Man heeft ook last van overgang Prostaatpoli komt eraan PZC PZC Prostaat- en borst- kankerscreening Extra toediening van testosteron is zeker niet altijd de oplossing Patiënte draagt boek op aan psychiatrie Terneuzen NaturaSana Mobieltje stoort pacemaker niet ui Baarmoederhalskanker door roken Geld verandert mensen Feiten versterken fabels Minder diabetici door borstvoedin 27 november 1956 h el Me maandag 27 november 2006 Opvliegers, minder spieren, bot- ontkalking en weinig zin in seks spelen niet alleen vrouwen in de overgang parten. Oudere man nen kampen evenzeer met derge lijke perikelen. Om de 'penopau ze' hormonaal te pareren, is in de VS testosteron als lifesty- le-medicijn in opmars. door Will Gerritsen DEN HAAG - Parelende zweet druppeltjes verschijnen plots op het hoofd van de kantoorwer ker, een vijftigplusser. Toch be staat de enige fysieke inspan ning die hij zojuist heeft gele verd uit enige muisklikken. Evenmin staat de verwarming op dertig of heeft hij een irritant mailtje over nieuwe 'targets" van zijn baas ontvangen. „Heb jij last van opvliegers?", grapt de collega. De kantoorwer ker zoekt gehaast een zakdoek en realiseert zich dat hij de laat ste tijd vaker zonder enige aan leiding door transpiratiebuien wordt overvallen, overdag en 's nachts. Hij kent ook andere mannelijke leeftijdgenoten die er last van hebben. Oef, ben ik in de overgang?! „Oudere man nen kunnen inderdaad last heb ben van opvliegers, alhoewel dat nogal zeldzaam is. We heb ben er geen goede verklaring voor. maar ik zou niet meteen zeggen dat het een hormoon kwestie is", meent hoogleraar Arie Nieuwenhuijzen Kruse man, internist en endocrinoloog aan het Academisch Ziekenhuis Maastricht. „Het zou ook een of ander ziektebeeld kunnen zijn. Vindt de arts geen andere oor zaak dan verlaagd testosteron, dan kan hij een behandeling met dit hormoon proberen, al hebben we er weinig ervaring mee. We weten dat opvliegers bij vrouwen door toediening van hormonen kunnen afne men." Het lijf van de man produceert vanaf de veertig jaar zeer gelei delijk steeds minder testoste ron, het mannenhormoon dat spiermassa, spierkracht en bot ten intact houdt, de spermapro Veel oudere mannen tobben wat af. Ook zij kunnen opvliegers krijgen. Maar de medische wetenschap heeft er nog geen goede verklaring voor gevonden. foto Hans den Hoedt/GPD ductie regelt en ook nog eens verantwoordelijk is voor seks- functies. Die afname kan bij oudere mannen tot een heus tekort aan testosteron en daar mee tot klachten leiden, zoals moeheid, prikkelbaarheid, de pressiviteit, geheugenstoornis sen, stemmingsveranderingen, lusteloosheid, minder spiermas sa en spierkracht, minder zin in seks en afname van de potentie. Andropauze Volgens de Mayo Clinics, een ge zaghebbende gezondheidsinstel ling in de VS, heeft een op de vijf mannen boven de zestig te weinig testosteron, een tekort toestand die wel eens wordt om schreven als de 'andropauze', de mannelijke menopauze. Deze termen wekken echter ten on rechte de indruk alsof het hor moontekort zich aandient als de menopauze en daarmee ook ver gelijkbaar is, vindt Arie Nieu wenhuijzen Kruseman. Hij ver volgt: „Hoe dan ook, men is snel geneigd te zeggen: kijk bij ouder-, domsklachten eens naar een testosterontekort. Ofschoon het allemaal niet zo simpel ligt, meent menigeen toch dat bepaal de klachten aan een tekort van testosteron kunnen worden toe geschreven en omkeerbaar zou den zijn door therapie met dit hormoon." In de VS volgen niettemin steeds meer mannen deze 'simpe le' redenering. Of de klachten het gevolg zijn van een normale veroudering of een reëel gebrek aan het mannenhormoon doet niet terzake. De schone beloftes van grotere en sterkere spierbal len, een scherper geheugen, meer energie, weer kriebels tus sen de lakens, maken kennelijk blind. Wie wil zich niet laven aan de bruisende fontein van de jeugd? Vorig jaar werd in de VS 2,3 miljoen keer een testosteron- kuur voorgeschreven, een ver dubbeling vergeleken met het jaar 2000. Wereldwijd bedroeg de verkoop voiïg jaar volgens de Amerikaanse pers al bijna een half miljard euro. Niet alleen pa tiënten met een tekort aan testosteron, maar ook gezonde mannen smeren hun schouders met het middel in, - het hor moon wordt in de vorm van een gel toegediend. „De Amerikanen zien het als een panacee tegen het ouder worden, een soort lifestylemedi- cijn. En het is er makkelijk ver krijgbaar." In Nedeiiand zijn volgens Nieuwenhuijzen Kruse man artsen nogal terughoudend met het voorschrijven van het testosteron. Terecht? In een arti kel dat hij kort geleden in het Nederlands Tijdschrift voor Ge neeskunde publiceerde, wijst hij erop dat 'testosteronachtige' klachten - zoals erectieproble men - veelal andere oorzaken hebben. „Tal van chronische ziekten kunnen de boosdoener zijn. Een depressie, suikerziekte of hart- en vaataandoeningen. Die los je niet op met testoste ron." In het artikel stelt hij verder an dere mitsen en maren van de hormoontherapie aan de orde. Zo voldoen de meeste studies naar de werkzaamheid van testosteron volgens de Maas trichtse hoogleraar niet aan strenge wetenschappelijk eisen. De resultaten lopen uiteen of spreken elkaar in een enkel ge val zelfs tegen. „Heel teleurstel lend", merkt hij op. Voorbeeld? De meeste onderzoe ken wijzen weliswaar uit dat de spiermassa toeneemt, maar niet de spierkracht. Grotere spierbal len, maar geen Hulk-strapatzen. Er zijn studies waaruit blijkt dat extra testosteron 'mogelijk' de botten steviger maakt. Ver der lijken de seksklachten onder invloed van het hormoon te ver minderen. De bezweringsformule 'baat het niet, schaadt het niet' gaat bij testosteron helaas niet op. „Er zijn onvoldoende studies om te stellen dat het strikt veilig is. Voorzichtigheid is geboden", waarschuwt Nieuwenhuijzen Kruseman. De zorgen gelden vooral de kans dat een even tueel aanwezige tumor in de pro staat - die zich in sluimerende toestand bevindt - als gevolg van het toegediende hormoon flink gaat groeien. Gedegen stu dies ontbreken over de gevolgen van testosterongebruik op lange termijn bij een onopgemerkt ge zwel. Feit: bij de helft van man nen rond de zeventig is een 'ver borgen' gezwel in de prostaat aanwezig, ook al zal deze zich veelal koest houden. Voor man nen met een prostaatgezwel is testosterontherapie taboe. GPD door dr. Henk van Halteren Eén op de zes mannen zal in zijn leven met pro staatkanker worden gecon fronteerd. Naargelang ie mand ouder is, neemt de kans op prostaatkanker toe. Wetenschappelijke onderzoe ken uit het verleden hebben getoond, dat het beloop van de ziekte - indien niet behan deld - vaak mild is. Dat ver klaart ten dele waarom slechts één op de vijf mannen met prostaatkanker aan de gevolgen van de ziekte over lijdt. Nu heeft iedereen wel eens van de PSA-bepaling in het bloed gehoord. Daarbij wordt de concentratie van het Prostaat-Specifiek Antig een bepaald. Een verhoogde concentratie kan op prostaat kanker berusten. Pier en der willen mannen hun huisarts nogal eens vragen of regelma tig een PSA-bepaling kan worden verricht. De indruk bestaat dat het vroegtijdig op sporen van deze ziekte - net als bij borstkanker - de prog nose verbetert. Hier zitten echter haken en ogen aan. Een verhoogde PSA-concen- tratie wijst niet altijd op pro staatkanker, de concentratie kan ook verhoogd zijn in ge val van een goedaardig ver grote prostaat of een pro staat-ontsteking. Je spreekt dan van een vals-positieve be vinding. De in een dergelijk geval door de uroloog verrich te onderzoeken - die soms tot vervelende complicaties kun nen leiden - zijn dan eerder een kwelling dan een zegen. Als de verhoogde PSA-con- centratie wel blijkt te berus ten op prostaatkanker, moet er ook een behandeling wor den ingesteld; operatie of be straling. Dit kan tot incontinentie en impotentie leiden. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat de prognose verbetert als pro staatkanker vroegtijdig door middel van een PSA-bepa ling is opgespoord. Een vroeg tijdig ingestelde behandeling kan wel betekenen dat ie mand langer met de complica ties van die behandeling moet leven. Dus, als het plassen geen pro blemen geeft, is het jaarlijks bepalen van de PSA-concen- tratie niet niet per se nodig. Borstkanker-screening bij vrouwen ouder dan vijftig jaar heeft wèl tot een verbe terde prognose geleid. De Ne derlandse vrouw heeft een kans van één op tien om ooit borstkanker te krijgen en het vroegtijdig opsporen van de tumor met behulp van een borstfoto kan de omvang van de operatie en de kans op uit zaaiingen behoorlijk verklei nen. Een belangrijke rol is echter weggelegd voor de vrouw zelf. Regelmatig zelf onderzoek is uitermate nut tig. omdat sommige tumoren wel te voelen zijn, maar niet te zien op het mammogram. Een aparte groep wordt ge vormd door vrouwen die uit een familie komen, waarin veel borstkanker voorkomt. Het verhoogde risico wordt bij hen veroorzaakt door erf- bare veranderingen in de chromosomen die het ont staan van borstkanker bevor deren. Van slechts tien procent van de vrouwen (en mannen!) met erfelijke borstkanker is bekend welke chromosomale verandering de boosdoener is. Bij hen is preventief onder zoek vanaf het 35ste (en soms zelfs vanaf het 25ste) jaar aangewezen. Dergelijke jonge vrouwen hebben vaak nog veel borst klierweefsel, hetgeen zelfon derzoek bemoeilijkt. Eventue le tumoren zijn op een mam mogram vaak ook moeilijker te zien. Daarom wordt vaak gekozen voor een jaarlijkse MRI van de borsten. MRI (Magnetic Resonance Ima ging) is een relatief nieuwe techniek, waarmee borstkan ker beter kan worden opge spoord. Dr. Henk van Halteren is on coloog bij de Oosterschelde- ziekenhuizen door Claudia Sondervan VLISSINGEN - Ziekenhuis Wal cheren wil een prostaatpoli in richten: een polikliniek gericht op prostaatkanker. Net als bij de mammapoli voor borstkan ker moet daardoor behandeling veel sneller volgen op eerste on derzoeken. Liefst twee tot drie weken, zegt Vlissings uroloog J. Vriesde. Dat is de termijn tussen eerste bezoek en behandeling waar naar het specialisme urologie streeft bij jonge mannen met een vermoeden van prostaatkan ker, tussen de 45 en 55 jaar. „Als je het niet vertrouwt, wil je graag snel zekerheid, ongeacht je leeftijd," motiveert kwaliteits manager van het ziekenhuis P. Cysouw het besluit voor de poli. De poli moet in het eerste kwartaal van 2007 op orde zijn. Momenteel voerden Vriesde en Cysouw de eerste gesprekken met de betrokken artsen en afde lingenen de patiëntenvereni ging. Aan de bijdrage van die vereniging hecht het ziekenhuis veel waarde, stelt Cysouw. „Als professionals onder elkaar kan je praten over snel en goed, met patiënten erbij krijg je een ande re discussie. Dan gaat het ook over beleving en kun je hele an dere kanten zien." Uroloog John Vriesde houdt zich bezig met prostaatproblemen. Oude dag Uroloog Vriesde schat per jaar tweehonderd mannen met een kwaadaardige tumor in de pro staat te zien. Er wordt wel ge zegd dat elke man uiteindelijk prostaatkanker krijgt, enkel sommige mannen pas zo laat dat ze eerder overlijden aan ouderdom. Vriesde: „Bij man nen van negentig jaar is bij tach tig procent prostaatkanker aan toonbaar. Maar een groot deel heeft er geen last van. Het is een ziekte van de oude dag." Twee derde van de mannen krijgt te maken met piasklach ten. In driekwart van die geval len is de oorzaak goedaardig. Na doorverwijzing door de huis arts volgt onderzoek naar het bloed en een punctie, waarbij een stukje van het verdachte weefsel wordt weggenomen voor onderzoek. Eventueel vol gen een botscan en een ct-scan van de lymfeklieren om uit zaaiingen op te sporen. Prostaatkanker leidt vrijwel al tijd tot impotentie, stelt Vries de. „Bij bestraling is de kans vijftig tot zestig procent, bij ope ratieve behandeling zeventig tot tachtig procent en bij medicina le therapie honderd procent. De laatste therapie wordt het meest toegepast. Maar dat komt ook doordat de meeste prostaatkan kers die wij zien al in een heel laat stadium zijn. Met medicij nen kunnen wij de ziekte rem men of bijna tot stilstand bren gen. De patiënt kan dan in elk geval nog jaren voort." Als de prostaatkanker nog goed behandelbaar is, hebben patiën ten sinds twee maanden een nieuwe optie: inwendige bestra ling. In de prostaat worden staafjes met radioactief jodium geïmplanteerd. De straling die leven alle ellende uitgekeerd te krijgen die een mens maar tref fen kan. Ernst is zo iemand. Ze trekt alles zich zo sterk aan dat ze in een depressie en uiteinde lijk in een psychose verzeild raakt. Desondanks krabbelde ze op en hervatte haar leven. Uitgeverij Aspekt heeft gezorgd voor druk en omslag maar niet voor eindredactie. Zinnen rolle bollen over elkaar of blijven half. Moeilijk te volgen, maar wel zo illustratief voor een ziel die lijdt aan die duistere diag nose, depressie. 'Het gebeurt!', door Els Ernst. Uitgeverij Aspekt Soesterberg, €16,95. door Claudia Sondervan GOES - 'Het meervoud van lef is leven' is het motto dat Els Ernst uit Terneuzen zich voor houdt. Zij draagt haar boek Het gebeurt! op aan het Regionaal Geestelijk Gezondheidscentrum bij ziekenhuis De Honte in Ter neuzen, waar zij psychiatrisch patiënt was. Ernst heeft het lef haar 55-jarig leven in alle openheid aan de we reld voor te leggen. Je kan je af vragen waarom iemand zich zo wil laten kennen. Misschien om respect af te dwingen. Sommige mensen lijken in hun Praktijk voor complementaire gezondheidszorg Div. behandelmethodes, o.a. Hoge darmspoeling Ge zonde darmen zijn de basis voor een goede gezondheid Oligotherapie voedingstherapie Kijk op www.naturasana.nl of voor meer informatie neem contact op met Miranda Harnisch, tel. 0118- 681300. Hannie Schaftstraat 2, Middelburg BONN - Een geruststelling voor mensen met een pacema ker of geïmplanteerde defibrillator: Het groeiend aanti 0t apparaten dat draadloos communiceert, vormt geen ge vaar voor een correcte werking van de pacemakers en de j)R fibrillatoren. Dit meldde F. MeÜèrt van de kliniek voa hartchirargie in Bonn tijdens een congres van de Ameii ifre can Heart Association in Chicago op grond van expeii [t. menten waarbij 47 typen pacemakers en defibrillators: chtc getest werden vlak bij een zender voor draadloze commu che nicatie Slechts 5 typen vertoonden op 10 centimeter va s i de zender enige (niet ernstige) onregelmatigheden. ANP eteI he STOCKHOLM - Bij vrouwen die roken leidt een besmei ting met HPV-16 (human papillomavirus type 16) gemak rtsc keiijker tot baarmoederhalskanker, dan bij niet-rokendi vrouwen. Het lijkt erop dat roken het ontregelende effec mer van HPV-16 op de cellen in de baarmoederhals versterki jdt schrijft A. Gunnell van het Karolinska Instituut in, Stock holm in het vakblad Cancer Epidemiology, BiomarkersJ Prevention op grond van onderzoek onder 740 vrouwen ger Ook onderdrukt het roken de afweer tegen het vims moge uw lijk, waardoor het zich gemakkelijker kan vexmenigvuldj en gen, aldus Gunnell. ANP ■ft' MINNEAPOLIS - Wat al bekend was van televisiespelle n e tjes is nu ook wetenschappelijk aangetoond: geld of aid: leen al de gedachte aan geld verandert mensen. Persona nnf die geld krijgen worden meer op zichzelf gericht dan wan n q neer de geur van geld afwezig is, constateert K. Vohs vai .pai de universiteit van Minnesota in Minneapolis in het we tenschappelijk tijdschrift Science op grond van negen ex e perimenten bij groepen studenten. Geld maakte de proef jg personen minder geneigd hulp te zoeken bij het oplossei basi van taken, maar ook minder geneigd hulp te bieden. ANP1 AUSTIN - Tip om bij kleine kinderen het geloof in ik j goedheilig man vast te houden. Vertel hen voor de komi van de Sint een verhaal dat echt waar is. Jongen kindere [N] (3 -6 jaar) zijn meer geneigd onbekende dingen vo« te c 'waar' aan te nemen als hen vlak daarvoor een 'feitelij verhaal verteld is, bijvoorbeeld over bestaande dieren. N een fantasieverhaal (bijvoorbeeld over prinsessen en dra orst ken) staan zij sceptischer tegenover nieuwe, hen nog onbe kende gegevens. Dit concludeert J. Woolley van de univern: siteit van Texas, Austin) in het vakblad Child Develop taf ment op grond van experimenten bij 400 kinderen. ANP PUb pre ene LONDEN - Behalve het groeiende overgewicht is er moge nw lijk nog een oorzaak die de toename aan het aantal men it zj sen met diabetes type 2 kan verklaren: de opmars van di Wr flesvoeding de afgelopen vijftig jaar. Borstvoeding 1 namelijk het risico op latere leeftijd diabetes type 2 li krijgen te verminderen met 15 tot 50 procent, concludeert ^31 C. Owen van de universiteit van London in het vakblac jj ti American Journal of Clinical Nutrition op grond van ee analyse van bestaande onderzoeken op dit gebied. ANP VEERBOOT - Er komt geen tweede, grotere veerboot op de lijn Vlissingen-Breskens. Dat heeft minister Algera besloten. Ook een tunnel door de Schel de, die Zeeuws-Vlaanderen met Noord-Brabant zou moe ten verbinden, gaat niet door. Het project is te duur. Boven dien is onduidelijk of zo'n ver binding op di'e plek technisch mogelijk is. STORM - Langs de Zeeuwse kust wordt vandaag storm ver wacht. Daarbij wordt het zee water volgens de voorspellin gen, meer dan anderhalve me ter boven N.A.P. opgejaagd. ATOOMWAPENS - Generaal Norstad, de nieuwe bevelhëb- ber van de Navo-strijdkrach- ten in Europa, meent dat West-Europa niet verdedigd üni kan worden zonder gebruik te m v maken van atoomwapens. Dat jst. zei hij in een interview met een Amerikaanse krant. tgc RODE KRUIS - De afdeling e Sint-Philipsland van het Rode. mgj Kruis heeft voor de derde keer op rij de landelijke zijden ere-wimpel gewonnen. De af deling haalde het hoogste be-J drag op tijdens de jaarlijkse in zameling van het Rode Kruis: ruim 2300 gulden. st foto Ruben Oreel vrijkomt werkt direct in op de tumor en veel minder op het om liggende weefsel. „Het geeft veel minder bijwerkingen en schade," zegt Vriesde. Het Vlissingse ziekenhuis is een van de achttien Nederlandse centra die deze behandeling mo gen uitvoeren. De Goese uroloog J. Jaspars voert met de radio loog de implantatie uit in Zie kenhuis Walcheren. (Advertentie) Hoofdredactie: Peter Jansen Arie Leen Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax:(0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Lezersredacteur: A. J. Snel Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315660 Fax:(0113)315609 E-mail: lezersredacteur@pzc.nl Middelburg: 8uitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax: (0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Het 's-Landshuis Steenstraat 37, 4561 AR Hulst Tel: (0114)371379 Fax: (0114)371380 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111 )454647 Fax:(0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren Goes, Zierikzee en Hulst: Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 Maandag t/m vrijdag vóór 15.00 uur gebeld, nog dezelfde dag nabezorgd: zaterdag vóór 12 uur. E-mail; lezersservice@pzc.nl Fax: (076)5312330 Abonnementen: 0800-0231231 autom. afschrijving acceptgiro per maand: 21,50 n.v.t per kwartaal: 61,50 64,50 per jaar: €236.00 239,00 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. U ontvangt een schriftelijke bevestiging. PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 31, 4460 AA Goes Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag: 1,30 zaterdag: 1,85 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties: ABNAMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93,00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezen. Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (076)5312550 Fax. (076)5312340 Personeelsadvertenties: Tel: (076)5312240 Fax:(076)5312340 Rubrieksadvertenties (kleintjes): Tel. (076)5312104 Fax. (076)5312340 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0113)315570 Fax: (0113)315571 Business to Business/Onroerend goed Tel: (076)5312277 Fax:(076)5312274 Internet: www.pzc.nl/service/adverteren Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hel Wegener-concern. Oe door aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onz (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pre ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteei de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bijPZC, l« :e, Postbus 314460 AA Goes. Behoort tot WeGGNeR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2006 | | pagina 4