PZC
Verwen jezelf in mineraalrijk Limburgs water
W14
w- 'pM
•f&MM
~^§M^ÊmÈÊsM
ReisJDoeken
Zwitserland
Filippijnen
JdJ FILIPPIJNEN
zaterdag 18 november 2006
Het Mattertal in het Zwitserse Wallis biedt
veel en gevarieerd wintervertier. Zo kun je in
Visperterminen 'culinair
sneeuwschoenwandelen' en in het verderop
gelegen mondaine en autovrije Zermatt
glijden de ski's over ijzige gletsjers tot bijna
4.000 itiéter.
De Matterhorn, dominante piramideachtige top die Zermatt wereldberoemd maakte.
Info sneeuwschoenwandelen en ande
re winterarrangementen in Vispertermi
nen: www.visperterminen.ch
Info Regio: www.rund-um-visp.ch
Info Zermatt: www.zermatt.ch
Zermatt is autovrij, je kunt parkeren in Tasch
(circa 44 euro per week) of Visp (gratis) en dan
verder met de trein, bij voorbeeld de panorama-
tische Glacier Express. Helemaal met de trein
vanuit Nederland kan ook, zoals met de City
Night Line tot Zürich of met de Alpen Expres
tot Brig en dan met lokale treinen verder.
www.nsinternationaal.nl en www.alpenex-
pres.nl
Het Zwitsers/Italiaanse 'Matterhorn Ski Paradi
se' biedt 313 km aan geprepareerde pistes,
waarvan de helft op gletsjers dan wel voorzien
van sneeuwmachines. Onderverdeeld in 28
zwarte afdalingen, 76 rode en 28 blauwe. Er is
negen km aan langlaufloipes, 38 km aan wed
strijdpistes en er zijn twee half pipes en twee
'fun snow parken'. Overig skivertier varieert
van heliskiën, skisafari's en ijsklimmen tot een
bezoek aan het 'Gletsjerpaleis' op 3810 meter,
sneeuwschoenwandelen, slapen in een iglo of
's nachts op pad met de sneeuwkat,
Prijsvoorbeeld: skipas voor 6 dagen: 223 euro.
door GERARD CHEL
I
Het is uitgestorven op de be
sneeuwde flanken rond
Visperterminen. Wij, hand
vol wandelaars, drukken
met de hightech sneeuwschoenen ver
se sporen in de sneeuw. Naast die van
reeën, hazen en gemzen. We stappen
met langzame tred naar een blokhut,
Hütta in het lokale dialect. Op weg
naar eetbare verrassingen.
Het heeft allemaal wat tegenstrijdigs,
dit 'culinair sneeuwschoenwandelen',
zoals de VW het bedacht heeft. Een
dagtocht over de heuvelen met zo'n
vier keer een stop in een Hütta. Waar
autochtonen lclaar staan met drank,
kaas, vleeswaar, Apfelstrudel, likeur
en overige Walliser specialiteiten. Het
begint al bij de start, waar wij boven
bij de stoeltjeslift van Giw met glüh
wein en zoute stengels worden opge
wacht. Op twee zaterdagen slechts - de
laatste van januari en de eerste van
maart - mogen zo'n 160 gelukzaligen
zich te buiten gaan aan al deze lekker
nijen. Het moet wel exclusief blijven,
al is het idee inmiddels door andere
dorpen overgenomen. Het is een heel
gedoe alle hapjes en sapjes in de berg
hutten af te leveren, al biedt de sneeuw
scooter de helpende hand. Twee keer
per jaar vinden ze daarom genoeg in
Visperterminen.
Je hoeft niet over een ijzersterke maag
en conditie te beschikken om de wan
deltocht te volbrengen, maar enige
sportieve inslag is wel handig. En laat
de iPod thuis. Die valt hier tussen de
vredige kristallen uit de toon.
Heidawijn
Zet een groepje Nederlanders aan dit
'wandel- en drankfestijn' en de kans be
staat dat het uit de hand loopt: het ver
blijf in de 'kaashut' bijvoorbeeld duurt
langer dan gids Heinz lief is. Maar ja,
wat wil je ook wanneer de schapen
kaas ter plekke wordt geschraapt en er
onvervalste witte Heidawijn wordt uit
geschonken. Een mooie fruitige wijn,
van de Heidadruif geworteld op de Tra-
miner, coöperatief in de Kellerei van
St. Jodem geperst en in flessen gestopt.
Geen Heidi zonder Heida. Trots zijn ze
hier op Rebberg, met 1150 meter de
hoogste wijnberg van Europa.
Sneeuwschoenwandelen in Visperterminen.
De maan nipt reeds voorzichtig boven
de top van de Rothorn als wij de laatste
Hütta ontwaren. Trots bezit van een
vriendenclub. Twee vrienden staan op
de veranda klaar met notenlikeur, bin
nen pruttelt warme vanillesaus die
even later over de verse Apfelstrudel
wordt gegoten. Te vroeg dwingt Heinz
ons de sneeuwschoenen om te gespen
en slechts verlicht door de maan begin
nen we aan het laatste traject. Verba
zingwekkend hoeveel licht dit hemelli
chaam afscheidt. En door de weerkaat
sing op het witte kristal krijgt de aarde
er nog een handvol extra lumen gratis
bij. Jammer dat het maar een kort stuk
je is naar dezelfde stoeltjeslift die ons
naar Visperterminen terug brengt.
Maar, zo stelt Heinz gerust,
sneeuwschoenwandelen mét maan
licht staat eveneens op het programma
van de VW.
Wallis heeft wat met de maan, want
ook het aan het einde van het Matter-
dal gelegen Zermatt kent nachtelijk
vertier. En dan bedoelen we niet de
après ski in de 44 bars en disco's in het
autovrije dorp, maar sportieve
schwung op de piste. In de weken van
het hoogseizoen kun je hier op door de
maan verlichte pistes naar beneden ski
ën. Kunstmatig verlichte afdalingen
heeft Zermatt overigens niet.
Daar staat tegenover dat Zermatt zo'n
580 sneeuwmachines op de bergflan
ken heeft opgesteld. En de liften en
bergtreintjes in dit 'Matterhorn Ski Pa
radise' kunnen 70.000 mensen per uur
omhoog brengen. In een seizoen dat
loopt van november tot mei. Misschien
is het daarom wel dat Zermatt zich
graag laat duiden als dé skihoofdstad
van het land. Mondain, maar niet ge
likt en voor een wit biertje of cappucci
no zijn we er niet veel meer kwijt dan
in Amsterdam.
Zermatt is ook het dorp dat doorgaat
als plek waar ene César Ritz als kelner
het vak leerde. In het huidige Monta
Frankrijk
Oostenrijk
Zwitserland
Frankrijk
Rosa, medio 19e eeuw het eerste hotel,
en sindsdien vast onderkomen voor ie
dereen die de berg die Zermatt be
roemd heeft gemaakt wil beklimmen.
Deze Matterhorn, markante piramide
achtige top die vanaf elke plek in het
dorp zijn dominantie toont, werd in
1865 door de Engelsman Edward
Whymper voor het eerst bedwongen.
Gletsjerpistes
Zo druk als de capaciteit van het liften-
collectief is het gelukkig niet als wij
snelle carveslci's mogen uitproberen
op de hooggelegen gletsjerpistes rond
om de Matterhorn. Zo hoog, op ruim
3.800 meter, skieden wij nog niet eer
der. Via Trockener Steg door naar de
top van Kleine Matterhorn om eerst
het uitzicht te bewonderen - we kijken
tot ver in Italië - alvorens over de Theo-
dulgletsjer door te rutschen naar het
Rosa Plateau, precies op de landsgrens.
Over mooie brede en lange rode routes
dalen we af naar het Italiaanse Cervi-
nia. Via de Theodulpas - het is alsof we
de Matterhorn kunnen aanraken - ski
ën we over fraai geprepareerde loipes
terug naar Zermatt. Genieten geblazen
over deze kilometerslange afdaling die
ons langs Schwarzsee en Furi voert.
Van de Kleine Matterhorn 'binnen
door' doorskiën naar Gomergrat,
Rothorn en Sunnegga kan niet, wel is
inmiddels een kabelbaan geopend tus
sen Furi en de Riffelberg, zodat je niet
meer eerst terug naar Zermatt hoeft.
Wij doen dat wel omdat we graag ken
nis willen maken met de Sunnegga Ex
press, een ondergrondse trein die ons
vanuit hartje Zermatt in luttele minu
ten naar de liften brengt die naar de
hoogste top aan deze kant van het 'ski
paradijs' gondelen: Rothorn op 3100
meter. Na wéér een aantal fraaie pistes
wacht ons 's avonds - hoe kan het ook
anders - traditionele kaasfondue: Em-
mentaler en Vacherine.
Thermae 2000 in Valkenburg en
Thermaalbad Arcen behoren tot
de bekendste kuuroorden van
Nederland. Wij heten ons een
dagje voorlichten en verwennen.
door LIESBETH BUKKENS en WIM DOES-
BORGH I
Boven op de Cauberg in Valkenburg
ligt kuuroord Thermae 2000. Op een
diepte van bijna vierhonderd meter zit
de bron met het mineraalrijke water.
Het was de provincie Limburg die in
1981 twee keer naar mineraalwater in
de buurt van Maastricht het boren. De
boringen waren een succes en het leek
een kwestie van tijd dat ergens in
Zuid-Limburg een Maastricht-les-bains
ontstond.
Marlies Sobczak-Boumans, directeur
commerciële zaken: 'Twee fysiothera
peuten zijn in Valkenburg begonnen.
Het was bekend dat mijnwerkers vaak
tot hun middel in warm water stonden
te werken. Eind april 1986 werd hier
op de Cauberg geboord en kwam er wa
ter omhoog met een temperatuur van
ongeveer 25 graden Celsius.'
Thermae 2000, dat jaarlijks zo'n
200.000 bezoekers trekt, haalt het wa
Thermaalbad Arcen.
ter uit drie bronnen. Twee bronnen op
een diepte van 381 meter zorgen voor
het mineraalrijke water voor de bin
nen- en buitenbaden. Een derde op een
diepte van tachtig meter zorgt voor mi
neraal drinkwater: Aqua Thermae.
De bron met thermaal water zal vol
gens Sobczak zorgen dat er in Valken
burg door nog minstens twee komende
generaties gebadderd kan worden. 'Er
zijn hier meerdere reservoirs die niet
in verbinding met elkaar staan. Als de
bron waar wij nu uit putten leeg is, zijn
er weer andere. Veel mensen weten
niet dat al die bronnen niet met elkaar
verbonden zijn, maar echt allemaal los
se reservoirs zijn. Zo heb je er één in
Aken en uiteraard ook één in Spa.'
Wie in Valkenburg nat van zijn eigen
zweet wil worden, heeft negen sauna's
tot zijn beschikking. Ze variëren van
standaard en Fins tot eucalyptisch en
eentje met een open vuur tot een bio-
sauna met diverse geuren. En dan zijn
er de stoombaden en opgietingen. Zo'n
Aufguss werkt met etherische oliën.
Thermaalbad Arcen
Thermaalbad Arcen en Thermae 2000
zijn bijna even oud, maar beide initia
tieven zijn los van elkaar ontwikkeld.
De geschiedenis van Thermaal Bad Ar
cen is ook een compleet andere dan die
in Valkenburg. Het terrein Klein Vink,
waar het Thermaalbad ligt, was tot
eind jaren zestig in de vorige eeuw een
opleidingscentrum voor missionaris
sen. In 1969 werd de Franz Pfanner
Stichting opgericht met als doel recrea
tie te bieden aan iedereen, gezond of
ziek. De link met de gezondheid en het
welzijn van anderen is er dus altijd wel
geweest.
De huidige bezoeker van het Thermaal
bad Arcen heeft een arsenaal aan bad
der-, bubbel- en andere verwenopties
om uit te kiezen. Naast het gewone zit
ten in een bubbelbad, sauna of stoom
cabine zijn er tal van massages. Die
kunnen gecombineerd worden met bij
voorbeeld modderbaden, algen- of kar-
wendelpakkingen. Op een ontspannen
de manier wordt vermoeidheid uit lijf
en leden gewerkt.
Het vermoeden dat er mineraalrijk wa
ter onder het recreatieoord zou zitten,
bestond al volgens manager Jos
Daanen. 'Dus is er een proefboring ge
daan die Klein Vink destijds een mil
joen gulden kostte. Op een diepte van
892 meter zit de bron met geneeskrach
tig water met een temperatuur van 35
tot 36 graden Celsius. Het water bevat
zout, fluoride, jodide en ijzer.'
Het Arcense water is niet ideaal als
drinkwater en zit daarom niet zoals Vi
chy en Spa in een flesje. Het water is te
zout. Daanen: 'Het is wel drinkbaar,
maar gewoonweg niet lekker genoeg.'
Sinds de opening in 1987 is het Ther
maalbad in Arcen fors gegroeid en ge
moderniseerd. Twee jaar geleden is
voor 3,2 miljoen euro ver-
bouwd.Daanen zegt dat 'geuren' het al-
Thermae 2000.
lemieuwste zijn. 'Overal ruik je wat.
Van bamboe tot eucalyptus; dennen,
de oceaan, limoen. Je kunt kiezen.'
Thermae 2000 is dagelijks open van 9.00
tot 23.00 uur. De entree voor 2 uur is 16,50
euro oplopend tot 28 euro voor een hele
dag. Informatie: www.thermae.nl
Thermaalbad Arcen is dagelijks open van
8 00 tot 23.00 uur. De kassa sluit dagelijks
om 21.30 uur. 2,5 uur kost 10,50 euro en 4
uur 15,50 euro. Informatie:
www.thermaalbad.nl
Geen eiland in geografisch opzicht, maar wel
in politiek-bestuurlijke zin, is Zwitserland. Ie
dereen wil lid van de EU worden en met de eu
ro betalen, in
lent Zürich
denkt men
daar anders
over. Niette
min kun je op
veel plekken
wel met de eu
ro betalen, zo
weten veel toe
risten uit ei
gen ervaring.
Het staat ook
te lezen in de
nieuwe gids
over Zwitser
land van Bas Vlugt en Peter Vlam die zij voor
Dominicus hebben samengesteld. Leuke bin
nenkomer is dat beide auteurs hun boekje ope
nen met een hoofdstuk over wat zij zelf als de
25 hoogtepunten beschouwen. Waarbij uiter
aard een aantal voor de hand liggende (SchafF-
hausen, Jungfraujoch, Matterhorn), maar ook
weer niet: Blapbach, Simplonpass, Val Brega-
lia.
Uiteraard komen de diverse regio's uitvoerig
aan bod en krijgen Bern, Zürich en Geneve te
recht aparte hoofdstukken. Veel ruimte ook
voor algemene informatie. Prima gids.
Zwitserland, door Bas Vlugt en Peter Vlam, in de Do-
minicusreeks uitgegeven door.Gottmer, 253 blz.,
19,95 euro, ISBN 90-257-3834-6,
www.dominicus.info
Er zijn (ei)landen die bij veel mensen direct
iets oproepen van: daar moet ik naar toe. Maar
er zijn ook landen waar die gevoelens neutra
ler zijn. De Filippijnen is daar zo'n voorbeeld
van. Bij de een staat het bovenaan de verlang
lijst, de ander gaat er schouderophalend aan
voorbij. imiMMiM I,
Vooral voor de- oilipi
ze laatste
groep zou de
jongste reis
gids van Elmar
over deze eilan
denarchipel -
gelegen tussen
grofweg China
en Indonesië -
wel eens extra
interessant
kunnen zijn.
Om ze over de
streep te trek
ken bijvoor
beeld. Want
auteur/bioloog
Dick Poppe,
die al in 1991
een eerste gids over de Filippijnen schreef,
heeft liefst bijna 200 pagina's ingeruimd om
over de bezienswaardigheden te schrijven. Nu
hoefje voor een bezoek aan een druipsteen
grot of voor een ritje met de waterbuffel, niet
per se naar de andere kant van de wereld,
maar voor de imposante rijstterrassencom-
plexen van Banaue, of de Chocolate Hills weer
wel - om er slechts twee te noemen - weer wel.
Met ook nog een kleine 80 bladzijden aan ach
tergrondinformatie, kun je je met deze gids in
ieder geval een goed beeld van het land vor
men en je wellicht laten overtuigen er toch
maar een keertje heen te gaan.
Filippijnen', door Dick Poppe. Uitgegeven door Elmar,
309 blz., 21,50 euro, ISBN 90-389-1699-X,
www.uitqeveriielmar.nl
Costa Rica is geen eiland
Soms ga je als recensent vreselijk in de fout.
Tik je iets in waarvan je eigenlijk wel weet dat
het niet klopt. Zo besprak ik onlangs een gids
over Costa Rica waarbij ik dit Midden-Ameri
kaanse land geheel ten onrechte de status van
eiland toedichtte. Onvergeeflijk en met excu
ses aan alle liefhebbers van dit stukje wel dege
lijk vaste land.
GERARD CHEL
é3
Muiderslot in winterse sferen
Zoals zo veel publiekstrekkers gooit ook het
Muiderslot zijn deuren open in de kerstperio
de. Van zaterdag 23 december tot en met zon
dag 7 januari zijn de middeleeuwse toren- en
ridderroute vrij toegankelijk. Regelmatig zijn
er winterrondleidingen. Het kasteel is alle da
gen open van 12.00 tot 18.00 uur (uitgezon
derd eerste Kerstdag en nieuwjaarsdag). Laat
ste rondleiding om 16.30 uur. Kinderen beta-
len 6 euro; volwassenen 8,50 euro.
www.muiderslot.nl
Humorfestival in Deventer
Het jaar 2006 wordt in de Hanzestad Deventer
afgesloten met het jaarlijkse Humorfestival.
Onder het motto 'Wie het Laatst Lacht in 2006,
Lacht het Best in 2007' staan er van dinsdag 26
tot en met zaterdag 30 december ruim 40 hu
moristische voorstellingen en activiteiten op
het veelzijdige programma. Het festival heeft
onder meer plaats in de Deventer Schouw
burg, Het Burgerweeshuis, Theater Bouwkun
de, Filmhuis De Keizer, het Kunstenlab, het
Theaterschip en cafés in het centrum.
www.wvdeventer.nl,www.humorfestival.nl.
