Een gehandicapt kind
zorgt voor een rijk leven
De file is
muziekje
en Airtje
een genoegen met
Pol Puype, communicator
zaterdag 30 september 2006
File? Leg je erbij neer en geef toe aan je
heimelijke genoegens. Draai je eigen mu-
hek, pulk ongegeneerd in je neus, flirt of
tioe een spelletje en je komt verfrist thuis of
op het werk. Psychologen spreken al over
berijden als lifestyle. Ondernemers hebben
freen doelgroep bij. „Eileen is de hele dag
jou beschikbaar."
in de auto. De krant lezen in de
Je favoriete muziek draaien. Flirten
net medeweggebruikers. De file heeft defi
nitief zijn plaats in het dagelijks leven ge
bonden. Eenlotsverbonden groep, die een
j'gen blad verdient, bedacht ondernemer
iars Schotanus.
Ous is er voor de groeiende groep filerijders
tods kort een glossy op de markt, met de
titel Eileen.
(38) is mede-directeur van
een bureau dat telefonische diensten
aan vooral jonge automobilisten,
gewend zijn aan moderne media en niets
doen hebben met stoffige bladen als de
virtuele Eileen („die naam bekte gewoon
zo langzamerhand een meelijwekkend fi
guur. Een loser. Die tijd is voorbij.
Niet langer hoeven filerijders tandenknar
send in hun stuur te knijpen en de opgekrop
te woede af te reageren door late inritsers
niet op hun weghelft toe te laten. De nieuwe
generatie is opgegroeid met de file als een
vast gegeven. Voor sommigen is het zelfs
een lifestyle geworden.
Verkeerspsychologen signaleren dat steeds
meer automobilisten toegeven aan hun hei
melijke genoegens. Sommigen zouden zelfs
bewust de file opzoeken, om zo even te kun
nen ontsnappen aan de stress in het gezin of
op de zaak.
Verkeerspsycholoog Cees Wildervanck (60)
doet al dertig jaar onderzoek naar het men
selijk gedrag in files. Hij zag dat gedrag ver
anderen van ongebreidelde woede-uitbars
tingen naar berusting en acceptatie.
„Als je in de file terecht komt, kun je twee
dingen doen", legt hij uit. „Hem proberen te
vermijden door een andere weg te zoeken of
met het openbaar vervoer te gaan. Of je er
aan overgeven. Dat laatste zie je steeds
meer gebeuren."
„Het rijden in de file biedt mensen de moge
lijkheid te genieten van him broodnodige
rust. Ook blijken filerijders lang niet alle
maal doodongelukkig te zijn. Laatst was er
een onderzoek in Amsterdam, waaruit bleek
dat slechts 26 procent van de filerijders per
manent ontevreden is."
„Voor veel mensen is het verblijf in de file
het enige moment op de dag waarop ze tot
zich zelf kunnen komen. Het is gewoon lek
ker om even niemand om je heen te heb
ben." In vergelijking met de jaren zeventig,
zo merkt Wildervanck, is er duidelijk een
omslag te zien. File rijden wekt veel minder
agressie op.
De gehechtheid aan de auto is volgens Wil
dervanck inmiddels zo groot geworden dat
het voor sommige mannen welhaast een hei
melijk genoegen is geworden om zich in de
file te storten.
De politiek doet er volgens de verkeerspsy
choloog weinig aan om de automobilist uit
zijn auto te jagen. „De heilige koe afpak
ken, dat durft niemand. En als dat zo blijft,
moet de automobilist maar wennen aan een
langer verblijf in de auto." Gelukkig is er
dus Eileen. Met vlot geschreven verhalen
over de nieuwste gadgets in je auto, de favo
riete automuziek van de Bekende Nederlan
der, de coverstories over de mens en de file.
In het jongste nummer wordt de filerijder
getrakteerd op het verhaal Sex na de File.
Wat leren we hiervan? Dat de tijd dat je op
weg naar huis of werk opgefokt in de file
stond voorbij is. Niet omdat de files zijn op
gelost, maar omdat na Engeland ook de Ne
derlandse automobilist het flirten heeft ont
dekt. Eileen geeft een aantal flirttips: Op
een neuspulker met vet haar is nog niemand
gevallen, en: Zorg dat je opvalt, door niet op
één baan te blijven hangen. Zigzag zo naar
dat lekkere ding in die cabrio toe. Wie zo'n
lekker ding ziet, kan vervolgens contact ma
ken via websites als autoflirt.nl en file-
flirt.nl.
Wat moet die keurige getrouwde, monoga
me filerijder dan? Die kan altijd nog een
spelletje kentekenscrabble gaan spelen:
woorden vormen van kentekenplaten. Of
klassiekerbïngo: klassieke auto's spotten.
Paul van Gagcldonk
Praten met Pol Puype is op je
tellen passen. Hij let op li
chaamstaal. Hij heeft het door
als je je voeten naar de deur
wendt, hij snapt het wanneer je
blik afdwaalt. Dat is de lichaams
taal, die hij heeft geleerd van Pol
junior, z'n geestelijk gehandicap
te oudste zoon, van wiens geboor
te zijn vrouw Mirjam en hijzelf
aanvankelijk zo ondersteboven
waren dat het daarna vijf jaar
duurde voor ze aan een tweede
kind toe waren, niet lang daarna
overigens gevolgd door een der
de. Allemaal zoons.
Achteraf bekeken noemen ze de ge
boorte van Pol junior een van de
mooiste dingen, die hen overkwam.
„Een verrijking! En niet alleen voor
onszelf, ook voor de twee andere jon
gens Jelle en Flores. Die hebben al
heel snel hun verantwoordelijkheid
opgepakt en Pol junior altijd als een
gelijkwaardige broer beschouwd en
behandeld."
Dat woordje 'gelijkwaardigheid' komt
vaker terug in het gesprek met Pol se
nior, in het dagelijks leven directeur
van Communicatiebureau Puype en
Partners in Terneuzen en trouwens al
sinds 1973 actief in die branche.
Non-verbale communicatie. Pol
spreekt het uit als een soort toverfor
mule. Laatst tijdens de Truck-rolldag,
toen vele tientallen vrachtwa
genchauffeurs een rondje
Zeeuws-Vlaanderen deden met gehan
dicapten, werd hij er nog mee gecon
fronteerd. Hij zag toevallig een jon
gen, die in dezelfde groep als Pol ju
nior had gewoond. „Die jongen is au
tistisch. Ik keek naar hem en stak al
leen maar m'n vinger op. En hij lach
te."
De geboorte van Pol junior (hij is nu
32 jaar en woont sinds enige tijd in
Woonvoorziening De Okkernoot in
Schoondijke) was een schok voor Pol
en Mirjam. Hij werd te vroeg geboren
en bleek door toxoplasmose een her
senbeschadiging te hebben opgelopen.
„Uiteindelijk tastte dat ook z'n ge
zichtsvermogen aan. Intussen heeft
hij enig zicht terug, maar veel is dat
niet, hooguit tien procent. Het gekke
is dat we het eerst niet door hadden.
Als we in de kamer voorbij z'n wieg
liepen, draaide zijn hoofdje'mee. En
had ik bijvoorbeeld een sinaasappel
in m'n hand, dan volgde hij die ook.
Dus dachten wij... Tot bleek dat hij
ons op het geluid volgde en op de geur
van die sinasappel."
Schuld
Ze leerden er mee omgaan, al kostte
dat wat tijd. „Wij kennen ook mensen,
die er eigenlijk nooit overheen geko
men zijn, die de schuld bij zichzelf
zochten en er zelfs letterlijk ziek van
werden. Terwijl je er zoveel van kunt
leren. Je moet de handicap niet ont
kennen, maar accepteren en vanaf het
begin zoeken naar wegen om er actief,
in positieve zin mee om te gaan. Mir
jam en ik zijn afkomstig uit België,
maar we hebben al snel na de geboor
te van Pol junior besloten hier nooit
meer weg te gaan. En dat besluit had
veel, zoniet alles, te maken met het ho
ge peil van de gehandicaptenzorg in
Nederland. Eind jaren zeventig, begin
jaren tachtig lag die op een niveau dat
je nergens anders tegenkwam. In Bel
gië werden de kinderen al snel in een
internaat gestopt en daar bleef het
dan wel bij. Maar hier, als je het als
ouders oppikt, zijn de mogelijkheden
bijna onbegrensd. Onze huisarts wees
ons in de beginperiode bijvoorbeeld
op de thuisadvisering van specialisten
van het instituut voor blinden- en
slechtzienden De Wijnberg in Grave.
Daar hadden wij ontzettend veel baat
bij, zoals later bij het medisch-kleuter-
dagverblijf, het kinderdagverblijf de
Tjasker, ZMLK De Wingerd, Dagver
blijf De Schelp, De Sterre in Clinge en
bij De Okkernoot in Schoondijke."
Pol senior leerde de gehandicapten
zorg van haver tot gort kennen en is
er altijd (bestuurlijk en ondersteu
nend) actief in gebleven.
Kunst
Laatst stonden Mirjam, Pol junior en
jongste zoon Flores trouwens in de
krant. Ze exposeerden in het kader
van de reeks zomertentoonstellingen
Kunst uit 't Kerkje in de kerk van Wa
terlandkerkje. Mirjam met keramiek,
Pol met schilderijen en etsen en Flo
res, die samen met vriendin Allette
een edelsmederij in Zuidzande heeft,
met sieraden.
Mirjam zei toen al: „In de schilderijen
kan hij z'n creativiteit kwijt." Het
mooiste schilderij? Pol senior en Mir
jam zijn het daar helemaal over eens:
een vrachtauto in de tunnel. Het heeft
Naam:
Pol Puype
Geboren:
18 mei 1950 in Knokke
Woonplaats:
IJzendijke
Opleiding:
Hoger Humaniora
Wetenschappelijke A in Torhout,
Sociologie aan de Katholieke
Universiteit Leuven
Burgerlijke staat:
34 jaar getrouwd met Mirjam,
zoons Pol junior (32, gehandicapt),
Jelle (27, diergeneeskunde) en
Flores (25, edelsmid)
Loopbaan:
1973 communicatieadviseur
Beauchez Terneuzen, 1981 pr-ma-
nager Yara (toen NSM) in Sluiskil,
1988 medeoprichter en -directeur
communicatieadviesbureau Lie-
vens en Puype, 1998 oprichter-di
recteur Puype en Partners Commu
nicatieadviesbureau in Terneuzen
Hobby's:
Studeren (onder meer sociocratie),
koken, lezen, muziek,
museumbezoek
een ereplaats in hun huis in IJzendij
ke gekregen. Pol: „Hij is nu eenmaal
gek van auto's en die kom je echt in
bijna al z'n schilderijen tegen. Die tun
nel is donker, maar die vrachtauto is
prachtig blauw. Pol junior zit inmid
dels ook op de cursus expressie van
Toonbeeld in Terneuzen. Als je hem
technieken aanreikt, stimuleer je z'n
creativiteit enorm. Soms is zijn werk
heel primitief, het andere moment
heel verfijnd." Ze bezoeken ook mu
sea met hem, laatst nog in Oostende.
Zijn ze hem even kwijt, maar horen ze
uit één van de zalen plotseling een en
thousiaste kreet. Weten ze waar hij is.
Fases
Pol senior aarzelt, kijk om zich heen
en zegt dan: „In de psychologie wor
den wat de opvang van een gehandi
capt kind betreft wel voorzichtig pa
rallellen getrokken met stervensbege
leiding, waarin je ook bepaalde fases
doormaakt: eerst de verwerking, dan
de acceptatie en uiteindelijk de verrij
king. Wij hebben al jaren geleden heel
duidelijk die laatste fase bereikt."
Pol junior is sinds jaar en dag een ge
lijkwaardig lid van de familie Puype.
Dat woord gelijkwaardigheid neemt
Puype vaker in de mond. Hij hangt im
mers de sociocratische bedrijfsvoe
ring aan en brengt die bij Puype en
Partners ook in de praktijk. Hij ont
dekte de sociocratie enkele jaren gele
den, toen een klant hem om advies
vroeg. De bedrijfsvoering verliep door
een haperende interne en externe com
municatie niet naar wens. Het was
een organisatie met verschillende ves
tigingen en met medewerkers, die el
ders (buiten de deur) werden ingezet.
Gevolg was dat de besluitvorming
vaak centraal plaatsvond, zonder dat
iedereen daarvan op de hoogte was of
daarbij betrokken was geweest. En
dat leidde tot conflicten, tot tegenwer
king. Pol ontdekte bij een speurtocht
naar een goed advies de leer van pro
fessor Gerard Endenburg, die de zoge
noemde sociocratische kringorganisa
tie had ontwikkeld en die ook met suc
ces in het familiebedrijf Endenburg
Elektrotechniek in Rotterdam had in
gevoerd.
Medemens
Sociocratie? Even ingewikkeld doen.
Het is een bestuursvorm, die uitgaat
van de gelijkwaardigheid van indivi
duen. De naam komt van de Latijnse
en Griekse woorden socius (mede
mens) en kratein (regeren). De mede
mens regeert dus en dat is heel iets an
ders dan de zogenaamde gelijkwaar
digheid die tot uiting komt in een de
mocratie, waarin de helft plus één be
paalt welk besluit wordt uitgevoerd.
Nee, in de sociocratie kan alleen een
besluit worden genomen als alle be
trokkenen geen beargumenteerde
overwegende bezwaren meer inbren
gen. Dat wordt het consentbeginsel ge
noemd. Omdat sociocratie het indivi
du feitelijk meer beslissingsbevoegd
heid geeft dan democratie, wordt het
systeem wel omschreven als 'de vol
gende stap na democratie'.
Pol Puype kan er enthousiast en lang
over vertellen- „Het is echt een pracht-
manier van besluitvorming, waarbij
niemand zich gepasseerd voelt of
hoeft te voelen, iedereen zijn verant
woordelijkheid neemt en nauw betrok
ken is bij de ontwikkeling en de uit
voering van het beleid. Het is een enor
me stimulans voor de creativiteit en
motivatie en het brengt ook de dyna
miek in een bedrijf terug. Vergaderin
gen, die niet meer worden gehouden
met een voorzitter maar met een ge
spreksleider en waar wordt gepraat
op basis van argumenten. Daar wor
den in gezamenlijkheid lijnen uitge
zet, die vervolgens door de mensen
zelfstandig worden uitgevoerd, waar
na de uiteindelijke resultaten ook
weer worden gemeten en eventueel in
gezamenlijkheid kunnen worden bijge
stuurd. Het hele systeem is heel erg
transparant, voor iedereen. Je hebt
echt de indruk dat je samen de schou
ders eronder zet."
En wie er aan twijfelt: „Vergaderin
gen duren de helft korter omdat ieder
een er doelgericht aan deelneemt en er
enkel op basis van argumenten wordt
gediscussieerd. Enne het geouwehoer
bij de koffieautomaat neemt ziender
ogen af."
Troubadour
Tijd voor enig achterover leunen.
Geen koffie, maar een witbier. Over
zijn studie sociologie aan de Katholie
ke Universiteit in Leuven, het feit dat
hij als socioloog in de communicatie
terechtkwam en over zijn 'ruige' perio
de in Zedelgem (tussen Brugge en Tor
hout), toen hij kleinkunstavonden or
ganiseerde met de ontluikende Willem
Vermandere, met Jan De Wilde en
Walter De Buck. „Grandioze figu
ren." Het studentenleven in Leuven
was duur. „Dus trad ik op als trouba
dour. Zong ik liedjes van de eerste el
pees van Vermandere. Dat was nog
een succes ook. We verdienden flink
met onze cabaretgroep."
Hij verhuisde naar Terneuzen, nadat
hij had gesolliciteerd naar de functie
foto Mechteld Jansen
van communicatieadviseur bij het
toen vooraanstaande Bureau
Beauchez in Terneuzen. Hij kwam de
advertentie bij toeval tegen in een Bel
gische krant. In 1973 ging hij er. aan
de slag. Aanvankelijk voornamelijk
voor de grote bedrijven, die communi
catieadviseurs inhuurden voor met na
me de interne communicatie. „Door
de jaren heen zag je de bedrijven
steeds meer anticiperen op maatschap
pelijke ontwikkelingen. De interne
doelgroepen zijn minstens zo belang
rijk als de externe. De adviesbureaus
bieden vandaag de dag een meerwaar
de, naast de inbreng van de eigen voor
lichters. Logisch ook, als je denkt aan
de oprichting van klankbordgroepen,
aan de elektronische snelweg.Vroe
ger waren die jaarverslagen dikke
boekwerken, nu krijg je via internet
en de media kortere, overzichtelijkere
stukken; er wordt ook meer aandacht
besteed aan de vormgeving. Mensen
kunnen zappen en worden dagelijks
geconfronteerd met 1500 commerciële
boodschappen. In die wereld wordt
het steeds moeilijker een stopmoment
te creëren voor jouw boodschap. Een
stopmoment. En dan hebben we het
nog niet gehad over zijn huidige be
drijf Puype en Partners én over z'n cu
linaire kunsten aan de hand van een
cadeau gekregen met de hand geschre
ven kookboek vol Indische gerechten
van een scheepskok.
Dan nog maar een witbier.
Wout Bareman
lekker") is de personal organiser voor de au
tomobilist. Automobilisten kunnen Eileen
bellen voor het reserveren van een lunch-
plek. Eileen houdt bij waar files en weg
werkzaamheden staan. Eileen zoekt voor je
op internet. Eileen maakt al je afspraakjes.
Als je na anderhalf uur op het kantoor arri
veert, heeft Eileen al een hoop zaken voor je
geregeld. Filerijder blij. Werkgever blij. En
het thuisfront blij, want het humeur van de
forens wordt er alleen maar beter op.
Dat werd tijd ook, want de filerijder werd
