Springen van 'Nassau'
naar 'Hertog'
PZC
W21
Van de vrieskist naar de koekenpan
Temperatuur als
zoekcriterium
zaterdag 25 november 2006
Baarle, dat is Baarle-Nassau
(NL) en Baarle-Hertog (B).
Twee gemeenten, twee
landen, maar bovenal
dertig enclaves: 22
Belgische en acht
Nederlandse. Wie een
uurtje door de legpuzzel
Baarle wandelt, passeert
tientallen keren de
landsgrens en heeft nooit
echt de indruk in een ander
dorp te zijn geweest.
rinnr WIEL BEUER
I
Aan een driehoekig pleintje dat Loveren heet, staat een Belgisch/Nederlands huis.
Baarle-Nassau en Baarle-Her
tog mogen dan wel twee zelf
standige gemeenten in twee
verschillende landen zijn met
elk hun eigen nationale feestdag, er is
toch van alles dat de Baarlenaren
(2.307 in Hertog en 6.581 in Nassau)
bindt. 'Zo hebben we één VVV', zegt
Willem van Gooi van die gezamenlijke
WV. 'En we hebben één carnavalsvere
niging en één carnavalsoptocht. Ook is
er één cultureel centrum, één heem-
kundevereniging, één bibliotheek, één
politiebureau, één bureau jeugdwerk
en één gemeentegids.'
Baarle kent wel twee voetbalverenigin
gen: Dosko (D,oor Onze Samenwerking
Komen Overwinningen) in België en
Gloria in Nederland. Ze spelen in res
pectievelijk de Belgische en de Neder
landse competitie. De spelers van beide
dubs zijn overigens wel weer ge
mengd, zoals er ook veel gemengde hu
welijken zijn. Die huwelijken zijn ge
sloten in een van de twee gemeentehui
zen en de - eventuele - kerkelijke huwe
lijken in een van de twee katholieke
kerken. 'Er zijn ook twee kermissen.
De Nederlandse kermis is in het voor
jaar en de Belgische in het najaar. Ze
worden wel allebei op hetzelfde plein
gehouden. Maar we zijn één dorp. Dat
blijkt ook uit het feit dat er één proces
sie is, de Kaarslcensprocessie, opgezet
door Hertogenaren', verklaart Nassau-
naar Willem van Gooi.
Enorme puzzel
Ergens in de middeleeuwen ontstond
door erfrechten een Baarle van de Her
tog en een Baarle van Nassau. In 1648
bij de Vrede van Munster werd Baarle
van Nassau als deel van de Baronie van
Breda bij de Generaliteitslanden (de
Noordelijke Nederlanden) ingedeeld
en Baarle van de Hertog als deel van de
Baronie van Turnhout bij de Zuidelijke
Nederlanden. De twee Baarles door
stonden allerlei Europese stormen.
Zelfs de tweedeling van Nederland en
België na de Belgische opstand van
1830 werd overleefd.
Bij het Tractaat van Maastricht in 1843
werd wel de grens tussen België en Ne
derland vastgesteld, maar voor het ge
bied tussen de grenspalen 214 en 215
bleek dit een onmogelijke zaak. Bij de
vaststelling van die grens vormden 21
Belgische percelen omringd door Ne
derlands grondgebied (dat zijn encla
ves) samen Baarle-Hertog. In die 21 en
claves bevonden zich weer zeven Ne
derlandse enclaves, die compleet om
ringd waren door Belgische enclaves
en daarom eigenlijk exclaves heten.
Om een lang en ingewikkeld verhaal
kort te maken gaan we meteen verder
naar 1980 toen de enclavegrenzen voor
eens en voor altijd exact zijn opgeme
ten en beschreven. Op 31 oktober 1995
zijn ze vastgesteld als rijksgrens met
niet 21 maar 22 Belgische enclaves én
een achtste enclave erbij voor Neder
land, omdat de voordeur van een woon
huis niet op Belgisch gebied bleek te lig
gen, maar op Nederlands gebied.
Kunt u het nog volgen? Tijd om de puz
zel van de Nederlands-Belgische stra
ten van het tweelingdorp live te gaan
verkennen. Tijdens een dorpswande
ling valt meteen op dat we regelmatig
stippellijnen passeren. Dat blijkt de
landsgrens te zijn. Je kunt er steeds op
nieuw met een voet in Nederland staan
en met de andere in België. Grens sprin
gen moet hier wel een populair kinder
spel zijn.
Die grens is nogal grillig getrokken.
Soms passeer je in een straat wel vier
keer de grens. Niet vreemd dat Baarle
tot ver in de twintigste eeuw een be
rucht smoklcelnest was. De smokke-
Sinds 1840 loopt de grens dwars
door de voordeur. Met het Bel
gische huisnummer 2 en het Ne
derlandse huisnummer 19.
laars heetten hier pungelaers en de
douaniers commiezen. De Klolclcen-
straat heet in de volksmond nog steeds
Miljoenenstraatje omdat hier met de
smokkelhandel miljoenen verdiend
zijn.
Ook zien we tijdens de wandeling dat
op huisnummerbordjes een Belgische
of een Nederlandse driekleur geschil
derd is. Belgische straten herken je ook
aan de handel. Daar zijn bijvoorbeeld
de vuurwerkzaken gevestigd met spec
taculaire aanbiedingen zoals: een nit-
raatmat met 500 shots; extreem harde
knallen; slechts 25 euro. Maar ook de
winkels waar de echte Belgische bon
bons goedkoper zijn dan verderop in
Nederland en uiteraard de friettenten
waar Vlaamse frites worden verkocht.
In de Molenstraat staat naast de Remi-
giuskerk in een glazen kiosk een ma
quette van Baarle. Druk je op de knop,
dan gaat het Nederlandse grondgebied
omlaag, zodat de enclaves goed te zien
zijn. Bij de kerk staat ook het monu
ment ter nagedachtenis van de 58 sol
daten van de le Poolse Pantserdivisie
die in oktober 1944 sneuvelden bij de
bevrijding van de beide Baarles. We lo
pen om de Belse kerk heen en komen
bij modehuis De Kok. Het leuke van de
ze winkel is datje alleen vanaf Belgisch
grondgebied in de etalages van deze Ne
derlandse zaak kunt kijken.
Turks Fruit
Verderop bereiken we cultureel cen
trum 't Kloster. De grens loopt er dwars
door heen. Dat kwam in 1976 goed van
pas toen de film Turks Fruit vertoond
werd. De film, met Rutger Hauer en Mo
nique van de Ven in de hoofdrollen,
kent een aantal naaktscènes. In België
was die film alleen toegestaan in een
gekuiste versie. In Baarle was echter al
leen de Nederlandse versie voorhan
den. De Belgische gendarmes waren op
getrommeld om vertoning daarvan in
België te voorkomen. Er volgde een ty
pisch Baarlese oplossing: de film, de
projector, het doek en het publiek wer
den aan de Nederlandse kant van de
zaal geplaatst en aan de Belgische kant
mochten de gendarmes zitten en toe
zien dat de film niet in België vertoond
werd...
Loveren is een schattig driehoekig
pleintje. Die vorm schijnt typisch Fran-
lcisch te zien. Aan dit pleintje vinden
we een huis met het Belgische huis
nummer 2 en het Nederlandse huis
nummer 19. De grens loopt sinds 1840
dwars door de voordeur. En aangezien
het grondgebied onder de voordeur
van een woonhuis bepalend is voor het
land waartoe de eigendommen en de
bewoners vallen, kunnen de families
die hier woonden hun kinderen naar
keuze in Nederland of België geboren
laten worden. Overigens was dit huis
in vroegere eeuwen een herberg en
overnachtte er in 1621 Hugo de Groot
tijdens zijn vlucht vanuit Slot Loeves-
tein naar Antwerpen.
Zo zijn er veel heerlijke enclaveverha-
len te vertellen in Baarle. Neem de tex
tielwinkel waar de grenslijn op de ge
vel staat aangegeven. Tot 1993 was hier
café 't Hoekske gevestigd, een café met
een biljart dat dwars op de grens stond.
Het café had een Nederlandse en een
Belgische toegangsdeur. In Nederland
was het vroeger sluitingstijd en daar
om ging de Nederlandse deur eerder
dicht, maar konden de Nederlandse
gasten gewoon binnen via de Belgische
deur-
Informatie: WV Baarle, tel. 013-5079921,
e-mail wvbaarle.nassau.hertog@hetnet.nl
Het is hartje winter in Canada. We komen te
recht in de plaats Smithers in de provincie
Bntish Columbia. In deze streek hopen we
de dochter te vinden van een Nederlander
die hier lang geleden een Canadese vriendin had. Was
Eet in Vancouver nog regenachtig en fris, in Smithers ligt
een dik pak sneeuw en het is er ijskoud. Vanuit onze
goed verwarmde huurauto genieten we van de kerst-
hart waar we doorheen rijden. De lucht is staalblauw,
de sneeuw verblindend wit. Prachtig.
Het motel waar we terecht komen ligt er ook al zo
charmant bij. Een grote houten berghut met schoorste
nen waaruit gezellige rook kringelt. Achter de beslagen
ramen zitten de gasten in hun houthakkershemden hete
Koffie te drinken en eieren met worst weg te werken. Op
de parkeerplaats staan de auto's van de bezoekers statio
nair te draaien. De C02 dampen stijgen vrolijk op om
de strijd aan te binden met de ozonlaag. Milieuvriende
lijk zet ik onze auto gewoon uit. We lopen met de kof-
Iers naar de ingang, het is inderdaad erg koud. Bij de re
ceptie word ik aangesproken dooreen parkeerwacht. Of
ik de motor weer wil starten. In deze kou zal de auto
straks niet meer aan de praat te krijgen zijn en hij heeft
geen zin ons in het donker aan te slepen. Zou het echt
zo serieus zijn? Om de auto de nacht door te helpen krij
gen we een parkeerplaats met een verwarmingselement.
Is dat niet wat overdreven?
De motelmanager leest de scepsis op mijn gezicht.
Hij houdt het kort. Kom zo weinig mogelijk buiten, laat
de motor van de auto altijd aan, let vooral op bevrie
zingsverschijnselen rond de neus. Volgens de televisie be
leeft het deel van Canada waar wij op dat moment zijn
een historische aanval van koude met temperaturen
rond min 55 graden Celsius. Dat belooft wat.
De volgende dag gaan we vroeg op stap, het hoofd
nog nat van de douche. Het is ongelofelijk koud. Mijn
haren bevriezen binnen een halve minuut. Nog voordat
we de spullen in de auto hebben, ontwikkelt zich een
hoofdpijn die er zijn mag. Al snel is ons duidelijk dat van
ontspannen filmen mets zal komen. We doen aan inter-
valwerk.
Vijf minuten buiten filmen en daarna een uur in de
auto met draaiende motor opwarmen. We vorderen
heel langzaam, maar het lichaam kan deze extreme kou
gewoon niet aan. We filmen een thermometer bij een
benzinepomp. Min 51Het zal drie dagen c^uren voor de
temperatuur stijgt naar acceptabeler waarden van rond
de min 30. Wanneer we na een dag of acht de persoon
vinden die we zoeken sneeuwt het bij een aangename
temperatuur van min 15.
Twee weken later zitten we in Nagpur, in het hart
van India. Bij het verlaten van het vliegtuig krijg je het ge
voel dat iemand zojuist een reuzenlasbrander heeft aan
gestoken. Een droge hitte snijdt je bijna de adem af. De
thermometer bij het stationsgebouw wijst 53 graden.
Die is dus stuk, denk ik nog.
De taxi met airco brengt ons naar hetTuli hotel in
het centrum van de stad. Ook hier is de hoteldirecteur
duidelijk. Niet langer dan vijf minuten buiten komen,
drie liter water per dag drinken, pas op voor zonnebrand
en zonnesteek. Op de televisie meldt het weerbericht re
cordtemperaturen van boven de 55 graden. Lekker.
We gaan aan het werk en inderdaad, Nagpur
brandt. Het lijkt wel alsof we in een koekenpan staan.
De adem schroeit in je longen. De lucht is kurkdroog,
zweten is er niet bij. Het transpiratievocht is al verdampt
voor het de poriën kan verlaten. We voeren meteen het
intervalwerken weer in.
Na een dag in de hitte gaat het lichaam proteste
ren. Een week van maagkrampen breekt aan. Elke dag
witte rijst met suiker. Vele liters water met zoutoplos
sing. Het lijf wil maar niet tot rust komen. Regelmatig
verlang ik naar de kou van Smithers. Maar wanneer we
uiteindelijk een doodgewaande vader springlevend aan
treffen aan de zijde van de gezochte moeder maakt dat
veel goed.
Terug in Nederland luister ik naar een discussie
over het broeikaseffect. Het wordt een nieuwe ijstijd of
de Sahara op de Veluwe. Ik heb net beide meegemaakt
en kan niet kiezen. Voorlopig geniet ik nog maar even
van onze Hollandse winter. Het miezert bij een graad of
9, Hoe lang nog?
Voor de meeste vakantiegangers is het weer op
de vakantiebestemming (mooi zonnetj'e, lekker
temperatuurtje) van groot belang. Voor hen is
het nuttig om te weten dat Wegolo, de interna
tionale zoekmachine voor goedkope vlieg
tickets, een nieuw concept heeft ontwikkeld
waarmee een last minute-bestemming in Euro
pa kan worden gevonden met de temperatuur
en de weersgesteldheid als belangrijkste zoekcri-
teria. De naam van het systeem is toepasselijk:
'hot cold flights'; je hoeft maar in te vullen
wat voor weer je wenst en je krijgt een lijstje
met bestemmingen die daaraan voldoen. En na
tuurlijk de bijbehorende voordelige vluchten.
www.weqolo.nl
KRAS nadrukkelijker hoofdmerk
Stervakanties en Sterprodukties krijgen een
nieuwe naam: het wordt respectievelijk kortweg
KRAS, de Sterprodukties heten vanaf nu Sterva
kanties. De verandering heeft de maken met het
beleid van 'moeder' TUI International om KRAS
nadrukkelijker als hoofdmerk 'te promoten, met
een breed én scherp geprijsd aanbod. Ook de
website, www.kras.nl ondergaat eind dit jaar
een metamorfose. Zo wordt de verkoop van rei
zen nog meer richting internet verschoven. Ster
vakanties wordt een aanvulling op het aanbod,
met onder meer themareizen en trips naar bij
zondere bestemmingen.
Gids voor toerist met handicap
Deze week is de nieuwe Supportgids voor vakan
tiegangers met een handicap verschenen. De
gids is een jaarlijks verschijnende extra-editie
van het Support Magazine. De Supportgids van
dit jaar bevat in totaal 2000 adressen. Allemaal
geschikt voor mensen die een lichamelijke be
perking, terecht, geen reden vinden om niet ook
lekker op vakantie te gaan. Centraal in de nieu
we editie staat Frankrijk. De gids is voor 5,95 eu
ro per e-mail te bestellen bij ire-
ne.semp@lalcerveld.nl
Reisgidsen bestellen via internet
Voor wie op een simpele manier wil weten hoe
hij aan een geschikte reisgids kan komen be
staat er sinds lcort de mogelijkheid om via inter
net te zoeken en
te bestellen. Op de
website www.reis-
gidsen.nl kun je
online aan gidsen
komen van ver
schillende aanbie
ders van vakantie
reizen. Je kunt kie
zen voor een land,
een type vakantie
of een van de ande
re selectiemoge
lijkheden. De web
site geeft dan een
lijst met alle reis-
aanbieders en hun
gidsen die binnen
het verlangde pro
fiel passen. Nadat
de keus gemaakt
en de gidsen be
steld zijn, wordt
het hele pakket
gratis thuis gestuurd.
Voor het bestellen hoef je je
stoel niet meer uit.
Kersthapjes voor wilde dieren
Ze kunnen het nauwelijks afwachten, de bees
ten van safaripark Beekse Bergen, DierenPark
Amersfoort en die van Dierenrijk Europa in
Mierlo. Komende kerst wordt het ook voor hen
feest. In Beekse Bergen krijgen de dieren op
Tweede Kerstdag traditiegetrouw een speciaal
kerstdiner: luxe vruchten, groente, fruit en
hooi. Het publiek (onder wie de kerstman) kan
het allemaal van dichtbij meemaken. In dieren
park Amersfoort wordt het ongetwijfeld een
feestelijke boel als het pubhek daar Eerste of
Tweede Kerstdag kijkt naar de dieren-kerst-
brunch met live muziek. Het park is sfeervol ver
licht. In Mierlo wordt Tweede Kerstdag een
Kerstdiner voor dieren geserveerd.
www.beekseberqen.nl, www.dierenparkamers-
foort.nl. www.dierenrijkeuropa.nl
Ook voor de leeuwen is Kerst een feest.
Kunst en antiek bekijken op PAN
Een dagje of een paar dagen Amsterdam combi
neren met een bezoek aan een interessante
beurs is altijd de moeite waard. Zeker als die
beurs de PAN is, de belangrijkste nationale
kunst- en antiekbeurs die van 19 tot en met 26
november in de Amsterdamse RAI wordt gehou
den. Ruim honderd deelnemers uit Nederland,
Vlaanderen en Duitsland exposeren daar hun
spullen, variërend van schilderijen en beeld
houwwerken tot meubels, iconen, aardewerk,
keramiek en juwelen. Een aparte attractie
vormt een collectie hedendaagse kunst uit Chi
na.
www.pan-amsterdam.nl
