jour
nalisten-duo niet te vervolgen.
Zeer verstandig volgens
NVJ-voorzitter Daalmeijer, die
vindt dat de rechter-commissa-
ris geen gevoel heeft voor ont
wikkelingen in de samenleving.
„Als journalisten niet het recht
hebben hun bronnen te bescher
men, dan loopt de persvrijheid
gevaar."
Grote woorden, vindt advocaat
Martens. „In de dossiers staat
veel bewijsmateriaal tegen Paul
H. dat uit De Telegraaf komt, on
der meer dat hij van alles heeft
misdaan. Dat moet ik aan de
kaak stellen bij de rechter, want
anders is het een feit, dus een be
wijs. Daarvoor moet ik de jour
nalisten horen. Als de rechter
had gezegd dat voor deze twee
verschoningsrecht telt, had ik
moeten stoppen. Maar hij beslis
te dat ze wèl moesten antwoor
den, dus ging ik verder. Het is es
sentieel om te weten hoe ze aan
de stukken zijn gekomen. Om
dat ze dat niet wilden zeggen,
heb ik gevraagd ze te gijzelen."
Hij concludeert dat de rech-
ter-commissaris de integriteit
van de AIVD even belangrijk
vindt als de dreiging van een ter
roristische aanslag, in zulke ge
vallen mag niemand zwijgen.
Daarom zitten beide journalis
ten nu in de cel en volgens de Til-
burgse hoogleraar strafrecht Pe
trus C- van Duyne slaat dat ner
gens op.
„Journalisten moeten hun pu
blieke functie kunnen blijven
vervullen. De overheid wil din
gen achterhouden, maar de over
heid hééft eenvoudig niets te ver
bergen, ook niet als het de natio
nale veiligheid aangaat. In dat
soort zeer geheime zaken is er
een selecte groep, de Vaste Ka
mercommissie voor Veiligheids
zaken, die wordt geïnformeerd
en kan beoordelen of het ook ge
heim moet blijven. In de journa
listiek zou je zoiets kunnen rege
len met de Raad voor de Journa
listiek. Die beoordeelt, in alle
vertrouwen, of een bron be
trouwbaar en geloofwaardig is.
Als de Raad daaraan twijfelt,
kan de journalist die bron niet
geheim houden", aldus hoogle
raar Van Duyne.
In alle andere gevallen mag een
journalist volgens Van Duyne
niet worden gehinderd in zijn
taak. GPD
door Willem Staat
Is het Kruidvat ook onder
de profeten? Het lijkt erop,
want de drogisterijfirma ver
koopt sinds kort de Encyclo
pedie van wereldreligies. Een
uitgave in twee kloeke delen.
Het gaat om een vertaling
van een werk dat in 1995 is
uitgegeven op verzoek van
het Britse ministerie van On
derwijs. De encyclopedie
biedt informatie over chris
tendom, islam, jodendom,
Boeddhisme, Hindoeïsme, ani
misme, enz. Volgens de uitge
ver bevat het boek 'een al
lesomvattend overzicht van
de geschiedenis, de rituelen,
de gebruiken en de beginse
len van alle grote geloven van
deze wereld'. Dat gebeurt aan
de hand van ruim 4500 tref
woorden en 1450 illustraties.
Hoewel veel dingen simpel
zijn te traceren, stuit de lezer
ook op verrassingen. Wie wat
op wil zoeken over doopsge
zinden vindt niks bij de 'd'.
Wel veel verwijzingen over
dooprituelen. De doopsgezin
den zitten verscholen achter
het lemma 'anabaptisten'.
Niet direct een woord waaron
der een leek het zal zoeken.
Kennelijk is dat gebeurd om
dat doopsgezinden in de en
gelse taal zijn gerangschikt
onder de noemer 'anabap-
tism'. Kijk je bij anabaptis
ten, dan vind je een summiere
uitleg. Ook staat er dat er in
Nederland doopsgezinden wo
nen. Cijfers ontbreken. Jam
mer, want wie wat wil weten
over een stroming is vermoe
delijk ook nieuwsgierig naar
de aanhang.
Aanmatigend
Zoroaster? Bahai? Samarita
nen? Wie onder deze woorden
zoekt wordt door Kruidvat in
de watten gelegd. Maar de be
titeling 'allesomvattend' is
aanmatigend. Dat blijkt bij
voorbeeld ook bij het zoeken
naar stromingen die met een
's' beginnen. Zo ontbreekt de
Servisch Orthodoxe kerk.
Toch telt dit genootschap cir
ca negen miljoen aanhangers
en is het de leidende gods
dienst in Servië en Montene
gro. En waar is de Sciento
logy Church? Ontbreekt die
omdat deze stroming omstre
den is? Of gebeurde dat om
dat rechtbanken de beweging
aanmerken als een commer
ciële organisatie?
De mormonen worden gerang
schikt onder hoofdstromen
van het protestantisme. Dat
is ongebruikelijk. Het protes
tantisme is een verzamel
naam voor de stromingen die
voortkomen uit de Reforma
tie. Je moet wel over veel fan
tasie beschikken om daar de
mormonen onder te scharen.
Even onder de 'a' kijken naar
Armenië. Daar worden zowel
de katholieke als ook de or
thodoxe kerk van dat land be
schreven. Libanon dan. Dat
land komt niet voor als lem
ma. De voornaamste gods
dienstige stroming, de maro
nieten, is evenmin direct tra
ceerbaar. En waar zijn de Ze
vendedagsadventisten geble
ven? Ze staan niet onder de 'z'
en evenmin bij de 's' van Sab-
batisten.
Van de Nederlandse protes
tantse kerken worden de
grootste genoemd in een ge
schiedkundig overzicht. Maar
waarom ontbreken de gerefor
meerde en oud gereformeerde
gemeenten? En waarom is er
geen historisch overzicht van
rooms-katholiek Nederland?
Voor de kernbegrippen van
de grootste religies is de ency
clopedie een goed naslag
werk.
Wie meer wil weten over de
verspreiding van allerlei stro
mingen in eigen land is beter
af met Wegwijs in religieus en
levensbeschouwelijk Neder
land van uitgeverij Kok in
Kampen. Dat boek is bijna-al-
lesomvattend.
De Kruidvat-encyclopedie be
vat een 'kroniek van de we
reldreligies'. Wie hier zoekt
naar Nederlandse feiten tast
vaak mis. Waarom ontbreken
1853 (herstel bisschoppelijke
hiërarchie), 1834 (afscheiding
van de Nederlandse Hervorm
de Kerk) en 1618/19 (Synode
van Dordrecht)?
Zulke dingen bezorgen de le
zer hoofdpijn. Maar daar we
ten ze bij het Kruidvat wel
raad mee.
Encyclopedie van de Wereld
religies, gebonden in cassette,
1600 pag. Prijs: 49,99
door Nona Eveleens
Opnieuw houden inwoners
van de Congolese hoofd
stad Kinshasa de adem in. Ze
zijn op alles voorbereid nu presi
dent Joseph Kabila officieel
door het Hooggerechtshof tot
winnaar van de verkiezingen is
verklaard. Zijn tegenstander
Jean-Pierre Bemba haalde ech
ter de meeste stemmen in de
stad en zijn aanhangers kunnen
de nederlaag nauwelijks ver
kroppen.
„We maken ons zorgen over de
zwaar bewapende milities van
Bemba in Kinshasa en zijn fana
tieke jonge aanhangers die niets
te verliezen hebben. Ze zijn on
voorspelbaar", zegt een buiten
landse diplomaat in de Congole
se hoofdstad. Hij behoort tot de
weinigen die de dag na de uit
spraak van het Hooggerechtshof
naar zijn werk ging. Veel inwo
ners van Kinshasa bleven uit
voorzorg thuis. En alleen in de
welvarende wijken durfden klei
ne groepjes Kabila-aahangers
uiting geven aan hun vreugde.
De presidentsverkiezingen zijn
in Kinshasa met veel geweld ge
paard gegaan. Vorige week koel
den Bemba-aanhangers hun
woede op het gebouw waar het
Hooggerechtshof zetelt. Daar
werd onderzocht of Bemba's
klacht over massale fraude tij
dens de verkiezingen terecht
was.
Een deel van zijn jonge militan
te aanhangers plunderde het ge
bouw en in één vleugel brak
brand uit. De rechters moesten
elders in de stad hun werk voort
zetten.
Bemba mag er net als andere po
litici enkele tientallen lijfwach
ten op na houden. Maar de
oud-rebellenleider heeft naar
schatting zeshonderd tot dui
zend militiestrijders in Kinsha
sa. Kabila stelde vorige week
een ultimatum voor hun vertrek
uit de stad. Buitenlandse diplo
maten oefenden grote druk uit
op Bemba waarna ruim vijftig
van zijn manschappen naar een
basis buiten Kinshasa vertrok
ken.
De 17.500 man sterke VN-vre-
desmacht in het land is de groot
ste ter wereld, maar doet niet
veel meer dan de strijdende par
tijen uit elkaar houden. Waarne
mers geloven dan ook dat vrede
i Bemba: 41,95%
Kabila: 58,05%
Einduitslagen presidentsverkiezingen
Congo
onhaalbaar is, zolang privé le
gertjes blijven opereren en de
politieke tegenstanders geen en
kele toenadering tot elkaar zoe
ken.
Hooghartig
Kabila is een hooghartige win
naar. Geen woord van erkeiv-
ning had hij over voor Bemba
die nog altijd 42 procent van de
stemmen kreeg. De president
maakte geen verzoenend gebaar
naar zijn rivaal door hem een be
langrijke functie aan te bieden.
Francois Mwamba, een gematig
de medestander van Bemba, zou
Kabila hebben gevraagd de ver
liezer tot Gouverneur van de
Centrale Bank te benoemen.
Ook buitenlandse diplomaten
hebben de president aange
spoord het verlies voor Bemba
iets minder zuur te maken.
„Kabila kan de spanning nog al
tijd verminderen als hij Bemba
en zijn coalitie de kans biedt
echt oppositie te voeren. Het ont
breekt aan democratische spelre
gels om effectief oppositie te
voeren. Soms krijg ik het gevoel
dat Kabila probeert Bemba te
radicaliseren en hem weer de
bush in duwt om de wapens op
te pakken", meent een politieke
adviseur bij de VN in Kinshasa.
Bemba kan Kabila en zijn toe
komstige regering het leven wel
degelijk zuur maken. De opposi
tionele coalitie heeft de meerder
heid in vijf of zes van de elf pro
vinciale parlementen.
De vraag is of Bemba zichzelf
als leider van de politieke oposi-
tie ziet. Volgens medewerkers
heeft hij nooit willen geloven
door Esther Gotink
Dat veel Schotten zich wil
len afscheiden van Enge
land, is al jaren bekend. De
Scottish National Party
(SNP) ontleent er sinds 1934
haar bestaansrecht aan. Wel
is het verrassend dat grote
aantallen Engelsen er eenzelf
de mening op nahouden, zo
blijkt uit een recente enquê
te.
Engeland profiteert van de
Schotse lusten, zonder de las
ten te dragen, vinden de
Schotten. De Engelsen daar
entegen menen dat Schotland
alleen maar geld kost. Ze ke
ren hun noorderbuur daarom
graag de rug toe.
Groot-Brittannië is een eigen
zinnige landencombinatie,
met een eigen vlag - de Union
Jack -, een centraal bestuur
in Londen en een gedeelde
munt, het Pond Sterling. Bin
nenkort vieren Schotland en
Engeland de driehonderdste
verjaardag van de Act of
Union, het verdrag dat de lan
den constitutioneel bindt.
Maar in plaats van te feesten,
debatteren de inwoners liever
over de toekomst van hun ver
bond.
Onder de Schotten is 52 pro
cent voorstander van een af
scheiding van Engeland. Zij
zien hun land als een olie-
staat waar de regering in Lon
den uitvoerig van profiteert
zonder er iets tegenover te
stellen. Van de Engelsen zegt
59 procent graag zonder
Schotland verder te willen;
48 procent wil zich ook het
liefst van Wales en Noord-Ier-
land afscheiden.
Die vijandigheid heeft direct
te maken met het veranderde
politieke klimaat in het ko
ninkrijk. Veel Engelsen ma
ken zich er boos over dat de
Schotten, Welsh en Noord-Ie
ren een eigen parlement heb
ben, en zij niet. Ruim tweeder
de van de Engelsen wil een ei
gen regering, zo blijkt uit een
enquête van de Britse krant
Sunday Telegraph.
Robin Tilbrook, partijvoorzit
ter van de English Demo
crats, zegt dat Engeland sim
pelweg het sentiment van zijn
Keltische buren volgt. „Had
je me vijftien jaar geleden ge
vraagd of ik Engels of Brits
was, dan had ik Brits gezegd.
Dat is nu anders. Mensen in
Engeland zijn wakker gewor
den met het besef dat Schot
ten en Welsh zich niet meer
Brits noemen. En 'British-
ness' (Britsheid) is niks an
ders dan een gedeelde identi
teit. Je kunt geen Groot-Brit
tannië hebben als niet ieder
een er in gelooft."
Tilbrook is mede-oprichter
van de English Constitution
Convention, een club die pleit
voor een eigen Engels parle
ment. „Iedereen dient gelijk
te zijn, en om dat mogelijk te
maken moeten we ons afschei
den", legde hij uit in The
Scotsman. „De Welsh hebben
hun afvaardiging, de Schot
ten hun regering en de Engel
sen worden gewoon geklei
neerd." Professor politicolo
gie Arthur Aughey beaamt
dat hier de wortels van de ani
mositeit liggen: de eigen parle
menten in Schotland en Wa
les, ingesteld in 1999, hebben
onder de Engelsen geleid tot
het gevoel dat ze 'hun'
Groot-Brittannië aan het ver
liezen zijn. „Engelsen spre
ken precies dezelfde angst uit
die Schotten, Ieren en Welsh
altijd deelden - dat ze door
anderen worden geregeerd."
Met de Schotse verkiezingen
voor de deur, werkt de enquê
te in het voordeel van de Scot
tish National Party (SNP) -
voorvechter van onafhanke
lijkheid. Ze hoopt veel nieu
we kiezers te werven onder
het groeiend aantal Schotten
dat zich tegen het grotere
Brittannië keert.
Premier Tony Blair heeft ge
waarschuwd voor een 'consti
tutionele crisis' als de SNP de
baas wordt in het Schotse par
lement. Het lijkt erop dat de
meeste Engelsen dat scenario
alleen maar zouden toejui
chen. GPD
BEZUINIGEN - Nederland
moet bezuinigen! De bestedin
gen en de investeringen moe
ten omlaag, en de vanaf 1 ja
nuari te heffen premie voor de
algemene ouderdomsvoorzie
ning zal niet geheel worden ge
compenseerd, want we leven
700 miljoen gulden boven onze
stand. Dat staat te lezen in het
advies dat de sociaal-economi
sche raad gisteren aan de rege
ring presenteerde.
VERHOGING - De Tweede Ka
mer heeft gisteren unaniem in
gestemd met een motie die
pleit voor verhoging van de lo
nen van landarbeiders. Minis
ter Suurhoff wilde tijdens de
verdediging van de begroting
echter geen toezeggingen
doen, omdat de lonen van de
arbeiders nauw verbonden
zijn met met de door de rege
ring te voeren landbouwpoli
tiek, en dat laatste staat nog
niet helemaal vast.
JUBILEUM - De school voor
christelijk volksonderwijs in
Zaamslag maakt zich op voor
de viering van het vijftigjarig
bestaan. Officieel is het mor
gen zo ver. In Zaamslag zal
dat groots gevierd worden:
met maar liefst vier feestdagen
en -avonden.
Het gebouw van het hooggerechtshof in Kinshasa wordt bewaakt door pantservoertuigen van de
VN-vredesmacht. Het hof riep Joseph Kabila gisteren uit tot winnaar van de presidentsverkiezingen in
Congo. foto Nona Eveleens/GPD
dat hij kon verliezen en heeft hij
geen alternatief ontwikkeld
voor het geval hij het onderspit
zou delven. Bemba wordt ook
steeds meer omringd door radi
cale elementen uit zijn coalitie.
Vooral de populistische Joseph
Olenghakhoy kan gevaarlijk
zijn. Hij is in staat om binnen de
kortste keren straatkinderen,
daklozen en werklozen te mobili
seren om rellen te schoppen.
Misbruik
Internationale donoren maken
zich intussen zorgen over de uit
gaven van Congo. De laatste
maanden zijn staatsgelden op
mysterieuze wijze verdwenen.
Het vermoeden bestaat dat Kabi
la en zijn medestanders over
heidsgeld misbruikten voor de
verkiezingen.
Kabila's tegenstanders in Kins
hasa zien de toekomst somber
in. Een jonge student: „De kliek
om hem heen zal het land nu he
lemaal leegroven. Er blijft voor
ons, de gewone Congolezen,
niets over dan wat we altijd al
hadden: armoede." GPD
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
M ll
Postbus 31
M ^0
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Bezorgklachten: 0800-0231231
Arie Leen Kroon (adjunct)
Maandag t/m vrijdag vóór 15.00 uur
gebeld, nog dezelfde dag nabezorgd;
zaterdag vóór 12 uur.
Centrale redactie:
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Stationspark 28
Fax:(076)5312330
Postbus 31
4460 AA Goes
Abonnementen: 0800-0231231
Tel: (0113)315500
autom, afschrijving acceptgiro
Fax:(0113)315669
per maand: 21,50 n.v.t
E-mail; redactie@pzc.nl
per kwartaal: 61,50 64,50
per jaar: €236.00 239,00
Lezersredacteur: A. J. Snel
Voor toezending per post geldt een
Stationspark 28
toeslag.
Postbus 31
E-mail: lezersservice@pzc.nl
4460 AA Goes
Beëindiging van abonnementen
Tel: (0113)315660
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het
Fax: (0113)315609
einde van de betaalperiode. U ontvangt
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
een schriftelijke bevestiging.
PZC, t.a.v lezersservice.
Middelburg:
Postbus 31, 4460 AA Goes
Buitenruststraatl 8
Losse nummers per stuk:
Postbus 8070
maandag t/m vrijdag: 1,30
4330 EB Middelburg
zaterdag 1,85
Tel: (0118)493000
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Bankrelaties:
ABN AMRO 47 70.65.597
Goes: Stationspark 28
Postbank 35.93.00
Postbus 31
4460 AA Goes
Advertenties:
Tel. (0113)315670
Alle advertentie-orders worden uitgevoerd
Fax. (0113)315669
overeenkomstig de Algemene
E-mail: redgoes@pzc.nl
Voorwaarden van Wegener NV en volgens
de Regelen voor het Advertentiewezen.
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Overlijdensadvertenties:
Postbus 145
maandag t/m vrijdag, tijdens kantooruren
4530 AC Terneuzen
zondag van 16.00 tot 18.00 uur
Tel (0115)645769
Tel. (076)5312550
Fax. (0115)645742
Fax. (076)5312340
E-mail: redtern@pzc.nl
Personeelsadvertenties:
Hulst: Het 's-Landshuis
Tel: (076)5312240
Steenstraat 37,
Fax. (076)5312340
4561 AR Hulst
Tel: (0114)371379
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Fax: (0114)371380
Tel. (076)5312104
E-mail: redhulst@pzc.nl
Fax. (076)5312340
Zierikzee: Grachtweg 23a
Voor gewone advertenties:
Postbus 80
Noord- en Midden-Zeeland
4300 AB Zierikzee
Tel. (0113)315520
Tel: (01111454647
Fax. (0113)315529
Fax: (0111)454657
Zeeuws-Vlaanderen
E-mail: redzzee@pzc.nl
Tel: (0113)315570
Fax:(0113)315571
Opening kantoren
Business to Business/Onroerend goed
Goes, Zierikzee
Tel: (076)5312277
en Hulst:
Fax:(076)5312274
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl/service/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)admmistratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteer
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC, le-
i. Postbus 314460 AA Goes,
Behoort tot WGGGNGR
COUR SUPREME OE JUSTICE
