Nostalgie in Raadkaartenboek
J
Hersenschimmen,
maar dan andersom
5,9
PZC
15 KOPSTUKKEN UIT DE NEDERLANDSE
LITERATUUR IN ÉÉN MEESTERLIJKE SERIE
bruna B
1
I
21
ctie
GENIET VAIM 15 KOPSTUKKEN
UIT DE NEDERLANDSE
LITERATUUR!
„V* u+
V
KORTINGSBON
595
PZC
vrijdag 3 november 2006
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113- 315660.
E-mail:Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: www.pzc.nl.
Er zijn zeer gulle lezers, die
gaarne al hun kennis delen met
zoveel mogelijk medemensen.
Zij in het bijzonder zijn heel ge
lukkig met het internet. Je kunt
in een brief kort uiteenzetten
wat je ergens van vindt en dan
aan het eind verwijzen naar je
website of weblog.
De methode is sterk aan te beve
len voor mensen die hun vakan
tiefoto's willen laten zien. 'Hoge
bergen en diepe dalen hebben
we gezien en de rest kun je bekij
ken op...' Zo voorkomt men het
einde van vriendschappen.
Schrappen
Een enkele keer verwijzen schrij
vers van ingezonden brieven
naar hun log of site. Die adres
sen worden door de lezersredac
teur geschrapt. Niet uit cha
grijn, maar om onheil te voorko
men.
Het probleem is naihelijk dat de
redactie van deze krant niet
over voldoende mankracht be
schikt om al die logs en sites
plus alle daaraan verbonden
links te controleren. Daardoor
wordt het mogelijk lezers onge
wild langs virtuele wegen te lei
den naar zondige krochten.
De argeloze lezer wil iets meer
weten over de Westerschei de
Container Terminal of de de aan
leg van Nieuwe Natuur en be
landt in een huis van lichte ze
den.
Daar wil de krant niet verant
woordelijk voor zijn.
door A.J. Snel
Wekelijks gooien ze een steen in de
vijver. Daarmee veroorzaken ze
in het water concentrische cirkels die
zich voortzetten tot aan de wal, daar
worden gekeerd en in een teruglopende
beweging worden omgezet. Actie en in
teractie.
Met die metafoor beschrijft Hans Lin-
denbergh uit Goes de activiteit die hij
elke week samen met PZC-redacteur Ri-
nus Antonisse ontwikkelt in de bijlage
Buitengebied. Lindenbergh, verwoed
verzamelaar van oude ansichten, en An
tonisse, op de redactie bekend als wan
delende Zeeuwse encyclopedie, zijn de
mannen achter De Raadkaart, een ru
briek die veel lezers steeds opnieuw in
beweging brengt. 'Interactiviteit' is een
modewoord in de wereld van de media.
Het moet er niet bij blijven dat de me
dia hun informatie de wereld insturen,
als het een beetje wil, moet de lezer
daarop kunnen reageren. Antonisse en
Lindenbergh kunnen worden gezien als
interactieve types avant la lettre. Ze
doen al vijf jaar lang het spel van vraag
en antwoord: de lezers van de Provincia
le Zeeuwse Courant krijgen een oude
prentbriefkaart onder ogen en zij mo
gen de vraag beantwoorden wat daar
op te zien is. Er vallen voor de deelne
mers prijsjes te winnen, maar daar gaat
het zeker niet in de eerste plaats om.
Het tevreden gevoel het bij het juiste
eind te hebben en, daar omheen, het ple
zier van het ophalen van herinneringen,
zijn op zich al voldoende beloning. En,
er worden contacten gelegd en onder
houden rond het fenomeen Raadkaart.
Er zijn in Zeeland kleine telefooncir
cuits, gevormd door mensen die overleg
hebben over de afbeelding op de prent
briefkaart en die samen verifiëren of
hun geheugen de waarheid vertelt.
Raadkaart
Vandaag wordt de neerslag gepresen
teerd van vijf jaar Raadkaart. Er is een
keuze gemaakt van 56 ansichtkaarten
en bijbehorende teksten, die zijn geba
seerd op informatie die lezers de
PZC-redactie stuurden. Die afbeeldin
gen en teksten zijn in een boekje bijeen
gebracht om een breed publiek nog eens
de gelegenheid te geven tot enig nostal
gisch tijdverdrijf.
Voor veel lezers, en zeker voor collectio
neur Lindenbergh, zijn de ansichten
veel meer dan een plaatje van een dorp,
Hans Lindenbergh; wekelijks een steen in de vijver.
gehucht, buurtschap of stad. In de af
beeldingen ligt het verleden besloten.
Lindenbergh: „De beelden wekken een
zekere melancholie. Naar mijn gevoel
meer dan een verzameling munten. Uit
de kaarten is iets te leren over cultuur
en historie, ze wekken het besef van de
veranderingen die plaatsvinden.
Hans Lindenbergh kocht 36 jaar gele
den zijn eerste kaart, met een foto van
het huis dat hij aan de Oostsingel zou
gaan bewonen. Het huis dateerde van
1895, de kaart van vijf jaar later. „Hoe
ontstaat zo'n verzameling? Je hebt zo'n
eerste ansichtkaart en je ziet er ook een
tje van je geboorteplaats. Langzaamaan
ga je verder en zo ben ik nu dan uitgeko
men op een verzameling van vele dui
zenden prentbriefkaarten waarvan er
heel veel Zeeuws zijn. Als je verzamelt,
kom je ook in den brede achter bepaal
de verbanden. De opkomst van de an
sichtkaart was in de periode van 1890
tot 1910. Kijk je verder, dan zie je hoe
er een terugval is in de tijd van 1920 tot
1930. De telefoon werd geleidelijk ge
meengoed en je kreeg het Kodakje. Dat
had tot gevolg dat mensen, als ze op va
kantie in een hotel waren aangekomen,
even naar huis belden om te zeggen dat
ze goed waren aangekomen. En ze leg
den de omgeving zelf fotografisch vast.
Zo nam de waag naar prentbriefkaar
ten af."
Kostbaar
De verzameling van Lindenbergh is
kostbaar. Afhankelijk van de gaafheid
van de kaart, de leeftijd, het aantal dat
nog in omloop is, de leesbaarheid van
de poststempel en de aanwezigheid van
een ongeschonden postzegel, kan de
prijs per stuk oplopen van 10 tot wel 25
of 30 euro.
De verzameling is vooral ook kostbaar
doordat heel veel mensen er, via de
foto Willem Mieras
krant, hun herinnering mee activeren,
zich weer verplaatsen in de dingen van
jaren her. Lindenbergh vindt dat wel
passen bij de manier waarop hij voor
zijn pensionering zijn vak uitoefende.
Hij was leraar lichamelijke opvoeding
en voelde zich het meest thuis bij de
Oostenrijkse school. Die was meer dan
de Duitse school gericht op spel, uitda
ging, provocatie. De uitdaging waar
voor de lezers de afgelopen vijf jaar wer
den gesteld, heeft ruim voldoende reac
ties opgeleverd voor een gaaf, nostal
gisch boek.
Zeeland in de vorige eeuw, de Raad
kaart uit Buitengebied. Foto's collectie
Hans Lindenbergh. Teksten Rinus Anto
nisse. Verse Hoeven uitgeverij, Raams-
donksveer. ISBN 90 75703 11 2. Prijs
18,50 euro. PZC-lezers kunnen elders in
de krant van vandaag een bon vinden
die recht geeft op 3 euro korting.
Ac
Nc
Ze
Né
De laatste weken heb ik in deze rubriek nogal eens aandacht be
steed aan de overgang van de Provinciale Zeeuwse Courant op ta-
bloidformaat. Op de krant zijn groepen redacteuren cursussen aai
het volgen om hun vaardigheid in beknopt schrijven te vergroten.
Zij ervaren daarbij dat een diepe wijsheid ligt besloten in de medt
deling: „Ik heb vandaag weinig tijd; ik moet nog een korte brief
schrijven."
Ik heb onlangs ook aan de lezers gevraagd hoe zij denken over de
toekomstige vorm van de rubriek Lezers Schrijven, die compactei
zal worden.
Er kwamen nogal wat reacties. Met als laatste een heel mooie. Vai
C. Wiersma uit Middelburg, die een proeve van bekwaamheid leve
de. Hij schreef twee brieven, een lange en een korte, en bleek in
staat in beide precies hetzelfde te zeggen. Ik geef ze, uiteraard mei
toestemming van de auteur, hier weer om meer mensen te laten gt
nieten van een prachtig staaltje vakmanschap.
Lang
Eerst de lange versie van de brief: „Ik heb er geen flauw idee van
wat voor soort mensen de pen grijpt om een ingezonden brief te
schrijven voor de rubriek 'Lezers Schrijven' in de PZC. Het stille
vermoeden bekruipt mij dat dat mensen zijn van allerlei slag, af
komstig uit bijna alle lagen van de Zeeuwse bevolking en allen in
een grote verscheidenheid aan opleidingsniveau. Dat al die categc.
rieën die we ook in de samenleving kennen zich met behulp van fc-
geschreven woord kunnen mengen in de discussie, kan volgens mi
niet hoog genoeg worden aangeslagen. Zo lang ik in Zeeland wooi
nu bijna zes jaar - lees ik in uw krant alle ingezonden brieven nas:
aanleiding van wat zich in het Zeeuwse afspeelt en dat moet zo bli
ven. Het mag mijns inziens niet zo zijn dat een verandering van fo
maat van de krant negatieve gevolgen heeft voor lezersdeelname
aan de meningsvorming omdat een krant op tabloidformaat mind:
ruimte zou hebben. Dat hoeft ook niet en ik zal u vertellen waaro;
In de PZC van vrijdag 20 oktober wordt aangekondigd dat de mee
werkers van deze krant zich vast kunnen voorbereiden op het aan
halen van de verbale broekriem: minder ruimte betekent minder
woorden. Het is mijn stellige overtuiging dat mensen die van degf
legenheid gebruik maken hun mening te geven, hun verontwaardi
ging te uiten of soms van hun instemming te getuigen dit ook moe
ten kunnen door wat spaarzamer met hun woorden om te gaan. Zr
als U zelf kunt lezen doe ik niet anders.
Ik hoop met het schrijven van deze bijdrage het bewijs geleverd te
hebben dat dit eigenlijk niet zo moeilijk is."
Kort
Dan de korte versie: „Het profiel van de deelnemers aan de rubriei
'Lezer's schrijven' is mij onbekend. Leeservaring leert mij dat dit
wel eens een heterogene groep zou kunnen zijn. In een democratie
moet iedereen in de gelegenheid zijn deel te nemen aan het debat
Dat lijkt dus gegarandeerd. Een krant op tabloidformaat staat di-
participatie geenszins in de weg als de redactie bereid is aan haai
lezers dezelfde eisen te stellen als aan haar medewerkers: zuinige
met woorden en minstens even duidelijk zijn. Of zelfs duidelijker.
Dat kan."
De
is
He
ge
co
Ai
1-!
SC
re
Citaat
Het pad der deugd is mij te smal.
Adriaan Roland Holst.!j
Onder de naam
'Kopstukken'
presenteert de PZC
een nieuwe,
15-delige serie
uitgaven van
literaire boeken.
Vandaag deel 3: de
roman Eclips van
J. Bernlef (1993)
J. Bernlef
foto GPD/Phil Nijhuis
door Henk Aalbers
Hersenschimmen (1984) is
zonder twijfel de bekendste
roman van J. Bernlef (1937).
Van de boeiende bestseller
over een dementerende man
gingen in Nederland inmid
dels meer dan een half mil
joen exemplaren over de
toonbank.
Blijkbaar vindt de auteur
het menselijk geheugen een
interessant fenomeen, want
in zijn roman Eclips, die ne
gen jaar na Hersenschimmen
verscheen, waagde Bernlef
zich opnieuw aan een ver
haal over een man die wor
stelt met geheugenproble
men.
In Eclips gaat het in tegen
stelling tot Hersenschimmen
niet over het langzaam kwijt
raken van het geheugen,
maar juist om het hervinden
van het verdwenen geheu
gen. Dankzij het ik-perspec-
tief en de daarmee gepaard
gaande innerlijke monoloog,
die Bernlef ook in Hersen
schimmen hanteerde, krijgt
de lezer de gelegenheid zich
te verplaatsen in de gedachte
wereld van een uiterst kwets
bare hoofdfiguur.
In dit geval is dat Kees Zo
mer, die aan het begin van
de roman geen idee heeft
wie, wat en waar hij is. Zijn
auto is te water geraakt, hij
is juist ternauwernood ont
snapt aan de verdrinkings
dood en gaat op zoek naar...
Ja, naar wat?
Zoekgeraakte taal
Het is een zoektocht van de
hoofdpersoon naar wie hij is
en naar de wereld waaruit
hij afkomstig is. Het hervin
den van de zoekgeraakte taal
is eveneens een belangrijk
motief in deze roman van
Bernlef.
Als gevolg van het (beperken
de) ik-perspectief weet de le
zer aanvankelijk evenmin
wie, wat en waar die ik-fi-
guur is. Langzaam maar ze
ker komen ik-figuur en lezer
erachter hoe de wereld van
de ik-figuur er uitziet.
Het leesproces is zo bezien
vergelijkbaar met het maken
van een legpuzzel: geleide
lijk aan vormen de puzzel
stukjes het beeld. Het romme
lige, onherbergzame land
schap waarin een groot deel
van de zoektocht van Kees
Zomer zich afspeelt, is een
zeer toepasselijk decor.
'Eclips'van J. Bernlef is van
af morgen verkrijgbaar bij de
boekhandel en Free Record
Shop. Lezers van de PZC
krijgen korting op vertoon
van de bon uit de krant.
KORTINGSBON
SLECHTS
O m
J»
De boekenredactie van de PZC
selecteerde voor u 15 kopstukken
uit de Nederlandse literatuur.
Meesterlijke boeken van schrijvers
die nationaal en internationaal
hun sporen meer dan verdiend
hebben. Kortom, de Kopstukken Collectie mag niet in uw
boekenkast ontbreken! Daarom is er exclusief voor
abonnees een éénmalige korting van 3,00 per
titel (normale prijs 8,95). Vanaf 21 oktober
verschijnt er gedurende 15 weken elke week een nieuw
Kopstuk. U kunt de boeken los kopen bij Bruna, Free
Record Shop, The Read Shop of één van de deelnemen
de boekhandels met de bon in deze advertentie. Kijk
voor online bestellingen of een distributiepunt bij u in de
buurt op www.15kopstukken.nl.
Verkrijgbaar bij:
en alle deelnemende boekhandels
KOPSTUKKEN TITELS:
1.
Hella S. Haasse
Heren van de thee
21 oktober
2.
Joost Zwagerman
Gimmick!
28 oktober
3.
J. Bernlef
Eclips
4 november
4.
Maarten T Hart
Een vlucht regenwulpen
11 november
5.
Geerten Meijsing
Veranderlijk en wisselvallig
18 november
6.
Mensje van Keulen
Van lieverlede
25 november
7.
Amon Grunberg
Fantoompijn
2 december
8.
Harry Mulisch
De aanslag
9 december
9.
Doeschka Meijsing
Robinson
16 december
10.
Robert Anker
Een soort Engeland
23 december
11.
Jeroen Brouwers
Bezonken rood
30 december
12.
Jan Wolkers
Brandende liefde
6 januari
13.
Cees Nooteboom
Rituelen
13 januari
14. Hugo Claus
De Metsiers
20 januari
15.
Willem Elsschot
Lijmen Het Been
27 januari
Winkelprijs 8,95
Actieprijs voor abonnees
slechts POE per deel
Postcode-
Teletoon.
lic-t alfabel van Zcelan
ie]
C3
ga
He
rei
he
tu
tu
Ee
fo]
he
Zo
ga
far
lie
be
