De Tuin dwingt respect
af
Liever een romantisch rondje in de boomgaard
Een Minox vraagt
weinig ruimte
21
De Collectie
Pal voor het
Zeeuwse
groen
dinsdag 19 september 2006
Het is dat er een lantaarn
paal voor de deur staat, an
ders zag je geen hand voor ogen.
Een trap leidt naar de voordeur,
die de man met de hoed met een
loper opent. In het kantoor is
het al net zo donker, maar de
man weet de weg. Zonder aarze
ling opent hij de laatste deur in
de gang, knipt een bureaulam
pje aan en opent de dossierkast.
De map waar alles om draait is
snel gevonden. Hij ordent de pa
pieren en grijpt in zijn binnen
zak. Hij haalt het piepkleine ca
meraatje tevoorschijn en foto
grafeert de stukken. Zo gepiept.
Daarna sluit hij de map, bergt
hem weer op en verlaat het
pand. Diezelfde nacht nog
wordt de film ontwikkeld en
gaan de documenten naar de mi
nister. Met dank aan Minox.
Die beelden kwamen de afgelo
pen decennia regelmatig terug
in spannende spionagefilms. Al
tijd weer sloeg de held z'n slag
dankzij zijn mini-camera, een
Minox. Fotograaf in ruste Henk
Hommers (61) uit Zaamslag
doet niet aan spionage, maar
heeft thuis wel alle cameraatjes
en foto-apparatuur van het Rus-
sisch-Duitse merk. Al die spul
len staan in vitrines in twee klei
ne kamers. Het kan bijna niet
anders of het is één van de klein
ste musea in heel Europa. Met,
daarover zijn kenners het eens,
een prachtverzameling. Zelfs
het eigen fabxleksmuseum in
Wetzlar bij Frankfurt beschikt
niet over zó'n complete collec
tie. Het leverde Hommers com
plimenten van Minox-fanaten
uit de hele wereld op.
Geroemd
Hommers is een nazaat van
Dirk But, die in 1911 het familie
bedrijf Foto Kino But oprichtte.
Henk was voorbestemd later in
de voetsporen van Dirk te stap
pen, net als z'n vader trouwens
en al direct, tijdens zijn oplei
ding, raakte hij gefascineerd
door de Minox-cameraatjes.
Piepklein, maar geroemd om de
supersterke optiek, de eenvoudi
ge bediening en de hoge mate
van betrouwbaarheid. En dus al
snel, vanwege dat mini-for
maat, hét gereedschap bij uit
stek van spionnen. In de jaren
zeventig bijvoorbeeld fotogra
feerde de belangrijkste Russi
sche spion in Amerika, John
Anthony Walker, honderden ge
heime documenten met een Mi
nox. Henk Hommers is trou
wens van plan koningin Beatrix
aan te schrijven met het verzoek
de Minox-camera's van prins
Claus te mogen exposeren, want
ook die was verslingerd aan het
apparaatje. Net als de Engelse
prins Philip trouwens.
De unieke verzameling van
Henk Hommers is te zien in tien
vitrines met niet alleen came
ra's, maar ook attributen als flit
sers, statiefkoppen, kijkerklem
men, reproductiemateriaal, fil
ters, diaprojectoren en vergro-
ters. Er zijn ook gedemonteerde
camera's te zien, die duidelijk
maken hoe minuscuul de vele
tientallen onderdelen van zo'n
cameraatje zijn: schroefjes zo
groot als de kop van een mier
bijvoorbeeld. Aan de wanden
hangt veel reclamewerk en wie
recent foldermateriaal over de
vinding van de grafisch teke
naar Walter Zapp mee wil ne
men, kan z'n gang gaan.
Fabriek
Zapp ontwierp het cameraatje
in 1937 en 1938 toen hij zich
had bekwaamd in de fijnmecha-
nische optiek. Dat gebeurde in
Talinn. Een jaar later werd de
camera in Riga in productie ge
nomen. In 1945 zette Zapp in
Wetzlar bij Frankfurt een fa
briek op. Vanaf dat moment ver
overde de Minox de wereld, ook
in een digitale uitvoering. Sinds
kort is Minox ook weer echt Mi
nox en dat is vooral te danken
aan de Nederlandse investeer
der Robert Corduwener, die
In De Collectie staat
■wekelijks een museum in
Zeeland centraal. De collec
ties van de kleinere musea
in de provincie worden in
deze serie belicht. Deze
week: Het Minox-museum
in Zaamslag.
zich enkele jaren geleden in
kocht in de toen noodlijdende
fabriek en uit de rode cijfers
hielp. Henk Hommers breidt z'n
collectie gestaag uit. Met een
herinneringscamera aan Walter
Zapp bijvoorbeeld, waarvan er
precies honderd op de markt
zijn gebracht. En met veel oud
reclamemateriaal. Hommers
opende het museumpje in 2002
en verwierf snel internationale
bekendheid bij de Minox-aan-
bidders, die van over de hele we
reld langs komen. „Mensen uit
Hamburg rijden helemaal naar
Zaamslag om hier te komen kij
ken. Gek genoeg is er vanuit Ne
derland zelf nog weinig belang
stelling. Die vinden Zeeuws-
Vlaanderen kennelijk maar een
uithoek. Laatst had ik wel vier
mensen uit het dorp zelf op be
zoek. Leuk."
Wout Bareman
Het Minox-museum is gevestigd
in de Axelsestraat in Zaamslag
Openingstijden vrijdag en zater
dag van 10.00 tot 17.00 uur en
op afspraak.
Meidoorns in de omgeving van Nisse
foto Dirk-Jan Gjeltema
verzuchten Fraanje en Sche
pers. Vooral in Middelburg is
succes geboekt met een lijst van
monumentale bomen en betrok
kenheid bij het nieuwe groenbe-
leidsplan. Voor de witte of grau
we abeel in Veere is volgens de
bomenvergunning een kapver-
gunning nodig. In Vlissingen
vlot het minder. Tot verdriet
van de stichting zijn in de Bad
huisstraat in een keer alle iepen
weggehaald.
Arcadia
De Tuin van Zeeland wil graag
dat heel Walcheren nationaal
landschap wordt. Dat Middel
burg en Vlissingen daarbuiten
worden gehouden, bevalt de be
stuursleden niet. „Wij zien Wal
cheren als een eenheid wanneer
het gaat om cultuurhistorie,
landschap en natuur. Het stuk
tussen Middelburg en Vlissin
gen werd in oude tijden ge
roemd door dominee Gargon in
zijn Walchers Arcadia. De na
tuurorganisaties hebben ons
standpunt gelukkig overgeno
men." Het tweetal zegt dat het
nationaal landschap geen be
dreiging is, maar kansen biedt.
Voor inwoner en toerist is de
kwaliteit van het landschap en
de aankleding ervan zeer belang
rijk. „Daar zouden we in Zee
land samen de schouders onder
moeten zetten. We missen de sa
menwerking tussen natuur- en
cultuurorganisaties en de recrea
tie en landbouw."
Fraanje en Schepers willen er
na vijf jaar mee stoppen. De
voorzitter mede omdat hij van
wege zijn werk naar Gouda is
verhuisd, de secretaresse wil
wat meer tijd voor familie en an
dere vrijetijdbesteding. „We zit
ten ook in een nieuwe fase.
Steeds vaker worden we ge
vraagd als gesprekspartner." Ze
hopen tijdens een donateurs
avond op 14 november opvol
gers te kunnen begroeten.
Rinus Antonisse
Zie ook www.tuinvanzeeland.nl
Ineens was de stichting er.
Tuin van Zeeland. Actief
bijdragen aan de instand
houding, ontwikkeling en
uitbreiding van het natuur
schoon op Walcheren. Met
bijzondere aandacht voor
bomen, hagen en overige be
planting. Vijf jaar geleden,
om precies te zijn 18 okto
ber 2001, werd de stichting
opgericht. Voorzitter Peter
Fraanje en secretaris Vale
rie Schepers vinden het tijd
het stokje door te geven.
De plannen van waterschap
Zeeuwse Eilanden voor om
vorming van de beplanting
langs de Walcherse wegen wa
ren directe aanleiding voor op
richting van de Tuin van Zee
land. Het schap wilde al het be
staande groen - gekoesterd
sinds de droogmaking van het
eiland na de oorlogsinundatie -
opruimen en zorgen voor nieu
we aanplant.
De wijze waarop dat werd door
gedrukt en uitgevoerd viel ver
keerd. Omdat bestaande natuur
organisaties zich wat afzijdig
hielden, kwam een allengs
groeiende groep inwoners zelf
in het geweer.
„Het waterschap wilde sowieso
iep en meidoorn opruimen in
verband met ziektes. En in
plaats daarvan een niet-streekei-
gen assortiment ferug planten.
En ook geen sleedoorn vanwege
de naalden", herinnert voorzit
ter Peter Fraanje zich. „Wel
soorten als wilg en kardinaals
muts. Dat lijkt dan op bosplant
soen wat je ook in bijvoorbeeld
Zoetermeer ziet", vult secretaris
Valerie Schepers aan. „Het
streekeigene van Walcheren, zo
als de Zeeuwse heg, dreigde te
verdwijnen."
Insteek van de verontruste inwo
ners was: begin eerst maar eens
met een goed beheer van de be
planting. Bijvoorbeeld geen kle
pelmachines gebruiken om won-
Voorzitter Peter Fraanje en secretaris Valerie Schepers van de Tuin van Zeeland vinden het na vijf jaar
tijd om anderen de kar te laten trekken. foto Ronald den Dekker
den en beschadigingen te voor
komen. De bezwaren werden
aanvankelijk weggewuifd. De
kaalslag ging door. Om een
sterkere vuist te kunnen maken
en om bij de rechter als belang
hebbende erkend te worden,
werd gekozen voor oprichting
van een stichting.
Een ommekeer kwam rond be
gin 2004, vertellen Fraanje en
Schepers. De stichting presen
teerde een Meidoornmanifest en
op nadrukkelijk verzoek ging de
provincie zich ermee bemoeien.
„Die heeft het waterschap tot
de orde geroepen. Ze moesten
een pas op de plaats maken,
geen kap meer en eerst een beter
plan maken. Zo is het ook ge
gaan. De steun van de provincie
was fantastisch. We voelden ons
een beetje David die Goliath op
de knieën kreeg." Fraanje weet
nog dat mensen waarschuwden
niets tegen het waterschap te be
ginnen. „Het heeft ons veel ener
gie gekost, maar het heeft wel
degelijk iets opgeleverd." De ac
tiviteiten van de stichting richt
ten zich niet alleen op kaalslag.
Fraanje vindt dat ook op goede
wijze aan de bewustwording on
der de inwoners is gewerkt, on
der meer via de website
www.tuinvanzeeland.nl. „We
blijken in een soort traditie te
staan. Na de Tweede Wereldoor
log richtte de stichting Nieuw
Walcheren zich met de actie
'plant een boom' sterk op de be
planting. Tuin- en landschapsar
chitect Christiaan Broerse zorg
de voor een beplantingsplan,
met inbegrip van streekeigen
soorten. Begin 20ste eeuw was
er al een vereniging Nehalennia
voor behoud van natuur en
stadsschoon."
Schepers geeft aan dat de ver
houding met waterschap Zeeuw
se Eilanden sterk is verbeterd.
De stichting doet mee in een
stuurgroep heroverweging
groenbeleid. Het klepelen van
beplanting is gestopt, er wordt
nu gericht gezaagd. Meidoorns
worden niet langer opgeruimd,
maar regelmatig gecontroleerd
op bacterievuur. Er worden
zelfs weer meidoorns aange
plant. „We praten met het water
schap over een betere verzor
ging van de nieuwe aanplant en
we willen dat het waterschap
bij het afplaggen van bermen
zorgvuldiger te werk gaat."
Intussen hebben ook de drie ge
meenten op Walcheren gemerkt
dat er een Tuin van Zeeland is.
„Daar zijn veel dingen gebeurd
waar we niet blij mee waren",
Het Minox-museum in Zaamslag foto Wim Kooyman
In een verre hoek van de
Vroonlandseweg in Kapel-
Ie telen Ivo van Gaaien
(40) en Janette van Gaal-
en-Doppenberg (38) aard
beien onder ruim een hal
ve hectare glas. Ze telen
ook kersen, frambozen en
bessen en verderop in het
dorp peren en appels. De
kinderen, Wilco, Lilian,
Jan, Annemieke, Miranda
en René helpen af en toe
ook een handje. In Onder
glas volgen we het gezins
bedrijfvan week tot week.
Ivooo, telefoohoon!" Het is de
stem van Jan en hij komt uit
het heuptasje van Janette. „De
telefoon is oorspronkelijk dan
ook van Ivo, maar we hebben ge
ruild want ik kan met de mijne
niet overweg. Jan heeft inder
tijd de ringtone ingesteld voor
Ivo en nu zie ik de mensen soms
verschrikt opkijken, als ik in de
supermarkt loop. Het zij zo, ik
ben eraan gewend en zou echt
niet weten hoe ik het moet ver
anderen."
Alles gaat een beetje zijn gange
tje in het bedrijf van de maat
schap Van Gaaien, al is het wel
een noodgangetje: druk plukken
in de kassen en in de boom
gaard idem dito. „Over een
noodgang gesproken: het snel-
heidsignalisatiebord bij Bieze-
linge gaf deze week aan dat Ivo
188 kilometer per uur reed met
zijn trekker. Da's hard voor een
ding dat veertig kan met nog
een hoop zware spullen erach
ter." Janette gaat er maar van
uit dat het elektronische meet-
ding kapot is. „En dat heel veel
mensen flink geschrokken moe
ten zijn van hun eigen snel
heid."
Omdat het zulk fantastisch pluk-
weer is geweest in de boom
gaard, zijn de geoogste peren in
de koelcel blijven liggen. Dat be
tekent in één keer flink sorteren
want het is helemaal niet zeker
dat de goede perenprijs blijft
aanhouden. Met de aardbeien-
prijs gaat het nog altijd op en
neer. „De ene keer gaan ze voor
een heel redelijke prijs van de
hand en een andere dag moeten
we gaan zitten rekenen of het de
moeite wel is om te plukken. We
hebben ze nog niet laten han
gen, want dan ben je er zeker
van dat je er niets voor krijgt.
Maar ja, je moet toch het pluk-
loon afzetten tegen de verdien
sten."
Voor Janette is weer een span
nende periode begonnen, want
haar favoriete programma: Boer
zoekt vrouw, wordt weer uitge
zonden. „Ik kijk heel weinig tele
visie, maar hier blijf ik voor
thuis. Nog niet eens vanwege de
romances die eventueel ont
staan, maar vooral om het kijkje
dat je krijgt in de agrarische be
drijven. Ik heb natuurlijk ook
een favoriete boer, die had ik in
mei, toen ze werden voorge
steld, al uitgezocht. Hij zit ge
lukkig bij de uitverkorenen."
Wat spreekt Janette zo aan in
die ene boer? „Het is een Fries
met drie kinderen. Nu zou je
gaan denken dat ik val op man
nen met drie kinderen, maar dat
is het niet. Hij omschreef het sa
men door de wei banjeren met
grote laarzen als het toppunt
van romantiek. Daar kan ik nou
zo goed inkomen. Als we eens
een weekeind alleen zijn, zegt
Ivo ook weieens: 'Kom op, we
doen een rondje in de boom
gaard.' Ik zie dat ook veel meer
zitten dan moeilijk uit eten met
kaarsjes en zo."
Ivo heeft zich weer van zijn vin
dingrijkste kant laten zien. In
de Unimog, het inmiddels onmis
bare vervoermiddel voor vier
fusten peren tegelijk, had een of
andere slang het begeven. Ivo
zocht net zo lang in het bedrijf
tot hij ergens een passende
slang uit kon slopen. „Het was
op zondag, dus in mijn achter
hoofd zit nog de Veluwse twij
fel. 'Zondagswerk is niet sterk',
zei mijn vader altijd. Ik mocht
wel breien op zondag, maar dan
moest ik het ook weer uithalen.
Ivo heeft daar geen last van.
Mocht het loslaten, dan ziet hij
wel weer."
Wilco is inmiddels voor de eer
ste keer naar dansles geweest en
Janette ziet de bui al hangen. Ze
heeft hetzelfde probleem als al
le moeders van opgeschoten kin
deren: ze groeien pijlsnel uit
hun dure schoenen. „Met Wilco
ben ik pas schoenen wezen ko
pen, want hij kon zachtjesaan
alleen zijn sandalen nog aan.
Het zijn natuurlijk sportschoe
nen geworden, want iets anders
willen ze niet. Nu ben ik bang
dat hij daar niet op kan dansen
en waarschijnlijk mag het ook
niet op je sokken. Dat wordt
dus nog eens een gang naar de
schoenenzaak, vrees ik."
In de drukke perenpluk moeten
we het een keertje zonder Ivo
stellen. Hij houdt in de boom
gaard een paar man aan de gang
en Janette crosst twee keer op
een dag met de Unimog op en
neer om de oogst op te halen.
„Kunnen we eens lekker rodde
len, zonder tegenspraak", zegt
Janette. Maar daar heb je het al:
Ivooo, telefoohooon! Het is Ivo
himself. Wat Janette allemaal
heeft zitten vertellen, wil hij we
ten. „Dat lees je dinsdag wel in
de krant."
Mieke van der Jagt
