Eenjarigen leven wel eens langer
Rietvelddesign
zoals het hoort
Tekenen
Twee generaties
W3
ONDER DE PANNEN
Dromen in gewichtloze toestand
Vrolijke bloemen als muurversiering
Gloeilampvervanger Pharox
Geen blaren met Duitse designhaard
zaterdag 18 november 2006
Bij het houwen van een woning komt veel kijken. In de Goese wijk
Ouverture wordt gewerkt aan het project Luminoso; 12 vrijstaande
energiezuinige huizen. Verslaggever en toekomstige bewoner Jef
frey Kutterink schrijft wekelijks over zijn ervaringen.
Wie verhuist moet niet al
leen veel rekenen, maar
'bovenal ook tekenen. Behalve
allerhande contracten en offer
tes, is het ook goed eens te gaan
zitten om het huis te schetsen.
Met potlood welteverstaan. En
dan niet zozeer van buiten als
wel van binnen. Een tekentalent
hoef je er echt niet voor te zijn.
Zou ik het niet beperken tot de
grote lijnen, dan lijkt ons nieu
we huis meer op een zeer slechte
nabootsing van M.C. Escher.
Het is niet voor niets dat ik op
zulke momenten even terug
denk aan mijn middelbare
schooltijd. Een overdreven per
fectionistische tekendocent
trachtte Picasso's te maken van
zijn leerlingen. Maar dat talent
heb je of niet. Ik dus niet. Op zul
ke momenten schetste mijn va
der, tekentalent van huis uit, de
opdrachten thuis voor. Dat krijg
je van dat soort onzinnige op
drachten.
Hoewel tekenen dus niet mijn
hobby is, blijkt het wel een idea
le manier om een verhuizing
voor te bereiden. Al hoef je er
geen talent voor te hebben. Ruit
jespapier, rekenmachine en line-
aal volstaan.
De drie bouwlagen hebben we
keurig op papier gezet. Op
schaal. Om precies te zijn 1 op
25. De woonkamer beslaat dan
drie A4'tjes en de eerste en twee
de verdieping elk twee velletjes.
Na het tekenen van de buiten
muren, volgt het schetsen van
ramen, deuren en binnenmuren.
Vergeet geen kopieën te maken,
want dan kun je er in krabbelen
zo veel je wilt. Zo hebben we
een schets gemaakt die hielp bij
het bepalen waar er stopcontac
ten moeten komen. Een andere
impressie hebben we gebruikt
bij het ontwerpen van de badka
mer.
En nu stoeien we met de inrich
ting. Tekeningen op schaal zijn
daar ideaal voor. Helemaal als
je er ook de meubels in betrekt.
Van stoelen, bank, tafels, kas
ten, bureaus en bed hebben we
de maten opgemeten, ze op
schaal getekend en uitgeknipt.
Daardoor kun je het hele huis
op papier zo vaak inrichten als
je wilt. En dat doen we dan ook
naar hartenlust.
Met de bank, stoelen, tafel en
het tv-meubel hoeven we niet
meer te schuiven. Die staan
goed zo. De eetkamertafel heeft
ook een plek gekregen. We twij
felen alleen nog over waar het
dressoir moet komen te hangen.
Om dat te kunnen bepalen, moe
ten we binnenkort toch even
met de meetlat door de nieuwe
woonkamer lopen.
Het grappige van op deze ma
nier stoeien met de inrichting is
dat er tijdens het schuiven tal
van ideeën opkomen. 'Als we nu
daar dat. Nee, als we het nou zo
doen en daar dat, dan kunnen
we daar nog...'
Tekenles is er niet voor nodig.
Net zo min als talent. Maar het
geeft vooraf wel veel plezier in
het inrichten van een huis.
Een bed dat zweeft in de
ruimte. Dat leek de Neder
landse architect Janjaap Ruijsse-
naars na het zien van de film
2001: A Space Odyssey wel een
goed idee. Hij ontwikkelde het
systeem met behulp van magne
ten in vloer en bedbodem, waar
door het negenhonderd kilo zwa
re bed inderdaad in de ruimte
zweeft. Het Amerikaanse Time
Magazine heeft zijn ontwerp uit
geroepen tot een van de beste
vindingen op woongebied van
2006. Naar de winkel rennen
heeft nog geen zin, omdat het
bed niet echt in productie is.
Wie het bed nu in bezit wil krij
gen zou een slordige 1,2 miljoen
euro moeten neertellen.
Eenjarige planten zijn plan
ten die in één seizoen ont
kiemen, bloeien en weer afster
ven. Maar veel planten die wij
als eenjarig beschouwen, zou
den in een ander klimaat vele
jaren kunnen leven. Sommige
soorten salvia's bijvoorbeeld.
Die zijn in Mexico helemaal
niet eenjarig en ook de Oost-In
dische kers uit Zuid-Amerika
kan in haar werelddeel van her
komst een respectabele leeftijd
bereiken. Bij ons vriezen die
planten iedere winter dood en
omdat we niet beseffen dat hun
dood onnatuurlijk is, rangschik
ken we ze maar onder de eenjari
ge planten. Mocht ons klimaat
ooit zodanig veranderen dat we
volledig vorstloze winters krij
gen, dan zullen we misschien
nog méemaken hoe de postbode
zich met een kapmes door een
woud van salvia's een pad naar
de voordeur moet banen. Als de
postbode dan tenminste nog be
staat.
Het plantengeslacht Cosmos
valt in twee grote groepen uit
een: de echte eenjarigen en de
eenjarigen door toedoen van de
winter. De echte eenjarigen ken
den we vroeger als Cosmea,
voordat hun naam in Cosmos
veranderde. Cosmos bipinnatus
is een ouderwetse eenjarige
plant met witte, roze, of wijnro
de margriet-achtige bloemen en
ragfijn verdeeld, frisgroen blad.
Het is een uitmuntende snij
bloem die een groot deel van de
zomer bloeit. Cosmos bipinna
tus wordt hoog - zo'n anderhal
ve meter - en dat wordt door
sommigen als een nadeel erva
ren. Dit nadeel is ondervangen
doordat kwekers en selecteurs
nieuwe rassen hebben ontwik
keld, met een vrij compacte
groeiwijze. Cosmos bipinnatus
'Sonata' is zo'n nieuw zaadras
waarvan de planten niet hoger
worden dan 60 cm. Meestal ver
koopt de zaadhandelaar 'sona
ta' als een mengsel en zijn de af
zonderlijke kleuren niet los ver
krijgbaar. Wie dan toch de ver
scheidene bloemkleuren apart,
en niet in een mengsel wil heb
ben, kan het zaad eind maart
binnenshuis zaaien en de zaailin
gen in potjes grootbrengen. Te
gen de tijd dat ze in de derde
week van mei buiten kunnen
worden uitgeplant, zullen de
planten ook al beginnen te
bloeien en kunnen ze nog op
kleur worden gesorteerd voor
dat ze de grond ingaan. Wie te
vreden is met een kleurenmeng-
sel kan het zaad eind april in de
volle grond uitstrooien en licht
onder harken. Met een beetje ge
luk hoef je maar eenmaal in je
leven te zaaien en komen de
planten ieder jaar weer uit zich
zelf terug.
De tweede groep - de soorten
die bij ons,eenjarig zijn omdat
ze niet tegen onze winters kun
nen - wordt in de tuin meestal
vertegenwoordigd door Cosmos
Cosmos sulphureus.
sulphureus. Deze soort wordt
zelden hoger dan een halve me
ter.
Veel keuze heeft u niet, als u de
border met de warm-oranje Cos-
mos sulphureus wilt verfraaien.
De 'Sunny' serie wordt ruim een
halve meter hoog, terwijl de 'La
dybird' serie laag bij de grond
blijft met een hoogte van zo'n 30
cm.
Als het zaad buiten wordt uitge
strooid zal het vaak zo laat in
het seizoen ontkiemen, dat de
eerste nachtvorst er alweer aan
komt voordat de bloemknoppen
zich kunnen openen.
Cosmos sulphureus houdt van
Romke van de Kaa
warmte en daarom is het aan te
raden om de planten binnens
huis te zaaien en op te kweken.
Dat is een hoop werk, maar het
vlammende oranje van Cosmos
sulphureus en de luchtige, wijd
vertakte groeiwijze zijn uniek.
Romke van de Kaa
De natuur heeft een promi
nente rol in de collectie
van het Nederlandse interieur-
merk Raffi. Naast vrolijke kleu
ren, want ook daarop is ontwer
per Maarten Vrolijk verzot.
Na bed- en badtextiel zijn sinds
kort ook behang, muur- en
raamstickers van Raffi verkrijg
baar. In zowel kleurige als meer
ingetogen tinten. Stickers en be
hang zijn te koop vanaf 19,95 eu
ro. Informatie:
www.raffi-world.com
Een energieleverancier die
lampen verkoopt? Oxxio
doet het.
Overigens gaat het hier niet om
zomaar een lamp. Volgens het
energiebedrijf is het een ex-
treemzuinige led-lamp. Met vier
lampen die ieder vier uur per
dag branden, zou de jaarlijkse
besparing zo'n 47 euro zijn. De
zogenoemde Pharox-lamp gaat
50.000 branduren mee, zegt
Oxxio. Dat is 49.000 brandui'en
meer dan een normale gloei
lamp.
Wat de lamp kost, meldt de ener
gieleverancier niet. De prijs
wordt bepaald als de eerste be
sparingen zichtbaar zijn.
Informatie: www.oxxio.nl/lamp
De haard Chimo van het
Duitse Blomus is onlangs
in New York bekroond met de
'Best New Innovative Product
Award'. De door het bureau
Flöz Design ontworpen haard
ziet er dan ook bijzonder uit. De
gebogen roestvrij stalen panelen
lijken naar elkaar te reiken. Om
dat de haard uitsluitend wordt
gestookt op ethanol, zullen ge
bruikers er ook de vingers niet
aan branden. Daarom is ook
geen schoorsteen nodig. Chimo
kost 1329 euro.
Informatie: www.blomus.com
Meubelmaker, architect en ontwer
per Gerrit Thomas Rietveld
(1888-1964) was één van de belangrijk
ste leden van De Stijl, een ontwerpers
groep die vooral bekend is geworden
door de hoekige, functionele stijl. Samen
met binnenhuisarchitecte Truus Schrö-
der-Schrader gaf de ontwerper zijn idee
ën vorm in een van zijn bekendste crea
ties: het Rietveld-Schröderhuis in
Utrecht. Zijn Rood-Blauwe stoel en
Zig-Zag stoel zijn uitgegroeid tot design-
klassiekers, die tegenwoordig deel uitma
ken van de I Maestri-collectie van de Ita
liaanse meubelproducent Cassina. In to
taal ontwierp Rietveld 215 meubelen,
waaronder stoelen, tafels en kasten.
Daarnaast tekende hij 232 gebouwen en
maakte 240 andere ontwerpen. Slechts
een deel daarvan is uitgevoerd. Zoon
Wim Rietveld (1924-1985) volgde begin
jaren vijftig van de vorige eeuw een cur
sus Industriële Vormgeving in Den
Haag. Gelijktijdig werkte hij bij zijn va
der in Utrecht. Van 1953 tot 1956 was
hij in dienst van Gispen waar hij, naast
kantoormeubels, ook meubilair ont
wierp. In-1959 vestigde hij zich als zelf
standig ontwerper en werkte hij onder
andere in opdracht van Ahrend. Van
1960 tot 1975 was Wim Rietveld docent
aan de Koninklijke Akademie in Den
Haag. Van 1970 tot 1973 was hij verbon
den aan de Technische Hogeschool
Delft, waar hij in 1973 benoemd werd
tot buitengewoon hoogleraar.
Het samensmelten van metalen onderdelen, toen het zwakke punt,
kanten van Gispen.
van de sterke kanten van het be
drijf. Waardoor het relatief een
voudig was dit stukje designge
schiedenis nieuw leven in te bla
zen. En dan ook nog eens in sa-
- menwerking met de erven Riet
veld, die de rechten van de mees
te ontwerpen in handen hebben.
„Wij vonden het meteen gewel
dig dat Gispen de Mondial op
nieuw wilde uitbrengen", zegt
achterkleinzoon Ries Seijler, die
samen met kleinzoon Egbert
Rietveld aan de basis stond van
Rietveld by Rietveld. Onder die
naam brengen ze sinds 2004 re
gelmatig heruitgaven van ont
werpen van de designer op de
is tegenwoordig een van de sterke
markt. Dankzij de samenwer
king is de Mondial bovendien
ook gewoon verkrijgbaar in ver
schillende woonwinkels.
Paul Geerts
Informatie: www.gispen.com en
www.rietveldbyrietveld.nl
Producent Gispen ver
loor vijftig jaar geleden
de strijd om de techniek
van ontwerper Gerrit Riet
veld. Bij het negentigjarig
bestaan is het tijd voor re
vanche. Gispen neemt zijn
in 1956 ontworpen stoel
Mondial opnieuw in produc
tie. Ditmaal zoals Rietveld
bedoeld heeft.
Terugkijken op wat gebeurd
is, heeft volgens algemeen
directeur Peter Veer van Gispen
weinig zin. Want in 1956 was hij
nog niet eens geboren. En dat
was het jaar waarin Nederlands
bekendste ontwerper Gerrit
Rietveld, speciaal voor de we
reldtentoonstelling van 1958 in
Brussel de stoel Mondial be
dacht.
Het was Wim Rietveld, de zoon
van Gerrit, die op het idee
kwam om de stoel bij Gispen te
laten produceren.
Een revolutionair zitmeubel, zo
blikt Veer terug, omdat nog
nooit eerder een stoel met een
aluminium zitvlak en leuning
uit één stuk gemaakt was. Der
mate revolutionair ook dat Gis
pen er maar niet in wilde slagen
Aan de zijkant is de K-vorm van
de Mondial goed te zien.
foto's GPD
een goede uitvoering op de
markt te krijgen.
Het prototype waaraan de te
kortkomingen zichtbaar zijn, is
nog in huis, vertelt Veer. Door
de toenmalige lastechniek zat er
bijvoorbeeld speling tussen de
poten, waardoor de vloerbedek
king zwaar te lijden had. Gis
pen wilde toentertijd bovendien
niet investeren in een machine
waarmee de aluminium zitting
op een goede manier verwerkt
kon worden.
Het stoeltje kwam weliswaar op
de markt, maar dan met een
kunststof zitting. Tot ontevre
denheid van Wim Rietveld die
naar aanleiding daarvan de
deur bij Gispen achter zich
dichttrok. Kort daarna stopte
de productie, waardoor de Mon
dial is uitgegroeid tot een collec
tors item. Twee jaar geleden be
taalde het museum Boijmans
van Beuningen nog 13.000 euro
voor een oorspronkelijk exem
plaar.
Maar een dergelijke hoeveelheid
geld hoeft de consument voor
'een echte' Mondial sinds kort
niet meer neer te tellen. In ver
band met het negentigjarig be
staan van Gispen en het vijftig
jarig bestaan van het 'K'tje' is
namelijk besloten de Mondial
opnieuw in productie te nemen.
Maar dan precies zoals Rietveld
bedoeld heeft.
Waarmee Gispen - tegenwoor
dig vooral gespecialiseerd in pro-
jectmeubilair - voor het eerst
sinds twintig jaar weer een stoel
in eigen huis maakt. Compleet
met armleuning kost die 499 eu
ro, een exemplaar zonder kost
449 euro.
Sterke kant
De problemen waar Gispen een
halve eeuw geleden nog tegen
aan liep, zijn allang overwon
nen. Sterker nog; het 'samen
smelten' van metalen onderde
len is tegenwoordig juist één
