Zeeland is
perfecte
proeftuin
Verhaal Candide nog steeds actueel
PZC
Gimbrère
APETROTS
Het geintje is uit de hand gelopen
Belgen zweren bij Zeeuwse oesters
Omroep streeft naar
samenwerking bij
nieuwe huisvesting
Bieb houdt proef
met openstelling op
zaterdagmiddag
Andere aanpak kustbeveiliging
FASHION WEEKEND
VANAF AANSLAANDE ZATERDAG
met de PZC naar
iergaarde Blijdorp
Ad*#?
BLIJDORP
Oesterhandelaar Bram Verwijs overhandigt de Belgische politicus Louis Tobback, burgemeester van Leuven, het kistje met de eerste
Zeeuwse oesters van dit seizoen. foto Willem Mieras
door Harmen van der Werf
YERSEKE - Een feestje moest het worden
en dat werd het gisterochtend ook in Yer-
seke, het officiële begin van het oestersei
zoen. Vooral de aandacht uit België was
groot, met dank aan de organisatoren van
een grote oestermanifestatie in universi
teitsstad Leuven.
Mistig was het 's ochtends bij vertrek uit
de Yersekse Julianahaven. De Yerseke 29
van Prins Dingemanse en de Yerseke 60
van Aard Comelisse kozen met genodig
den het ruime sop om de eerste oesters
symbolisch op te vissen. Louis Tobback,
burgemeester van Leuven en bekend als
welbespraakt minister van Binnenlandse
Zaken in België, was overgekomen als spe
ciale gast. Hij genoot van de vaartocht.
Waarom juist hij was gevraagd? In Leuven
wordt deze dagen op het Martelarenplein
een groot oester-festival gehouden. Van
daar. „We hebben alle ingrediënten in het
mooie Leuven om zo'n festival te houden,
alleen geen oesters", verklaarde Tobback
treffend zijn komst naar Yerseke.
Snee
België is de belangrijkste afzetmarkt voor
oesters uit Zeeland. Van de 35 a 40 mil
joen Zeeuwse oesters die jaarlijks worden
verhandeld, gaat veertig procent naar Bel
gië, vertelde directeur Bram Ver-wijs van
schelpdierbedrijf Krijn Verwijs, terwijl hij
een snee in zijn hand - ontstaan bij het
openen van een oester - aan het deppen
was. Een kwart van de oesters uit Ooster-
schelde en Grevelingenmeer verdwijnt in
Nederlandse magen en twintig procent
wordt naar Italië geëxporteerd.
Fransen
Om haar positie te handhaven moet de
Zeeuwse oesterhandel stevig aan de weg
timmeren. De oestersector in Frankrijk is
vele malen groter. De hele Franse produc
tie ligt op meer dan één miljard stuks. Het
Nederlands Visbureau in Rijswijk zorgt
voor de promotie van de Zeeuwse oesters,
zeker sinds kort de producentenorganisa
tie oestercultuur door interne twisten zon
der bestuur zit en praktisch ter ziele is.
Het promoten lukte gisteren aardig. „Wij
eten die Franse oesters niet", verzekerde
Tobback. „Wij doen het en blijven het
doen met Zeeuwse oesters."
door Ben Jansen
MIDDELBURG - Zeeland is de
ideale proeftuin voor nieuwe mo
gelijkheden om het land tegen
de zee te beschermen. Alternatie
ven voor dijkverhoging moeten
worden gecombineerd met func
ties als wonen, aquacultuur, re
creatie, toerisme, wonen en na
tuurontwikkeling.
Waterduunen in West-Zeeuws-
Vlaanderen, de herinrichting
van het voormalige veerhaven
complex Perkpolder en een dijk
waar het water over mag slaan
bij Ellewoutsdijk zijn voorbeel
den van deze nieuwe benade
ring in kustverdediging.
Gedeputeerde J. Suurmond be
val de geschiktheid van Zeeland
voor proeven op dat gebied giste
ren van harte aan tijdens een bij
eenkomst in Middelburg van
ComCoast. In dit samenwer
kingsverband van Nederland,
Duitsland, Denemarken, Enge
land en België zoeken specialis
ten op het gebied van onder
meer waterbouw, milieu, ruimte
lijke ordening naar oplossingen
voor het probleem van de zee
spiegelrijzing. „Op die manier
kunnen we voorkomen dat over
al wordt geprobeerd het wiel uit
te vinden", zei ComCoast-pro-
jeetleiderF. Hamer.
Betrekkelijk
Veiligheid tegen het water is be
trekkelijk, maakten Suurmond
en Hamer duidelijk. De gedepu-
teerde herinnerde eraan dat na
de voltooiing van de Deltawer
ken aanvankelijk het gevoel be-
1 stond dat in Zuidwest-Neder
land de strijd tegen de zee ge-
1 streden was. Hamer wees erop
i dat de kans dat iemand het
slachtoffer wordt van een over
stromingsramp tien keer groter
is dan het risico om het leven te
komen bij een vliegtuigongeluk.
Door de vernachte zeespiegelrij
zing van 60 cm deze eeuw en
een verdere inklinking van de
bodem die het effect van het ho
gere zeeniveau nog versterkt,
bieden de Deltadammen en -dij
ken op den duur onvoldoende
veiligheid tegen overstromin
gen. Blijven verhogen en bezwa
ren is geen optie, omdat de gren
zen van de mogelijkheden daar
voor in zicht komen.
Slim
In ComCoast-verband worden
slimme oplossingen gezocht: een
wijk in Hamburg met drijvende
woningen en complexen waar
van de benedenverdieping zon
der ernstige schade mag onderlo
pen, Deense golfbrekers, Vlaam
se gecontroleerde overstromings
gebieden en de projecten in
Suurmonds proeftuin.
De gedeputeerde somde op: het
plan Waterduunen levert naast
vergroting van de veiligheid te
gen overstromen meer mogelijk
heden voor de natuur en de re
creatie op.
Bij Perkpolder wordt het water
zelf ingeschakeld om het land te
beschermen. Er is een sehorbuf-
fer voorzien, die door aanslib
bing geleidelijk wordt opge
hoogd.
Daarmee is, zoals Hamer het uit
drukt, geen knoeperd van een
dijk meer nodig. Zo helpt de zee
een handje. Dat is het wezen
van de nieuwe benadering bevei
liging tegen overstromen, meent
Suurmond,. Gebruik maken van
de mogelijkheden die het water
biedt. „Want we moeten de zee
niet alleen als een vijand be
schouwen, maar ook als een
vriend."
donderdag 28 september 2006 p
door Rolf Bosboom
MIDDELBURG - Omroep Zee
land gaat op zoek naar nieuwe
huisvesting. Daarbij wordt geke
ken of het mogelijk is aan te slui
ten bij instanties of bedrijven
die (deels) op hetzelfde terrein
actief zijn. Een van de mogelijk
heden is Hogeschool Zeeland.
F. Feij, directeur-hoofdredac
teur van de regionale omroep,
zei dat gisteren tijdens een inlei
ding die hij hield in Middel
burg, op uitnodiging van het de
partement Zeeland van de Ne-
derlandsche Maatschappij voor
Nijverheid en Handel.
Al langer is duidelijk dat het
huidige pand van de omroep,
het vroegere gemeentehuis aan
de Kanaalstraat in Oost-Sou
burg, onvoldoende geschikt is.
De ruimtes zijn te klein om de
120 medewerkers goed onder te
brengen.
Als gevolg van de lopende reor
ganisatie - waarbij radio- en te
levisieafdeling worden samenge
voegd - is het verder gewenst
om het gebouw flexibeler te kun
nen inrichten. Dat is nauwelijks
mogelijk. Verder voldoet het
pand op termijn niet meer aan
de steeds strengere eisen die
worden gesteld aan de arbeids
omstandigheden. Feij: „Ik vrees
dat het gebouw op een gegeven
moment tekort zal schieten."
De omroep is al voorzichtig be
zig de mogelijkheden voor nieu
we huisvesting te verkennen.
Feij zei tg streven naar combina
ties met verwante partijen. Als
voorbeeld noemde hij Hoge
school Zeeland. „Daar is een op
leiding communicatie, waar
men veel gebruik maakt van au
dio- en videotoepassingen. Toch
kennen we elkaar nauwelijks. Ik
zou het aardig vinden om te kij
ken of we tot een zekere syner
gie kunnen komen."
Feij liet weten op diverse terrei
nen naar samenwerking te zoe
ken, onder meer op iet-gebied.
„We werken heel veel met
iet-toepassingen. Nu hebben we
een afdeling van drie mensen en
die gaan we uitbreiden. Mis-
schien kunnen we samen im»
deren iets doen. Hetzelfde «u,
voor flexibele arbeid. Ij
zend- en onderwijssfeer aew,
allerlei mogelijkheden om a.
men te werken,"
Dergelijke verkenningen kun
nen ertoe leiden dat het uiteinde-
lijk ook zinvol blijkt te zijn om
samen op één plek te zitten, De
contacten zijn er. Die willen",™
de komende tijd verdiepen" al
dus Feij. „Ik hoop dat huisves
ting daarbij een natuurlijk simt.
stuk zal zijn."
Golftoernooi
voor goed doel
RENESSE - Op het strand let
hoogte van paviljoen Zuid-
Zuid-West bij Renesse wordt za
terdag de tweede editie van hei
North Sea Beach Golf Toernooi
gehouden. De organisatie is in
handen van de Lionsclub Scliou-
wen-Duiveland.
De opbrengst voor dit bijzonde
re toernooi is bestemd voor Stal
Balans in Dreischor. De manege
heeft behoefte aan aangepast
materiaal voor kinderen me?
een handicap.
Verwacht wordt dat het evens-
ment zeker tienduizend euro
moet kunnen opleveren. In to
taal zijn er 38 teams van vis
personen ingeschreven, leder
team betaalt driehonderd euro
inschrijfgeld. De deelnemers
spelen een wedstrijd over acht
tien holes op het strand, Het pro
gramma begint om elf uur,
Computerclub
's GRAVENPOLDER-HCC Zee
land, de vereniging van com
putergebruikers, houdt dinsdag
3 oktober haar maandelijkse
bijeenkomst in Ons Dorpsleven
aan de Poelvoordestraat is
's Gravenpolder. De avond heeft'
geen onderwerp, maar er is vol
doende kennis aanwezig voor
het oplossen van allerlei compu
terproblemen. De bijeenkomst
begint om 20.00 uur.
kunst
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - „De band is
tien jaar geleden begonnen als
grap, maar het geintje is nogal
uit de hand gelopen. Ik trek het
niet meer", zegt Heimwee
Maik. De zanger en tekstschrij
ver van de populaire
Zeeuws-Vlaamse dialectband
De Lamaketta's kondigde gis
teravond het einde van de
groep aan.
Na een sluimerend bestaan met
af en toe een optreden sloeg in
2004 met het uitbrengen van de
demo Bietie akum aai de vlam
in de pan. De kenmerkende tek
sten in streekdialect, malle frat-
sen van Heimwee Maik en een
solide muzikale basis bleken
een succescombinatie.
Met het uitbrengen van de cd
Pak Me Noe in 2005 breidde de
populai'iteit zich ook steeds
meer uit tot andere delen van
Zeeland en Nederland. De La
maketta's werden niet langer
meer alleen door de Zeeuwse ra
diozenders gedraaid, maar ook
Omroep Friesland en de We
reldomroep nodigde het zestal
uit voor een studio-optreden.
Met de release van de single
Joehoe in de voorbije zomer
volgde zelfs een notering in de
tipparade van de top 40 en een
performance op radiozender
3FM.
Volle tent
In de eigen provincie beteken
de een optreden van De Lama
ketta's ondertussen steevast
een volle tent. Het door de
band zelf georganiseerde evene
ment De Ballade aan de Schel
de op de zeedijk bij buurtschap
De Griete trok begin deze
maand ruim 1500 toeschou
wers. „Al die dingen zorgden
voor tropenjaren bij een band,
waarin iedereen een baan heeft
en sommigen een gezin. Vooral
mij begon dat de laatste tijd op
te breken", zegt Harte, die in
het dagelijks leven advocaat is.
Minder tijd, minder inspiratie
en steeds meer moeite met het
voldoen aan bandverplichtin
gen deden dé frontman beslui
ten de stekker eruit te trekken.
„Want je doet het goed of je
doet het niet", zegt de Terneu-
zenaar. „Bovendien heb ik af
en toe het gevoel geleefd te wor
den. Mensen die een aanvraag
voor een optreden via e-mail
bij onze manager Jan (de broer
van Harte) zien afgewezen, pro
beren het vervolgens toch nog
eens telefonisch bij mij. Er ko
men brieven binnen, er staan
mensen aan mijn voordeur... in
het begin is dat leuk, maar na
verloop van tijd zit je er na een
dag werken niet echt meer op
te wachten. Echt, ik zal blij
zijn als ik een tijd niet meer op
een podium hoef te staan. Ik
kan er gewoon niet meer vol
voor gaan. Ik ben het beu."
Het einde van de band is dus al
lesbehalve een 'rock-'n-roll-ein-
de', waarbij drugs, drank, ru
zie. geld of vrouwen een rol spe
len, stelt Harte, die zijn besluit
gisteravond op de website van
de band bekendmaakte. „We
doen alle nog geplande optre
dens dan ook nog met alle ple
zier, om na ons laatste concert
(op 9 december in het Schelde-
theater in Terneuzen) als vrien
den uit elkaar te gaan", aldus
Harte.
Gitarist Toine Metselaar noemt
Hartes besluit jammer, maar be
grijpelijk. „Het voelt als een
verkering die uitgaat. Ik vind
dit ontzettend jammer, vooral
omdat ik het gevoel heb dat we
nog niet aan onze top zitten."
door Ronald Verstraten
OOSTBURG - Historische fei
ten, oude fictie en vermakelijke
fantasie. Dat zijn de ingrediën-
i ten van Candide en zijn Zeeuw-
i en, het theaterstuk dat Peter de
Lijser uit Cadzand heeft geschre-
i ven. „Mensen kunnen zich ont
spannen, maar er zit ook een
klein beetje een boodschap in."
De Lijser (68) gebruikte Candi
de, Voltaires romanfiguur uit
1759, voor een nieuw, eigen ver
haal. Met plaatsgenoot Piet
Faas kwam hij op het idee om
een operettevereniging in
Zeeuws-Vlaanderen op te rich
ten. „Er werd gezegd: dat komt
nooit van de grond. Maar we zet
ten een advertentie in de krant
en er kwamen veertig mensen
op af."
In 1972 ontstond zo de Stichting
Zeeuws-Vlaamse Operette en
Musical Amateurs die in de
daaropvolgende decennia be
kend werden als ZOMA. Als ho
ge bariton zong hij er vijftien
jaar in mee en met een opleiding
regie als bagage, regisseerde hij
jarenlang operettes. Toen be
sloot hij alleen nog de dingen te
doen die hij plezierig vond.
Als regisseur wilde hij met uitge
zochte muziekstukken en eigen
toevoegingen een soort mu-
(Aavene
(Advertentie)
Den Dekker
Muziek
KAPELLE 0113-330330
www.dendekkermuziek.com
ziektheater maken. „Theater
met daaromheen koormuziek en
solistische muziek. Anders dan
opera of operette. Ballet en
dans, gecombineerd met het
theaterstuk. Ik ben daar over'
gaan filosoferen en toen heb ik
Orfeo on line bedacht."
Het eerste zelfgeschreven stuk
van De Lijser vroeg om meer.
Hij kwam bij West Side Story te
recht. „Veel te duur. Ik ontdekte
dat Bernstein daarvóór Candide
had gedaan. Bernstein heeft
daar veel problemen mee gehad,
want het gaf scherpe maatschap
pijkritiek. En dat was in de Mc-
Carthy-periode, waarin hij een
beetje verdacht werd van com
munisme, linkse sympathieën,"
En zo ondervond de musical de
zelfde weerstand als destijds het
boek Candide, ou l'optimiste,
dat nog tot in de jaren vijftig
van de vorige eeuw op een lijst
van door de kerk verboden boe
ken stond.
Vrijdenker
Hij haalt de cd met de muziek
van Candide uit de kast. De Lij
ser geeft toe dat hij die niet ken
de. „Ik kende wel Voltaire als
een geweldig, mij aansprekende
filosoof. Omdat ik zelf ook in
die zin vrijdenker ben. Zoveel
mogelijk vrijheid van geest. Ik
ben me in Candide gaan verdie
pen. Heb een vertaling in de
Zeeuwse Bibliotheek gevonden.
Ik zag de hypocrisie van de toen
malige maatschappij en ik zag
ineens verbanden."
In Candide en zijn Zeeuwen ver
telt hij in grote lijnen het ver
haal van Voltaire, dat volgens
hem nog in veel opzichten actu-
Peter de Lijser gebruikte Candide, Voltaires romanfiguur uit 1759, voor een nieuw, eigen verhaal.
foto Peter Nicolai
eel is. Zo geeft hij als voorbeeld
dat de hofadel van de Franse ko-
moest toezien hoe de monarch
's morgens zijn behoefte deed op
ning Lodewijk XIV vroeger een gouden wc-pot. Het komt in
het stuk terug, met een webcam
erbij, waardoor de kijkcijfers,
zo wordt gezegd, verdubbelen.
(Advertentie)
29-30 SEPTEMBER 1 OKTOBER
Exclusief winkelen in een
feestelijke ambiance en
genieten van vele feestelijke extra's.
LANGE DELFT 16 MIDDELBURG
TEGEN INLEVERING VAN
DEZE BON ONTVANGT U
OP HET 3e ARTIKEL
DAT U KOOPT
MAAR LIEFST
20% KORTING
(Alleen geldig tijdens
het fashion weekend)
„En wat is het verschil met nu,
als je die soapseries ziet van Ve
ronica of SBS? Het verhaal lijkt
zoetig te beginnen, maar al vlug
worden er twee moorden ge
pleegd. Personages als Candide
zelf, dir. Warboll, Cunegonde of
Maxim passeren de revue, tot en
met het (Zwitserse) danseresje
Racqueletje. Verzonnen karak
ters ontmoeten elkaar en sa
ge-kapitein Willem van der Dec-
ken ('De Vliegende Hollander')
in Terneuzen.
Zeehelden
Net als in het oorspronkelijke
verhaal trekt Candide naar ver
schillende landen, inclusief Suri
name, waar hij op de historische
slavenhandelaarster Suzanne de
Plessis stuit. De Lijser heeft ech
ter nog een paar zeehelden uit
onze vaderlandse geschiedenis
aan het verhaal toegevoegd, in
de personen van Michiel de Ruy-
ter en Piet Hein.
Er zijn veel scènewisselingen,
maar er zijn slechts enkele de
cors, die overigens wel regelma
tig van uiterlijk veranderen. De
kostuums zijn in enkele scènes
(Suriname, Venetië) zeer kleur
rijk. Behalve de genoemde ko
ren, speelt ook de djembégroep
For Fun mee.
Hoofdrollen worden gespeeld
door Tonnie Rijnberg, Piet Fe-
nijn en Frans Modde. Ballet en
choreografie zijn van Petrella
Lion.
'Candide en zijn Zeeuwen', mor
gen in het Ledeltheater in Oost
burg 20.00 uur), zaterdag in cultu
reel centrum Scharpoord in Knolc-
Ice (20.30 uur) en vrijdag 6 oktober
in het Scheldetheater in Terneu
zen (20.00 uur).
MIDDELBURG - De Zeeuwse
Bibliotheek in Middelburg gaat
de komende maanden ook op za
terdagmiddag open. Het gaat
om een proef die zaterdag 7 ok
tober begint en loopt tot 1 april
volgend jaar.
Openstelling op zaterdagmid
dag is een wens van veel bezoe
kers. Nu nog is de bibliotheek
op zaterdagen open van 10.00
tot 13.00 uur. Dat wordt de ko
mende maanden verlengd tot
16.00 uur.
Vooruitlopend daarop houdt
Stichting Vrienden van de
Bibliotheek in het gebouw ko
mende zaterdag vanaf 14.00 uur
haar jaarlijkse Vriendenmid
dag. Zowel altvioliste Edith van
Moergastel als pianiste Marian
ne Boer speelt werken van com
ponist G.H.G. von Bracken
Fock.
Verder zijn er toespraken van bi
bliotheekdirecteur Ton Brantku-
barg (over de relatie tussen de
bibliotheek en de stichting) en
coördinator van de muziekafde
ling Rea Bensch (over de bijzon
dere Von Brucken Fock-collec-
tie).
Ronald Rijkse, coördinator oud
bezit, geeft een rondleiding in
het magazijn en de kluis van de
Zeeuwse Bibliotheek.
Wie zich tijdig aanmeldt als
Vriend, kan de bijeenkomst nog
bezoeken (zie www.zebi.nl
(Advertentie)
nn spaar voor een gratis
2e entreebewijs
L\J 1-A Diergaarde
otterdam zoo
