Vechten
voor behoud van de historische boogbrug
Lichten
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Sloop dreigt voor
stalen symbolen
zaterdag 25 november 2006
Ze zijn zonder uitzondering fraai, stra
len onverzettelijkheid uit maar zullen
vroeg of laat als oud ijzer eindigen. „Schan
de," zeggen de liefhebbers. „Die twaalf his
torische boogbruggen behoren tot ons erf
goed."
Ze hebben allemaal wel wat. De grandeur
van de majestueuze Nijmeegse Waalbrug,
de historische betekenis van 'De brug te ver'
in Arnhem, de eenvoud van de Maasbrug in
Maastricht, het hoogstaande vakwerk van
de IJsselbrug in Zwolle. En dan staan er
ook nog hele fraaie exemplaren bij Zaltbom-
mel, Hedel en Keizersveer.
Dat Nederland twaalf historische stalen
boogbruggen telt die in alle opzichten bij el
kaar horen en een gezamenlijke historische
waarde hebben, begint langzaam maar ze
ker door te dringen tot historici, wegbeheer-
ders, bruggenbouwers en monumentenbe
schermers.
Op weg naar rijksmonument en een plek op
de werelderfgoedlij st voor alle twaalf, heeft
de Stichting Boogbrug Vianen, die de sloop
van het Vianense exemplaar over de Lek
vooralsnog kon voorkomen, al menig recht
bank van het belang van behoud proberen
te overtuigen. „We zijn al vaak in het gelijk
gesteld," zegt Wim van Sijl van de stichting.
Alleen de oude brug bij Zaltbommel dreigt
toch op korte termijn gesloopt te worden
omdat Rijkswaterstaat haast heeft. De stich
ting hoopt het exemplaar alsnog te redden
als een van de twaalf waarvoor de momen-
tenstatus is aangevraagd. Van Sijl: „Ze moe-
ten gezamenlijk als monument worden be
schermd, net als bijvoorbeeld de Hollandse
Waterlinie." Ze staan in Dordrecht, Am-
hem of Zwolle en vormden lange tijd (en
vaak nog steeds) de vitale oeververbindin
gen en knooppunten van het nationale Rijks
wegenplan dat in 1927 werd ontworpen en
waarmee het snel groeiende autoverkeer in
goede banen moest worden geleid. De brug
gen werden allemaal gebouwd tussen 1930
en 1943, deels volgens nieuwe constructie
technieken.
Van Sijl: „In de crisisjaren was er weinig
werk voor de industrie. De opdrachten voor
de bruggenbouw zijn toen over alle Neder
landse staalbedrijven verdeeld zodat ieder
een er profijt van had. Die bruggen hebben
de vaderlandse industrie door moeilijke tij
den geholpen." Elf van de twaalf bruggen
zijn tijdens de oorlog vernield. Enkele zelfs
twee.keer. „De bruggen waren in de oorlog
cruciaal en van sociaal-economische beteke
nis. Nog steeds hebben ze invloed op infra
structuur en landschap. Ze zijn nu van gro
te symbolische betekenis," zegt Van Sijl.
Zullen de boogbruggen, eenmaal afgedankt
en onbeschermd, uiteindelijk aan roest ten
onder gaan, van slijtage is nog geen sprake.
„Ze zijn eigenlijk te goed gebouwd. Ze kun
nen nog honderden jaren mee."
Tien van de twaalf historische boogbruggen
hebben nog een functie in het wegennet.
Het veelbezongen exemplaar bij Zaltbom
mel (gereed in 1933) staat, ondanks bezwa
ren, nu op de nominatie gesloopt te worden.
Ook het exemplaar bij Vianen (1936) is bui
ten gebruik gesteld. Behoud is onzeker.
De brug over de IJssel bij Zwolle ligt naast
de A28 en is gebouwd in 1930, die bij Deven
ter is ingeklemd tussen het spoor en de Al
en heet de Wilhelminabrug (bouwjaar
1943). De boogbrug in Arnhem (de Brug. te
ver), is vernoemd naar de Britse comman
dant John Frost en stamt uit 1935. De Waal
brug bij Nijmegen (1936) was destijds de
grootste boogbrug van Europa.
De brug tussen Den Bosch en Hedel over de
Maas is gebouwd in 1937, bij Raamsdonk-
veer ligt de boogbrug (1931) in de A27 over
de Bergsche Maas. De Moerdijkbrug (1936)
gaat over het Hollands Diep (A16). Over de
Oude Maas gaat de brug bij Dordrecht
(1939), over de Noord die bij Hen-
drik-Ido-Ambacht (1939). De boogbrug bij
Vianen (1936) gaat over de Lek, in Maas
tricht (1932) over de Maas. GPD
Waalbrug bij Nijmegen Foto Do Visser
