In de rij voor Oosterscheldekreeft
De vergeten barre tocht van De Ruyter
Première eerste productie
Zeelandia in Scherpenisse
E. Nieuwkerk meed
politieke slangenkuil
Zandee gekozen
als wethouder
zeeuwse boek
Zeeuwse delegatie op 's werelds grootste beurs ambachtelijk bereid voedsel
2 kunst
Presentatie
Masterclass
Het Getij
door Rinus Antonisse
POORTVLIET - Na een korte
verpleging in het Thoolse zorg
centrum Ten Anker is afgelopen
dinsdag ondernemer en politi
cus E. Ph. Nieuwkerk uit Poort
vliet overleden. Hij zou eind de
ze maand 80 jaar zijn geworden.
Evert Philippus Nieuwkerk, ge
boren in Krabbendijke, begon
zijn loopbaan als fabrikant van
banket- en suikerwerken.
In Poortvliet richtte hij het ver
pakkingsbedrijf Budelpack op.
Plet bleek een gouden greep: de
onderneming groeide gestaag en
werd marktleider op het gebied
van verpakkingen op allerlei ge-
1926-2006
bied. Thans telt Budelpack zo'n
1700 medewerkers in zeven Eu
ropese landen.
Naast die activiteiten zette
Nieuwkerk zich bijna een halve
eeuw in voor de politiek. Eerst
voor de Christelijk Historische
Unie, later voor het CDA. Als
72-jarige zette hij daar in 1999
een streep onder, door het voor
zitterschap van de CDA-afde-
ling Tholen neer te leggen.
In 1974 werd Nieuwkerk lid van
Provinciale Staten voor de
CHU. Nadat die met KVP en
ARP was omgevormd tot CDA
bleef hij die nieuwe partij verte
genwoordigen Nieuwkerk volg
de H. Eversdijk op als lijsttrek
ker, haalde 16 zetels binnen,
maar werd toch geen gedepu
teerde (het CDA koos voor J.
Ventevogel en R. Barbé).
Wespen
Later vertelde hij dat er binnen
de partij grote verdeeldheid
was: 'een slangenkuil en een
mand met wespen'. Daar wilde
hij zijn hand niet tussen steken.
Als succesvol ondernemer hoef
de hij ook niet zonodig. In de
Staten was hij onder meer frac
tievoorzitter en afgevaardigde
in de Raad van Bestuur van nuts
bedrijf PZEM. Na de Statenpe-
riode werd hij voorzitter van
het CDA Tholen.
Nieuwkerk kwam over als een
aimabel politicus. Wat insteek
betreft deed hij denken aan de
befaamde freule Wttewaal van
Stoetwegen, kleurrijk CHU-Ka-
merlid. Hij zag politiek als een
invalshoek om invloed uit te oe
fenen, niet om op het scherp van
de snede elkaar te bekampen.
Als ondernemer voelde hij zich
thuis in de raad van bestuur van
de PZEM, waar hij actief mee
werkte aan de vorming van één
nutsbedrijf voor stroom, gas, wa
ter en kabel in de vorm van Del
ta. In de laatste periode voor
zijn vertrek uit de Staten moest
hij met lede ogen toezien hoe de
CD A-fractie, mede als gevolg
van de belastingaffaire (die vier
gedeputeerden de kop kostte),
uiteenviel. De kikkers waren
door de politiek-zachtmoedige
Nieuwkerk niet in de kruiwagen
te houden. Een commissie stelde
orde op zaken.
Vandaag wordt in de hervormde
kerk te Oud-Vossemeer een her
denkingsdienst gehouden (aan
vang 13.00 uur). Aansluitend is
de begrafenis in Poortvliet.
HEINKENSZAND - J. Zandee,
fractievoorzitter van SGP/Chris-
tenUnie in de Borselse gemeente
raad, is deze week met vijftien
stemmen vóór gekozen tot wet
houder van Borsele. Drie stem
men waren ongeldig.
PvdA'er D. Welleman zei vooraf
dat de PvdA van mening blijft
dat bij de samenstelling van het
college van burgemeester en wet
houders afgelopen maart geen
rekening is gehouden met de uit
slag van de gemeenteraadsver
kiezingen. De PvdA won, maar
CDA, SGP/ChristenUnie en
WD vormden opnieuw een col
lege. De stemming over de voor
dracht van Zandee was geheün.
Zandee (ambtenaar bij de ge
meente Goes) volgt F. Tollenaar
op die 18 oktober opstapte, na
dat hij was betrapt op het rijden
onder invloed. Zandee krijgt als
taken onderwijs, sociale zaken,
kindercentra, dorpshuizen, mi
lieu en openbare werken.
!n het kader van de Week van het
Zeeuwse Boek, die duurt tot en met za
terdag 11 november, zijn er vrijwel da
gelijks activiteiten. Dit weekeinde zijn
dat:
Zierïkzee, Boekhandel De Vries, 10.00
11-30 uur; Oostburg, Boekhandel Bas-
^n9, 15.00 - 17.00 uur: Theo Lauren-
tlUs, schrijver van het boekenweekge
schenk 'De Rembrandts van Oostkapel-
Jesigneert. Samen met zijn zoon Frans
taxeert hij prenten en boeken.
o Kloetinge, hervormde kerk, 13.30 uur:
Presentatie boek Over ambachtshe
ren en kasteelbergen, de geschiede
nis van twee buitenplaatsen in Kloe
tinge, geschreven door Marian Lens-
hoek-Smeets en Ronald van Immerzeel.
Tevens studiemiddag over kastelen en
buitenplaatsen op Zuid-Beveland,
Middelburg, De Drukkerij, 15.30 -
16.30 uur: Paranormaal therapeute Mar-
ga Gielis signeert haar nieuwe boek
'Dood zijn bestaat niet'.
Middelburg, De Drukkerij, 15.00 -
16.30 uur: Zing Zeeuws!, met optre
dens van Peter Quaak, Dpnder en Crash
Zondag:
Middelburg, De Drukkerij, 13.00 -
16.00 uur: Theo Laurentius, schrijver
van het boekenweekgeschenk 'De Rem
brandts van Oostkapelle', signeert. Sa
men met zijn zoon Frans taxeert hij
prenten en boeken van bezoekers,
Middelburg, binnenstad, 13.00 -
17.00: Kunst- en Cultuurroute, in het
teken van poëzie. Dichters lezen op di
verse plaatsen voor.
Westkapelle, Polderhuis, 14.30-16.30
uur: Ans Dingemanse leest voor uit
werk van Zeeuwse schrijvers en dich
ters. Er worden ook oude liederen ge
zongen.
Middelburg, De Drukkerij, 15.00 uur:
Kinderen van groep 7 en 8 interviewen
Mireille de Geus, winnares van de
Gouden Griffel.
zaterdag 4 november 2006 19
je'|d
Jeugdroman John Brosens mengeling van feit en fictie
door Ben van den Aarssen
SCHERPENISSE - Tussen Es
kimo's in klederdracht en
Afrikaanse marktkooplui stond
hij kreeft uit de Oosterschelde
en de platte Zeeuwse oester te
promoten. Ook demonstreerde
restaurateur Maurice de Co-
ninck zijn kunnen tijdens een
goedbekeken culinair program
ma op Rai Uno. De chef-kok
van de Gouden Leeuw uit
Scherpenisse is juist terug van
de Salone del Gusto in Turijn,
de grootste beurs van am
bachtelijk bereid voedsel ter
wereld.
Hij is terug, met kapotte han
den van vier dagen onafgebro
ken oesters steken. Maar vol in
drukken en inspiratie. „Italia
nen zijn helemaal gek van voed
sel." De Coninck behoorde tot
de vier man sterke delegatie
van de Stichting Promotie Oos
terscheldekreeft, een organisa
tie die zich inzet om Zeeland
als culinaire bestemming op de
kaart te zetten. Ook Cor van
Gils van Dragon Plastics uit
Sint-Maartensdijk behoorde
tot het gezelschap. Zijn doel:
het onder de aandacht brengen
van de 'lobsterbox', een spe
ciaal ontwikkelde vinding om
kreeften en oesters onder zo
diervriendelijk mogelijke om
standigheden langer vers en op
smaak te houden.
Gat in de markt
Een gat in de markt, aldus De
Coninck. „Tachtig procent van
de kreeft die de consument eet,
is niet vers. De kreeft is het
stressgevoeligste dier ter we
reld en breekt zichzelf af als ze
uit haar natuurlijke omgeving
wordt gehaald. Het homarium,
de bekende glazen bak in veel
restaurants, is geen goede oplos
sing. Een kreeft vindt het niet
prettig om in de etalage te zit
ten en een deel van het publiek
vindt het ook geen prettig ge
zicht."
De beurs in Turijn trok maar
liefst 170.000 bezoekers. Velen
Maurice de Conick (links) en Cor van Gils promootten vier dagen lang de Zeeuwse Oosterscheldekreeft op de Salone del Gusto in Tu
rijn, het visitekaartje van de slow food-beweging. foto Dick de Boer
van hen zagen of proefden de
Zeeuwse streekproducten. Ook
de media-aandacht was met
zo'n twintig televisiezenders
overweldigend. De Coninck en
Van Gils waren van vroeg tot
laat in touw. De chef-kok uit
Scherpenisse deed het graag.
Hij had er zelfs een week
sluiting van zijn eigen etablis
sement voor over. „Ik wil graag
laten zien dat Nederland meer
dan enkel een patat- en frika-
dellencultuur heeft."
De Salone del Gusto en het
daaraan gekoppelde congres
Terra Madre "zijn het visi
tekaartje van de slow food-
beweging, een mondiale
stroming die zich richt op puur
en vers eten. Het evenement
wordt om de twee jaar ge
houden. Meer dan vijfhonderd
ambachtelijke producenten uit
de hele wereld komen naar de
Italiaanse stad om hun waren
aan groothandel, restaurateurs
en het brede publiek te tonen.
De Oosterscheldekreeft is door
het presidium van de beweging
erkend als een authentiek
product dat zich door haar
DNA- structuur, uiterlijk, duur
zame vangstmethode en regio
nale gebondenheid onder
scheidt van soortgenoten. De
Zeeuwse oester is nog niet als
zodanig erkend, maar wel geno
mineerd.
Ideeën
Wereldberoemde koks als de
Amerikaanse Alice Waters en
tal van Europese Coryfeeën wa
ren in Turijn aanwezig. Hoewel
hij zelf voortdurend in actie
was, heeft De Conick ogen en
tong de kost gegeven. „Je doet
altijd weer nieuwe ideeën op."
Vermoeiend was het wel. De Co
ninck en Van Gils reden samen
met de bedrijfsbus naar Noord-
Italië, de lobsterboxen vol
Zeeuwse delicatessen achterin.
De andere twee leden, Jaap Ge-
leijnse namens de Zeeuwse
kreeftenvissers en bioloog Ge
rard Heerebout, maakten de
reis per vliegtuig.
Het publiek, dat grif twintig eu
ro per persoon neertelde voor
het beursbezoek, stond in rijen
voor de Zeeuwse kraam. Van
Gils sloot een contract af met
een restaurateur die de lob
sterbox op de Italiaanse markt
gaat introduceren. Voor De
Coninck zat er geen direct
commercieel belang aan vast,
hoewel het aanboren van
nieuwe toeristisch-culinaire
doelgroepen en seizoensverlen
ging tot de hoofddoelstellingen
van de stichting behoren. „Ik
verwacht nu niet ineens een
mondiale vraag naar Ooster
scheldekreeft. Daarvoor is het
ook een té moeilijk te exporte
ren product. Ook hebben we,
omwille van het duurzame ka
rakter, te maken met vangstbe
perking."
Neveneffecten
Een toenemende vraag zou bo
vendien ongewenste neveneffec
ten hebben. „Het is een schaars
product en meer vraag bete
kent automatisch prijsopdrij
ving. Voor de consument moet
het wel betaalbaar blijven. Ook
bestaat het gevaar dat niet ie
dereen zich houdt aan de regels
van het spel en dat er Ooster
scheldekreeft wordt verkocht
die dat per se niet is."
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - Bij het lezen
van Ronald Prud'homme van
Reines biografie van Michiel
de Ruyter Rechterhand van Ne
derland, 1996) trok één alinea
de bijzondere aandacht van au
teur John Brosens. Die ene pas
sage was aanleiding voor een ei
gen boek: de jeugdroman
Koers pal noord, die morgen in
Vlissingen wordt gepresen
teerd.
De biograaf maakte melding
van 'een hachelijk avontuur'
dat De Ruyter als jonge ma
troos had beleefd. Het kaap
schip waarop hij voer werd ver
overd door de Spanjaarden.
Hijzelf raakte gewond aan zijn
arm, maar wist te ontsnappen
samen met twee andere matro
zen. „Zonder enige bezitting
moesten zij gedrieën over land,
via Frankrijk, naar De Neder
landen zien terug te keren",
schreef Prud'homme van Rei
ne, zonder er verder over uit te
weiden
„Daar zit een dijk van een ver
haal in", wist Brosens meteen.
Hij sloeg de vele andere biogra
fieën van De Ruyter erop na, in
clusief de allereerste: die van
Gerard Brandt uit 1687. De
conclusie was meteen duide
lijk. Alle biografen hadden vrij
wel klakkeloos overgenomen
wat Brandt al had geschreven,
in hun kennelijke ongeduld om
aan de beschrijving van de late
re heldendaden te beginnen.
Thrillers
Brosens komt uit Barendrecht,
rnaar is geboren en opgegroeid
in Vlissingen. Na een lange
loopbaan in het onderwijs
richtte hij zich volledig op het
schrijven, onder meer van thril
lers. Een jaar geleden ver
scheen zijn tweede misdaadro
man: Duijkers dossiers, die
gebeurd zou kunnen zijn. „Of
je er echt het etiket van De Ruy
ter op kunt plakken, is de
vraag. De historische context
klopt in elk geval. Maar ik
moest er ook drama in bren
gen. Als zo'n tocht zonder te
genslagen verloopt, is er niks
aan om het boek lezen."
Brosens heeft zich in eerste in
stantie gericht op kinderen van
groep acht, dus elf of twaalf
jaar oud. „Maar inmiddels is ge
bleken dat het verhaal ook
graag wordt gelezen door vol
wassenen. Blijkbaar is de toon
niet al te kinderlijk."
Thriller
Het boek was al in 2004 af,
maar de uitgever heeft er - om
begrijpelijke redenen - bewust
mee gewacht tot de vooravond
van het De Ruyter jaar. Brosens
is al volop met andere zaken be
zig. Deze maand verschijnt ook
een nieuwe thriller van hem:
Zioart fortuin, met deze keer
Rotterdam als decor. Hij werkt
al aan een volgende misdaadro
man.
Hij sluit niet uit nog eens een
soortgelijk boek als Koers pal
noord te maken. „Het is ontzet
tend veel werk geweest, maar
het is erg interessant om zo'n
historische figuur helemaal uit
te vogelen en te proberen het
traditionele beeld van zo ie
mand in een roman een beetje
te corrigeren. Dat zou ik nog
wel een keer willen doen."
John Brosens, 'Koers pal noord',
uitgeverij De Fontein, 14,95.
Het boek wordt morgenmiddag
om 14.00 uur gepresenteerd in
het Muzeeum in Vlissingen Het
eerste exemplaar wordt uitge
reikt aan F. de Ruyter de Wildt,
nazaat van de zeeheld en secreta
ris-penningmeester van de Stich
ting Luitenant-admiraal Michiel
Adriaanszoon de Ruyter.
Over de totstandkoming van het
boek is meer te lezen op de websi
te van de schrijver: ivww.johnbro-
sens.com.
MIDDELBURG - De deelne
mers aan de masterclass 'De
kunst van het interdisciplinair
theatermaken' geven zondag
middag om drie uur een openba
re presentatie in het Spiegelthea-
ter in Middelburg voor alle be
langstellenden.
De masterclass staat onder lei
ding van professioneel regisseur
Wim Meeuwissen. Het betreft
een initiatief van Het Getij,
Werkplaats Amateurkunsten
Zeeland in het kader van het
Wim Hofman Festival.
Samen met actrice Marije van
de Zande geeft Meeuwissen lei
ding aan de masterclass. Regis
seurs en spelers uit het Zeeuws
amateurtoneel werken dit week
end aan een presentatie waarin
proza, poëzie en beeldend thea
ter met elkaar worden verwe
ven. Dat alles gebeurt aan de
hand van de boeken, voorlees
verhalen, verzen en gedichten
van Wim Hofman.
Mieke De Groote (links) en Gonny Gaakeer. foto Lex de Meester
door Rolf Bosboom
SCHERPENISSE - De eerste rei
zende voorstelling van Theater
productiehuis Zeelandia, Een
Zeeuwse meid, gaat vrijdag 24
november in première in dorps
huis Holland Huis in Scherpenis
se.
Zeelandia is voortgekomen uit
het Zeeland Nazomerfestival.
De voornaamste reden daarvoor
was dat de wens om ook buiten
het festival te werken met pro
fessionele theatermakers in Zee
land. Het is de bedoeling twee
producties per jaar op te zetten,
met een Zeeuwse inslag. Deze
gaan reizen langs zalen in de he
le provincie.
Het eerste resultaat is de voor
stelling Een Zeeuwse meid, die
wordt geregisseerd door Marij
ke Beversluis en gespeeld door
Mieke De Groote en Gonny
Gaakeer. De tekst is in opdracht
van Zeelandia geschreven door
Nirav Christophe, die eerder be
trokken was bij de Nazomerfes
tival-producties Kabaal (2001)
en De oranje Kasuaris (2004).
Het verhaal speelt in het heden,
maar is geïnspireerd op de 53
brieven die de Thoolse dienstbo
de Pietje Willemse tussen 1861
en 1873 schreef aan haar vrien
din Maatje Weijler. In het stuk
ontmoeten twee vrouwen, Mar-
ga (Gonny Gaakeer) en Maatje
(Mieke De Groote) elkaar in een
leegstaande woning. De twee lij
ken in compleet verschillende
werelden te leven, maai' toch
ontstaat er een bijzondere band
tussen beide vrouwen.
In totaal wordt de voorstelling
25 keer opgevoerd. In Scherpe
nisse zijn behalve de première
op 24 november ook try-outs op
21 en 23 november.
Daarna is Een Zeeuwse meid
achtereenvolgens te zien in
dorpshuizen en theaters in Hein-
kenszand, Vlissingen, Baarland,
's-Heer Hendrikskinderen, Dom
burg, Westkapelle, Wemeldinge,
Rilland, Renesse, Kerkwerve,
Nieuwerkerk, Goes, Terneuzen,
Oostburg, Serooskerke (W),
Hulst, Sluis, Hansweert, Wis-
senkerke, Arnemuiden en Axel.
De laatste opvoering is zaterdag
27 januari in activiteitencen
trum Dauwendaele in Middel
burg.
Voor meer informatie over data,
locaties, aanvangstijden en
kaartverkoop zie: wiow.theater-
zeelandia.nl.
John Brosens: „Als zó'n tocht zonder tegenslagen verloopt, is er niks aan om het boek lezen."
foto Willem Mieras
zich afspeelt in Zeeland. In te
genstelling tot de De Ruy-
ter-biografen stortte Brosens
zich, jaren geleden inmiddels,
wél op het verhaal van de bar
re tocht die De Ruyter als ma
troos moest ondernemen. Hij
verrichtte intensief onderzoek
in Spanje, Frankrijk en Vlaan
deren. Al snel concludeerde hij
dat de gebeurtenissen zich in
het voorjaar van 1623 moesten
hebben afgespeeld. „Daarna
heb ik contact gezocht met het
scheepvaartmuseum in San Se
bastian. De bibliothecaresse
daar had uiteindelijk beet. In
de registers stond dat in april
1623 een Zeeuwse kaper was
geconfisqueerd. Dat was het
eerste spoor." Het opgebrachte
schip bleek De Honte te heten.
Brosens raadpleegde vele ar
chieven, liep delen van de rou
te die De Ruyter en zijn kompa
nen - waarschijnlijk - hebben
gevolgd en verdiepte zich in de
situatie in die gebieden aan het
begin van de zeventiende
eeuw. Wat werd er gegeten en
gedronken? Hoe zagen de we
gen er indertijd uit. Welke dor
pen en steden kwamen ze on
derweg tegen?
Het had een wetenschappelijk
boek kunnen opleveren. Bro
sens koos echter bewust voor
de vorm van een jeugdroman.
„Ik ben opgeleid om weten
schappelijk te schrijven. Nadat
ik afscheid had genomen van
het onderwijs, heb ik er juist
voor gekozen om me helemaal
te richten op fictie,"
Tegenslagen
Koers pal noord is een menge
ling van fantasie en werkelijk
heid geworden, met ook veel
Zeeuwse elementen. Het is
vooral een verhaal over hoe het
