De eeuwig bevroren grond is aan het smelten
PZC
24
blote bast
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
zaterdag 14 oktober 2006
Mét de recente opwarming van de aarde
neemt ook het smelten van de eeuwig
bevroren grond (of permafrost) toe. In Fair
banks, hartje Alaska, verzakken wegen,
staan huizen scheef en lijken bossen wel
dronken geworden. Voor de bevolking een
bron van ergernis, voor wetenschappers een
grote zorg. Bij smeltende permafrost komen
enorme hoeveelheden methaan vrij, een 80
keer zo sterk broeikasgas als kooldioxide.
Torre Jorgenson, permafrostdeskundige bij
ABR Environmental Services in Fairbanks,
zit er bijna met z'n neus bovenop.
Schuin tegenover zijn kantoor, aan de over
kant van de weg, toont hij de verwoestende
effecten. „Eigenlijk begint het hier", zegt
hij, wijzend op de hobbels in de weg.
Seizoen na seizoen heeft men er al tonnen
gravel in moeten stoppen. „Onder deze
grond zit in meer of mindere mate ijs", licht
Jorgenson toe. „Als dat dooit, stroomt het
water weg en stort de weg op de meest ijs-
houdende plaatsen in. Misschien tien tot
vijftien jaar, dan is deze hele weg pulp ge
worden." In de lager gelegen bossen langs
de weg komen de effecten van smeltende
permafrost pas goed aan de oppervlakte.
Letterlijk. Het lijkt net alsof een godenhand
gaten in het landschap heeft gedrukt. Om
dat bomen op deze breedte, vlakbij de boom
grens, nauwelijks vier meter per eeuw
groeien, kunnen ze op sommige plaatsen
geen gelijke tred houden met de dooi.
Afhankelijk van die snelheid staan de zwar
te sparren en witte berken meer of minder
scheef. Of ze kantelen zelfs geheel, vaak in
stilstaande veenpoelen die er twintig, dertig
jaar geleden nog niet waren. Jorgenson
noemt dit gebied daarom ook beeldend de
dronken bossen.
„Permafrost kent drie karakteristieken",
heeft hij net daarvoor in zijn kantoor uitge
legd. „Grond wordt droger zodat de verdam
ping toeneemt. Water loopt weg naar poelen
en meren en vegetatie verdwijnt in het veen
waardoor eenden en vissen weggaan. In de
Tanana vallei is is al 40 procent van het
land ineengestort door het verdwijnen van
de permafrost."
Het grootste effect, laat hij later weten, „is
dat de vegetatie, als het in poelen en meren
valt, begint te rotten en er methaan vrij
komt. Je kan het zelfs bijna ruiken. De dooi
begon zo'n 150 jaar geleden, toen de kleine
ijstijd eindigde. Sindsdien zijn de gemiddel
de jaarlijkse temperaturen op aarde met
zo'n 3 graden gestegen."
Jorgsenson plaatst vraagtekens bij klimaat
modellen. Die voorspellen dat de perma
frost over honderd jaar verdwenen zal zijn.
„Zo'n vaart zal het niet lopen", zegt hij.
„Het proces wordt afgeremd door de organi
sche laag boven de permafrost. Het duurt
zeker nog twee- tot driehonderd jaar."
Ruth Macchione, een 77-jarige vrouw van
Schotse herkomst, ondervindt de gevolgen
van smeltende permafrost aan den lijve. Al
van kinds af was ze vertrouwd met het ver
schijnsel. Zonder er veel aandacht aan te be
steden. In 1957 bouwde wijlen haar man
Peter, mechaniciën bij de luchtmacht, een
stevig berkenhouten huis met prachtig uit
zicht over de Goldstream vallei. Ruth en
Peter voedden er negen kinderen op, tuinier
den, hielden er vee en een sledehondenteam.
Het huis, gebouwd op een betonnen plaat,
bleef staan. Hoewel, staan? Door smeltende
permafrost begon het steeds verder te ver
zakken. Totdat het zo scheef stond dat het
onbewoonbaar werd.
„Niemand dacht eraan dat dit slechte grond
kon zijn", vertelt de praatgrage oma. „Uit
eindelijk moest ik zeven jaar geleden nood-
gedongen verhuizen", vertelt ze in haar
nieuwe woning die, tientallen meters verder
op, op vele betonnen palen is gebouwd.
Ruth maakt zich meer zorgen over haar uit
vallende witte haar dan over de oude wo
ning. Aan afbreken denkt ze geen moment.
„Ik heb er bijna veertig jaar met Peter en
mijn kinderen gewoond. Home is where
your heart is. Mijn zonen beloven nu al tij
den het huis, net als dit huis, op palen te zet
ten,.."
Vladimir Romanowsky bezoekt Ruth enkele
keren per jaar. De 51-jarige hoogleraar, ver
bonden aan het Geofysisch Instituut van de
UAF (University of Fairbanks Alaska),
geldt als éen van de grootste permafrostdes-
kundigen ter wereld: „Ruths oplossing - het
huis op palen zetten - is wel het beste."
Waar Romanowsky bezorgd over is, zijn de
gashydraten die in de permafrost zitten op
gesloten, methaanverbindingen met ijs die
de twee kinderen van Jorgenson 's winters
met zichtbaar plezier aansteken. „We weten
niet waar, hoeveel en hoe diep 'die zitten.
Of met welke snelheid ze vrijkomen", zegt
hij.
Volgens hem is het echter wel zeker dat de
ze gashydraten tien tot honderd keer zoveel
kunnen bijdragen aan het broeikaseffect.
„Het zal zeker niet helpen als we nog meer
broeikasgassen de lucht injagen en het smel
ten van de permafrost versnellen", besluit
de professor.
Tseard Zoethout
Verzakt fietspad nabij Fairbanks.
foto Peter Essick/GPD
Zorgen over vrijkomend broeikasgas
