Zintuigen werken altijd samen
Ervaringsdeskundigen
helpen cliënten Emergis
PZC
Zien is goed in de ruimte, horen is goed in de tijd
Liplezen
Ziekenhuizen zitten
klem tussen minister
en zorgverzekeraars
maandag 25 september 2006
Arts legt ziekten schildklier uit j
GOES - P. Leurs, internist met speciale belanestell"
voor de hormonale werking in het lichaam (endoeri f'
gie), vertelt maandag 2 oktober over schildklierziekte
het Oosterscheldeziekenhuis in Goes.
De Goese medisch specialist is gastspreker van de ScMlÜ
klier Stichting Nederland afdeling Zeeland. Deb"1?
komst begint om 20.00 uur. Aanmelden kan bij het Pap
ten Service Bureau van het ziekenhuis. d IÈ!"
Eierstokken weghalen riskant
ROCHESTER - Vrouwen bij wie op relatief jonge leefti1
(jonger dan 45 jaar) de eierstokken worden verwijS
die in de jaren tot hun 45e geen behandeling met ogt^
geen krijgen, lopen 70 procent meer risico op vroegtii
overlijden (aan bijvoorbeeld borstkanker, hart-en vaat -
ziekten of hersenaandoeningen) dan vrouwen bij wie i]j
eierstokken niet verwijderd zijn.
Dit concludeert W. Rocca (Mayo Clinic, Rochester) mb» I
vakblad Lancet Oncology op grond van een analyse va
gegevens van 4500 vrouwen. Dat betekent dat er j
zwaarwegende noodzaak moet zijn voor het op jonge H
tijd verwijderen van de eierstokken, stelt Rocca. Bijvoor j
beeld een reeds aanwezige tumor of een erfelijke aan!»
voor eierstokkanker. GPD
Kind tast gezondheid moeder aan
LONDEN - Kinderloze vrouwen hebben op mlddeibart i
leeftijd een slechtere gezondheid en een grotere kans
vroegtijdig te overlijden, dan vrouwen die wel kinderen
hebben. Echter, ook vrouwen die hun kinderen snel ach
ter elkaar krijgen (minder dan achttien maanden tussen
opeenvolgende zwangerschappen), vrouwen die meerd'r.
vijf kinderen krijgen en vrouwen die al op tienerleeftijd
moeder zijn geworden, verkeren op middelbare leeftijd5
een slechtere gezondheid.
Dit blijkt uit een Britse studie op grond van gegevas
over tienduizenden vrouwen geboren tussen 1911 en 1946
in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. GPD
Mogelijke indicator Alzheimer
ST LOUIS - Versneld verlies van lichaamsgewicht kaato
oudere mensen wel eens een vroeg teken zijn van de Ét-
te van Alzheimer.
Dit stelt D. Johnson (Washington University School c{
Medicine, St Louis) in het vakbald Archives of Neurology
op grond van gegevens van 449 65-plussers die enkele ja
ren werden gevolgd. Bij degenen onder hen die de ziek
van Alzheimer ontwikkelden, daalde het lichaamsge
wicht in het jaar voordat de ziekte zich openbaarde.hs
keer zo snel als bij hen die de ziekte-niet kregen. GPD
Extra calcium heeft weinig zin
HOB ART - Het heeft weinig zin gezonde kinderen err-
calcium te geven (in de vorm van pillen) om zodoendea
kans op botbreuken te verminderen. De extra ealcia
heeft bij hen nauwelijks invloed op botdichtheid en dm
de sterkte van de botten.
Dit schrijft T. Winzenberg (Menzies Research Institute,
Hobart) in het British medical Journal op grond van gege]
vens over ruim 2800 kinderen. GPD
Wij kunnen iemand beter ver
staan als wij hem zien spreken.
Zo werken onze zintuigen voort
durend samen, al zijn wij ons
daarvan niet bewust, zegt de Til-
burgse psycholoog prof. dr. Jean
Vroomen.
doorTwan van Lierop
TILBURG - Als wij over een
hobbelige weg fietsen en 0111 ons
heen kijken, dan gebeurt er iets
bijzonders in onze hersenen.
Dat valt ons pas op als wij een
camera op het stuur van de fiets
monteren en later de beelden be
kijken. Op de film komt de bui
tenwereld schokkerig op ons
over, terwijl wij daar tijdens de
fietstocht geen last van hadden
en de omgeving als stabiel za
gen.
Blijkbaar weet ons brein dat wij
in beweging zijn tijdens het
rondkijken op de fiets en wordt
onze waarneming daarop aange
past, zodat wij de wex-eld ook
goed kunnen zien als wij niet
stilzitten. Bij het bekijken van
de camerabeelden missen onze
hersenen de bewegingsinforma
tie, waardoor alles voor onze
ogen schokt en bibbert. Het
voorbeeld toont aan dat ons ge
zichtsvermogen niet op zichzelf
waarneemt, maar daarvoor sa
menwerkt met andere zintui
gen.
Hoogleraar prof. dr. Jean
Vroomen haalde het experiment
deze maand aan tijdens zijn ora
tie als hoogleraar in de psycholo
gische functieleer aan de Univer
siteit van Tilburg. Zijn aanstel
ling is de bekroning van twintig
jaar onderzoek. „Als wij ook
maar iets willen begrijpen van
de waarneming in zijn algemeen
heid, dan zullen wij ons moeten
realiseren dat de zintuigen bijna
altijd met elkaar samenwer
ken", zegt hij.
Frieten
Al zijn wij ons daar niet van be
wust, onze zintuigen helpen el
kaar voortdurend. Vroomen il
lustreert dat graag met het voor
beeld van lekkere frieten, die
wij volgens hem niet alleen be
oordelen met de smaaksensoren
op onze tong. De frieten moeten
immers ook goed ruiken, waar
voor de neus nodig is, en goud
bruin gebakken zijn, waarvoor
de ogen nodig zijn. En dat niet
alleen, wij moeten ze ook lekker
horen kraken als wij erin bijten
en voelen dat ze goed heet zijn.
„Met andere woorden: bij de
evaluatie van één enkele gebeur
tenis, namelijk of de friet lekker
is of niet, zijn zeer veel zintui
gen betrokken", zegt Vroomen.
„Die zintuigen zullen dan ook
op de een of andere manier met
elkaar moeten samenwerken."
Vroomen is een psychoog. die
zich verdiept in het samenspel
van de zintuigen. Zijn werk be
gon met onderzoek naar liple-
zen bij dyslectici en spitste zich
gaandeweg steeds meer toe op
de samenwerking tussen ogen
en oren.
Hij werd onder meer aan het
denken gezet door de bekende
ervaring dat je iemand beter
kunt verstaan als je naar hem
kijkt. „Mensen gaan beter horen
als zij iemand kunnen zien",
zegt hij. „Het verhaal van 'dok
ter ik hoor niet meer zo goed om
dat mijn bril zoek is', is dus heel
reëel." In een aantal onderzoe
ken stelde Vroomen vast hoe zin
tuigen elkaar helpen. Met een
groep wetenschappers in Til
burg ontwikkelde hij een experi
ment, waarbij proefpersonen tel
kens twee lampjes kort na el
kaar zagen aanflitsen en moes-^
ten vertellen welk lichtje als eer
ste ging branden. De proefperso
nen bleken dat veel beter te kun
nen zien als er twee klikjes te ho
ren waren bij het oplichten van
de lampjes.
Ritme
„Onze oren kunnen veel beter
dan onze ogen bepalen wanneer
iets gebeurt", zegt Vroomen.
„Omgekeerd zijn onze ogen veel
beter in staat om vast te stellen
waar iets gebeurt. Het zien is
goed in de ruimte, het horen is
goed in de tijd. Om die reden
kunnen we in opeenvolgende ge
luiden een ritme waarnemen, en
heet dat muziek. Dat lukt ons
niet als we alleen lampjes in een
bepaald ritme aan en uit zien
gaan, want dat vinden we voor
al hinderlijk."
Bij twijfelgevallen laten wij ons
leiden door het zintuig dat er
gens het sterkste in is. Buikspre
kers maken daar handig ge
bruik van door ons de illusie te
geven dat we een pop zien pra
ten, terwijl het geluid elders van
daan komt. Als wij in een zaal
naar een toespraak luisteren,
dan gebeurt hetzelfde. Het
maakt niet uit of iemands stem
uit een luidspreker links of
rechts van ons komt, we zien en
horen hem spreken vanachter
de microfoon. „Als oren en ogen
iets tegelijkertijd waarnemen,
dan menen we het geluid te ho
ren waar we iets zien", legt
Vroomen uit.
Wat Vroomen fascineert is hoe
wij weten dat bepaalde prikkels
bij dezelfde gebeurtenis horen.
„Als ik een kopje op de tafel
laat vallen, kan ik dat horen en
weet ik dat dat geluid bij het val
lende kopje hoort. Tegelijkertijd
neem ik ook allerlei andere ge
luiden waar, bijvoorbeeld van
een voorbijrijdende trein, het ge
zoem van een computer, de stem
van iemand op de gang. Hoe we
ten de zintuigen wanneer zij
moeten samenwerken en wan
neer niet? Dat is nog een myste
rie." GPD
Een experiment met liplezen.
Een proefpersoon luistert naar
een stem die 'ada' of 'aba' zegt
en hij vertelt wat hij hoort.
Vervolgens hoort hij de stem op
nieuw, terwijl hij op een compu
terscherm het gezicht ziet van ie
mand die 'aba' of 'ada' zegt.
Als het geluid 'aba' wordt ge
monteerd onder de lipbeweging
'ada', dan blijkt de proefper
soon 'ada' te verstaan in plaats
van 'aba'.
Doet hij zijn ogen dicht, dan ver
staat hij gewoon 'aba'.
De conclusie is dat wij bij
spraakherkenning gebruikma
ken van liplezen en wij menen
te horen wat wij zien. GPD
Hoogleraar Jean Vroomen: „Als oren en ogen iets tegelijkertijd waarnemen, dan menen wij het geluid
te horen waar wij iets zien." foto John Schouten/GPD
door Henk van Halteren
De Zeeuwse ziekenhuizen
functioneren als stich
ting met de taak om kwalita
tief hoogwaardige tweede
lijns gezondheidszorg te bie
den aan de inwoners van Zee
land en omgeving. Zonder
winstoogmerk, maar als dan
toch winst wordt gemaakt,
dan wordt dit geld gebruikt
voor verbeteringen, zoals ver
vanging van apparatuur of
het aantrekken van gespecia
liseerde verpleegkundigen.
De ziekenhuizen worden niet
betaald voor ieder geleverd
product. Jaarlijks moet met
de verschillende zorgverzeke
raars worden onderhandeld
over de toelage die het ko
mende jaar wordt verstrekt.
Daarbij moet een kostenra
ming worden overlegd, die
kritisch door de rekenaars
wordt bekeken. De kostenra
mingen van de ziekenhuizen
zijn bepalend voor de kosten
van de ziektekostenpolis van
de individuele patiënt.
Het maken van een kostenra
ming is uiterst moeilijk. Ieder
jaar worden de richtlijnen
voor meerdere behandelin
gen aangepast, hetgeen tot
duurdere onderzoeken, duur
der operatiemateriaal en
duurdere medicijnen kan lei
den. Op het indienen van een
ruimere kostenraming (om
veranderingen te compense
ren) zitten de zorgverzeke
raars niet te wachten. Zo'n
kostenraming is naar hun me
ning niet gefundeerd genoeg.
Dit betekent dat de zieken
huizen - ook in geval van een
efficiënte bedrijfsvoering -
voortdurend het risico lopen
op financieel verhes. Ieder
helder denkend mens kan be
grijpen dat dit niet goed kan
gaan. Een ziekenhuis is geen
productie-eenheid, waar hon
denbrokjes worden ingeblikt.
Zorgverzekeraars en zieken
huizen hebben deels tegen
strijdige belangen. Zorgverze
keraars willen goedkope po
lissen aanbieden en goedko
pe contracten met ziekenhui
zen afsluiten. Zorgverzeke
raars hebben een winstoog
merk en er is concurrentie
tussen de verzekeraars onder
ling. Ziekenhuizen hebben
een zorgplicht, hetgeen in
houdt dat patiënten recht
hebben op de beste behande
ling.
De schoen begint behoorlijk
te wringen. De ziekenhuizen
hebben een budgetoverschrij
ding van 193 miljoen euro en
minister Hoogervorst van
Volksgezondheid vindt dat ze
dit zelf moeten compenseren.
Dit is koren op de molen van
de zorgverzekeraars, omdat
zij flink wat geld in hun zak
kunnen houden.' Waarom kan
de overheid niet voor compen
satie zorgen? Scoort dit min
der voor de verkiezingen dan
populaire AOW-maatregelen
of goedkopere kinderopvang?
Stel dat een ziekenhuis dooi
de verzekeraars wordt terug
gefloten, omdat de kostenra
ming bijvoorbeeld in oktober
iagnose
al dreigt te worden overschre
den, dan moet het ziekenhuis
de productie van oktober tot
en met december voor eigen
rekening nemen. Als het zie
kenhuis daarvoor geen geld
heeft, dan moet de productie
omlaag met als gevolg lange
re wachttijden voor operaties
en polikliniekbezoeken.
Het is niet goed dat deze pro
blematiek alleen op het bord
van verzekeraars en zieken
huizen ligt. De bal ligt bij de
samenleving en dus bij de po
litiek. Er moet een debat ge
voerd worden over de finan
ciële koers van de gezond
heidszorg. Gaat de samenle
ving akkoord met het gege
ven dat het recht op optimale
zorg steeds meer kost? Het
gaat niet alleen om duurdere
zorg per individu. De samen
leving vergrijst en er komen
meer zorgvragers.
Dr. Henk van Halteren is on
coloog bij de Oosterschelde-
ziekenhuizen
25 september 1956
door Claudia Sondervan
KLOETINGE - Herstellen doe
je zelf. Dat lijkt een open deur,
maar het kan een hele ontdek
king zijn voor mensen die lange
tijd met psychiatrische proble
men kampen. Het centrum voor
geestelijke gezondheidszorg
Emergis zet voor het eerst men
sen in die ruime ervaring heb
ben in de psychiatrie, maar dan
als cliënt. Zij gaan andere cliën
ten helpen om hun terugkeer in
de samenleving op eigen kracht
aan te kunnen.
Esther Buik en Martij n Castri-
cum zijn de pioniers in Kloetin-
ge. Zij zijn de cursusleiders van
de nieuwe gratis training 'Hei-
stellen doe je zelf' die volgende
maand begint bij Emergis in
Kloetinge. Vrijdag 29 september
is daar een informatiebijeen
komst over de cursus en het on
derzoek dat meeloopt, van 10.30
tot 13.00 uur.
Het is geen makkelijke manier
van Emergis om gratis behandel-
vormen binnen te halen, zeggen
Esther en Martijn.' „Het is voor
mensen die uitbehandeld zijn,
en ook voor mensen die nog in
behandeling zijn, een manier
om te ervaren wat je in je mars
hebt, om zelfvertrouwen te krij
gen en te begrijpen hoe herstel
len werkt. Het is verstevigend
voor de mensen."
Esther kent de psychiatrie sinds
1993, Martijn sinds 1998. Er is
een fundamenteel verschil tus
sen praten met een professio
neel behandelaar en een erva-
ringsgenoot, leggen zij uit. Con
tact met cliënten hebben hulp
verleners in hun opleiding veel
te weinig, ervaart Esther bij
haar huidige studie hbo psycho
logie. „Het is 80 procent theorie.
Veel papier en weinig mens. Wij
weten wat je doormaakt tijdens
behandelingen. De ups, de
downs, de wanhoop."
Ik begrijp het
Echt meeleven kan alleen ie
mand die het zelf heeft onder
gaan, vindt Esther. „Bij ons
komt 'Ik begrijp het' recht uit
ons hart." Martijn: „Wij weten
hoe het is om uit behandeling
over te gaan naar zelfstandig le
ven. We zullen het echt niet
mooier maken dan het is." Mar
tijn en Esther zien de cursus als
een overgang van de periode dat
cliënten in handen zijn van de
professionele behandelaars naar
het zelfstandige leven in de
maatschappij.
De cursusbegeleiding is voor
Martijn en Esther zelf een ma
nier om de opgedane kennis van
de afgelopen jaren te gebruiken
voor een mogelijk carrière. Mar
tijn: „Door de tijd in de psychia
trie heb je een gat in je curricu
lum vitae. Je loopt achterstand
op. Ik was destijds net begon
nen aan de pabo. Je ziet veel af
gebroken opleidingen bij psy
chiatrisch patiënten."
De afgelopen jaren waren voor
hem ook een soort praktijkoplei
ding, stelt hij. „Ik doe al jaren
vrijwilligerswerk, bij het
WAO-platform, Arduin. Zo doe
je veel ervaring op in verschil
lende instellingen, je leert hoe
organisaties werken. Ik zie best
dat vrijwilligers een flink deel
van het werk doen dat eigenlijk
betaald moet worden. Wij zou
den graag zien dat ervaringsdes
kundigheid een vaste plaats
krijgt in de geestelijke gezond
heidszorg. Elders in het land ge
beurt dat al."
Esther: „In Brabant hebben in
stellingen al betaalde ervarings
deskundigen in dienst. Wij doen
dit werk wij willig. Maar het
zou goed zijn als ons werk er
kend wordt als een echte des
kundigheid."
Een deskundigheid die ook ge
bruikt zou kunnen worden bij
trainingen als begeleid wonen
of bij behandeling van verslavin
gen, meent Esther.
Eerst zien
Sommige beroepshulpverleners
nemen de houding 'Eerst zien,
dan geloven' aan jegens de erva
ringsdeskundigen. Zij worden
op hun wenken bediend. De wer
king van de cursus wordt weten
schappelijk bestudeerd.
Het Tilburgse Kenniscentrum
Zelfhulp en Ervaringsdes
kundigheid neemt de resultaten
mee in een driejarig project dat
de waarde van ervaringsdeskun
digheid wil aantonen bij het her
stel van psychiatrische patiën
ten.
De cursus kan ook buiten het on-
DIEPVRIES - In Borssele
wordt zaterdag aan het Zuider
wegje een diepvriesinrichting
geopend, de eerste op de Beve-
landen. Tot nu toe hebben 27
gezinnen zich aangemeld. Zij
kunnen voortaan hun vlees,
groente en fruit in een van.de
diepvriesboxen in het gebouw
tje opslaan. De 1 kosten voor
een box bedragen 55 tot 60 gul
den per jaar.
DELTAWERKEN - Rijkswa
terstaat heeft op de begroting
voor 1957 een post van 25 mil
joen gulden opgevoerd voor
uitvoering van de Deltawer
ken. Een van de zaken waar al
aan wordt gewerkt, is M
Drie-Eilandenplan. Daarvooi
worden op dit moment dl
gebouwd, nieuwe c
kweekt en strand- ei
den aangelegd bij
Oostkapelle,
Veere en Zoutelande.
SCHIETPARTIJ-Voordede
de keer binnen een week zijd
er schoten gelost nabij «j
grens tussen Jordanië en fej
rael. Een Israëlische vrouwd»
op een veld nabij de gres
werkte, werd doodgescliolen!
Israël legt de verantwoordelijk
heid voor de incidenten bij Jor
danië
Martijn Castricum en Esther Buik zijn de cursusleiders van de nieuwe gratis training 'Herstellen doe je
zelf'. foto Dirk-Jan Gjeltema
derzoek om worden meege
maakt. Voor de mensen die de er-
kenning van de waarde van erva
ring belangrijk vinden is de in
zet die zij tonen des te belangrij
ker: hun wordt gewaagd zeker
alle twaalf vrijdagochtenden
mee te doen en drie keer een vra
genlijst in te vullen.
Mensen die buiten de eerste cur
susgroep vallen maar die aan
een volgende mee willen doen,
komen op- een wachtlijst te
staan. Van hen wordt zelfs nog
meer gevraagd: zij moeten wach
ten tot april volgende jaar en in
totaal vijf vragenlijsten invul
len, Een hele opdracht, beamen
de cursusleiders.
„Zij moeten hun motivatie lang
vasthouden", erkent Esther.
Maar het is meteen ook een
soort test of de kandidaat-deel
nemers zover zijn dat zij een
langdurige overeenkomst aan
kunnen. En daar zit ook wat in,
vinden Buik en Castricum.
De cursus begint op vrijdag 13
oktober. Aanmelden kan bij
coördinator Silvia Lipman:
0113-267295.
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Dick Bosscher (adjunct)
ArieLeen Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulstis p
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving
per maand: 21,50
per kwartaal: 61,50
per jaar: €236.00 c f.-
Voor toezending per post geldleen
toeslag.
E-mail: lezersservice®pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandvootna
einde van de betaalperiode.
PZC, t a.v. lezersservice,
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMR0 47 70.65 597
Postbank 35.93.00
.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Openi
Goes, Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
Alle advertentie-orders worden uiige^
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgrd
de Regelen voor het Advertenüeweten
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag van 16.00 tot 18.00uur
Tel. (076)5312550
Fax.(076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax:(076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax.(0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax.(0114)372771
ij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een i
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen In een bestond aai
(abonnementon)administr alio on om u te (laten) informeren over voor u i
ducten van do titels on do werkmaatschappijen van Wegener of door or
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt don kunt u dit schril
zersservice, Postbus 3t, 4460 AA Goes
Behoort tot WGGGNGR
