Pisa van
het
noorden
PZC
Reizen
met
Derk
ReisJBoeken
Wijnreisgids
Salzburg en
Karinthië
Kunst uit Cuba
Bestel het gratis reisboek: Schrijvers op pad
zaterdag 14 oktober 2006 W17
'Salzburg en Karinthië' staat groot op de om
slag van deze ANWB-goud gids, maar bedoeld
worden het Salzburgerland, Karnische Region,
Karnter Seen/Gurlctaler Alpen, Stiermarken,
Oberösterreich en Tauem. Kortom, de ANWB
doet zichzelf te kort,
Salzburg
Karinthië
er worden meer re
gio's beschreven.
Twee oude titels
stonden model voor
deze geheel herzie
ne uitgave waarin de
gebieden uitge-
en en detail
komen. Han-
dat per re-
wor-
Bij
plaatsen
enkel res-
genoemd,
is ons niet
Gevaarlijk
ook, want het regio
nale eethuis waar de
lezer nu net toevallig een voortreffelijk streek-
gerecht heeft genuttigd, staat er natuurlijk niet
in. Wel een lokale pizzaboer. Verder veel prakti
sche informatie, een verklarende woordenlijst
en achtergronden over 'land, volk en cultuur'.
Gidsen die nogal wat alinea's nodig hebben om
het gebruik ervan uit te leggen, hebben niet on
ze voorkeur. De 'Wijnreisgids Frankrijk' is daar
een voorbeeld van. Maar als dan bovendien
weer op een andere plek (aan de achterzijde
van de omslag) nader wordt verklaard waarom
achter sommige
plaatsen een of twee
sterretjes staan - in
teressant of niet -
wordt het storend.
Beetje saaie gids ei
genlijk, deze 'wijn-
reisgids' en sowieso
hoofdzakelijk be
doeld voor de (begin
nende) liefhebber.
Niet dat de gids niet
leerzaam is, integen
deel, er staat van al
les in over wijnja
ren, wijn kopen,
wijn proeven, wijn
bewaren, wijn serve
ren, de geschiedenis
van de wijn enzo
voorts, maar liet is
allemaal erg veel, taai en weinig aantrekkelijk
opgemaakt.
En dat is jammer, want de opzet van het boekje
is alleraardigst: aan de hand van routes door
wijngebieden nader kennis maken met de alco
holische druivensap en de omgeving. Veertien
gebieden passeren de revue, waarbij per streek
allerlei bijzonderheden - ook buiten de wijnen -
worden opgesomd. Met ook nog eens prakti
sche tips over waar je bij voorbeeld kunt eten
of slapen. En wijn kopen, uiteraard. Tip voor de
uitgever: maak er twee delen van, heb je de
ruimte om er ook nog iets moois van te maken.
Wijnreisgids Frankrijk, de 14 belangrijkste wijnstre
ken. Uitgave van Michelin/Lannoo, 379 blz., 16,95 eu
ro, ISBN 90-209-6285-X, www.lannoo.com
Salzburg Karinthië, in de ANWB-goud serie. 383
blz., 16,95 euro, ISBN 90-180-2184-9,
www.anwb.nl
GERARD CHEL
Hnnr GERARD CHELI
Voor het mooiste uitzicht over
de stad Leeuwarden hoefje
de 183 treden van de Oldeho-
ve niet op. De 40 meter hoge
'scheefste toren van Nederland' valt in
liet niet bij de eigentijdse glazen kan
toorkolos van verzekeraar Achmea,
iets verderop en bijna drie keer hoger.
Zo hoog had Oldehove eigenlijk moe
ten worden, want bouwmeester Jacob
van Aaken wilde in de 16e eeuw een to
ren bouwen die op. z'n minst boven de
Martinitoren van eeuwig concurrent
Groningen uitstak; en misschien ook
nog wel hoger dan de Utrechtse Dom.
Maar Van Aaken slaagde daar niet in.
De toren verzakte al tijdens de bouw
en de bouwmeester zou, zo wil het ver
haal, van schaamte en chagrijn zijn ge
storven. Zijn hedendaagse opvolger
Abe Bonnema bereikte het doel wel,
want de toren van Achmea is met 115
meter mooi 2,5 meter hoger dan de
Dom. Gerechtigheid voor Ljouwert.
Oldehove hangt inmiddels 1,81 meter
uit het lood en dat is 4 centimeter min
der dan een paar jaar geleden. Een gro
te bouwput aan de voet van de toren
deed Oldehove een ietsepietsje terug
kantelen. Natuurlijk, dat is niets verge
leken met Pisa's La Torre Pendente, die
5,2 meter overhelt, maar het gaat om
het idee. En al wenteltrappend deze
Als Giethoorn 'het Venetië
van het noorden' genoemd
wordt, dan is Leeuwarden
'het Pisa van het noorden'.
De Friese hoofdstad bezit
een toren die bijna twee
meter uit het lood staat. En
zo heeft de stad wel meer
verrassends in petto.
scheve, ook nog kromme, toren be
klimmen, hoort bij een bezoek aan
Leeuwarden.
Leeuwarden heeft een paar leuke wan
delroutes die de geheimen van de com
pacte historische binnenstad, omslo
ten door een grachtengordel, blootleg
gen. De stad telt liefst 550 rijksmonu
menten. Volgens de VW 'de meest on
derschatte binnenstad van ons land'.
We moeten haar gelijk geven.
Weetjes
Met Baulcje van het gidsenteam, zoals
het hoort vol weetjes, slenteren we
door straatjes en steegjes en over enke
le pleintjes, levendig en sfeervol. Ter
rasjes zat - plek waar wij later op de
avond proberen de nacht buiten de
deur te houden - en vele malen intie
mer dan die kale vlakte net buiten de
gracht die Zaailand heet. Maar die gaat
clan ook grondig op de schop.
Altijd een plezierige manier om een
Rondvaart in een open praam langs kades met terrasjes.
Moderne kunst
Foto's GPD
stad te verkennen is vanaf het water.
Kijkt toch anders dan vanaf ooghoogte.
We kiezen voor een tocht in een open
praam vanaf de Nieuwestad, ooit de
grens met de Middelzee. We varen
langs statige herenhuizen, monumen
tale winkelpanden en kenmerkende
trapgeveltjes, waar marskramers uit
het Duitse Westfalen er ooit een van
hun eerste neringen begonnen: de ge
broeders Claus en August Brennink-
meijer bijvoorbeeld (C&A), later ge
volgd door die andere handelaren in
linnen: Dreesmann (V&D), Peek Clop-
penburg, Kreymborg, Hunkemöller.
We tuffen elektrisch langs kades met
opnieuw drukbevolkte terrasjes, langs
de woonwinkel van Slauerhoff, vangen
bij de Kelders een glimp op van Mata
Hari, zien verderop de apotheek in Ju
gendstil en ronden nabij de Hoelcster-
poortbrug een van de dwingers: oude
verdedigingswerken. De stad heeft
nooit een stadswal gekend, wel deze
bolwerken of bastions die op diverse
plekken werden aangelegd en, zo vond
men later, de binnenstad de vorm van
een diamant gaven.
Met een andere boot varen we natuur
lijk ook nog even langs het ouderlijk
huis van Geert Mak én over de Bonker-
vaart, in bevroren toestand plek waar
de Elfstedentocht eindigt. Een bord
markeert de finishlijn. En uit de vele
volksverhalen die je ook in Leeuwar
den op leunt diepen, zoals over Galgen-
lappers en Knuppelvrijdagen, blijkt wa
rempel dat de beroemde schaatsmara-
thon geen sportieve, maar een zakelij
ke achtergrond had: kroegbazen wil-
Leeuwarden - ze spreken er geen Fries,
maar plat Liwwarders wordt ons her
haaldelijk geleerd - heeft bijzondere re
laties met oude en moderne kunst li
teratuur. Schrijvers en dichters en an
dere bekende Nederlanders hebben er
hun. sporen achtergelaten, natuurlijk
ook grafisch virtuoos Escher en detecti
veschrijver Havanlc. De stad wijst daar
(soms) op. Van ons mag dat best wat uit
bundiger.
Zoals bij voorbeeld het Fries Museum
en het Princessehof wel met gepaste
trots hun oude én nieuwe collecties uit
dragen. De omvangrijke verzameling
van het Fries Museum, met een indruk
wekkende collectie Fries zilver, geeft
een impressie van de rijke historie van
deze streek.
En het Princessehof, dat zich graag affi
cheert als hét Nederlands centrum
voor keramiek, prijst zich gelukkig
met een even imposante als vkostbare
verzameling groen keramiek uit Chi
na: Celadon. Maar ook de grootste col
lectie tegels ter wereld bezit.
Beide musea slagen erin verleden en
heden naadloos met elkaar te verbin
den. Het Fries Museum doet dat met
'Buro Leeuwarden', waarbij jonge kun
stenaars permanent de gelegenheid
krijgen hun artistieke expressies ten
toon te stellen terwijl het Princessehof
met 'Levenswerk' een paar keer per
jaar moderne keramisten een podium
biedt. Ook dit levert opnieuw verras
sende contrasten op.
Varen: Door de grachten met een
open praam. Begin- en eindpunt
Nieuwestad Zuid www.praamva-
ren.nl Rondvaart met een salon
boot rondom-Leeuwarden vanaf de Harlin-
gertrekweg www.rondvaartleeuwar-
den.nl Of met een salonboot vanaf de Wil
lemskade (info: VVV). Met de eigen boot
kan ook (let wel op de brughoogtes)
Wandelen: Door de binnenstad met een
gids van het gidsentea*m Friesland of op
gen houtje aan de hand van uitgestippelde
routes: de monumentenroute, de museum
route, de Nassauroute of de 'waterwande
ling'. (Info bij de VW) www.vvvleeuwar-
den.nl
Opzoek naar een vader op leeftijd beland ik in de Cu
baanse havenstad Cienfuegos. Een klassieke kustplaats
meteen plein in het centrum, een Malecon (boulevard)
langs zee en tenminste een goed hotel waarmee toeris
ten kunnen worden gelokt.
Cienfuegos is een Spaanse gouverneur op Cuba in de
19de eeuw. Maar de naam had netzo goed kunnen
slaan op de vuurtjes die achter de paard en wagens han
gen bij wijze van verlichting in de nacht. Cien fuegos,
honderd vuren. In de al wat oudere reisgids lees ik dat in
Cienfuegos 's-avonds de lichtjes dansen achter de wa
gens op de boulevard en het doet me genoegen dat het
in het echt inderdaad precies zo is.
Op een ochtend na het ontbijt in een cafeetje op het
plein (eieren, bonèn, rijst) loop ik voorbij een etalage
waarin leuke naïeve schilderijen hangen. De kunstenaar
heet Roberto en ik ben wel geïnteresseerd in een paar
kleurrijke tableaus die het landelijke leven rondom Cien
fuegos weergeven.
Ik ga de galerie (groot woord) binnen en informeer naar
de mogelijkheid tot aanschaf van enige kunstwerken. De
schilder blijkt niet aanwezig maar met een oude commu
nistische telefoon van zwaar zwart bakeliet is hij met eni
ge moeite op te sporen.
Roberto is er binnen een half uur. Ik ga met hem mee
naar zijn atelier om de werken te bekijken. Ik kan op de
schilderetage boven in het gebouw slechts gebukt staan,
het komt goed uit dat Roberto een stuk kleiner is. Ik laat
mijn oogvallen op maar liefst drie kunstwerken. Vooral
de plattelandsimpressie 'Al Mediodia', 'Op het Midden
van de Dag', bevalt mij. Al lovend en biedend komen we
op een acceptabel bedrag voor de aanschaf ervan. Maar
daarmee zijn we er nog niet.
Roberto is lid van de partij. De enige partij. Hij schildert
in dienst van de op Cuba immer voortgaande commu
nistische revolutie onder de leuze: het vaderland of de
dood, 'patria o muerte'.
Als partijschilder mag.Roberto het verdiende geld na
tuurlijk niet allemaal zelf houden. Hij moet er 75% van
inleveren! Vandaar dat het afdingen niet al te moeilijk
ging, bedenk ik me nu. We gaan met de schilderijen
naar het partijbureau in Cienfuegos. Het is een groot,
somberen kil huis. Overal liggen stapels papier, stem-
peldozen en stukken carbonpapier. Ouderwetse typma
chines staan op alle aftandse bureaus. Medewerkers zijn
serieus met al deze zaken in de weer. De volstrekte zin
loosheid straalt overal van af.
Hier worden de werken van Roberto bekeken en beschre
ven. Uitvoerig en gedetailleerd. Gewichtig worden er
stempels geplaatst op de documenten. Ik krijg ze plech
tig overhandigd. Goed bewaren want ze zijn nodig bij
het verlaten van het land. Cubaanse kurist meenemen
naar het buitenland is aan strenge regels gebonden. Het
bezitten van de juiste export papieren is daar een van. Ik
reken af met Roberto. Hij gaat naar de beheerder van de
partijkas en levert zijn bijdrage in. Hoewel hij maar wei
nig overhoudt is hij blij. Het is genoeg voor wat rum een
paar sigaren en een etentje met zijn vriendin.
Na ruim een week vinden we de vader in Havana. Wan
neer de filmerij is afgerond vliegen we van daaruit terug.
Trots meld ik mij met de koker vol opgerolde schilderijen
bij de douane. De drukbestempelde exportpapieren le
ver ik met een geroutineerd gebaar in. De douane man
nen bekijken de schilderijen en lezen hoofdschuddend
de papieren. Smalend mompelteen der beambten de ti
tel van het grootste schilderij: 'Al Mediodia'. Fff, het
mocht wat.
Doorlopen, zo luidt de opdracht. De papieren gaan het
'archivo' in. Ik kijk achterom en zie de leider van het stel
de papieren verfrommelen. Met een goed gerichte worp
verdwijnt de prop vervolgens in de prullenbak. De kunst
wordt hier duidelijk minder serieus genomen dan op het
partijkantoor in de provincie. Cuba wankelt, Het koele
communisme in de Caribische zee loopt op z'n laatste
benen. Het zal niet lang meer duren voordat Roberto
zijn zuurverdiende geld allemaal zelf mag houden. Ik gun
het hem van harte. Want ik kijk nog steeds elke dag met
plezier naar: 'Op het Midden van de Dag'.
DERK BOLT
ADVERTENTIE
Lees hier reeds een voorproefje: de column van Gerrit-Jan Zwier.
Rondje door de Belgische
Voerstreek
Iet soepele pedaalslag laat ik de huizen van 's Gravenvoeren
achter mij. Ik vind het vooral vermakelijk dat ik mij op
deze manier verplaats, op een zilverkleurige elektrofiets,
waarvan het stuur en het zadel verend zijn opgehangen. Zodra hij
merkt dat ik bergop ga, snelt hij mij te hulp en trapt een eindje
mee. Alsof de fiets in een tandem verandert en mij een duopas
sagier cadeau doet. Ik krijg de neiging om een dergelijk intelligent,
meedenkend voertuig een naam te geven, zoals je ook een blinde-
geleidehond een naam geeft.
Overigens viel het mij niet gemakkelijk om van 's Gravenvoeren
los te komen. Van mijn gastvrouw kon ik een hengel en kunst
vliegjes lenen waarmee ik vanuit haar tuin op forel mocht vissen.
Bovendien produceerden de bomen in haar tuin valappels - door
haar 'sneeuwappels' genoemd - die een heerlijke zoetzure smaak
bezaten. Forel met gepofte sneeuwappels, ik zag het al helemaal
voor me. Bovendien ontdekte ik in het dorp een herberg die maar
liefst honderd verschillende bieren schonk. Als ik elke avond vijf
nieuwe soorten zou uitproberen, dan zou ik mijn verblijf maar liefst
tot twintig dagen moeten verlengen. In de gelagkamer keek ik even
verlekkerd naar boeiende namen als Kwak, Abt, Prior, St. Bernardus
Pater, Hommel en Moeder Overste, maar ik bestelde niets. Straks,
als ik mijn rijtoer beëindigd had, zou ik me weer bij de kastelein,
die in een leren schort achter de toog heerste, melden.
Bij Schoppem gaat het over het asfalt naar het langgerekte
wegdorp Sint-Martens-Voeren,
Fouron-Saint-Martin, staat eronder, want de Voer is twee- en soms
zelfs drietalig. 'Geen vrijheid zonder spelregels,' lees ik op een
bord van een politieke partij en daar kan ik het in zijn algemeen
heid wel mee eens zijn. Dankzij mijn accu rij ik gemakkelijk het dal
uit en zet koers naar Veurs. De bollen maretak in de bomen doen
mij zowel aan Zuid-Limburg denken - de enige plek in Nederland
waar deze parasiet voorkomt - als aan Bourgondië. Het is niet toe
vallig dat de namen van deze landstreken hier vallen - wat geogra
fie en taal betreft, hebben het Nederlandse en Belgische Limburg
veel gemeen; qua geschiedenis - ooit was de kleine Voerstreek
een onderdeeltje van het machtige Bourgondische Rijk - Is er een
connectie met het Bourgondische, en dat geldt eveneens voor de
mentaliteit.
In Veurs wentelen de fraaie vakwerkhuizen zich behaaglijk in
tuinen vol stokrozen en zonnebloemen. Voor wie hier woont, kan
het leven niets anders dan één lange vakantie zijn. Wie wonen hier?
Nederlanders die het vakwerk destijds voor een appel en een el
opkochten? Dat zou best eens kunnen. Het is er rustig en stil, alsof
de eigenaars elders hun hoofdwoning hebben. Hier zie je even de
sterke kant van de Voerstreek - dat het eeuwenlang met rust is
gelaten.
Gerealiseerd met steun van
'Het reisboek is gratis, wel ontvangt u bij het boek een
acceptgiro voor een tegemoetkoming in de portikosten.
Culinair festival in Wales
Op 28 en 29 oktober kunnen culinaire liefheb
bers hun hart ophalen tijdens een bezoek aan
het Cowbridge Food Drink Festival in Wales.
Hier worden zowel lokale en nationaal Welshe
lekkernijen aangeboden. Het hele dorp zal ge
durende deze twee dagen op zijn kop staan
met straatentertainment, (kinder)kookwork-
shops, bier festivals en andere leuke activitei
ten. Hét plaatsje Cowbridge zelf is ook een ont
dekking waard. Het heeft een originele mix
van designer boetiekjes, traditionele winkel
tjes en historische plekken. Leuke bijkomstig
heid is dat het vlakbij Cardiff ligt dus goed ge
schikt als dagje uit vanuit de hoofdstad van
Wales. Cardiff (en omgéving) is vanuit Neder
land op verschillende manieren te bereiken.
Voor wie wil vliegen heeft bmibaby dagelijkse
directe vluchten tussen Amsterdam en Cardiff.
KLM vliegt dagelijks vier keer op dezelfde rou
te. Voor wie graag met de auto naar Zuid-Wa-
les reist, is er de Stena Line verbinding naar
Harwich, vanaf waar het maar een paar uur rij
den is naar Cardiff.
www.visitwales.com
GPS in Vesting3hoek
De Vesting3hoek, zoals ze het zelf hip opschrij
ven, bestaat uit de vestingen Gorinchem en
Woudrichem, Slot Loevestein en Fort Vuren en
is onderdeel van één van de mooist bewaard
gebleven verdedigingslinies van Nederland: De
Hollandse Waterlinie. In dat fraaie rivierenge
bied is het nu ook mogelijk om een fietstocht
met gps te maken. Het systeem werkt hetzelf
de als bij autonavigatie. Met hulp van satelliet
signalen is de exacte positie van de fietser be
kend en kan die via een pijl op zijn navigatie-
schermpje zijn route bepalen. Het traject is op
gedeeld in twaalf verschillende etappes waar
door korte, langere of zelfs meerdaagse routes
mogelijk zijn. De etappes zijn overzichtelijk
voorgeprogrammeerd in het gps-apparaat dat
te huur is bij één van de startpunten.
www.vestinq3hoek.nl
met bijdragen van Hanneke Groenteman, Leon de Winter,
Jessica Durlacher, Rick de Leeuw, Manon Uphoff en
vele andere schrijvers, die allen op hun compleet eigen
manier een avontuur bij onze zuiderburen in Fietsparadijs
Belgisch-Limburg beschrijven.
Kijk en bestel op www.schrijversoppad.nl
Heelt u geen Internet? Bel dan met Toerisme Vlaanderen Brussel in Den
•Haag op 070 416 81 10.
mrÜYrti
zensationeei
