Verkoopdemonstratie blijft trekker
PZC
de composthoop
Miniwereld rond
27
Geef het
geld uit
aan u zelf
Turken leven
met regels
zaterdag 14 oktober 2006
Verkoopdemonstraties ver-
pakt als gezellige dagtocht.
Ze zijn razend populair bij men
sen met een smallere beurs. De
meeste organisaties doen niet
aan te agressieve colportage, dat
stoot alleen maar af. Liever zien
ze hun klanten vier keer per jaar
in de bus stappen, „Want uitein
delijk kopen ze dan altijd wel
een keer."
Kwart over zeven, de dag moet
nog op gang komen. Op de hoek
bij het verzorgingshuis in Enschede
staan al ruim tien mensen licht opge
wonden en vrolijk kwetterend te
wachten op de bus. Ze kijken wie zich
bij het groepje voegt - „Bént u nieuw
of was u de vorige keer ook mee?" - en
bestuderen de kleurrijke, folder van
Mercator Reizen.
„Ik neem het 18-delige koffieservies,
voor mijn zoon die pas gescheiden is",
meldt een oudere vrouw ongevraagd
aan de omstanders. „Bij een tocht
naar de Betuwe koos ik de pannenset,
die staat al in zijn kast." Stipt op tijd
komt de dubbeldekker van Froggy
Tours de hoek omrijden. Ons groepje
kan er net bij, met zeventig passagiers
is de bus vol. Chauffeur Jan 2 („We
hebben er vandaag in onze zes bussen
meer met dezelfde naam rondrijden,
vandaar") heet iedereen welkom, ver
zamelt de tientjes, „want aan stuivers
retourneren kan ik niet beginnen."
Hij tapt zijn eerste van vele moppen,
en laat vervolgens Jan Smit uit de
speakers knallen. De eindbestemming
is Volendam, vandaar.
Zover is het nog lang niet, eerst wach
ten de koffie, een verkoopdemonstra
tie, een warme maaltijd en een busrit
dwars door het land. Jan 2 legt uit dat
we meteen doorrijden naar partycen-*"
trum Schaveren in Ernst, hartje Velu-
we. Niemand kent deze metropool.
„Ze zoeken altijd iets uit waar niks te
beleven valt", moppert een ervaren
reizigster achter ons.
Terras
Dat blijkt mee te vallen. Vanaf het rus
tiek gelegen zalencentrum, waar we al
om negen uur arriveren, kunnen diver
se bewegwijzerde natuurwandelingen
worden gemaakt. Ook het grote terras
ligt er op deze zonovergoten dag uitno
digend bij. Opmerkelijk genoeg ver
laat echter niemand de groep. Ieder
een loopt gedwee naar binnen en
neemt op aanwijzen van een hostess
in een zaal plaats aan lange tafels. Ef
ficiënt en geroutineerd worden brief
jes uitgedeeld om cadeaus en con
sumpties af te strepen. De koffie en
maaltijd zijn weliswaar bij de prijs in
begrepen, maar dat geldt niet voor
overige drankjes, gebak, soep of een
toetje, hetgeen overigens wel meerde
re keren duidelijk wordt vermeld.
De lage prijs verklaart ook gedeelte
lijk de klandizie van Mercator Reizen:
veel ouderen of uitkeringsgerechtig
den met een smalle beurs, die voor
weinig geld een dagje uit zijn. Menig
een gaat vier keer per jaar mee met de
bus, want niet elke reis is hetzelfde.
Soms is er een bingo, een boottocht,
treden Marianne Weber en Dennie
Christian op, of hebben de reizigers
matrassen bevoelen en inspecteren, en
soms ook meteen aanschaffen, wordt
in hoog tempo de maaltijd geserveerd:
drie dunne plakjes rollade overgoten
met een dikke jus, een schep groenten-
mix en twee bollen aardappelpuree.
Vegetariërs krijgen een aangepaste
warme hap.
Verkoopdemonstratie
Tijdens het eten gaat de verkoopde
monstratie door, dit keer van kleinere
artikelen zoals sloffen, kussens, knuf
feldieren en producten voor lichaams
verzorging. Vooral de dozen met vijf
aloë vera-artikelen a 20 euro vinden
grif aftrek. Al die tijd heeft een echt
paar zich teruggetrokken in de hal.
Zij wil de matrassen kopen, hij niet,
zoveel is duidelijk.
Diverse busreizigers volgen de helaas
alleen maar zichtbare discussie met
aandacht en sluiten onderling wedden
schappen af. Aan zijn triomfantelijke
en haai- teleurgestelde gezicht valt af
te lezen dat de koop uiteindelijk niet
doorgaat.
Pas om half twee rijdt de bus verder
naar Volendam, waar we twee uur la
ten arriveren. Daar blijkt de tijd bijna
te krap om de bij de excursie inbegre
pen boottocht a 6,50 euro naar Mar
Verkoopdemonstraties verpakt als gezellige dagtocht. Ze zijn razend populair bij mensen met een smallere beurs.
foto Ingrid Bertens/GPD
Dat blijkt bij navraag zeker het geval.
„Ik let. er goed op wanneer de volgen
de folder in de brievenbus valt,"
meldt een debutante, die ondanks
haar stellige voornemen niets te ko
pen toch een doos crèmes en lotions
kocht. „Dan ga ik zeker weer mee."
Alice Plekkenpol
enkele uren vrij. Mercator presenteert
zichzelf als leverancier van natuur-
en gezondheidsproducten als matras
sen, kussens en wollen dekbedover
trekken, maar er worden ook vakantie
reizen verkocht.
Precies een half uur na aankomst
maant verkoopster Tieneke (52) uit
Groningen, bijgestaan door assisten
ten Linda en Dirk, de zaal tot stilte.
De voormalige schooljuffrouw han
teert een strak schema en heeft de
groep goed onder controle. Een grapje
of opmerking mag, zolang zij de regie
maar houdt.
Niet te vreten
Eerst tracht Tieneke een aantal reizen
te verkopen, een cruise over de Neder
landse rivieren naar Maastricht, en
een driedaagse trip naar Noord-Hol
land. „Wie van u is er al eens mee ge
weest met een van onze reizen?"
vraagt ze de zaal. Diverse handen
gaan omhoog? „U was in..?"
„Kroatië", luidt het antwoord. „Ge
weldig meneer,, en hoe was het hotel,
hoe vond u het eten?" Voor de man
kan antwoorden rijmt achter in de
zaal een vrouw: „Dat was niet te vre
ten!Alom gelach. De ietwat baldadi
ge dame wordt door Tieneke vakkun
dig genegeerd, ze gaat verder met
haar verkooppraatje door vooral te be
nadrukken hoeveel korting er wel op
de reisjes wordt gegeven. De zaal mag
hardop raden naar de eindprijs, een
paar aanwezigen boeken tenslotte het
tripje Noord-Holland. Dan wordt het
tijd voor het echte werk, de matras
sen. Opnieuw laat Tieneke de zaal de
verkoop doen. Ze vraagt wie er bepaal
de klachten heeft (schouder- of rug
pijn, onrustige benen, koude voe-
ten)en van de overwegend oudere aan
wezigen zijn dat er veel, heel veel.
„Herkent u dat mevrouw, heeft u dat
ook meneer?", betrekt ze voortdurend
het publiek bij haar verhaal.
Tieneke hamert op het belang van na
tuurlijke materialen als wol, „want ee
nieder van u die onder een synthetisch
dekbed slaapt ligt 's nachts te zwe
ten." Instemmend geknik en gegniffel
in de zaal. Ze legt uit dat een goede
matras bepaalde kwalen kan helpen
verminderen, vermijdt daarbij bewust
de stelling dat klachten geheel ver
dwijnen.
Tieneke's woordkeuze is zo uitge
kiend dat ze niet op een leugen valt te
betrappen, haar uitleg klinkt zelfs op
recht. Dat de matrassen duur zijn
blijkt van meet af aan, dus appelleert
Tieneke handig aan het gevoel van ei
genwaarde, van goed zorgen voor je
zelf.
„U mevrouw", zegt ze tegen een zeven
tig-plusser, „u heeft waarschijnlijk
uw leven lang hard gewerkt, zuinig ge
leefd en gespaard voor een goede oude
dag. Terwijl u de was vroeger nog met
de hand deed, hebben uw kinderen nu
een wasmachine plus een wasdroger,
én twee auto's op de oprit. Dan wilt u
ook nog geld voor uw kinderen bewa
ren? Geef het geld dus uit aan u zelf.
Waarom zou u op uw 72e niet een
nieuwe matras kopen?"
Het publiek denkt zichtbaar na over
deze woorden. De diverse damesduo's
worden extra geprikkeld. „Uw man
heeft vanmorgen gezegd, denk erom
dat je niets koopt!, maar dat bepaalt u
toch zeker zelf?" Er wordt gewezen op
de mogelijkheid van gespreide beta
ling en inruil voor wie eerder een ma
tras of dekbed kocht, maar nu liever
het nieuwste model wil.
Tieneke strooit zo kwistig met aanbie
dingen en kortingen dat het niemand
lukt de uiteindelijke verkoopprijs te
achterhalen - wij gokken op circa
2000 euro -, maar die mag bij haar per
soonlijk worden opgevraagd. Terwijl
belangstellenden de tentoongestelde
ken te maken, dus slenteren de meeste
deelnemers langs de vele terrasjes en
souvenirwinkels op de Dijk in Volen
dam.
De enkeling die wel op en neer naar
Marken vaart keert enthousiast terug:
„We hebben Jan Keizer en zijn vrouw
gezien!Een jong meisje snelt naar de
modezaak J-Style, maar tot haar spijt
is Jan Smit zelf niet aanwezig. Om
half zes is het vertrek. Iedereen krijgt
bij het instappen van Jan 2 het uitge
kozen cadeau, de waterkoker en het
koffieservies blijken veruit favoriet.
Tijdens de terugreis is er slechts een
korte plaspauze, Jan 2 doodt de tijd
met grappen, anekdotes en Neder
landstalige muziek. Al gaat het Merca
tor Reizen natuurlijk om de verkoop,
de strak geregisseerde dag moet voor
de deelnemers vooral ook een gezellig
uitstapje zijn.
nen hebben iets met fabriekssteden als Oss.
In Oss zijn acht volkstuinen en twee dahlia
verenigingen." In oktober 2004 stapte Van
der Meulen met zijn idee naar De Strepen-
voorzitter Martin Reuser. „Hij maakte me
bestuurslid en gaf me de sleutel van de
tuin. Ilc maakte jaarvergaderingen mee en
ging elke maand in de tuin kijken welke in
vloed het seizoen op de gewassen had. Ik
schreef het meteen op, in oktober weet je
niet meer wat er half april stond."
Tijdens het rondkijken merkte Tony van
der Meulen dat een volkstuin net als de rest
van de samenleving met regels en gedogen
te maken heeft. „Zo vinden Turken het leuk
om te barbecuen in hun volkstuin, en erge
ren de Nederlanders zich daar aan. Wie zijn
onkruid laat groeien, bezorgt de buurman
last van zaad."
„De volkstuin is een minisamenleving met
alle menselijke en bestuurlijke beslomme
ringen die daarbij horen. Hoe minder re
gels, hoe meer ruzie tussen de tuinders. Zo
ontstond het thema voor mijn boek: de span
ning tussen regels en gedogen."
In De Zaadvergadering wordt de gemoede
lijke Wouter de Haan voorzitter van De Vol
harding. De Haan doet alles om de tuinders
leuk met elkaar om te laten gaan zonder ze
allerlei dwingende regels op te leggen.
Gaandeweg ontdekt hij dat het niet werkt.
Regels voor het omspitten van het land,
composthopen en onderhoud lijken noodza
kelijk. De Haan gaat te rade bij zijn stadsge
noot Jan Marijnissen, één van de twee
hoofdfiguren die Tony van der Meulen niet
verzonnen heeft. „Ik heb een avond met Ma
rijnissen gesproken. Hij speelde zichzelf, ik
Wouter de Haan die zijn volkstuinproble
men aan de SP-leider voorlegde. Marijnis
sen reikt De Haan de oplossing voor de tuin-
problemen aan. Dat rollenspel was prach
tig."
De andere echt bestaande figuur in De
Zaadvergadering is de Turkse columniste
Hulya Cigdem. „Met haar heb ik gesproken
over Turkse gewoonten. Ik ontdekte dat
Turkse tuinders precies willen weten wat
wel en niet mag. Hulya legde me uit dat Tur-
ken leven met regels, en waarom ze niet
meedoen met de meewerkdag. Ze denken
dat ze aan alle verplichtingen voldaan heb
ben met contributie betalen." Turken, zo
ontdekte Van der Meulen, hebben hun tuin
om een andere reden dan Nederlanders.
„De Nederlanders uit een combinatie van
hobby, lekker buiten zijn en niet de hele
dag thuis.zitten. De Turken vooral omdat
het goedkope groenten oplevert." Deze,
maar ook zijn ervaringen als hoofdredac
teur gebruikte Van der Meulen in zijn boek.
„Ik heb mij suf vergaderd. Ik beschrijf han
digheidjes die je vanzelf leert als je veel ver
gaderingen voorzit. Zoals het maken van
een grap net voor een heikel punt aan de or
de komt." De Zaadvergadering is op meer
punten autobiografisch. Zo was Van der
Meulen in Rwanda, en is nu één van de
hoofdfiguren een getraumatiseerde Rwan
dees die in de volkstuin met allochtonenpro
blematiek te maken krijgt. „Daarnaast
schrijf ik over de vader van Wouter de
Haan, die hem dingen leert die mijn vader
mij ook leerde." Wat een tuinmannenboter-
ham is bijvoorbeeld: twee dikke sneden rog
gebrood, met kaas ertussen.
Tony van der Meulen is de tuinders van De
Strepen in Oss dankbaar. „Ze namen tijd
om met me te praten als ik in de tuin was.
Ze vertellen alles, ook uit hun privé-leven.
De 'sur place' van de tuinders noem ik dat:
ze leunen op hun schop en hebben alle tijd,
De tijdloosheid in de tuin is prachtig. Ik
houd wel van dat kleinschalige, ben meer
een dorpeling dan een stadsmens."
Van der Meulen is blij dat zijn boek klaar
is. „In april had ik een derde deel klaar.
Toen heb ik het tijdens verlof in twee maan
den afgemaakt. Ik raakte in een hallucine
rende situatie, de hoofdfiguren gingen le
ven. Ik hoefde alleen nog maar op te schrij
ven wat ze meemaakten. Als het verhaal in
je hoofd zit, moet het op papier. Net of je
zwaar getafeld hebt: het moet je lijf uit."
Joris Roest
De Zaadvergadering door Tony van der
Meulen. Uitgeverij Balans.
ISBN9050187889, 15 euro.
De volkstuin is een minisamenleving
waarin het behalve om zaaien en oog
sten draait om regels en gedogen. Tony van
teMeulen belicht in zijn zesde boek De
landvergadering het fenomeen van de tuin-
èrswereld in de marge.
Merhalf jaar was Tony van der Meulen
bestuurslid van tuinvereniging De Strepen
ioOss. Alleen door zich daadwerkelijk in
®t tuindersleven te begeven, kon de Bra
bantse journalist en schrijver kennis op
doen voor zijn nieuwe boek. Niet dat Van
te Meulen onbekend was met tuinieren.
■Alskind werkte hij met zijn vader in hun
jwententuin in Friesland. Zelf droeg hij
njn ervaringen weer over aan zijn zoon.
Hok nu, in zijn tuin grenzend aan natuurge
bied het Bossche Broek in Den Bosch, is
gedeelte gereserveerd voor bonenstok-
j „Zolang ik besta, heb ik groenten ver
bouwd. Maar De Zaadvergadering is geen
bundel-handleiding. Ik beschrijf niet wan-
je de sjalotten moet zetten." In tegen
stelling tot Van der Meulens eerdere boe
senis De Zaadvergadering geen verslag
•en een journalistieke zoektocht. Het boek
teelt zich af in de verzonnen volkstuin De
Volharding, zestig tuintjes van honderd
terkante meter.
Vonder Meulen noemt De Zaadvergadering
action. „Het zit tussen fictie en non-fictie.
Ik heb me laten inspireren door onderzoek
'ode volkstuin, maar er vervolgens zelf een
Verhaal omheen bedacht. De titel slaat op
591 vergadering aan het eind van het sei
Een vrouw bezig in een volkstuin. Schrijver Tony van der Meulen beschrijft in zijn boek De
Zaadvergadering lief en leed in deze typische miniwereld.
foto Jorgen Caris /GPD/Hollandse Hoogte
zoen, als de tuinders gezamenlijk het nieu
we zaad bestellen." Deze manier van wer
ken is hem goed bevallen. „Het geeft je de
mogelijkheid die je als journalist nooit
hebt: de waarheid naar je hand zetten."
De Zaadvergadering speelt in Oss. „Ik wil
de een andere stad dan Den Bosch, waar
mijn vorige boek zich afspeelde. Vólkstul-
