PZC
De Memorywalk is voor iedereen
Als het steeds mis is in je hoofd
KRAS.Nl
Loop vraagt aandacht voor aankomende volksziekte nummer één: dementie
Symposium
over hulp
bij dementie
BRUGGE GENT
Stedenspecial BERLIJN
SPREEWALD
BERG en DAL
Genieten in TWENTE
EGMOND AAN ZEE
j
maandag 18 september 2006
door Claudia Sondervan
MIDDELBURG - Een lange
stoet mensen uit alle windstre
ken met de muziek voorop, zo
stellen de leden van de Zeeuwse
Alzheimerverening Rond de
Schelde het zich voor. Kwiek en
kien of kwakkelend en de weg
een beetje kwijt. Iedereen kan
mee met de eerste Zeeuwse Me
morywalk. Zaterdag 23 septem
ber trekt de wandeltocht door
Middelburg om aandacht te vra
gen voor de aankomende volks
ziekte nummer één, dementie.
De opening verrichten Bruce
(11) en Melissa (15) uit Middel
burg, zoon en dochter van Jenny
Mott die al dik twintig jaar in
de verpleeghuiszorg zit. Ze is
één van de drijvende krachten
achter de Memorywalk Zeeland.
De start en finish van de loop
zijn bij haar werkterrein, 't
Gasthuis in Middelburg. De op
brengst van de wandeltocht is
voor onderzoek naar behande
ling van dementie.
Het initiatief komt van Alzhei
mer Nederland. Dit jaar is het
een eeuw geleden dat Alois Al
zheimer het ziektebeeld op pa
pier zette dat in onze tijd
250.000 mensen plaagt. Zij ver
liezen stukje bij beetje de grip
op hun gedachten en op zich
zelf. Er zijn vele medische vor
men, maar Alzheimer is met zes
tig procent de voornaamste
vorm van dementie. Omdat we
met z'n allen steeds ouder wor
den en de kans op dementie met
de jaren groter wordt, is demen
tie binnenkort volksziekte num
mer één. Er is medicatie die de
achteruitgang kan vertragen,
maar genezen of voorkomen van
dementie is nog niet mogelijk.
Twijfels
Mott heeft twijfels over het nut
van de medicijnen. „Mensen vra
gen er altijd om. Er is dan ook
geen gesprek mogelijk. Ik weet
niet of patiënten gebaat zijn bij
een leven van jaren in dezelfde
staat van verwardheid. Het lijkt
wel of familie soms wacht op
een wonder. Het kan nut heb-
TERNEUZEN - Het Schel-
detheater in Terneuzen is
op Wereld Alzheimer Dag,
donderdag 21 september,
gewijd aan het thema de
mentie. Om 13.00 uur
opent er een symposium
van ZorgSaam Zeeuws-
Vlaanderen dat heet Help!
Ik ben de weg kwijt... over
dementie in Zeeuws-Vlaan-
deren.
Het gratis symposium is
voor iedereen die wil weten
wat dementie is, hoe je
kunt omgaan met demente
renden en waar je steun en
hulp kunt krijgen. De ope
ning is in handen van voor
zitter J. de Looff van Al
zheimer vereniging Zee
land.
Uitleg over dementie geeft
R. Moonen van zorgcen
trum De Plantage in Rotter
dam. A Terryn, directeur
van de stichting Welzijn
voor Ouderen Assenede/
Sas van Gent gaat in op het
streven naar welzijn bij de
mentie.
Verpleeghuisarts R. de Bak
ker van de Blaauwe Hoeve
in Hulst en C. Groote van
het Regionaal Geestelijk ge
zondheids Centrum Terneu
zen vertellen over het net
werk dementie, de geheu
genpoli en de begeleiding
van dementerenden.
Wat er in dagbehandeling
kan vertelt het hoofd van
de psychogeriatrie van De
Blaauwe Hoeve, F. Neve.
Zijn collega bij De Stelle in
Oostburg, M. Villerius, legt
uit hoe een verblijf in het
verpleeghuis werkt.
Het dagprogramma duurt
tot 17.30 uur. ZorgSaam di
visie ziekenhuis verzorgt
een buffet bij inschrijving
(16,50 euro).
Het is het enige betaalde
onderdeel van het sympo
sium, inclusief het avond
programma.
Dat wordt gevuld door au
teur Stella Braam van het
boek Ik heb Alzheimer. Zij
geeft vanaf 19.00 uur een le
zing in het Scheldetheater.
De onderzoeksjournaliste
publiceerde vorig jaar het
boek, dat verhaalt over de
Alzheimer van haar vader,
psycholoog René van Neer.
Tijdens de Memorywalk kunnen er routes van tien, twintig of dertig kilometer worden gelopen. Er zijn twee afstanden (2, 5 en 5 kilometer)
met een rolstoelvriendelijk parcours. foto Ruben Oreel
ben als een kleinkind op stapel
staat. Of mensen nog onafge
maakte zaken willen aanpak
ken. Maar of ze dat dan ook
doen? Vroeger kwamen mensen
hier lopend binnen. Dan konden
we dingen met ze doen, de af
was of zo. Nu komen ze binnen
als ze volledig zorgbehoeftig
zijn en blijven ze dat nog jaren.
En zodra je de medicatie stopt,
gaan patiënten hard achteruit."
De zorg voor dementerenden is
de laatste jaren menselijker ge
worden. „Toen mijn oma demen
teerde besloten haar kinderen
dat ze haar bij toerbeurt een
half jaar in huis namen", vertelt
Connie Herlé van Rond de Schel
de. „Het laatste half jaar was ze
bij ons op een bovenwoning in
de stad. Ik zie nog dat beeld van
oma vastgebonden op een stoel.
Ze gilde alles bij elkaar. Nie
mand stond erbij stil hoe dat
voor haar moest zijn. Ze deden
enkel hun plicht."
Jenny Mott: „Niemand dacht
vroeger dat er bij dementeren
den nog iets van beleving zou
kunnen zijn. Zaten ze in huizen
als Der Boede met z'n vijftienen
op een rij op de postoel in de
gang, dan werd in hun behoef
ten voorzien, redeneerde men."
Nu richten verpleeghuizen 're
gressiekamers' in, met spulletjes
van vroeger om de herinnering
te prikkelen, worden mode
shows gehouden, spelletjes met
natuurverschijnselen uit de sei
zoenen, worden kinderboerderij
en bezocht en stappen gezel
schappen geregeld in de paar
dentram. Al blijft er geen herin
nering aan hangen, het gevoel
van welbevinden is er wel.
Zorglast
Ook is er aandacht voor de
schok, de rouw en de zorglast
die dementie op de schouders
van partners en kinderen legt.
In alle windstreken van Zeeland
worden Alzheimer Cafés gehou
den, waar ook patiënten en naas
ten met andere dementieoorza
ken welkom zijn.
De bijeenkomsten zijn maande
lijks en vinden plaats in 't Gast
huis in Middelburg op Walche
ren, bij Poortershof te Brouwers
haven voor Schouwen-Duive-
land, bij brasserie Xieje in Ter-
neuzen voor Zeeuws-Vlaande-
ren en in Ter Valcke in Goes
voor de Bevelanden.
De agenda staat op www.alzhei-
mer-nederland.nl. Op Schou-
wen-Duiveland en de Bevelan
den werken zorginstellingen
aan een zorgnetwerk rond de
menterenden en hun naasten, de
zogenaamde zorgketen demen
tie.
Vanuit die streken moet de ke
ten langzamerhand heel Zee
land gaan omvatten. Informatie
en tips zijn te vinden op
www.zdoosterschelde.nl.
De Memorywalk begint zater
dag 23 september om 8.30 uur
met routes van tientwintig en
dertig kilometer met de wan
delsportorganisaties KNBLO en
't Zand. Om 13.30 uur vertrekt
de stoet met Koninklijke Harmo
nie Ons Genoegen op kop voor
een rolstoelvriendelijk parcours
van tioeeënhalf of vijf kilometer.
Inschrijfgeld is drie euro, waar
van een euro naar de Stichting
Alzheimer Nederland gaat.
door Claudia Sondervan
VEERE - Na de heupoperatie
van haar man Bert kreeg Riek
Looy een heel andere echtge
noot terug uit het ziekenhuis
dan ze daar gebracht had. Riek:
„Hij reageerde anders. Je denkt
niet meteen aan dementie. Hij
vertelde dingen door elkaar, an
ders dan het gebeurd was. Ik
was benauwd dat daardoor ru
zie in de familie zou komen. Ik
heb toen onze vier kinderen ge
zegd dat ik dementie vermoed
de. Ze keken me aan; wat zeg je
nu?"
Riek (79) is dokters vrouw. Een
vrouw met een zachte uitstra
ling en een krachtig optreden.
Ze vertelt haar verhaal zelfver
zekerd. Maar achter de woorden
is de verbijstering over de ziekte
van haar man en haar verdriet
voelbaar.
Toen haar man Bert (84) na 34
jaar stopte met zijn Rotterdam
se huisartspraktijk waren de ge
voelens gemengd. Het drukke
huisartsenbesta an werd te
zwaar na zijn tweede rugopera
tie, maar de band met de patiën
ten was sterk bij hen beiden. „Ik
had de eeuwige achterwacht. De
laatste zestien jaar was ik zijn
praktijkassistente."
Bert was 63 jaar, maar nog niet
uitgewerkt. Hij pakte voor twee
jaar een project op aan de Er-
asmusuniversiteit, het opzetten
van het prakticum klinische
vaardigheden. Het was mooi dat
Bert zijn loopbaan kon afsluiten
door aan artsen in opleiding
zijn ervaring en kennis door te
geven, vindt Riek. „Het liep met
een en het loopt nog", vertelt ze
trots.
Veere werd van zomerverblijf
hun vaste adres. „We hebben al
tijd gezegd dat we na de prak
tijk niet tussen onze patiënten
wilden blijven wonen. Je blijft
teveel betrokken."
In het Zeeuwse stadje raakte
het paar meer dan thuis. Maar
veel thuis is Riek niet. Elke mid
dag is ze bij haar man, in 't Gast
huis in Middelburg. Hij heeft
vasculaire dementie, na Alzhei
mer de voornaamste oorzaak
van dementie. Gevolg van een
aantal kleine hersenbloedingen.
De patiënt verliest zijn intellec
tuele vermogen, maar zijn per
soonlijkheid blijft nog lang in
tact.
Bert is een vriendelijke man,
met verzorgde spraak, tanig van
Het echtpaar Looy. Bert lijdt aan vasculaire dementie. De kleine momenten van erkenning doen Riek goed.
met onderzoekende
ogen en op z'n tijd rake opmer
kingen. Hij wijdt zich nauwge
zet aan zijn oefeningen op de
loopband in de sportzaal. Echt
wandelen gaat niet meer. Riek
neemt hem regelmatig mee naai
de stad, in de rolstoel.
Bert beseft niet dat hij een rol
stoel nodig heeft. „Dan zegt hij:
laat mij nou 'ns duwen, dat
wordt voor jou te zwaar." Bij de
Memorywalk willen ze er ook
zijn, voor de 2,5 kilometer. „Dat
kan ik wel aan."
De arts in Bert leeft nog steeds.
Soms komt die ook kraakhelder
boven. „In het ziekenhuis zag
hij bij de röntgen een zwangere
assistente. 'Moet jij hier nog wel
werken?', zei hij."
Kinderen en geboorten vond
Bert het mooiste van zijn prak
tijk, weet Riek. Dat staat ook in
zijn levensboek, een naslagwerk
dat Riek maakte opdat de men
sen in 't Gasthuis Berts achter
grond kennen. Met jeugdfoto's,
gezinsfoto's, beschrijvingen.
Fotografie was zijn grote hobby.
Altijd had hij een eigen donkere
kamer. „Na onze pensionering
maakten we elk jaar een grote
reis. Dan maakte hij vooral fo
to's. De laatste reis was naar
Amerika, in 1997, een maand
voor zijn heupoperatie. Hij wil
de de Indian Summer zien, on
danks de pijn in zijn heup. Ik
wilde het uitstellen tot na zijn
operatie, maar hij wilde beslist.
Ik ben zo blij dat we dat toen ge
daan hebben."
Daarna was reizen geen aardig
heid meer. Thuis stapelden de
misverstanden zich op. „Niks ge
loven, alles was mijn schuld, dat
was ik niet gewend. We hadden
een heel harmonieus huwelijk."
„De eerste keer dat hij naar de
dagbehandeling was, was ik ner
gens meer. Ik heb gehuild, ver
schrikkelijk. Maar hij had het
erg gezellig gehad. Voor hem
was het een nieuw project. Hij
ging naar zijn werk, hij onder
wees. Dat was een goede tijd."
In maart dit jaar werd Riek
ziek. Ze was op. „Al twee jaar
kwam de thuiszorg aan huis om
hem te wassen. Dat vond hij be
lachelijk. 'Dat kan jij toch
doen', zei hij dan. Maar zijn
kunstheup ging steeds uit het ge
wricht. Hij nam zijn bewegin
gen niet in acht. Ik kreeg hem
niet meer overeind. Onze huis
arts zei dat het moment van op
name al ver achter ons lag."
Bert ging in 't Gasthuis wonen.
Riek buigt haar hoofd met groot
verdriet. „Ik ontzegde hem zijn
thuisbasis. Ik denk nog steeds,
die man van mij, wat doet hij
hier? Hij neemt heel moeilijk af-
foto Ruben Oreel
scheid. Jij gaat steeds weg, zegt
hij dan. 'Dit is toch geen huwe
lijk?' Hij was altijd degene die
wegging. Nu ben ik dat."
Bij vasculaire dementie is er
vaak ziektebesef. Bert laat dat
af en toe blijken.
„Ik vertelde laatst iets en toen
merkte hij op 'Goh, dat moet je
aan Riek vertellen'. 'Maar ik
ben Riek, ik ben je vrouw', zei
ik. Hij keek me aan en zei 'Nou
ik dacht dat je mijn moeder
was. Dat moet ook vreselijk zijn
voor jou. Dan moet het toch
goed mis zijn met dat hoofd van
mij'." Kleine momenten van zul
ke erkenning doen Riek goed.
Ze is zijn anker in het bestaan.
Riek: „Als ik aan hem probeer
uit te leggen waarom dit of dat
gebeuren moet, zegt hij 'als jij
dat vindt, dan moet dat maar. Ik
ben met jou nog nooit slecht ge
varen'."
(Advertentie)
A
hotel, vlakbij Brugge enGentjl
3-/4-/5-daagse autoreis België
Vrijwel iedere maandag en vrijdag van 22/9 t/m 29/12
Hotel Capitole Aalter ligt middenin het hart van Meetjesland
perfect gelegen, op amper 20 minuten van Brugge en Gent
inclusief ontbijtbuffet, bar, filmzaal en parkeergelegenheid
de gezellige bloemenstad Gent met zijn eigen Belgische charme
één van de fraaiste steden van Europa; Brugge
de deelgemeente Poeke met zijn indrukwekkende kasteel
de zeldzame planten en dieren van de vijver de Kraenepoel
heerlijk wandelen door het wandelparadijs 'De oude Vaart'
Reisnummer AUTO 73.628, zie www.kras.nl/73628
Spotgoedkope 3-/4-/5-daagse autoreis Duitsland
Vrijwel iedere ma., wo., do. en vrij. van 25/9 t/m 29/12
Hotel Tryp Michendorf, rustig gelegen vlakbij het metrostation
binnen een half uurtje middenin hartje centrum van Berl
lift, bar, restaurant, terras, fitness met sauna en solarium
de 18-eeuwse neoklassieke poort de Brandenburger Tor
de bekendste winkelstraat Unter den Linden, de hart van de slid
o.a. het Zeughaus en de Staatsbibliotheek
Alexanderplatz met de televisietoren van wel 365 m hoog
de talloze museums op het Museuminsel, het museumeiland
Reisnummer AUTO 17.723, zie www.kras.nl/17723
4-/5-/8=daagse autoreis Duitsland
Vrijwel iedere vrijdag en maandag van 29/9 t/m 30/10
verblijf in het Iuxe4-sterren Sorat Hotel Cottbus
het hotel ligt in het oude stadscentrum van de stad Cottbus
ontbijt, lunchpakket, diner en drankjes tussen 18.00 en 21.00u
o.a. sfeervol restaurant, bar, terras, sauna en fitnessruimte
uitgestrekte Spreewald waar u heerlijk kunt fietsen en wandelen
het leuke stadje Spremberg, gelegen aan de oevers van de Spree
Dresden met o.a. de bekende Semper Opera en de Hofkirche
het nabij gelegen Polen met prachtige dorpjes en mooie natuur
Reisnummer AUTO 17.506, zie www.kras.nl/17506
4-/5-daagse autoreis naar uniek stukje Gelderland
Vrijwel iedere ma. en vrij. van 29/9 t/m 29/12
prachtig op heuvel gelegen met mooi uitzicht in Berg en Dal
sfeervol restaurant, gezellige bar en verwarmd zwembad
fietsverhuur, heerlijke grote tuin, biljart en tafeltennis
gelegen in een prachtig bosrijk gebied vlakbij Nijmegen
wandelingen en fietstochten via diverse schitterende routes
Nijmegen met o.a. de Waalbrug en het gezellige centrum
de'7 Heuvelenweg'en het Nationaal Park de HogeVeluwe
de winkelstad bij uitstek Arnhem met o.a. de Eusebiuskerk
Reisnummer AUTO 17.643, zie www.kras.nl/17643
3-/4-/5=daagse autoreis Enschede
Vrijwel iedere ma. en vrij. van 22/9 t/m 29/12
een uit 1831 daterende herberg gebouwd in de Saksische stijl
luxe hotel, gelegen tussen de steden Hengelo en Enschede
brasserie, restaurant, terras, schoonheidssalon en een lift
wandelen of fietsen door het typisch Twentse coulisselandschap
Enschede met vele winkelmogelijkheden, terrassen en restaurants
talloze sfeervolle dorpen met prachtige historische plekjes
het oudste stadje van Twente; Ootmarsum met o.a. de basiliek
het prachtige landschap van het natuurgebied de Borkeld
Reisnummer AUTO 17.573, zie www.kras.nl/17573
4-/5-daagse autoreis naar de Noordhollandse kust
Vrijwel iedere ma. en vr. van 22/9 t/m 29/12
luxe appartementen complex in een mooie bosrijke omgeving
modern ingerichte 2-/4 pers. appartement voorzien van een
slaapkamer, woonkamer, badkamer en een moderne keuken
rustig gelegen, op slechts 10 minuten afstand van het centrum
Egmond; gezellige kustplaats met winkeltjes en vele terrasjes
kunstenaarsdorp Bergen, Schoorl en de kaasstad Alkmaar
heerlijk uitwaaien op het lange strand en genieten van de zee
wandelen door de uitgestrekte duinen (duinkaart inbegrepen!
Reisnummer AUTO 17.708, zie www.kras.nl/17708
Informatie, voorwaarden en boekingen;
www.kras.nl
073-5 999 999 ma. t/m vr.: 08.30-18.00 uur, za.; 10.00-15.00 i
Of boek bij één van onze 18 reisbureaus!
WWW.KRAS.NL WWW.KRAS.NL WWW.KRAS.Nk
