Het nieuwe pesten
De hulpverlening op een rij
balans
nergens meer veilig voor de digitale treiteraar
/*//t,balans
Donderdag 9 november 2006
beurt er zo iets ingrijpends dat er iets breekt. Wat er
gebeurd is, houdt Lisa eerst een tijd voor zich, maar
uiteindelijk vertelt ze het aan haar oudste zus en
broer. Ook die lopen lang met het zware geheim.
Franka voelt dat er iets niet goed zit en eist de waar
heid. Die komt ook: Lisa is door drie jongens uit de
buurt verkracht. Dit dieptepunt zorgt ervoor dat het
Ze komt via pleeggezinnen en een open internaat uit
eindelijk in de justitiële jeugdinrichting Den Hey-
Acker in Breda terecht. Zeker tot halverwege haar
zeventiende zal ze daar verblijven. Lisa zit daar, om
zichzelf te beschermen want steeds als ze wat meer
vrijheid krijgt, loopt ze weg. Met zelfmoordgedach
tes. Of recht in de armen van een loverboy.
"Ja, Lisa zit in de jeugdgevangenis. Dat klopt. Maar
ze is geen crimineel, ze zit daar voor behandeling",
maakt Franka duidelijk. "Maar als ik met de treintaxi
naar haar toe ga, zie je de medepassagiers misprij
zend kijken. 'Zo zo, jouw kind zit in de gevangenis',
zeggen die blikken. Het liefst wil Franka dan zeggen:
'Mijn kind is geen crimineel, mijn kind zit er omdat
dit nog de enige plek is waar ze veilig is. En omdat
er nu eenmaal geen instellingen bestaan voor kinde
ren als Lisa. Jeugdgevangenissen hebben namelijk
twee functies: een plek om een straf uit te zitten en
een plek waar je behandeld wordt. Een plek waar
mijn kind beschermd wordt, vooral tegen zichzelf.
Begrijpt u?'
Verraad
Lisa heeft beslist bescherming nodig, gezinsvoogd
Kees van der Vliet bevestigt dit: "Deze zomer is ze
weer weggelopen. Ze zat op de beperkt beveiligde
afdeling in Breda en ging er vandoor. Ze kwam vrij
wel direct bij een loverboy terecht waar ze lichame
lijk mishandeld werd en seksueel misbruikt. Ze heeft
zelf de moed gevonden om haar moeder te bellen.
Die zorgde ervoor dat ze, met behulp van de politie,
weer op de beperkt beveiligde afdeling kwam.
Enkele weken later liep ze echter weer weg en was
acht dagen 'kwijt'. Uiteindelijk stond ze weer bij haar
moeder op de stoep. Maar daar kon ze niet blijven,
dat heeft haar moeder heel goed ingeschat. Franka
'Je laat je kind opsluiten.
Dat voelt als verraad.'
'Ze leek wel een misdadigster,
zoals ze naar de politieauto
werd geleid'
belde mij om terugplaatsing in de gesloten inrich
ting te regelen. Moet je nagaan wat dat voor een
moeder betekent: je laat je kind opsluiten. Dat voelt
als verraad. Maar Franka wist dat ze dit moest
doen."
Flauwe grappen
Franka blijft het beeld voor zich zien. Hoe haar doch
ter met handboeien om, onder politiebegeleiding
afgevoerd wordt om terug te gaan naar Breda. "Ze
leek wel een misdadigster, zoals ze naar de politieau
to werd geleid."
Intussen blijven de verwijten, loze opmerkingen en
flauwe grappen in de omgeving doorgaan. Degene
die met de naam: 'Familie Flodder' kwam, is allang
verhuisd. Nieuwe bewoners nemen het zonder meer
over. Een patroon dat bijna niet meer te doorbreken
is. Hulpverleners strijden voor Franka en haar kinde
ren om hen een zo evenwichtig mogelijk leven te bie
den. Maar als de omgeving haar blijft vooroordelen,
hoe kansrijk ben je dan?
De namen zijn wegens privacyredenen gefingeerd.
'Ze loopt weg, recht in de armen
van een loverboy.'
gezin 'op' is. Lisa kan niet meer thuis wonen. De rech
ter beslist dat ze uit huis wordt geplaatst.
1993
Het gezin vlucht uit Noord-Holland naar Zeeland en woont elf
maanden in een Blijf van mijn lijf huis, uiteindelijk vinden ze
woonruimte in een klein dorp in Zeeland.
1994
Franka zoekt hulp bij Fiom. Met de tips die ze daar krijgt, kan
ze echter niets, er is concretere hulp nodig.
In dit jaar pleegt de vader van Lisa zelfmoord.
1995
Concrete hulp vindt het gezin bij Algemeen Maatschappelijk
Werk (AMW). Het klikt met een stagiair, maar met de 'echte'
hulpverleenster niet. Het vertrouwen is er niet en Franka
haakt af.
Ook doet het gezin mee aan 'Video-hometraining'. Dit mis
lukt, het gezin maakt er een groot toneelspel van waarin de
gezinsleden een voorbeeldige familie spelen.
1999
Na een stille periode trekt Franka aan de bel bij Bureau
Jeugdzorg. Er wordt een succesvol project opgestart:
'Families First'.
Franka en haar kinderen krijgen voor het eerst het gevoel op
de goede weg te zitten. Maar na het intensieve, zes weken
durende project gaat het mis met de nazorg. De projectleider
wordt ziek en een vervolggesprek laat maanden op zich wach
ten.
2000
Er komt een casemanager van Bureau Jeugdzorg om de pro
blematiek in kaart te brengen. Naar aanleiding hiervan komt
er Intensive GezinsBegeleiding (IGB) dit heet nu: Intensieve
Pedagogische Thuishulp. (IPT) Deze begeleiding draagt er toe
bij dat de oudste twee kinderen aardig terechtkomen. Maar
de jongste is te klein voor deze vorm van hulp en voor Lisa is
IGB niet voldoende. Ze krijgt een gezinsvoogd toegewezen
die samen met Franka de opvoedingssituatie bekijkt.
2002
Lisa gaat naar een pleeggezin in een dorpje in Zeeland. Het
bevalt haar goed, maar na vier maanden stopt het gezin met
de pleegzorg. In een daaropvolgend pleeggezin gaat het niet
goed, Lisa komt weer thuis.
2003
Uiteindelijk wordt Lisa in de Horizon, een open internaat in
Alphen aan de Rijn, geplaatst. Van daaruit doet ze twee keer
mee met een project van zes weken in Frankrijk: 'Back to
basic', een soort survivalkamp voor probleemkinderen. Dit
past bij haar, ze wordt beziggehouden en de relatie met haar
moeder verbetert aan de hand van correspondentie.
2004
Lisa is thuis. Het gaat iets beter met haar. Maar dan wordt ze
door drie jongens in haar omgeving verkracht. Deze affaire is
te zwaar en Lisa krijgt een crisisplaats in de justitiële jeugdin-
stelling 'Teylingereind' in Sassenheim.
2005
Ze wordt overgeplaatst naar de justitiële jeugdinstelling De
Hey-Acker in Breda voor behandeling. Eerst voor anderhalf
jaar op de gesloten afdeling, later krijgt ze meer vrijheid,
maar die neemt ze te letterlijk en loopt tot drie keer toe weg.
Meerdere keren rechtstreeks naar een loverboy.
2006
De rechter besluit dat Lisa voor een jaar op de gesloten afde
ling blijft. Daarna zal opnieuw worden bekeken of die perio
de verlengd wordt, of dat er een andere manier van behan
deling komt. Lisa is nu vijftien jaar.
2009
Een half jaar voor haar achttiende kan Lisa zelfstandig leren
wonen in een fasehuis. Maar na haar achttiende houdt de
jeugdhulpverlening voor haar op. Ze is dan volwassen. Dan
zal ze op eigen benen moeten kunnen staan.
Donderdag 9 november 2006
Pesten is van alle tijden. Wat
begint op jonge leeftijd sleept
zich niet zelden jaren voort en
maakt het leven van slachtoffers
tot een regelrechte hel. Pesten
beperkt zich allang niet meer
tot het schoolplein. Het internet
en de mobiele telefoon bieden
pestkoppen letterlijk grenzeloze
mogelijkheden.
De cijfers van kennisorganisatie TNO zijn
schokkend: ruim een op de zes schoolkinde
ren tussen de 9 en 11 jaar wordt regelmatig
gepest. Stel je voor: iedere dag ben je het mikpunt van
geklier. Nooit doe je het goed; je draagt de verkeerde
kleren, je kapsel deugt niet of je schooltas is van een
fout merk. Je slaapt en eet slecht, gaat met tegenzin
naar school en verandert in een schichtig kind, dat
overal beren op de weg ziet. Of je gaat juist wild om
je heen slaan en wordt zelf een pestkop. Pesten kan,
als het maar lang genoeg duurt, een leven totaal ver
zieken. Systematisch jennen tijdens de jeugdjaren kan,
ook als het slachtoffer allang volwassen is, leiden tot
depressies, lichamelijke problemen en klachten die
horen bij het Post Traumatisch Stress Syndroom.
Digitaal pesten
De laatste jaren zijn op veel scholen leerlingen,
ouders en personeel de discussie aangegaan over een
effectieve aanpak van pesten. Daaruit ontstond het
Nationaal Onderwijsprotocol tegen Pesten. Van vijf
kanten neemt dit protocol het pesten onder vuur, met
hulp aan de gepeste, de pester, de leraar, de ouders
en tot slot de zwijgende middengroep. Maar de ont
wikkelingen gaan hard en er dienden zich nieuwe pest-
methoden aan, in de vorm van het internet en de
mobiele telefonie. Pesten was nog nooit zo gemakke
lijk. Via kabel en satelliet gaan beledigingen en bedrei
gingen in een ijltempo de wereld over. Deze moderne
vorm van pesten heeft mogelijk nog ingrijpender con
sequenties dan de 'ouderwetse'. De pester kan name
lijk anoniemer te werk gaan en digitaal pesten is niet
aan tijd en plaats gebonden. Een kwetsend of bedrei
gend sms'je of mailtje is zo verstuurd. De pester hoeft
niet in de buurt te zijn van zijn slachtoffer en de drei
ging van het pesten hangt bovendien 24 uur per dag
in de lucht. Om wanhopig van te worden.
Dreigmailtjes
On-line gedragen kinderen zich ongeremder en vrijer.
Het is soms makkelijker om via MSN gevoelige dingen
te bespreken dan 'live'. Die openheid kan zeker zijn
voordelen hebben. Maar in een onderzoek onder 500
tieners door Planet Internet gaf dertig procent toe
ook wel eens online te pesten, bijvoorbeeld door
opzettelijk virussen of anonieme dreigmailtjes te ver
sturen, foto's met vervelende teksten online te zetten
of elkaar de huid vol te schelden via MSN. Kinderen
realiseren zich vaak niet wat de impact van hun digi
tale gedrag is. En veel ouders hebben geen flauw
benul wat hun kind allemaal uitspookt met de compu
ter. Ook op school wordt er nauwelijks over digitaal
pesten gesproken.
Tips
Veel digitaal pestleed kan vrij simpel worden voorko
men. Hier volgen wat tips, voor verschillende doel
groepen.
Kids
- wees ook via internet vriendelijk en beleefd
- ga niet in op pest-mails, dan is de lol voor de pester
er snel af
- laat je niet verleiden tot terugschelden
- blokkeer pestmailers of vervelende MSN-ers
- gebeurt er iets vervelends in een chat, ga dan weg
of kies een andere bijnaam
- heb je last van de pesterijen, praat er dan over met
iemand die je vertrouwt
- bewaar pestmails en dergelijke. Ze kunnen dienen
als bewijs tegen de pester
- laat je niet dwingen tot dingen die je eigenlijk hele
maal niet wilt (kleren uittrekken voor de webcam!)
- zet je pc en mobieltje ook eens een tijdje uit. Lekker
rustig!
Ouders
- zet de pc op een centrale plek in huis
- breng uw kind netetiquette bij: wees beleefd, niet
(terug)schelden, verstuur geen lompe berichten
- praat met uw kind over internet. Dan weet u waar
het mee bezig is
- installeer een goede virusscanner
Leerkrachten
- zorg voor een (cyber)pestprotocol
- bespreek het onderwerp pesten met de leerlingen;
spreek gedragsregels af
- stel een bekwame vertrouwenspersoon aan voor
ouders en leerlingen
- blijf in contact met de leerlingen over internet, zodat
u weet wat er leeft
- wordt er via de computer op school gepest, spoor
dan de dader op en schakel eventueel de politie in
Pesten aangepakt
Wilt u meer weten over (cyber)pesten en wat je erte
gen kunt doen, ga dan naar:
www.pestweb.nl
www.dekinderconsument.nl
www.voo.nl: Vereniging van Openbaar Onderwijs,
voor info over o.a. het pestprotocol, de PestTest en
de nieuwste brochures over pestpreventie
GGD: lespakket cyberpesten
Plezier op School
Plezier op School is een tweedaagse training die kin
deren leert hoe zij met plezier en zelfvertrouwen naar
het voortgezet onderwijs kunnen gaan. Het betreft
hier een landelijk project waar met name kinderen die
slachtoffer zijn (of zijn geweest) van pesten veel aan
kunnen hebben. In de provincie Zeeland wordt Plezier
op School aangeboden door de stichting Emergis.
Preventiewerker Jan de Vlieger voorziet u graag van
meer informatie, tel.: 0113 267239;
e-mail: devlieger@emergis.nl.
In Brabant is Mietske van Hooff, preventiewerker GGZ
Regio Helmond, contactpersoon van Plezier op
School, tel.: 0492 84 80 01.
