De herinneringen blijven
bezoektijden Jan Zandee schrijft boek over zijn tijd als dwangarbeider
agenda
PZC
lezers schrijven
kerkdiensten
zaterdag 21 oktober 2006
'16
Zeeland
Ziekenhuis Walcheren
Koudekerkseweg 88,
4382 EE Vlissingen
tel. (0118)425000
Bezoek: dag. 15.00-20.00 uur
Kinderafd. ouders gehele dag,
overig bezoek 14.00-19.00 uur.
afd, Psychiatrie dag. 19.00-20.00 uur
en woe, za en zo 14.00-16.30 uur.
afd. IC/CCU en Stroke Unit CVA dag.
15.00 -16.00 en 19.00-20.00 uur.
Oosterscheldeziekenhuis
's Gravenpolderseweg 114,
4462 RA Goes, tel. (0113) 234000
Afd. M,S,T en Hartbewaking:
13.00-13.45 en 18.30-19.45 uur;
Afd. A/B :14.30-19.30 uur;
Afd. E: 14.00-20.00 uur;
Afd. F: 14.00-20.00 uur;
Afd. H: 11.00-11.30,14.00-14.30 en
19.00-19.30 uur; Afd. L: 14.00-15.00
en 18.30-20.00 uur.
Lindenhof revalidatie
's Gravenpolderseweg 114,
4462 RA Goes, tel. (0113) 236236
ma t/m vrij: 14.00-21.00 uur
zaten zon; 12.00-21.00 uur
Emergis
Oostmolenweg 101
4481 PM Kloetinge,
tel. (0113) 267000
woe, zat en zon: 14.00-21.00 uur
ma, di, do en vrij: 18.30-21.00 uur
Zeeuws-Vlaanderen
Locatie de Honte
Wielingenlaan 2
4535 PATerneuzen,
tel.(0115)688000
Afd. A1, A2, BI, B2, C1 dag.
14.30-16.00 en 18.30-20.00 uur.
Obstetrie en Gynaecologie van
14.30-15.15 en 19.00-20.00 uur; afd.
Psychiatrie ma, di, do en vrij
18.00-20,OOuur, woe, weekeinde,
feestdagen 14.00-16.30 uur en
18.00-20.00 uur; afd. IC/CCU
dag. 14.30-15.15 en 19.00-20.00 uur.
Kinderafd. 14.00-19.00 uur
Locatie Antonius
Pastoor van Genklaan 6
4501 AJ Oostburg, tel. (0117) 459000
afd.2:14.30-16.00 /18.30-20.00 uur;
afd.4: 09.00-21.00 uur.
Goeree-Overflakkee
Ziekenhuis Dirksland
Stationsweg 22
3247 BW Dirksland,
tel.(0187)607300
dag. 16.00-17.00 en 17.45-19.30 u
zo idem tot 20.00 uur
Bergen op Zoom
Ziekenhuis Lievensberg
Boerhaaveplein 1
4624 VT Bergen op Zoom,
tel. (0164)278000
dag. 14.30-15.15 en 18.30-20.00 uur
za en zo 14,30-16.00 en 18.30-20.00
uur.
GGZ Westelijk Woord-Brabant
Hoofdlaan 8
4661 AA Halsteren,
tel. (0164)289100
woensdag, zaterdag en zondag
13.00-17.00 uur
Rotterdam
Erasmus IV1C (Dijkzigt)
Parkeren: Dr Molewaterplein 40
3015 GD Rotterdam,
Hoofdingang: 's-Gravendijkwal 230
tel. (010) 4639222 (voor inlichtingen
bezoektijden van alle afdelingen)
Erasmus MC Sophia
Dr. Molewaterplein 60
3015 GJ Rotterdam,
tel. (010) 4636363
Bezoektijden ouders: 07.00-12.00 uur
Bezoektijden iedereen: 14.00-20.00
uur; Afd. Verloskunde; dag.
11.00-12.00 en 18.00-20.00 uur
Voor partner/echtgenoot:
09.00-12.00 en 15.00-21.00 uur.
Erasmus MC Daniël den Hoed
Groene Hillédïjk 301
3075 EA Rotterdam,
tel. (010)4391911
dag. 16.00-20.00 uur.
België
Algemeen Ziekenhuis Sint Jan
Brugge
Ruddershovelaan 10
tel. (0032)50 452111
dag. 14,00-20,00 uur (muv IC en hart
bewaking)
Algemeen Ziekenhuis Sint Lucas
Brugge
Sint Lucaslaan 29
tel. (0032) 50 369111
dag. 14.00-20.00 uur (muv IC en hart
bewaking)
Universitair Ziekenhuis Gent
De Pintelaan 185
tel.(0032)9 2402111
dag. 14.30-20.00 uur
Universitair Ziekenhuis Antwerpen
Wilrijkstraat 10
2650 Edegem
tel. (0032)3 8213000
Alg. bezoekuren: werkdagen
16.00-20.00 uur, weekeinde en feest
dagen 14.00-20.00 uur
Afd. B1 (cardiologie) dag.16.00-17.30
en 18.30-20.00 uur. Afd. IC dag.
14.00-14,30 en 19.00-19.30 uur,
De Provinciale Zeeuwse Courant
-waarin opgenomen de Middelburg-
sche, Vlissingsche,Goesche en Bres-
kensche Courant, Vrije Stemmen en
de Zierikzeesche Nieuwsbode - is
een onafhankelijk dagblad, dat zich
niet bindt aan levensbeschouwelijke
en politieke opvattingen, stromin
gen of partijen.
BRONVERMELDING
De redactie van de Provinciale
Zeeuwse Courant maakt-
naast de eigen nieuwsgaring
gebruik van de volgende bron
nen:
Geassocieerde Pers Diensten
(GPD), Algemeen Nederlands
Persbureau (AI\JP), Bridge,
Deutsche Presse Agentur DPA,
Agence France Presse (AFP), Reu
ters (RTR), Belga en European
Press-Photo Agency (EPA).
door Rinus Antonisse
GOES - Wat hem is overkomen
verdwijnt nooit meer uit zijn
herinneringen. Vooral 's nachts
denkt hij eraan terug. Jan Zan
dee (82) uit Goes verrichtte in
de Tweede Wereldoorlog twee
jaar dwangarbeid bij Daim
ler-Benz in Stuttgart. „We heb
ben ook wel gelachen hoor",
zegt hij. Maar angst, honger,
chaos en de vernedering als
slaaf behandeld te worden, over
heersten destijds.
Na terugkeer in Zeeland ook te
leurstelling, vooral over de wij
ze waarop hij 'verwelkomd'
werd. Veel Nederlanders, meest
al zelf schadevrij uit de oorlog
gekomen, behandelden de
dwangarbeiders als waren ze
collaborateurs, die de Duitse
overheersers van dienst waren
geweest door voor hun oorlogsin
dustrie te werken. Het doet hem
nog altijd pijn, want het was
wél een gedwongen tewerkstel-
üng.
Zandee heeft over zijn oorlogs
belevenissen een boek geschre
ven, uitgegeven in eigen beheer.
Een simpele titel: 504. Die ver
wijst naar de afdeling waar hij
bij Daimler-Benz aan de slag
moest. „De bedoeling was het
op papier te zetten voor de kin
deren en kleinkinderen. Dan ga
je aan het schrijven en dan
wordt het gewoon een boek. Het
is nog een heel onderzoek in de
archieven geworden en ik ben er
ook voor naar Duitsland ge
weest."
Voor de dan nog net zeventienja
rige Jan Zandee begint het ver
haal met een uit de hand gelo
pen kwajongensstreek (met een
serieuze achtergrond: de Duit
sers en de NSB'ers die met ze
heulden een hak zetten).
Op 30 augustus 1942, één dag
voor de Verjaardag van konin
gin Wilhelmina, plaatsen hij en
twee kameraden in hun woon
plaats Biezelinge oranje gouds
bloemen voor het huis van NSB'
erVan Stel.
Ze worden verraden door Wil
helmina van de Berg, vrouw van
NSB'er De Jager en moeten
door toedoen van de overijveri-
De fabrieken van Daimler-Benz bij Stuttgart nadat geallieerd bommenwerpers het complex hadden
aangevallen op 5 september 1944. Ook van de fabriekshal waar Jan Zandee te werk werd gesteld was
weinig meer over dan puin en verwrongen staal.
ge plaatselijke veldwachter
Voor rechter Adriaanse in Mid
delburg verschijnen.
Het drietal wordt veroordeeld
tot voorwaardelijke jeugddeten
tie, volgens Zandee na een
schijnproces. Vanaf dat moment
wordt er op hem gelet, vooral
door ene Simons, bijgenaamd
Spieker, handlanger van de
Duitsers.
Geheim
In het voorjaar van 1943 valt
een oproep in de bus: melden bij
het Arbeidsbureau voor tewerk
stelling in Duitsland.
„Wie mijn gegevens vanuit de
gemeente Kapelle aan het Ar
beidsbureau heeft gegeven, is al
tijd geheim gebleven", vertelt
Zandee 63 jaar later.
De oproep van het Arbeidsbu
reau verdwijnt in de kachel,
maar enkele maanden latei-
komt het bevel zich bij de Duit
se bezetter in Goes te melden.
Daar krijgt hij te horen dat hij
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de in de PZC ver
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactie
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
BEELDRECHT
De publicatierechten van werken
van beeldende kunstenaars aange
sloten bij een CISAC-organisatie zijn
geregeld met Beeldrech! te Amstel
veen.
Stadhuis 5
Het is moedgevend te lezen dat
een aantal voormalige bestuur
ders van Middelburg protesteert
tegen de verhuur van het totale
stadhuis aan de Roosevelt Aca
demy (PZC 19-10). Je moet in
derdaad een beetje gevoel heb
ben voor onze mooie stad met
zijn fraaie stadhuis om dit voor
nemen met een grote zwaai naai
de prullenmand te verwijzen.
Deze oud-burgemeesters en
-wethouders laten merken dat
zij beschikken over dit gevoel.
Ze tonen ook respect voor dit
eeuwenoude gebouw waarin ve
le generaties zich voor de stad
hebben ingezet. Misschien moet
je daarvoor een beetje Zeeuws
bloed in je aderen hebben. Maar
ja, als ik sommige van de huidi
ge generatie bestuurders wel
eens ontmoet dan verbaas ik me
zo af en toe over het gebrek aan
historisch besef. Ze spreken dan
over 'het oude stadhuis' alsof er
een oud en een nieuw stadhuis
in Middelburg staat. Ook zij ho
ren te weten dat we een prach
tig stadhuis hebben in het cen
trum van de stad en een lelijk
stadskantoor aan cle andere
kant van het kanaal, gelukkig
een beetje uit zicht.
M. Sturm
Molstraat 7,
Middelburg
Stadhuis 6
Het is heel lang geleden dat het
Middelburgse stadhuis werd ge
bouwd. Er was een tijd dat dit
stadhuis en een groot deel van
Zondag 22 oktober 2006
Aagtekerke Protestantse Kerk 10.00
uur ds Sinte Maartensdijk; Gereformeer
de Gemeente 9.30 en 19.00 uur ds Ta-
nis, 14.30 uur leesdienst; Arnemuiden
Nederlandse Hervormde Kerk 10.30 uur
ds Goedvree, 17.00 uur kand, Jonge-
neel; Gereformeerde Kerk 9.30 uur ds
Melse, 14.30 uur ds de Haan; Hersteld
Hervormde Kerk. (Calvijn College Mid
delburg) 9.30 uur kand. Bouman, 16.30
uur ds Visser; Biggekerke Protestant
se Kerk Dorpskerk 10.00 uur ds Dekker;
Domburg Protestantse Kerk 10.00 uur
ds Boter; Rooms Katholiek Kerk Willi-
brordkapel za 19.00 uur; Gapinge Pro
testantse Kerk (Mozaïekkerk) 10.00 uur
ds Klein; Grijpskerke Opstandingskerk
10.00 uur ds v, Slooten; Kleverskerke
Protestantse Kerk 9.30 uur ds de Bie;
Koudekerke Protestantse Kerk (Mi-
chaëlskerk) 9.30 uur ds Knevel (HA);
Vliedberg 10.30 uur dhr v.d. Maas;
Rooms-Katholieke Kerk,
de binnenstad (begin WO II)
werden vernield. Er was een tijd
dat dit stadhuis en de binnen
stad (na WO II) werden her
bouwd. Er was ook een tijd dat
oude en vervallen 17e en 18e
eeuwse huizen werden gerestau
reerd. Middelburg Monumenten-
stad. Dat was de tijd dat Middel
burgers trots waren op hun bin
nenstad en dat er op de markt in
grote letters geschreven stond
'Middelburg - hoofdstad van
Zeeland - historische binnen
stad'. Toen kwam er een tijd dat
het bestuur van mening werd
dat er te lang was geleund op
oude, vergane glorie.. Dat er
meer dynamiek moest komen.
Het visitekaartje van de unieke
binnenstad werd ingeruild voor
'no nonsense', We zijn dus toe
aan een keerpunt. Dat was
mijns inziens het initiatief van
mr. Van der Weel en oud be
stuurders om te voorkomen dat
het historische deel van het stad
huis wordt overgedragen. Daar
ben ik het mee eens. Dit stad
huis is van de Middelburgers en
van niemand anders.
ir. C.Jvan Unen
oud-direkteur stadsontwikke
ling
Noordweg 227,
Middelburg
Stadhuis 7
Wat er nu gaat gebeuren met
ons mooie stadhuis is het top
punt. Waarom moet altijd al het
mooie uitgedrukt worden in
geld en niet in schoonheid?
Waarom moet deze schoonheid
opgeofferd worden voor gèld?
Vliedberg/Koetshuis elke 2e en 4e zat.
10.30 uur; Meliskerke Protestantse
Kerk gez. dienst Dorpskerk Biggekerke;
Gereformeerde Gemeente 9.30 en
14.30 uur ds Moens; Middelburg Nieu
we Kerk 10.00 uur ds de Haan; Hofplein-
kerk 9.30 uur ds Francke; Oostkerk
10.00 uur ds Kronenburg; De Morgen
ster 9.30 uur ds Vrïjlandt-Postma; De
Hoeksteen 9.30 uur ds Rebel; Koorkerk
(Vrijz.Herv./Rem.) 10.00 uur ds Lunen-
burg-Moret; Ontmoetingskerk (Wijkge-
meente De Ontmoeting) 9.00 en 10.45
uur ds v.d. Ham, 17.30 uur ds Talsma;
Evangelisch-Lutherse Gemeente 10.00
uur mw Oele; Engelse Kerk 19.00 uur ds
v.d. Ham; Verpleeghuis Het Gasthuis
10.30 uur dhr Simons; Christelijke Gere
formeerde Kerk 9.30 en 16,30 uur stud
Huigen; Gereformeerde Kerk Vrijge
maakt 9.30 uur ds de Ruijter, 16.30 uur
ds v.d. Rhee; Gereformeerde Gemeente
(Centrum) 9.30, 14.00 en 18.30 uur lees
dienst; Middelburg-Zuid 9.30 en 18.30
ur ds v. Gelder, 14.00 uur leesdienst; Ge
reformeerde Gemeente in Ned. (Wester-
zich alsnog moet melden voor te
werkstelling'.
Waarom niet ondergedoken?
Zandee: „Er waren nauwelijks
onderduikadressen. Het was
echt niet zo dat je bij iemand
kon aanbellen met de medede
ling: ik kom even onderduiken.
Pas later werd dat beter. Maar
mij werd duidelijk gemaakt dat
als ik niet naar Duitsland ging,
een ander opgepakt zou worden
en dat mijn vader gevaar liep."
Dus liet hij zich door de knecht
van wethouder Balkenende (de
grootvader van de huidige pre
mier Jan-Peter) op transport zet
ten.
Zo belandt de jonge Jan met en
kele andere Nederlanders in
Stuttgart, op afdeling 504 van
Daimler-Benz. Aluminium bak
jes frezen. In zijn boek verhaalt
hij uitvoerig over het leven dat
hij daar leidde. Regelmatig
duikt het woord slavernij op.
„Je had niks in te brengen, werd
altijd bewaakt, kreeg gauw Map-
Het stadhuis van Middelburg
hoort bij de gemeente en de be
woners en niet bij de Roosevelt
Academy. Hebben de bewoners
van Middelburg al niet genoeg
opgeofferd voor de Roosevelt
Academy? Ons cultureel erfgoed
mag niet worden verkwanseld.
Het gaat ons aan het hart dat
dit gebeurt. Onze ouders hebben
meegewerkt aan het herstel van
dit historische gebouw, na de
verwoesting van WO II. Zoiets
waardevols moet voor de Mid
delburgers blijven en niet wor
den prijsgeven aan de Roosevelt
Academy
M. Jonker-du Bois
Singelstraat 6,
Middelburg
Razzmatazz
Dat de gemeente Vlissingen
haar financiële tekorten op orde
tracht te brengen door kritisch
te kijken naar subsdidieregelin-
gen is op zich niet zo vreemd,
want dat doet ze al jaren. Ik
vind de stopzetting van de subsi
die getuigen van een gebrek aan
visie. En wel om de volgende re
denen:
1) Men vindt dat er geen breed
publiek wordt bereikt. De subsi
die wordt niet verleend aan een
instelling die zichzelf niet kan
bedruipen. Integendeel, het pu
bliek betaalt in feite zijn eigen
artiesten. Razzmatazz is zo
kleinschalig, dat een Popcon
cert niet mogelijk is (zullen de
bewoners leuk vinden). Razzma
tazz is voor mensen die van goe
de (meestal) akkoestische mu
ziek houden.
2) Het is geen cultuursubsidie.
Omdat daar geen rapmuziek,
popmuziek of Nederlandse
top-tienbagger ten gehore
wordt gebracht, maar dat wil
nog niet zeggen dat daar alleen
muziek wordt gespeeld die al-
kerk) Baptisten Gemeente 10.00 uur;
Rafaël Gemeenschap Eleos (Olmenlaan
8) 10.00 uur dienst; Pinkstergemeente
(Baarsjesstraat 42) 11.30 uur voorg.
Sondak; Nieuw Leven Gemeente (Klein
Vlaanderen 65) 10.00 uur dhr v.d. Meer;
Evangelie Gemeente De Wijngaard (lo
catie Mavo Olmenlaan) 9.30 uur dienst;
Rooms-Katholieke Kerk Petrus-en Pau-
luskerk zo 10.00 uur; Huize St. Willi-
brord elke 2e, 3e, 4e en 5e zaterdag
17.00 uur; Baha'i Gemeenschap Walche
ren, don. 20.00 uur; Nieuw- en Sint
Joosland Protestantse Kerk 9.30 uur ds
v. Driesten; Oostkapelle Protestantse
kerk (Zionskerk) 10.00 uur ds den Hol
lander; Gereformeerde Gemeente 9.30
en 15.00 uur ds Meeuwse; Oost-Sou
burg De Goede Aarde 9.00 uur ds v.d.
Deijl (HA); De Zoute Viever 19.00 uur
dhr Bimmel; Leger des Heils (Martinus-
kerk) 10,00 uur kapt mw Jansen; Gered-
ja Kristen Protestan Maluku 10.00 uur
ds Nagtegaal; Nieuw-Apostolische Kerk
10.00 uur dienst; wo 20-00 uur dienst;
Rooms-Katholieke Kerk Martinuskerk,
foto's uit besproken boek
pen - je was een echte slaaf. Je
kunt het vergelijken met de Jo
den in Egypte."
Zandee is, ook nu op hoge leef
tijd nog, een ondernemend per
soon. Hij laat zich zomaar onder
schoffelen.
„Zo zijn we grootgebracht en ik
heb de talenten die ik meekreeg
benut, Ik ging Schwabisch
Duits leren en ook een beetje
Russisch en Frans. En ik zette
me in om op de afdeling het
werk zoveel mogelijk te sabote
ren."
Kosthuis
Hij ziet ook kans om samen met
een andere Nederlander een
kosthuis te bemachtigen. Dat be
hoedt hem het eerste jaar voor
honger; het laatste jaar zijn de
rantsoenen niet toereikend om
jonge kerels fatsoenlijk te voe
den.
De onzekerheid en de angst vre
ten aan hem. „Ik heb 28 bombar
dementen meegemaakt, Er zijn
leen aan geitenwollensokkenpu-
bliek is besteed. Het onderhoud
en werkzaamheden aan de boer
derij wordt door vrijwilligers ge
daan. De gemeente is nooit een
cent gevraagd. Zoals gezegd Raz
zmatazz is Mein van opzet en
niet geschikt voor muziek voor
jongeren en zal zeker tot geluids
overlast leiden en stuiten op be
zwaren van de buurtbewoners.
Bovendien zal bij leegstand
voor een andere bestemming ge
kozen moeten worden. Wat het
ook zal zijn, het zal de gemeente
toch geld kosten, tenzij ze be
sluit het pand te slopen, Jam
mer voor al die vrijwilligers en
muziekliefhebbers maar ook
jammer voor Vlissingen, want
Razzmatazz heeft in Nederland
als muziekpodium een heel goe
de naam.
Rob van Raalten
Irenestraat 22,
Oost-Souburg
Razzmatazz 2
De gemeente Vlissingen vindt
dat de Souburgse muziekzolder
een te smal publiek trekt (PZC
16/10). Vervolgens voegt ze er
min of meer smalend aan toe:
'ze willen wel, maar het lukt ze
niet', Flauwekul! Ik ben niet
vaak in Razzmatazz geweest,
maar de keren dat ik er kwam
luisteren, zat het bomvol. Geen
breed publiek Jong en oud we
ten de weg naar Razzmatazz.
Ook internationale artiesten.
Onlangs nog de bejubelde singer
songwriter Boris McCutcheon.
Helemaal uit Amerika. Hij staat
de week er na in de Amsterdam
se Poptempel Paradiso! De ge
meente Vlissingen vind de klei
ne 3000 euro ineens te veel druk
ken op de begroting. Als de ge
meente het nog niet wist; Ad
Leijnse en Razzmatazz zijn be
kend bij iedere Zeeuw die van
Zoute Viever 1e en 3e za. 10.30 uur; Rit-
them Protestantse Kerk 11.00 uur ds v.
Driesten; Pinkstergemeente Shalom (in
prot.kerk) 14.15 uur dhr Bonte; Seroos-
kerke Protestantse Kerk (Johannes-
kerk) 10,00 uur ds Hendrikse Sint-Lau-
rens Nederlandse Hervormde Kerk
10.00 uur ds Allewijn; Gereformeerde
Kerk 10.00 uur ds Vedders-Dekker,
19.00 uur ds Dekker; Veere Protestant
se Kerk, Kapel.lestr 10.00 uur dhr v. Tey-
lingen; Vlissingen Protestantse Kerk
St.-Jacobskerk 9.30 uur ds de Koe;
Open Hof 9.30 uur ds Jansen; De
Schaapskooi 9,30 uur dhr Dronkers; Ter
Reede 19.00 uur ds Vreugdenhil; Ter
Reede R.K. za 17.00 uur dienst; Zieken
huis Walcheren 10.00 uur ds Paulus;
Christelijke Gereformeerde Kerk 9.30
uur ds v.d. Rhee, 16.30 uur ds Huigen;
Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt 9,30
en 16.30 uur ds Doedens; Gereformeer
de Gemeente 9.30 en 16.00 uur lees
dienst; Doopsgezinde Gemeente 9.30
uur dhr Zondervan; Hersteld Apost. Zen
dingsgemeente 10.00 en 17,00 uur
dagen geweest dat ik meer do
den dan levenden heb gezien.
Dat vergeet je nooit."
Begin mei 1945 keert hij in Bie
zelinge terug. Dat hij door som
migen met een scheef oog wordt
aangekeken, doet pijn. Een op
merking als 'Oh, jij hebt voor de
moffen gewerkt' raakt hem ook
nu diep.
Vandaar dat Zandee zich op
werpt als belangenbehartiger
van de voormalige dwangarbei
ders. Lange tijd als voorzitter
van de afdeling Zeeland van
hun vereniging (nu werkgroep
van de Stichting 40-45). Hij
schat dat ongeveer zesduizend
Zeeuwen als dwangarbeider
zijn afgevoerd.
Zandee vindt dat Nederland
slecht met cle tewerkgestelden is
omgegaan. Pas lang na de oor
log kwamen er vergoedingen,
waarop hij trouwens nooit aan
spraak maakte.
Hij is terug gegaan naar Daim
ler-Benz en nam deel aan discus
sies over het oorlogsverleden.
Hij trof er enkele Duitsers van
afdeling 504 aan, die gewoon
met hun werk waren doorge
gaan. Ze vroegen vergeving voor
hun daden en die kregen ze van
hem. „Maar vergeten kan ik het
niet."
504, het verhaal van een dwangar
beider. Door Jan Zandee. Uitgege
ven in eigen beheer. Nadere infor
matie te verkrijgen op telefoon
nummer 0113-227950.
De bedrijfspas van J. Zandee
met daarop zijn 'slavennunimer'.
muziek houdt. Daar wordt geen
reclame voor gemaakt, dat gaat
van mond tot mond. De gemeen
te moet zich schamen dat ze een
muziekpodium die geheel op
vrijwilligers draait, nooit om ho
ge cultuursubsidies vraagt, en
een prachtige aanvulling op het
cultuuraanbod in onze provin
cie is, voor een paar schamele eu
ro's in de uitverkoop zet. Bravo
voor de gemeente die een heel
museum dreigt te kopen. Diep
in de rode cijfers. Ondanks, of
juist door, 'Het Brede Publiek',
dat maar niet wil komen.
Jan Frangois
J. de Brunestraat 3,
Middelburg
Grijs
Dit is toch echt ongelooflijk? De
Meur van gevels en kozijnen in
Middelburg moeten grijs zijn
(PZC 19 - 10). Dat past beter bij
het grijze stadje en de grijze in
woners. Middelburg is de vijfde
monumentenstad van Neder
land. Dus moet alles grijs blij
ven, vindt de grijze wethouder
De Vries en het clubje grijze le
den van de welstandscommissie.
Alleen het feit al dat onderne
mers toestemming moeten vra
gen om hun kozijnen te schilde
ren getuigt al van een vasthou
den aan een grijs verleden. De
strengste regels zijn van toepas
sing. Grijs zal het zijn en grijs
zal het blijven. Maar wat een
leuke foto's staan er bij het arti
kel! Laat alle ondernemers het
voorbeeld volgen van Marjanne
Haars.Wellicht krijgen we dan
weer een leuke stad, En stop al
le bejaarde, dus grijze, leden
van de welstandscommissie
maar in een bejaardentehuis
(wel met een grijze Meur natuur-
lijk).
Thijs Schipper,
dienst Anglicaanse Kerk (kapel zee
manshuis Scheldepoort) 10.30 uur; Pink
stergemeente 15.00 uur pred. v. Peur-
sem; Volle Evangelie Gemeente (Beréa)
(Gildeweg) 10.00 uur samenkomstVol
le Evangelie Gemeente (Filadelfia) 9.45
uur voorg. Samson Bethel Pinkster
kerk, zo 10,30 uur evangelisatiedienst;
Apostolisch Genootschap 9.30 uur
dienstKerk van Jezus Christus van de
Heiligen der laatste dagen 10.00 uur
dienst; Gemeente Christelijk Centrum
Zuidpoort (Voltaweg) 10.30 uur ge
meentedienst; Rooms-Katholieke kerk
Lieve Vrouwekerk zo 10.00 uur; Vrou
wenpolder Protestantse Kerk 10.00
uur ds Beijer; Gereformeerde Kerk Vrij
gemaakt 9.30 en 14.30 uur ds Joosse;
Westkapelle Protestantse Kerk Moria
9.3'0 uur ds v.d. Linden; Bethel 19.00
uur ds Mol; Gereformeerde Gemeente
9.30, 14,00 en 18.30 uur ds Schreuder;
Vrije Evangelische Gemeente 9.30 uur
ds v. Berghem; Zoutelande Protestant
se Kerk (Catharinakerk) 9.30 uur dhr ter
Klooster;
EVENEMENTEN
ZATERDAG
AARDENBURG - St.Baafskerk, 20.00
uur: Concert muziekvereniging Veroni
ca en gospelkoor Glorify;
BURGH-HAAMSTEDE - Jongerencen
trum Big S, 20.00 uur: dubbelconcert
bands Joop en Fitting;
GOES - Historisch museum De Bevelan
den, 19.30-24.00 uur: Museumnacht
met verhalenvertellers en speurtocht
voor jongeren;
Maria Magdalenakerk, 19.00 uur: Con
cert Chr. Urker Visserskoor Crescendo;
De Mythe, 20.00 uur: Isa Hoes en Rick
Engelkes in het oneelstuk Succes;
Zeelandhallen, 11.00-17.00 uur: Solex
en minimotorraces met diverse demon
stratie
Zeelandhallen, 20.00 uur: Jovink en de
Voederbietels met Surrender in het
voorprogramma;
HOEK - Dorpshuis, 21.00 uur: Denoek-
rock met Bestel mè en Aston Villa;
KAPELLE - De Vroone, 10.00 uur: Dia
lectdag van De Zeeuwse Dialect Vereni-
gieng thema muziek en dialect;
MIDDELBURG - Spiegeltheater, 20.00
uur: Arno Huibers speelt de familievoor
stelling Dromen van een clown;
TERNEUZEN - Kalashnikov, 21.00 uur:
Osdorp Posse met Laberinto in het voor
programma;
Scheldetheater, 20.00 uur; Bardar Dan-
seteater uit Oslo brengt eerbetoon aan
Bob Fosse 'The Dancing man';
VEERE - Kleine kerk, 16.00 uur: Werken
van oa Haydn en Mozart door Maria
Eeuwema (zang) en Anko Vleugel (or
gel en piano);
VLISSINGEN - Sint Jacobskerk, 20.15
uur: De Ruijterstadsingers mmv oa Vlijt
en Volharding en Bram Beekman, wer
ken van Vivaldi en Mozart;
De Piek, 21.30 uur: Marsha Band en
Odette;
Terrein naast NS-station, 15.00 en 19.30
uur: Voorstelling Circus Althoff;
ZONDAG
CADZAND - NH Kerk, 15.00 uur: Piano
duo Slavica speelt werken van oa
Chopin en Babadjanjan (Festval van
Zeeuws Vlaanderen);
GOES - Grote Markt, 10.30 uur: Verza
meltijd oldtimers; 12.00 uur: Start rond
rit Zeeland;
Zeelandhallen, 11.00-17.00 uur: USA
Cars Bikes, indoor meeting met optre
den van nostalgische rockbands, 14.00
uur: Aankomst oldtimers.
MIDDELBURG - Stadsschouwburg,
15.00 uur; Liedjes van Toon, gezongen
door Ellen Evers, Ricliard Groenendijk
en Lone van Roosendaal;
Zeeuwse Bibliotheek, 11.00-17.00 uur:
Wetenschapsdag met activiteiten in het
teken van energie;
OOSTBURG - Ledeltheater, 15.00 uur:
Prins Ploes De Musical, familievoor
stelling
SAS VAN GENT - De Vlaanderen,
10.30 -19.00 uur: Paranormaal beurs;
VEERE - Grote Kerk, 15.30 uur: Harmo
nie Unïverselle speelt werken van
Purcell Blow en Finger;
VLISSINGEN - Terrein naast NS-sta
tion,14,00 uur: Voorstelling Circus Alt
hoff;
tot heden (t/m 31/10);
BRESKENS - Visserijmuseum
10.00-12.30 en 13,30-16.30 uur
14.00-17.00 uur Kwallen, foto's Ca,, I
Kestelo;
BURGH-HAAMSTEDE Burfc I
Schoole, za 14.00-17.00 uur. o.a, Ksa-
len op Schouwen-Duiveland en Viti
gen en ringwalburgen;
Galerie Jan Eikenaar, za 12.00-nJ
uur: Gerdie Beks, schilderijen iJ
28/10);
COLOJNSPLAAT - Solex
museum, n
I S TREE KA C TÏVITEITEN
ZATERDAG
DOMBURG - Schuttershof, 10.00 uur:
Jazzgym voor peuters en kleuters;
GAPINGE - A, Paauwe, Weelweg 2:
open dag Werkend trekpaard;
GRIJPSKERKE - Boerenhoftuin (Pop-
pendamseweg 3a), 10.00-16.00 uur: Ap
ple Days met diverse kraampjes;
MELISKERKE - A. Krijger, Molenwerf
10: open dag Werkend trekpaard;
MIDDELBURG - Het Palet, 19.30 uur:
bingo;
Gasthuis, 14.30 - 17.00 uur: Alzheimer-
café;
OOSTKAPELLE - A. Blaas, Westhoven-
seweg 5: open dag Werkend trekpaard;
RITTHEM - L. de Visser, Zandweg 54a:
open dag Werkend trekpaard;
SEROOSKERKE Dórpshuis,
10.00-16.00 uur: Hobbybeurs;
A. Verhage, Snouck Hurgronjeweg 2:
open dag Werkend trekpaard;
VLISSINGEN - Atrium Ter Reede,
19.30-24.00 uur: Dansavond met het Bel
gische duo Eddy en Sandra;
Welzijnscentrum Coortelaan, 10,00 -
14.00 uur; Surinaams-Antilliaanse Dag
en rommelmarkt;19.30 uur: Afghaans
Suikerfeest;
ZONDAG
MIDDELBURG - Café Schuttershof,
17.00 uur, optreden rockgroep Plaeto;
OOSTKAPELLE Terra Maris,
14.00-16.00 uur: Wandelen met de bos
wachter;
RITTHEM - Fort Rammekens, 14.00
uur, rondleiding;
VLISSINGEN - Oranjemolen, 13.00-
16.00 uur: Openstelling gerestaureerde
bunker;
Maritiem Muzeeum, 14.00 uur: Stads
wandeling;
Welzijnscentrum Coortelaan, 19.30 uur:
Afghaans Suikerfeest;
Atrium Ter Reede, 14.30-16.00 uur: Jazz
concert pianist Ingenhousz;
ZOUTELANDE -13.00-17.00 uur: Open
stelling observatiebunker;
FILMS
GOES - 't Beest, United 93: 20.30 uur;
HULST - Koning van Engeland, The
Road to Guantanamo: za en zo 20.00
uur; Click: za 16.00, 18.45, 20.45 en
22.45 uur, zo 16.00, 19.00 en 21.15 uur;
The Devil wears Prada: za 20.30 en
22.45 uur, zo 19.00 en 21.15 uur; The
Grudge 2: za 18.45, 20.45 en 22.45 uur,
zo 19.00 en 21.15 uur; SI8N8: za 23.00
uur, zo 21,15 uur; Afblijven: za 12.00,
14.00, 16.00, 18.45 en 20.45 uur, zo
12.00, 14.00, 16.00 en 19.00 uur; Step
Up: za 12.00, 18.45, 20.45 en 23.00 uur,
zo 12.00, 19.00 en 21.15 uur; Snakes on
a plane: za 22.30 uur; Monster House
(nl): za en zo 12.00 en 14.00 uur; Paard
van Sinterklaas: za en zo 16.00 uur; De
wilde bende: za en zo 14.00 en 16.00
uur; Piet Piraat en het vliegende schip:
za en zo 12,00,13.30 en 15.00 uur; Baas
in eigen bos: za 12.00, 14.00, 16.00 en
18.45 uur, zo 12.00, 14.00 en 16.00 uur;
Garfield 2: za en zo 12.00 en 14.00 uur;
K3 en het ijsprinsesje: zaen zo 16.30
MIDDELBURG - Schuttershof, Sabah:
za 19.30 uur, zo 20.00 uur; Romanzo Cri-
minale: za 22.00 uur;
VLISSINGEN - Cine City, Click: za en zo
16.15, 19.15 en 21,45 uur, za ook om
24,00 uur; Afblijven: za en zo 11.00,
13.45,16.15 en 19.00 uur; Baas in eigen
bos: za en zo 11.00, 13.45 en 16.15 uur;
De Mierenmepper: za en zo 11.00 en
14.00 uur; De wilde bende: za en zo
11.00, 13.45 en 16.15 uur; Garfield 2: za
en zo 11.00 en 14.00 uur; Jackass 2: za
en zo 16.30, 19.15 en 22.00 uur, za ook
om 00.15 uur; Open season: za 24.00
uur; Nachtrit: za en zo 21.45 uur, za ook
om 24.00 uur; Piet Piraat en het vliegen
de schip: za en zo 11.00, 13.30 en 15.00
uur; SL8N8: za 00.15 uur; Snakes on a
Plane: za 19.15 uur; Stormbreaker; za
en zo 11.00 en 14.00 uur; The Devil
wears Prada: za en zo 16.15, 19.00 en
21.45 uur; The Grudge 2: za en zo 19.15
en 22.00 uur, za ook om 24.00 uur;
World Trade Center; za 21.30 uur, zo
18.45 en 21.30 uur; Zwartboek: za en zo
16.00,19.00 en 21.15 uur;
ZIERIKZEE - Fizi, Ask the dust: za 20.30
TENTOONSTELLINGEN
ARNEMUIDEN Museum, za
13.30-16.30 uur: Trouwfoto's jaren 50
10.00-17.00 uur: De 'Solexdokter'isa»
wezig en mogelijkheid om te rijden a j
de solex;
DOMBURG - Artaurum, za 10.30-l3.cr
en 14.00-18.00 uur, zo 13.00-17,00 u®
Beelden Corrie Davidse, schilderijen
Uta Goebel-Gross, Sieraden 15 internj-
tionale sieradenontwerpers, kinetistf)
ringen B. Sehulte-Hengesbach fc
5/11);
Duingalerie, za en zo 12.00-21.00 uur i
llona Klimek, foto's, Ineke Otte, glaso(
jecten (t/m 7/1
Galerie Karregat, za en zo 11,0047/1)
uur: Wim Passenier oliverfschildeiih
(t/m 31/12);
Galerie Pop, za 9.00-17.30 uur, 20 j
10.00-17.00 uur: Danny van Rijt, i
dende kunst (t/m 5/11);
Marie Tak van Poortvliet Museum,al
en zo 13.00-17.00 uur: Stillevens Wim
Hofman en beelden Jan Haas tel
6/11);
DREISCHOR - Museum Goemanszou i
za 10.00-17.00 uur, zo 12.00-17.00 uif
Met naald en draad, en werken vz-
plantaardig vormgeefster Marlon va
der Veen;
ELLEWOUTSDIJK 't Kerfe
13.30-16.00 uur: Anna Barthel, schild
rijen geïnspireerd op Die Winterm®:
van Schubert;
GOES - Galerie Van de Berge,1
12.00-1700 uur: Instrumentals, tekens-1
gen MarcNagtzaam (t/m 18/11);
Kunstuitleen De Bevelanden, e
13.00-17.00 uur: Acrylschilderijen C?-
men Milhous-Arendt (t/m 28/10); j
Historisch museum De Bevelanden,a
12.00-16.00 uur:'Stad Goes';
GRIJPSKERKE - De Osseberg, a
14.00-17.00 uur: Vis vis, batikkuiu:
van Els van Baarle, Ria van Dijk en Gtr.
rie Depouillon (t/m 4/11
HEINKENSZAND - 't Kunstuus, a
10.00-12.00 en 13.00-16.00 uur: Mirandj
d'Hont met mandeia's en Nicolineva!
Boven met sieraden (t/m 28/10);
Schaapskooi, informatiecentrum, za
zo 13.00-16.00 uur: Julie v.d. PoestCle-1
ment, schilderijen en collages (t/m
29/10);
HULST - De 4-Ambachten, za en ai
14.00-17.00 uur: Nederlandse strs'r
drachtmutsen (t/m 5/11
KAPELLE - Fruitteeltmuseum, n
13.00-17.00 uur: Fruit op zijn kant,weit-1
stukken van kantgroep De Ortelaan(I'm j
18/11);
KERKWERVE - Bellas Artes, a
10.00-16.30 uur: Peter Teeling, schildt
rijen en Hans Blank, beelden (t'a
18/11);
MELISKERKE - World of Silk, a
12.00-17.00 uur: Metamorfose III, reku
keramiek Anke v.d. Kwaak, schilderijen
Erli Esselink, glasobjecten Hein Jans'
sen en schilderijen Odette Lansink (t'm
31/10);
MIDDELBURG - De Cleene Houltuyr,
za 13.00-17.00 uur: Corrie Blaas, tekenin
gen en etsen, Cobi boone, ruimtelji
werk (t/m 25/11
De Drukkerij, za 9.00-17.00 uur: Illusie-
ties uit kinderboeken, Lucy de Graal;
Philip Hopman en Xanta-lris Vorst (t/m
28/10;
Galerie 't Haentje te paart,
14.00-16.30 uur: Maria Donker, glazoit
schalen en panelen (t/m 19/11);
Kabinetten van de Vleeshal, za
13.00-17.00 uur: City Oddity, schildz-
rijen van Julia Münstermann (t/m 3/12I:
Kunstwerkplaats Kipvis, za 10.00-14,
uur. Installatie Ko de Kok, sculpturen
Maartje Korstanje en Shorts at Sea,'
te films (t/m 10/11);
Lange Jan, Wandelkerk, za en zo 13,30
-17.00 uur: Werk van Henny Huser
26/10);
Galerie Maritime, za 12.00-17.00 uur:
Werk van Ron Beumer en Joep Sleio-
meijer;
Galerie T, za 11.00-16.00 uur: Maria fel
gens, schilderijen (t/m 28/10);
De Vleeshal, zo 13.00-17.00 uur: Coun
ter composition Germaine Kruip (t'm
3/12);
Zeeuwse Bibliotheek, za 10,00-1
uur: Vitrite, lichtpunt in Middelburg (t/m
2/12);Colours of nature, olieverfschilde
rijen, Inge Caljouw (t/m17/11Opreis'
met Wim Hofman (21/10), zo!
11.00-17.00 uur: Wetenschapsdag in
het kader van de Wetenweek;
Zeeuws Museum (Bogardstraat),zaen
zo 13.00-17.00 uur; Walvissen in Zee
land, schedels, skeletten fossielen en
gesteenten (t/m 5/11);
OOSTKAPELLE - Terra Maris, za enzo
10,00-17,00 uur: Ontstaansgeschiede!^
van het Zeeuwse land;
OUWERKERK - Watersnoodmuseuny
za en zo 13.00-17.00 uur: Foto's orkaan:
Katrina (t/m 5/11);
RENESSE - De Blikvanger,
13.00-17.00 uur: Alles over beren (I'm
29/10);
RITTHEM - Fort Rammekens, za en»;
13.00-17.00 uur: Ben ik waar jij bent?,i
stallatie Irene Weug rond het thorns
Wachten (tm 29/10);
VEERE - Museum De Schotse Huizen,
za en zo 13.00-17.00 uur; Oögdaegsi,
feestelijke momenten op Walchare"
kostuums (t/m 29/10); 8 uit Veere, we
van hedendaagse beeldend kunsle-]
naars (29/10);
Grote Kerk, za en zo 11.00-17.00 uur So-
nora, klankinstallatie Rob Maaskant
(t/m 29/10);
VLISSINGEN - Bunker bij Oranjemo-
len, zo 13:00-16,00 uur: Levensloop MS
Willem Ruys (t/m 5/11);
deWillem3, za en zo 12.00-17.00 uur-
Film by the Sea, foto's, Patricia Steuren
Ron Galella en Sigmund de Jong - inter-
actie schilderkunst en architectuurf
11/11);
Zeeuws maritiem MuZEEum, za enzo;
13.00-17.00 uur: Leven en werk Wim
Hofman;
WESTKAPELLE - Polderhuis, zaen zo,
10.00-18.00 uur: Volk van Bazalt en ont
wikkelen kustversterkingsproject Zwak-
ke Sohakels;
ZIERIKZEE - Kattenkunsthuis Alexan
dra, za 11.00-17.00 uur: Wisselendewf-
ken rond het thema katten;
HULPCENTRA
Alarmnummer: tel. 112.
Centraal Meldpunt Milieuklachten ZaH
land, tel, 0118-412323.
SOS Telefonische hulpdienst Zeeland,!
tel. 0118-615551 of 0900-0767.
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland, tH'
0118-469869.
Hulp- en advieslijn Blijf van m'n lijf Zee
land, tel. 0118-467003 (ma t/m vt-
9.00-17.00 uur).
Kindertelefoon Zeeland, tel. 0800-043'
(gratis, dag. 14.00-20.00 uur).
Advies Meldpunt Kinderrnishande-1
ling, tel. 0900-1231230.
Aids Infolijn, tel. 0118-638384.
Werkgroep Anonieme Alcoholisien: -
06.1105.7541.
Ouders en verwanten van drugsgebrui
kers (LSOVD), tel. 0900-5152244 (ms
t/m vr 10.00-22.00 uur).
Al-Anon familiegroep Vlissingen, voor
verwanten van alcoholisten, lsl
0610271339.
Palazzoli Huis, Voor mensen met kan
ker, tel.0118-413932.
SOA-spreekuur GGD Zealand:
Dierenambulance/Dierenbescherminü I
(24 uur bereikbaar), tel. 0900-7673437.
Zorginfo Klaverblad Zeeland,
0113-212783 (ma t/m vr 9.00-13.00»
