Terug in de tijd in
Portugals Alentej
o
PZC
W17
Tip
Kerstmarkt in
Valkenburg
Back to the USA
zaterdag 18 november 2006
Morgen vertrekken we naar Los Angeles, de
stad waar we in 1983 en 1984 hebben ge
woond. Onze dochters waren toen tien en
elf jaar oud. We verlieten huis en haard
'for een sabbatical leave in Californië. De spanning was
poot,vooral voorde kinderen die afscheid moesten ne-
"tën van hun school, van alles wat veilig was, en van hun
fete vriendinnen. Hartverscheurende taferelen op Schip
hol, tranen en knuffels.
Na aankomst op LAX huurden we een auto en re
ilen over de overweldigende highways naar het adres
^arwe tijdelijk zouden verblijven. Culver City, een om
muurd getto voorwelgestelden. We keken onze ogen
w. In dit land had alles een andere maat. Te beginnen
"iet de mensen. Zo dik, zo breed, zoveel mens aan één
SIuk hadden we nog nooit gezien. Alles wat we aan
bouwden was supersized, X-large en enormous. De au-
10s, supermarkten, steaks, reclameborden, files, shop-
P'Og-malls, kortom niets leek op de dorpse kleinschalig
heid die we zojist achter ons hadden gelaten.
Na een aantal dagen kochten we een tweedehands
giga Chevy Caprice waarin we met het grootste gemak
naast elkaar op de brede voorbank konden plaatsne
men. Een automaat natuurlijk. Zoals in onze beleving
bijna alles automatisch ging in dit land. Bijvoorbeeld de
tuin besproeiing. Die ging steevast elke ochtend om ze
ven uur automatisch aan, Als je op een knop van de ijs
kast drukte kwamen er vanzelf ijsklontjes uit, en het afval
in de gootsteen werd door een of andere verpulvermachi-
ne vermalen en afgevoerd.
Na het eerste wennen en vele oh's en ah's moesten
er zaken geregeld worden. In deze grote kosmopolitische
stad waar tien miljoen Amerikanen dagelijks hun weg vin
den via de brede boulevards die de stad doorkruisen,
moesten wij een bankrekening openen, een huis huren,
en een school vinden voor onze dochters.
Ons eerste bezoek aan de bank maakte indruk. Zo
wel bij de ingang als bij de balie stonden bewakers met
een geweer in de aanslag de klanten op te wachten.
Waar waren we in hemelsnaam in terecht gekomen?
Even later maakte een bezoek aan de supermarkt
Safeway onverbiddelijk duidelijk datje zonder California
driverslicense in de States geen rechtspersoon bent. Ze
accepteerden alleen cheques als je je kon identificeren
met dit document. Er zat voorlopig mets anders op dan
alles wat we aanschaften contant af te rekenen en zo
snel mogelijk het begeerde rijexamen te doen. Dat bleek
later helemaal niets voor te stellen. Er kwam een exami
nator in onze eigen auto naast me zitten en na een aan
tal rondjes draaien, achteruit insteken, en invoegen op
de snelweg, was het al gepiept.
De koers van de dollar was in die tijd 3.80 gulden,
wat ons met een Nederlandse salariëring ernstig beperk
te in de financiële mogelijkheden. Een private school
kostte al gauw 10.000 dollar per kind, en de huur van
een fatsoenlijk huis in een veilige buurt kon oplopen tot
1000 dollar per maand. Na veel omzwervingen langs wij
ken in de buurt van de UCLA, de Universiteits campus
waar mijn man zijn kwaliteiten zou laten zien, besloten
we.voor 1200 dollar per maand een huis te huren in Be
verly Hills, de wijk van the Rich and Famous, zoals wij
die alleen van televisieseries kenden. Financieel kon dat
met hangen en wurgen, maar het voordeel was dat de
kinderen gewoon naar een public school konden en
mijn man met de fiets (stel je voor per racefiets over de
Wilshire Boulevard) naar de UCLA kon. Daarmee be
spaarden wij 30.000 dollar op ons budget.
Palmdrive, daar woonden we, in een Spaans aan
doende losstaande bungalow, om de hoek van de Wils
hire Boulevard en op loopafstand van Rodeodrive. De
straat waar Rolls Royces en limousines af en aan reden
om de rijken te voorzien van Rolexen, Cartiers, Louis
Vuittonkoffers en dure Chanelpakjes. We keken onze
ogen uit. De kinderen waren overdonderd, vooral toen
ze op een dag oog in oog stonden metjohn Travolta die
bij het zelfde bakkertje Italiaans, brood scoorde.
Van de week gaan we het weer allemaal zien, twin
tigjaar nadien. De school, Palmdrive, de stranden van
Santa Monica en Venice. Los Angeles: here we come!
LIZA VAN SAMBEEK
De kerstmarkt in de Fluweelengrot in Valken
burg trekt elk jaar ruim 100.000 bezoekers. Dit
keer heeft de beurs een sprookjesachtig thema
'Christmas Elf for a Day'. En natuurlijk zijn er
heel veel (luxe) kerst- en cadeauartikelen te
koop. In de ondergrondse gangen zijn zo'n 50
kraampjes te vinden. Het aanbod varieert van
ambachtelijke kerststalletjes en beeldengroe
pen tot Belgische chocolade en allerlei hebbe
dingetjes. Halfweg de route is een horecatuin
waar uitgerust kan worden met een hapje en
een drankje (Glühwein). Elke avond om 18.30
uur is er live muziek. De kerstmarkt in Valken
burg loopt tot en met dinsdag 19 december. De
organisatie adviseert om de knotsdrukke de-
cemberweekeinden tussen 10.00 en 15.00 te
mijden. Door de week en 's avonds is het een
stuk rustiger.
www.kasteelvalkenburq.nl
De Romeinse tempel in Evora.
Foto's GPD
to ROB DE VRIES
Evora heeft 60.000 inwoners.
En driehonderd monumen
ten. Dat is één monument op
de tweehonderd Evoranen.
Welke stad haalt dat nog meer? Het be-
lekent wel dat Evora een rijke en vele
eeuwen teruggaande historie moet
hebben. Dat klopt. Een van die driehon
derd monumenten vormen de zuilen
ran een Romeinse tempel, die promi
nent midden in het stadje de hemel in
priemen. De tempel werd er in de eer
ste eeuw na Christus gebouwd.
Bovenop de heuvel werd Evora al snel
een stad waar vele veldslagen om gele
verd werden; uiteraard moest de stad
ook tegen belegeraars verdedigd wor
den en dat betekent dat er vestingmu
ren gebouwd dienden te worden. In de
loop der tijd niet minder dan drie. 'In
stenen wallen verpakt', dat gebeurde
er met Evora, dat een echte toeris-
lcen en olijfbomen telt méér heuvels
en niet zelden is daarop ook een stadje
gebouwd. Veel kleiner dan Evora, de
grootste stad van het dunbevolkte
Alentejo, maar bijna zonder uitzonde
ring zéér pittoresk.
Monsaraz bijvoorbeeld, op zo'n vijftig
kilometer van Evora. Het ligt op een
rotsachtige heuvel met kasteel, waar
vandaan je de rivier Guadiana en Span
je kunt zien. Monsaraz is ook een
burcht-stadje dat in de 12e eeuw nog
door de Moren bezet was. Een andere
en weer wat grotere bezienswaardige
stad is Estremoz ten Noord Oosten van
Evora. Met leuke op- en aflopende
straatjes (want ook Estremoz ligt uiter
aard op een heuvel) en een mooi plein
middenin het stadje waar de volop
bloeiende jacaranda voor veel paarse
accenten zorgt en waar de inwoners ge
zellig met elkaar over de dagelijkse
gang van zaken staan te babbelen.
Wie gek is op dit soort 'heuvelop-stad-
jes' kan zijn geluk niet op: over prima
wegen rijdend kun je bijvoorbeeld ook
nog naar Elvas, waar een indrukwek
kend hoog en goed behouden
gebleven aquaduct als het ware de toe
gangspoort vormt naar de stad, die ook
over een mooi, ruig kasteel, het Forte
de Gra^a, beschikt. Of naar Marvao,
dat niet voor niks op de Werelderfgoed-
lijst van de Unesco staat, en naar het
Romeinse mini-stadje Ammaia.
Wie op een gegeven ogenblik toch ge
noeg krijgt van al die grote en kleinere
steden kan een bezoek brengen aan Al
ter de Chao; even erbuiten ligt Alter
Real, een grote ranch met veel prachti
ge paarden, die er gefokt worden,
maar ook valken, waarmee demonstra
ties worden gegeven. Alter Real heeft
eveneens een interessant museum.
Wie specifiek geïnteresseerd is in de
jacht, kan naar Vila Vi^osa, waar een
hertoglijk paleis staat dat een Jachtmu-
seum bezit. In het paleis woonden de
hertogen van Braganza, die eeuwen te
rug ijverig met bastaarddochters van
de Portugese koning trouwden en zo
een heel machtige familie werden),
Behalve veel monumenten heeft Marvao ook een prachtige siertuin.
Agrotoerisme
Wat zich langzaam in Alentejo ontwik
kelt en zeker kansen heeft is agrotoe
risme, vakantie vieren op de boerderij,
op het platteland. Dat kan bijvoor
beeld in de buurt van Portalegre; in
een schitterend landschap kun je bij
de Quinta dos Amarelos een comforta
bel huisje huren. Ideaal voor gezinnen
met kinderen die rust willen.
Minder kansrijk dan het agrotoerisme
lijkt een poging om op het Grande
Lago, een 250 vierkante kilometer
groot stuwmeer ten zuidoosten van
Evora en tegen de Spaanse grens aan,
recreatievaart tot ontwikkeling te
brengen. Er zijn geen leuke steden of
dorpen waar je even aan kimt leggen
en gaan 'passagieren'. Nee, dan is va
ren op de Friese meren écht gezelliger.
bijschrift
Kerst rond de haven in Zweden
Boven de grond en veel verder weg is de kerst
markt in Utö, één van de populairste plaatsen
voor een uitstapje in de archipel van Stock
holm. Voor de dertigste keer op rij wordt daar
een kleine kerstmarkt rond de haven georgani
seerd. De kerstmarkt met een bijzondere sfeer
is te bezoeken tijdens de eerste drie advents-
weekenden op zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur
en op zondag van 10.00 tot 15.00 uur. Een boot
tocht door het winterse landschap van de archi
pel is een belevenis op zich. Zo'n vaart aan
boord van bijvoorbeeld de Cinderellaboten van
de rederij Strömma is ook te combineren met
een zeemansontbijt en een traditioneel Zweeds
kerstbuffet (julbord). Utö is vanuit Stockholm
(Strandvagen) met de Cinderellaboten in onge
veer 2,5 uur te bereiken.
www.visitsweden.com
Expo 'Striptease' in Stripmuseum
Het Nederlands Stripmuseum Groningen opent
op dinsdag 12 december de tentoonstelling
'Striptease'. In deze nieuwe tentoonstelling be
steedt het museum aandacht aan erotiek in
strips. In 'Striptease' komen onderwerpen als
'vrouwen van papier' en 'strips in pocketfor
maat' samen. Gezien het onderwerp is de expo
sitie geschikt voor bezoekers vanaf 18 jaar. De
tentoonstelling loopt tot en met maart volgend
jaar. Parodie en plagiaat, gay comics en Franse
strips voor volwassenen zijn een paar van de
thema's die uitgewerkt worden. Het stripmu
seum benadrukt dat het geen platte peepshow
wordt maar een 'stijlvolle tentoonstelling waar
in erotiek als kunstvorm wordt belicht'. Boven
dien in een aparte ruimte zodat niemand onge
vraagd met al te expliciete beelden geconfron
teerd wordt.
www.stripmuseumqroninqen.nl
Op zalmsafari in Noorwegen
Een zalmsafari. Het is weer eens wat anders dan
herten ldjken of leeuwen bespieden. Komende
zomer is het een van de nieuwigheden in het ac
tieve Hemsedal in Noorwegen. Wetsuit aan,
snorkel op en dan in de Hemsil-rivier op zoek
naar zalm in zijn natuurlijke leefomgeving.
Deelnemers moeten minimaal 12 jaar zijn en -
dat spreekt voor zich - kunnen zwemmen als
een vis. De zalmsafari is elke donderdag van be
gin juni tot half oktober.
www.hemsedal.com
Evora ligt op een stevige heuvel. Met zijn witgekalkte
en van oranje pannendaken voorziene huizen vaak
blinkend in de zon. Geen stadje datje zomaar even over
het hoofd ziet. En dat moet ook niet, want een bezoek
aan Evora dat in de Portugese regio Alentejo ligt, niet
zo ver van de grens met Spanje, is een feest voor alle
zintuigen.
v Alentejo (de Portugezen spre-
T ken het uit als A-len-tesjuu) is
een grotendeels agrarische
dunbevolkte regio, die eender
de van Portugal beslaat. Maart en april
zijn plezierige maanden om er heen te
gaan omdat alles groen is en planten
en struiken volop in bloei staan. Boven
dien is het er dan niet té warm.
Deze reportage kwam tot stand in sa
menwerking met het Portugees Ver
keersbureau in Den Haag (website
www.visitportuqal.com) en vlieg
maatschappij TAP Portugal (www.flv-
tap.nl):
Andere websites die informatie bie
den, zijn: www.portuqal-vakan-
tie.info, www.rtevora.pt en
www.amarelos.com (agrotoerisme).
tische verrassing is, waar je nog nauwe
lijks Nederlandse bezoekers ziet.
Het grootste feest voor ogen,, oren-erf
neus (de geuren uit de vele, doorgaans
prima restaurantjes!) is het simpelweg
rondwandelen door het oudste deel
van de stad met zijn smalle, met kei
tjes geplaveide straatjes. Met zijn leu
ke pleinen en pleintjes, waaraan veel
nog uit de 16e eeuw daterende gebou
wen staan. Er is nauwelijks verkeer;
niemand heeft er haast, gemoedelijk
heid bepaalt de sfeer.
Sommige van die historische panden
moet je natuurlijk ook even van bin
nen bekijken: de kathedraal Santa Ma
ria uit 1283 bijvoorbeeld, en de San
Fransisco-kerk, een van de mooiste
Gothische gebouwen in het land; bij de
kerk hoort trouwens ook de 'Kapel van
de botten', waarin menselijke beende
ren en schedels in nissen en op pilaar-
tjes geplakt zijn. Macaber, maar het
wordt druk bezocht. Verder biedt Evo
ra de uit 1559 daterende universiteit,
het Colégib do Esperito Santo, een ar
chitectonisch pronkstuk. En aan de
Noordkant van het stadje heb je dan
ook nog het aquaduct Agua da Prata
dat Evora al veleeeuwen geleden van
water voorzag.
Kurk
Voor een bezoek aan Evora pleit verder
nog datje er heel goed kunt eten, met
een glas - Portugese - wijn erbij, en dat
je er ook leuk kunt winkelen. Een bij
zonder souvenir om mee naar huis te
nemen (daar maak je de blits mee!) is
iets van kurk. Een product dat volop
voorhanden is want in de regio domi
neren kurkeik (en olijfboom) het land
schap. Je kunt in Evora onder meer
schoentjes van kurk, kurken paraplu's
en tassen kopen.
Dat Evora op een heuvel ligt is trou
wens niet zo bijzonder. Het fraaie,
goudgele landschap met zijn kurkei-
Monsaraz is een van de vele op een hoge heuvel gelegen vestingstadjes.
Twentse fietsroute voor kinderen
Na de Twentse fiets- en wandelroutes voor vol
wassenen is er nu ook een kinderroute met het
thema industrieel erfgoed verschenen. 'De ring
van de Textielbaron' vertelt het verhaal van
Mette, een
meisje dat
honderd
jaar geleden
leefde en
Lex, een jon
gen van nu.
De kinder
fietsroute is
gericht op
kinderen
tussen de 9
en 12 jaar.
De route is
twaalf kilo
meter lang
en duurt in
clusief op
drachten on-
geveer drie bijschrift
uur. De kin
deren fietsen onder andere langs oude fabrieks
gebouwen, villa's, wijken en parken.
Tijdens de fietstocht voeren de kinderen allerlei
opdrachten uit. Daarvoor krijgen ze een rugzak
met inhoud mee. De opdrachten variëren van
het uitrekenen van de hoogte van een oude fa
brieksschoorsteen tot het oplossen van een foto
puzzel. De rugzakjes met inhoud kosten 4,95 eu
ro en zijn verkrijgbaar bij de startpunten Mu
seum Jannink (Haaksbergerstraat) en de VW En
schede (Oude Markt).
