Vrije
markt vergt andere aanpak
Klant laat geld rollen in super
Gerookte vis wordt geheim gehouden
Werkenden zitten
Winder in over
mogelijk ontslag
Geldzaken op de
middelbare school
KreaDoebeiirs begonnen
Rivaal TomTom boert goed
Burger King ziet omzet stijgen
Discriminatie is nihil bij sollicitatie
Toename aantal banen Flevoland
Accountants vragen vergunning
ïelta bepaalt om het kwartier of ze de Sloecentrale aan of uit zet
profijt
donderdag 2 november 2006 23
KANSAS CITY - De grootste concurrent van TomTom,
het Amerikaanse Garmin, heeft in het derde kwartaal
meer omgezet. Het bedrijf verkocht voor 408 miljoen dol
lar (320 miljoen euro) aan producten, 62 procent meer
dan in dezelfde periode vorig jaar. Per aandeel bedroeg
de winst 0,56 dollar tegen 0,47 dollar een jaar eerder.
Garmin maakt draagbare navigatiesystemen en instru
menten voor onder andere schepen en vliegtuigen. Het be
drijf ligt met TomTom in de clinch. De Nederlanders ei
sen dat de Amerikaanse rivaal voor Kerstmis twee autona
vigatiesystemen uit de schappen haalt omdat die te veel
zouden lijken op modellen van TomTom. ANP
MIAMI - De Amerikaanse hamburgerketen Burger King
heeft een goed kwartaal achter de rug. In vergelijking
met dezelfde periode vorig jaar steeg de winst in het eer
ste kwartaal van het gebroken boekjaar met 82 procent
naar 40 miljoen dollar (31 miljoen euro).
De omzet van Burger King, nummer twee van de wereld
na McDonald's, steeg met 7 procent naar 546 miljoen dol
lar. ANP
DEN HAAG - Werkgevers discrimineren amper op naam
of etnische afkomst bij het beoordelen van sollicitatiebrie
ven. Dat concludeert de Stichting Economisch Onderzoek
(SEO) uit een enquête onder 1025 functionarissen, verant
woordelijk voor personeelsselectie en werving.
Minister Wijn (Economische Zaken) reageerde verheugd.
„Het is vooral een hart onder de riem van allochtone jon
geren die op zoek zijn naar een baan", aldus de minister.
Volgens SEO zijn opleidingsniveau en ervaring doorslag
gevend. Werkgevers moesten kiezen uit zestien sollicita
tiebrieven van fictieve kandidaten met verschillende pro
fielen. Vrijwel altijd werden de kandidaten met de meeste
ervaring en de beste opleiding eruit gepikt, óók als zij een
Marokkaanse of Turkse achternaam hadden. GPD
DEN HAAG - Met een toename van 7600 banen in een
jaar tijd is de werkgelegenheid in Flevoland explosief ge
groeid naar meer dan 150.000 banen. Dat betekent een
toename van 5 procent, terwijl de afgelopen jaren een
groei van slechts 1 procent werd bereikt.
Het Centraal Plan Bureau verwacht dit jaar een banen
groei voor heel Nederland van 1,5 procent. GPD
AMSTERDAM - Ruim zevenhonderd accountantsorgani
saties hebben bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM)
een vergunning aangevraagd voor het uitoefenen van hun
vak. Ze hebben die nodig door de nieuwe Wet toezicht ac
countantsorganisaties (Wta), liet de AFM gisteren weten.
Het is nog niet zeker of alle boekhouders een vergunning
krijgen. Om dat te bepalen, verricht AFM tot 1 oktober
volgend jaar onderzoek bij de aanvragers.
Onder de Wta wordt de controle op accountants ver
scherpt. De aanleiding daarvoor zijn de boekhoudschan
dalen uit het recente verleden. ANP
LdJ
dijpr Jeffrey Kutterink
ebj
zaïDDELBURG - Energiebe-
tie-ijf Delta bepaalt straks elke
eeriig om het kwartier of de Sloe-
eeüntrale aan- of uitgezet moet
orden,
ciani
be-e nieuwe elektriciteitsfabriek
ioe->mt in Vlissingen-Oost, tussen
ge-sforproducent Thermphos en
sctjemisch bedrijf Arkema. De
'neutrale zal worden gestookt
asiset gas en krijgt een capaciteit
•ra-in ruim 850 megawatt. Dat is
dflgeveer gelijk aan de stroombe-
uisfêfte van dik twee miljoen
vaniishoudens.
iee-jr vergelijking: de nabijgele-
'er-fi kerncentrale en kolencentra-
usehebben een vermogen van on-
iveer 450 megawatt.
_J)or de liberalisering van de
ektriciteitsmarkt werden cen-
ales standaard zo ontworpen
n»t ze 24 uur per dag stroom le-
jrden. Maar de huidige vrije
arkt leidt ertoe dat zowel de
ijs van stroom als van gas (de
:andstof voor de Sloecentrale)
ordt bepaald door vraag en
mbod. Is er weinig vraag naar
deiroom, dan daalt de prijs. De
ïceisprijs volgt zijn eigen ritme.
95ë verhouding tussen de kosten
anoor de brandstof om de centra-
an- te laten draaien en de op-
helfengst van de stroom kan daar-
ar-por sterk verschillen.
M,lendabel
Gat verschil bepaalt of de cen-
hetale rendabel kan worden inge-
leü't", zegt directeur P. Boerma
lerjin Delta. Het kan dus zijn dat
ïuè centrale overdag, als er veel
'ol-;aag is naar elektriciteit, winst-
he|vend kan draaien. Maar bij-
ke-porbeeld 's nachts, als er min-
dièr vraag is, de kosten voor de
reifandstof hoger zijn dan de op-
reifengsten van de verkoop van
.ektriciteit. Daarom is het be-
on-:ngrijk dat we de Sloecentrale
in-exibel kunnen inzetten. We
ek-ioeten hem dus regelmatig
3(an- en uit kunnen zetten."
dalat vergt nogal veel van de tech-
seiiek, zegt Boerma. „De centrale
helioet simpel gezegd zwaarder
iurorden uitgevoerd.
at betekent dat de Sloecentra-
le duurder wordt. „Hoeveel we
ten we nog niet precies.
Dat wil niet zeggen dat Delta
geen inschatting kan maken.
Aanvankelijk zou de Sloecentra
le circa 500 miljoen euro kosten.
Delta gaat er nu vanuit dat de
centrale een investering vergt
van maximaal 600 miljoen euro.
„Hoeveel het werkelijk wordt,
hangt af van de technische uit
werking."
Delta trekt het project samen
met Electricité de France
(EDF). In dat bedrijf heeft Delta
een partner gevonden die zowel
in de bouw van de centrale als
in de afname van elektriciteit
participeert. Beide nemen ieder
de helft van de kosten voor hun
rekening.
Aanvankelijk zou Delta uit ei
gen portemonnee 60 miljoen eu
ro op tafel leggen en de rest le
nen bij de bank. EDF zou pre
cies hetzelfde doen.
Boerma: „Maar EDF wil de cen
trale niet op die manier financie
ren. Een en ander heeft tot ge
volg dat de twee bedrijven elk
300 miljoen euro uit eigen zak
moeten investeren."
Toestemming
Daarvoor moet Delta toestem
ming vragen aan de aandeelhou
ders, hetgeen ze vandaag in een
uitgebreide notitie ook doet. De
gemeenten en provincie beslis
sen in de aandeelhoudersverga
dering op 11 december of ze er
mee akkoord gaan.
Tegelijkertijd vraagt Delta toe
stemming om in het geval dat
EDF zich terugtrekt de centrale
volledig zelf te kunnen financie
ren.
„De kans dat dat gebeurt is heel
klein", schat Boerma in. „Maar
dat dachten we bij de eerste
partner waarmee we de centrale
aanvankelijk zouden bouwen
ook. Het is en blijft een risico.
We willen niet in de problemen
komen als het project is aanbe
steed. Is de bouw eenmaal be
gonnen, dan kunnen we het ons
niet permitteren te stoppen. Stel
dat EDF zich terugtrekt - er is
een aantal contracten nog niet
getekend - dan financieren we
de bouw voorlopig alleen en ont
staat er geen vertraging. Het zoe
ken van een nieuwe partner
kost namelijk al snel een jaar.
Om de centrale op zo'n moment
te kunnen financieren moeten
we de mogelijkheid hebben om
maximaal 600 miljoen euro in
het project te kunnen stoppen."
Voor de zomer zijn eerder uitge
kozen leveranciers door Delta
uitgenodigd om een offerte uit
te brengen. De verschillende
aanbiedingen zijn binnen. Delta
en EDF onderhandelen nu met
leveranciers, waarna ze eind dit
jaar vaststellen wie de centrale
mag bouwen. Het werk begint
in 2007; twee jaar later is de cen
trale operationeel. Gedurende
de bouw levert het project naar
schatting ruim 700 arbeidsplaat
sen op. Wanneer de centrale
draait, zijn dagelijks zo'n 35
mensen werkzaam.
De klant geeft veel uit in de supers, waar de prijzen intussen beginnen te stijgen na het wegebben van de prijzenslag, foto Olof Kraak/ANP
door Dylan de Gruijl
DEN HAAG - Consumenten blij
ven dit jaar meer besteden in su
permarkten. Het bedrag op de
gemiddelde kassabon steeg in
oktober naar 20,17 euro. Dat is
4,5 procent meer dan dezelfde
maand vorig jaar.
Dat_. meldt onderzoeksbureau
Gfk. Consumenten gaven vooral
meer geld uit aan verse
kant-en-klaarmaaltijden en
voorgesneden groenten. „Men
sen kiezen steeds meer voor ge
mak en gezond eten", aldus
Gfk-directeur Joop Holla. Daar
naast blijft de verkoop van ver
se vis stijgen.
Volgens Gfk stijgt ook het alge
mene prijspeil in supermarkten
weer. Zo kost een literfles cola
nu weer ongeveer 1,25 euro, ter
wijl die op het hoogtepunt van
de supermarktoorlog nog voor
85 eurocent in de schappen
stond. Holla: „De heb het gevoel
dat minder producten onder
kostprijs worden verkocht."
Omzet
Ook de supermarktomzet steeg
vorige maand door naar 2,06
miljard euro. Grootgrutters ver
dienden daarmee 4 procent
meer dan in oktober 2005. Hol
la: „De kerstweek wordt onge
twijfeld ook een heel goede tijd
voor supermarkten, ook omdat
veel winkels zondag open zijn."
Gfk verwacht dat de omzet over
2006 uitkomt op 27,1 miljard eu
ro. Dat is meer dan de voorgaan
de drie jaar. In 2003 lag de om
zet nog 1,1 miljard euro lager.
Bovendien voorspelt Gfk dat
ook 2007 een goed jaar wordt
voor de supermarkten. Volgens
het onderzoeksbureau groeit de
jaaromzet dan met 2,7 procent
naar 27,8 miljard euro. GPD
door Brenda van Dam
Heeft u ook een brugklas
ser in huis? Dan zult u
de eerste schoolperiode ge
merkt hebben dat er thuis
heel wat meer over geld en
materiële zaken gediscussi
eerd wordt dan toen uw kind
op de basisschool zat. Het
zakgeld moet met sprongen
omhoog, het mobieltje moet
over de juiste technische snuf
jes beschikken en oh wee als
het ondergoed niet kleurt bij
de rest van de outfit!
De hoogste tijd dus voor een
goed gesprek over geld. Daar
in mag de volgende waarschu
wing niet ontbreken: leen
nooit je pinpas uit, ook niet
als je daar flink voor betaald
krtjgt!
Zakgeld, kleedgeld, reisgeld,
geld om op school iets-te ko
pen in de kantine.Geld van
de ouders is een belangrijke
inkomensbron voor scholie
ren. Scholieren van 12 tot 14
jaar krijgen tussen de 2,50 eu
ro en 6 euro zakgeld per
week; 15- en 16-jarigen krij
gen tussen de 3,25 euro en 7
euro per week. Oudere scho
lieren krijgen tussen 4,50 en
9 euro per week. Zo blijkt uit
het Nationaal Scholierenon-
derzoek van het Nibud.
Ruim de helft van de scholie
ren krijgt overigens per
maand een bedrag in handen
of op de rekening gestort.
Vanaf een jaar of 13 komt
kleedgeld in beeld; een goede
manier om met grotere bedra
gen om te leren gaan. Voor
een complete garderobe inclu
sief jassen en schoenen is, al
dus het Nibud, ten minste 50
euro per maand nodig. Of dat
meteen ook al het maandelijk
se kleedgeldbedrag moet
zijn, is de vraag. Wellicht is
het handiger om rustig te be
ginnen en eerst bijvoorbeeld
alleen de bovenkleding zelf
aan te schaffen.
Welk bedrag je als ouder ook
geeft, het is uiteraard nooit
genoeg. Er is altijd wel ie
mand die méér krijgt. Daar
hoef je als ouder niet wakker
van te liggen. Belangrijker is
dat je samen afspreekt wat er
van het geld gedaan moet
worden. Spreek ook af wat
vaste uitgaven zijn (uitgaven
die moeten) en wat vrije uit
gaven zijn (uitgaven- die mo
gen).
Hoe ouder het kind, des te
meer het zelf kan betalen.
Daarbij is het belangrijk om
altijd een vast bedrag te ge
ven en ook af te spreken hoe
lang je kind daarmee moet
doen: een week, een maand
of een kwartaal.
Veel scholieren hebben een
eigen bankrekening waarop
zij geld van de ouders of van
een bijbaantje ontvangen. Bij
die rekening hoort vaak ook
een pinpas. „Die pinpas is al
leen voor jou. Geef hem dus
nooit af en bewaar je code
nooit bij je pas. Die bood
schap geldt voor iedereen,
maar ook voor jongeren", ver
telt Michel Noordermeer,
woordvoerder van de Neder
landse Vereniging van Ban
ken.
Scholieren worden namelijk
wel eens het slachtoffer van
een speciale vorm van pinpas-
fraude. Op het schoolplein of
tijdens het uitgaan wordt een
scholier benaderd door ie
mand die vraagt of hij de pin
pas met code mag lenen.
Daar staat dan een beloning
van een paar honderd of een
paar duizend euro tegenover.
Verleidelijk, maar ga er nooit
op in! Want het gaat zonder
twijfel om een crimineel die
de rekening van de scholier
wil gebruiken om er geld op
te storten om dat vervolgens
met de pinpas weer op te ne
men. De crimineel doet zo
goede zaken zonder dat de po
litie hem op het spoor komt.
Maar de scholier is goed de
klos. Die moet het verdwenen
geld terugbetalen aan de
bank en komt ook voor de
rechter. Omdat hij heeft 'mee
gewerkt' aan bankfraude
wordt het heel moeilijk om
later nog een bankrekening
te openen, een lening af te
sluiten of een hypotheek te
krijgen. „Gelukkig gaat het
om incidenten", vertelt Noor
dermeer. „Maar als het voor
komt, zie je dat het wel meer
dere keren op dezelfde school
gebeurt." GPD
Tips en bedragen om te verge
lijken: ioww.nibudjong.nl
Brochure GeldWijzer Scholie
ren: www.nibud.nl
ren
'al' T]
teoor Steef Arts
>or-j
jrsEN HAAG - Nederlanders
^aJjn in de afgelopen twaalf
de|iaanden duidelijk minder bang
janïworden voor ontslag. Vooral
deij de overheid en in de non-pro-
t sector voelen werkenden zich
)ro;kerder over hun baan. Dat
gelijkt uit een onderzoek van
jnandstad dat de uitzendorgani-
ge.itie gisteren heeft gepubli-
lagierd.
°']it de Randstad WerkMonitor
i(jrejm oktober, waarbij 996 wer
kenden zijn ondervraagd, blijkt
nli.Dk dat vooral jongeren minder
loran in voorgaande perioden in
ktten over een mogelijk ontslag.
amenhangend met de geringe-
frgj angst voor ontslag is de Rand-
g grad Mobiliteits Index sinds de
/a'nïmer verder gedaald, van 108
rs.i juni tot 99 in oktober. De in-
kifex geeft het verwachte switch-
^pdrag aan. Ook hebben werken-
'eejen veel vertrouwen in het vin
exen van een baan elders,
aorlt het onderzoek blijkt verder
idsat één op de negen werkne-
iers in het afgelopen halfjaar
.jn of haar baan heeft ingeruild
Dor een nieuwe, de helft van
het aantal mensen dat een over
stap had aangekondigd. Vooral
jongere werknemers in de dienst
verlening hebben een andere
baan gezocht en gevonden.
Randstad constateert een duide
lijk verband tussen de oplei
dingskansen van werknemers
en hun tevredenheid. Degenen
die een andere baan gingen zoe
ken, waren vaak ontevreden
over het opleidingsbeleid van de
werkgever.
Twee op de vijf werkenden
heeft in de afgelopen zes maan
den een opleiding, training of
cursus gevolgd via het werk. Bij
de overheid en in de dienstverle
ning volgen werknemers vaker
een opleiding dan in de produc
tie en de handel.
Vergoed
Opvallend is dat werkgevers
zelf behoorlijk veel tijd en geld
investeren in het verzorgen van
opleidingen, trainingen en cur
sussen. Tweederde van de laatst
gevolgde opleidingen vond voor
namelijk of geheel in de tijd van
de werkgever plaats. Daarnaast
vergoedde de werkgever negen
van de tien keer volledig de op
leiding. GPD/Novum
erv
ak-
ide
iet
tef-ïet heeft iets van ham, zegt een cu-
deLXlinaire kenner aan tafel. Hij eet
raag goede ham. Zo goed als puike
am vindt hij deze vis. Een verrassing:
b®|rookte meerval. Bijna nergens in Ne
derland te koop en dat is wonderlijk,
i/ant Nederland heeft 30 meervalkwe-
gsipijen.
Iriet Brabant, in Someren, staat een grote
raamkamer van jonge meervallen. Ze
nel!orden aan bijna alle kwekerijen gele
erd en geëxporteerd. De kennis over
14pze vorm van aquacultuur is juist in
toiederland groot. Maar het zijn de Duit-
&P'.rs die er met onze meervallen van
door gaan.
'an!
dei t
^ri|en brief van Alwin Mey, vierde van
>enm generatie van ambachtelijke visro-
ari-ers aan de Zuiderzee:
Geachte heer, wij zijn een palingroke-
'dej in Monnickendam. Zoals u weet
Igjopt de palingstand achteruit. We zoe-
^en alternatieven voor onze rokerij en
oppen veel energie in meerval. Een
h i
UTRECHT - In de Jaarbeurs in Utrecht ging gisteren de KreaDoebeurs van start. Daar is van alles te krijgen op het gebied van hobby's. De
beurs loopt nog tot en met zondag. foto Phil Nijnhuis/GPD
vis die in ruime mate beschikbaar is bij
Nederlandse kwekers. Geen import en
dure transportkosten en we kunnen
kraakverse vis op de dag van aankoop
roken. Meerval is een smakelijk pro
duct. De consument hoeft er niets aan
te doen, de filets zijn geheel graatvrij.
Toch is het in Nederland moeilijk te
verkopen."
Hoe kan dat nou? Heel simpel. Consu
menten kunnen nergens meerval ko
pen, dus kennen ze de vis niet, dus vra
gen ze er niet om en omdat ze er niet
om vragen denken visboer en super-
marktvisinkoper er niet over om er aan
te beginnen. Zo komt het dat een bij
zondere lekkernij van zo dicht bij huis
onze neus voorbij gaat naar de Duit
sers.
Omdat gerookte meerval op ham lijkt?
Dat kan het niet zijn. Duitsers kopen
de vis ook vers, om thuis te bakken.
Het is bij een vis moeilijk te zeggen hoe
hij smaakt. Er zijn geen woorden voor.
Voor de smaak van varkenslapjes trou-
Gerookte meerval, te lekker voor woor
den. foto Wouter Klootwijk/GPD
wens ook niet. Je zou uit taalarmoede
ook kunnen zeggen dat een meerval
niet naar vis smaakt. Veel mensen die
niet dol op haring zijn eten bij voor
keur vis die niet naar vis smaakt. Pa
ling bijvoorbeeld.
Meerval is een zoetwatervis met een
bek om bang van te worden. Er zijn
meer dan tweeduizend soorten bekend.
In Wageningen begon zo'n twintig jaar
geleden een zoektocht naar een soort
die zich makkelijk laat kweken in een
gesloten systeem. Dus niet als bij 'ge
kweekte' paling, die eigenlijk vetgemes
te wilde paling is.
Ouderdieren leveren, net als bij land
bouwhuisdieren op pootjes, zelf het
broed. Een vrouwtjesmeerval kan per
cyclus tot wel tweehonderdvijftigdui
zend eitjes produceren.
Wageningen vond een soort die snel
groeit, goed tegen ziekten bestand is en
niet schrikachtig. Stress heeft bij vis
sen, net als in de veeteelt boven water,
slechte invloed op productie en kwali
teit. Aardig doen tegen de beesten
brengt dus meer op.
Het was Wageningen te doen om een
vis met een systeem van aquacultuur
aan te bieden aan arme warme landen
waar goedkoop maar goed eiwit
schaars is.
Maar viskwekers in Nederland profi
teerden van de Wageningse kennis. Een
aantal viskwekers heeft de systemen
verfijnd - geen vuiltje komt er in het mi
lieu terecht.
Ze zijn er inmiddels zo goed in dat Ne
derland niet alleen exportland is van
meerval maar ook van de technologie.
Een buitenland dat aan de aquacultuur
wil hoeft maar naar Someren te bellen
en volgend jaar kerst kunnen ze ginder
hun eigen meervallen bakken.
Goedzakken zijn het, de meervallen die
in Nederland gehouden worden. Boven
dien groeien ze snel. Het zijn omnivo
ren. De helft van hun voer is plantaar
dig, de helft bestaat uit vismeel en vis-
olie. Maar vissig worden ze er niet van.
De smaak van meerval is 'verfijnd'.
Voor wat het waard is. Maar gerookt is
hij te lekker voor alle woorden. Vraag
er om bij visboer of kruidenier en hou
vol. We zullen ze leren.
Wouter Klootwijk
