>ZC
Brood en frites
duur door zomer
Elke dag een glimlach
Genieten van tijd
Reus der reuzen in haven
Eigen zaak voor veel
vrouwen en jongeren
te hoog gegrepen
IIS akkerbouw boert goed in 2006
Geld voor duurzame projecten
Presoft ontwikkelt
logistieke software
Gerucht drukt
koers KPN
L,^ 0113-315649
WAY, DZC.nl
MiBdaclie®p2c.nl
fM,bus31,1460 AA Goes
tttSsn-Zesland: 0113-315520;
Cs-Vlasnderen: 0114-372770;
fionaal: 020-4562500.
Jonderdag 14 september 2006
Twente Airport
staat op
tweesprong
rinnr Ben Jansen
GOES - Brood en frites worden
binnenkort waarschijnlijk duur
der. Een gevolg van de extreme
Miner. De hitte in juli is er de
oorzaak van dat de tarweoogst
ID lol 15 procent lager is dan in
adcre jaren. De aardappelen
hebben ook te lijden gehad van
de droogte en de overvloedige
neerslag van augustus heeft de
kwaliteit sterk aangetast.
De producent van de grondstof-
fen van brood en frites, de boer,
profiteert maar matig van deze
prijsstijgingen, verzekeren ak-
kerbouwspecialist Guiljam van
der Schelde en akkerbouwbe-
siuurslid Johan Sanderse van de
boerenorganisatie ZLTO. Niette
min zijn de financiële vooruit-
achten voor de akkerbouw in
d goed. Qua opbrengst
houden ze het er op dat 2006
IP "jen gemiddeld jaar wordt.
De Zeeuwse boeren waren in
juli mooi op tijd met de oogst
van tarwe en graszaad. Vóór au
gustus zich met zijn zware
buien aandiende, was 90 tot 95
procent van het land. De voor-
schotprijs van de coöperatie
CZAV kwam 10 procent hoger
dan vorig jaar te liggen.
Volgens Sanderse en Van dei-
Schelde is aan de graanprijs al
te merken dat dit gewas in toene
mende mate voor de productie
van elektriciteit wordt gebruikt.
Sanderse: „Het begint finan
cieel bijna weer interessant te
worden om tarwe te telen. De
prijs is jarenlang blijven steken,
zonder dat inflatie en kostenstij
gingen erin werden doorbere
kend. Boeren bleven graan ver
bouwen omdat ze het gewas no
dig hebben voor hun bouwplan.
Nu gaat het de goede kant op."
Voor boeren die vlas verbou
wen, zag het er deze zomer aan
vankelijk veelbelovend uit. De
MIDDELBURG - Ondernemers
kunnen met subsidie van de pro-
lincie een project beginnen dat
duurzame ontwikkeling van de
Zeeuwse economie stimuleert.
Voorsubsidie komen in aanmer
king projecten die aansluiten bij
;de beleidsthema's die door de
provincie zijn vastgesteld in het
Provinciaal Sociaal Economisch
in (PSEB): landbouw,
visserij en aquacultuur, havens
en industrie, recreatie en toeris
me, mkb en wooneconomie.
De provincie stelt maximaal de
helft van de te maken kosten ter
beschikking. Tweemaal per jaar
(1 april en 1 oktober) sluit de
provincie de tenderprocedures.
Dit jaar is de sluitingsdatum uit
gesteld tot 1 november. Folder
en aanvraagformulier zijn te vin
den op www.zeeland.nl/pseb.
door Jeffrey Kutterink
GOES - Softwarebedrijf Presoft
Information Systems in Goes
heeft een belangrijke stap gezet.
Hel ontwikkelde voor snoepfa
brikant Lonka een logistiek
computerprogramma. Meer be
drijven in de voedingsindustrie
schaffen het aan of tonen er inte
resse voor.
Het computerprogramma heet
IFood. Daarin wordt het gehele
traject van klantafspraken, or
ders, voorraden, recepturen,
planning en facturatie georgani
seerd
Presoft kreeg vorig jaar oktober
de opdracht om het programma
te ontwikkelen. Twee weken ge
leden was het klaar en is het in
gevoerd bij Lonka in Roosen-
1 J"l; producent van onder ande-
iuikergoed. Bij de onderne
ming werken 55 medewerkers.
.Er zijn veel standaard compu-
teiprogramma's te koop die
soortgelijke taken kunnen uit
roeren", zegt "oprichter en direc-
teurJ.M. Dagevos van Presoft.
-Maar die standaardprogram-
ma's zijn duur, het aanpassen er
van kost eveneens veel geld, net
Ms de licenties die elk jaar voor
j het gebruik van de software
1 moeten worden betaald."
jf^soft heeft in het verleden
"önere projecten uitgevoerd
loor Lonka. „Er was sprake van
jsn vertrouwensband, waar-
planten hadden mooie lange ve
zels ontwikkeld. Prima geschikt
voor de verwerking tot linnen.
In juli kon ongeveer 40 procent
van de Zeeuwse vlasoogst wor
den binnengehaald. De rest is
verregend, waardoor de struc
tuur van de vezels is aangetast.
De uien - voor het inkomen van
de akkerbouwers een belangrijk
gewas - blijven dit jaar achter.
Er komt in kilo's uitgedrukt een
kwart tot de helft minder van
het land. De uien zijn klein en
door de vele neerslag van de vo
rige maand minder blank. De
prijs is wel goed. Over 10 tot 16
eurocent per kilo hoor je nie
mand klagen.
Ook de eerste prijsnoteringen
voor aardappelen zien er - wat
de boeren betreft - niet slecht
uit. De kwaliteit baart evenwel
zorgen. Veel knollen zijn klein,
het percentage glazige ligt hoog
en ze zijn gevoelig voor natrot.
Dat maakt het lastig de kwali
teit te halen die in contracten is
vastgelegd. Daarom heeft de lan
delijke boerenorganisatie LTO
het initiatief genomen voor over
leg met fritesfabrieken én super
marktketens over de houdbaar
heid van die contracten.
Het bijzondere van het oogstsei-
zoen 2006 is volgens Van der
Schelde dat de boeren overal in
Europa met droogte en veel neer
slag te maken hebben gehad.
„In zo'n situatie springen we er
in Zeeland meestal gunstig uit,
al zijn er plaatselijk grote ver
schillen. Plet is maar net waai
de buien zijn gevallen."
ROTTERDAM - Het is veruit het grootste con
tainerschip ter wereld. De Emma Maersk kan
met 13.500 standaard containers bijna de helft
meer vervoeren dan de nummer twee. Op zijn
eerste reis liep het schip gisteren in alle vroegte
de haven van Rotterdam binnen. De reus der
reuzen is gebouwd door de Deense rederij Mae
rsk. Om alle containers af te voeren die de Em
ma meebrengt, zijn 6750 vrachtwagens nodig.
Als je die stalen dozen achter elkaar zet, levert
dat een rij op van 82 kilometer.
foto Guido Benschop/GPD
door we de opdracht een jaar ge
leden kregen."
Voor Presoft is het een belangrij
ke opdracht. Drie mensen heb
ben er afwisselend een jaar lang
aan gewerkt.
Bij de ontwikkeling van 4Food
was een van de uitgangspunten
dat het programma ook bij ande
re bedrijven in de voedingsin
dustrie kan worden ingevoerd.
Modulair
„Daarom is gekozen voor een
modulaire opzet met ruimte
voor bedrijfsspecifieke aanpas
singen", zegt Dagevos.
Die manier van werken blijkt
succesvol, want in november zal
4Food ook bij Confiserie Napo
leon in Breskens worden inge
voerd. „Drie kwart van het pro
gramma is gelijk aan dat van
Lonka. Maar we kunnen het pro
gramma aanpassen aan de werk
wijze van elk bedrijf."
Met 4Food krijgt Presoft in één
klap voet aan de grond in de voe
dingsindustrie. Het bedrijf heeft
klanten in de bouw, logistiek, za
kelijke dienstverlening, gezond
heidszorg, industrie en over
heid.
Voor Presoft is het succes van
4Food een belangrijke ontwikke
ling. Bij het softwarebedrijf wei-
ken vier mensen in vaste dienst.
Dagevos: „We hopen dat 4Food
een ambassadeursfunctie gaat
vervullen en meer opdrachten
binnenhaalt."
- op eigen benen -
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - De motor
fiets is allang de deur uit,
maar de passie voor snelheid
is er nog altijd. En dus is het
niet verwonderlijk dat Jan
van de Wege uit Oostburg
zijn liefde in de naam van
zijn bedrijf laat terugkomen,
zij het niet al te opvallend. De
M en J van MJ-Webdesign
staan voor zijn bijnaam: Mo
tor Jan.
Verder heeft zijn onderne
ming overigens niets met mo
toren te maken. Van de Wege
bouwt en onderhoudt sinds
een jaar websites. „Na zeven
tien jaar wasmachines zeulen
heb ik de stap gemaakt. Ik
deed naast mijn werk als be-
zorgchauffeur van een elek-
trobedrijf hobbymatig al een
en ander op intemetgebied
voor verscheidene bedrijven.
Mede daardoor had ik met
een bij aanvang van mijn ei
gen bedrijf tien klanten", ver
telt Van de Wege (43).
Inmiddels heeft hij zijn klan
tenbestand uitgebreid tot
zo'n veertig bedrijven, instan
ties en particulieren. „Ik mag
dus voor een eerste jaar niet
Jan van de Wege heeft de helft van zijn woonkamer ingericht
als werkplek. foto Wim Kooyman
Een eigen bedrijf beginnen is worstelend proberen boven
water te komen. In Op eigen benen vertellen ondernemers
hoe ze de klus klaren. Vandaag MJ-Webdesign uit Oost
burg.
mopperen, al blijft het wel
schommelen. De ene maand
verdien ik twee keer zoveel
als bij mijn vroegere baas, de
andere maand is het de helft
minder. Het was een hele
stap om je financiële zeker-
heid op te zeggen en iets
nieuws te starten, maar ik sta
tot nu toe elke dag met een
glimlach op." Van de Wege
richt zich met name op bedrij
ven in de regio. „De grote spe
lers laat ik vooralsnog aan
mij voorbijgaan. Je moet je
ook niet te groot voelen om te
zeggen dat je iets nog niet
kan. In dat geval stuur ik
geïnteresseerden gerust door
naar een ander bedrijf. Ik be
doel: als je prutswerk afle
vert, is dat een slechte recla
me. Ik wil vooral het gat vul
len tussen de doe-het-zelvers
en de professionals. Een bak
ker, slager of eigenaar van
een mini-camping heeft vaak
niet veel geld voor een site. Ik
kan in dat geval uitkomst bie
den."
Overigens is Van de Wege
niet volledig afhankelijk van
zijn bedrijf. Zijn partner He-
di verdient geld in loon
dienst.
De Oostburger werkt vanuit
huis. De helft van zijn woon
kamer is ingericht als werk
plek. Dat is enerzijds lekker,
maar het heeft soms ook een
nadeel. „Het gebeurt dat ik
de computer uitzet en vijf mi
nuten later in bed hg. Van sla
pen komt dan nog niet veel,
omdat je nog te druk in je
hoofd bent."
T$ er nog iemand in Nederland die
■Lach wel eens verveelt? Iemand die
Weel tijd heeft dat hij niet weet wat
Mjermee moet doen en zijn dag gapend
"tot? Vroeger hoorde je wel eens ie-
jjianuzeggen dat hij de tijd moest do-
n°fec» tijdverdrijf zocht. Toen tijd
jDogmel schaars was en mensen het aeh-
°.s konden laten weglopen, als wa-
lermt de kraan.
p lron een maand te gast op de Univer-
1 van Peking en op zondag gingen
«Baar de Botanische Tuin. Niet om
Jtljd te doden, maar om te genieten
M ae prachtige aanleg en van een
andelroute door een royaal beplante
aan met donkere, intieme tempeltjes,
"om de sfeer. Een weldaad van ont
manning. Op de gazons en op de bank-
Ialten groepjes mensen die in mijn
&engenieten van vrije tijd, pure, zui-
vere tijd, zonder andere toevoeging
dan gezelschap en een glas thee. Geen
rondhangen in verveling, maar in ge
not.
Tijd wordt bij ons niet vaak meer geno
ten in pure vorm, als zuiver bronwater.
Er komen altijd veel spullen bij te pas.
Tijd is schaars en staat onder druk. In
de jaren zestig heeft de Amerikaanse
econoom Gary Becker de kijk van eco
nomen op tijd ingrijpend veranderd.
Tot aan die periode was er een onder
scheid tussen consumptie en productie,
en tussen vrije tijd en werktijd. Produ
ceren deed je op je werk (in een 'produc
tiehuishouding'), consumeren deed je
thuis (in een 'consumptiehuishouding').
Tijd die niet besteed werd aan werken
was per definitie vrije tijd. Becker
heeft beide tweedelingen doorbroken.
Hij onderscheidt onbenoemde basis-in
grediënten voor onze welvaart, die we
de genoegens des levens zullen noemen.
Alle genoegens worden voortgebracht
met een combinatie van tijd en goede
ren. Het genoegen van een avondje TV
kijken vereist een TV-toestel, een kabel
abonnement, een comfortabele stoel,
een hapje en een drankje, en tijd.
De goederen die je nodig hebt voor je
genoegens kun je kopen of zelf produce
ren. Het maken van goederen kost tijd,
het scheppen van genoegens kost ook
tijd. De waarde van je tijd wordt be
paald door je loon. We zijn inmiddels
gewend geraakt aan een lange periode
van loonstijgingen. Die maken onze
tijd duurder en dan gebeuren er twee
dingen. Met duurdere tijd is het niet
verstandig om goederen zelf te maken.
Je gaat meer kopen en minder zelf
doen.
Met duurdere tijd wordt het ook min
der aantrekkelijk om de genoegens des
levens voort te brengen met veel eigen
tijd en weinig goederen. Je kunt er be
ter wat meer goederen aan besteden, en
wat minder tijd. Dat kun je uit je geste
gen loon ook makkelijk betalen: met
een uur werken verdien je makkelijk
drie kant-en-klare maaltijden.
Het genoegen van een fit lichaam bouw
je nu niet meer op met twee uur wande
len en een paar eenvoudige schoenen,
maar met een half uur actie in een hal
vol dure apparaten.
Precies zoals bedrijven reageren op ho
ge lonen door op arbeidstijd te bezuini
gen, zo reageren individuen op dure
tijd door voortdurend te zoeken naar
tijdbesparing.
Tijd is schaars, goederen zijn er ge
noeg. Vrije tijd, als een overvloed van
tijd, is verdwenen. De goederen kun je
Koopkracht blijft achter
DEN HAAG - Nederlandèrs zullen volgend jaar minder
in koopkracht vooruitgaan dan inwoners van landen als
Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en België.
Dat heeft adviesbui-eau Mercer Human Resource Consul
ting berekend. De Nederlandse salarissen zullen naar ver
wachting 2,5 procent stijgen, bij een verwachte inflatie
van 1,6 procent. Dit brengt de koopkrachtstijging op 0,9
procent. Wereldwijd lopen de salarissen volgend jaar op
met gemiddeld 5,9 procent. Dit is 1,9 procent boven de ge
middelde verwachte inflatie. GPD/Novum
Nigeriaanse olie-industrie ligt plat
DEN HAAG - De Nigeriaanse vakbonden van werkne
mers in de oliewinning zijn een driedaagse staking begon
nen om te protesteren tegen de onveilige werksituatie. De
bonden hebben de regering opgeroepen om snel maatrege
len te nemen tegen de voortdurende aanvallen, ontvoerin
gen en bedreigingen in de delta.
Om de zorgen van de werknemers te onderstrepen werd
gisteren een werknemer op een olieschip van een Ameri
kaans olieconcern voor de kust van Nigeria door piraten
overvallen en doodgeschoten. GPD/RTR
IMF waarschuwt voor vergrijzing
DEN HAAG - Europese landen moeten hun begrotingen
snel op orde brengen om de stijgende kosten van de ver
grijzing op te kunnen vangen. De ambities van Europa
schieten tekort en het beleid is onduidelijk, terwijl de ver
grijzing grote druk legt op pensioenen en gezondheids-
zorg.
Dat schrijft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in
de halfjaarlijkse World Economie Outlook. Italië krijgt
de grootste problemen door het omvangrijke begrotingste
kort waar het land mee kampt. Ook de Verenigde Staten
en Japan staat op het vlak van de vergrijzingsproblema-
tiek nog een hoop te doen. GPD
Op zoek naar 1000 miljard vaten
DEN HAAG - Aramco-topman Abdallah Jum'ah denkt
dat de wereldwijde olie-industrie de komende 25 jaar dui
zend miljard vaten olie extra aan reserves moet vinden.
„Dat is de uitdaging voor onze exploratie-afdelingen",
zei Jum'ah, die leiding geeft aan 's werelds grootste olie
maatschappij.
Volgens Jum'ah zijn de oliereserves in de wereld 'specta
culair' als ook de nu nog moeilijk winbare reserves wor
den meegeteld. „We zien op dit moment 4500 miljard va
ten potentieel winbare olie", zei hij bij een Opec-bijeen-
komst. „Dat is genoeg om met de huidige dagelijkse olie
consumptie 140 jaar vooruit te kunnen." GPD/RTR
makkelijk betalen. Een digitale came
ra, een dvd-speler, glanzende stokken
voor Scandinavisch wandelen, alle
maal binnen handbereik. Al die spullen
vechten om aandacht om ons genot te
bezorgen. Alleen, je hebt er niks aan
als je ze niet combineert met tijd. Je
kunt je Scandinavische stokken niet
zelfstandig op pad sturen.
De strijd om de tijd kost ons onze rust.
De Chinezen in het park laten, zich
daar niet door leiden. Die maken nog
pure vreugd uit pure tijd. De vraag is
alleen of dat nog lang zo blijft. Met de
stijgende lonen zullen ze ook worden
meegesleept in de jacht van hun spul
len op hun tijd. Of zou Confucius, de
meester van de onverstoorbare rust,
hen daarvoor kunnen behoeden?
Joop Hartog
door Jeffrey Kutterink
MIDDELBURG - Voor veel jon
geren en vrouwen is het hebben
van een eigen zaak te hoog ge
grepen. In het eerste jaar stopt
twee op de tien ondernemers.
Opvallend is dat 43 procent
daarvan vrouw en 60 procent
jonger is dan 26 jaar. Na drie
jaar is de uitval onder jongeren
dramatisch; negen op de tien
heeft er dan de brui aan gege
ven.
Dat blijkt uit onderzoek van Da
nielle Zee, student aan de Hoge
school Zeeland, naar de bedrijfs
beëindiging in Zeeland.
Zee, die haar onderzoek uitvoer
de als afstudeeropdracht bij de
Kamer van Koophandel, ziet
dat vooral in de sectoren per
soonlijke en zakelijke dienstver
lening en detailhandel veel on
dernemers in een vroegtijdig sta
dium struikelen.
Zee denkt dat vrouwen veel
moeite hebben om werk en
zorgtaken te combineren. Jonge
ren laten zich bij hun keuze
voor het ondernemerschap te
vaak leiden door de verkeerde
beweegredenen. Langdurige
werkloosheid of het vinden van
een baan in loondienst nadat
men is gestart liggen aan de be
drijfsbeëindiging ten grondslag,
aldus Zee. Zo strandt 47 pro
cent van de ondernemers, die
een eigen bedrijf opzet vanuit
een uitkering, in het eerste jaar.
Ook speelt bij jonge onderne
mers het gebrek aan kennis en
ervaring in het bedrijfsleven een
grote rol.
Ondernemingsplan
Ook heeft 70 procent van de ge
stopte ondernemers geen onder
nemingsplan. Onvoldoende voor
bereiding is een probleem dat al
eerder door de Kamer van Koop
handel is gesignaleerd. Vooral
in de persoonlijke dienstverle
ning gaat het vaak fout.
Zee constateert dat ruim de
helft van de gestruikelde onder
nemers minder dan vijftien uur
in de week aan de eigen zaak be
steedde. Het ondernemerschap
combineren ze met een betaalde
baan of zorgtaken. Van de on
dernemers die in het eerste jaar
al op de fles dreigen te gaan,
schakelen zeven op de tien geen
hulp in van bijvoorbeeld een ac
countant of Kamer van Koop
handel.
Zee pleit in haar aanbevelingen
onder andere voor een betere
voorbereiding door beginnend
ondernemers en meer aandacht
voor ondernemers in moeilijkhe
den. Ze constateert dat het oplei
dingsniveau van starters hoog
is, maar vraagt zich af of men
sen met mbo of hbo-diploma ge
noeg kennis hebben van het on
dernemerschap. Ze vindt dat na
der onderzoek moet komen of
een middenstanddiploma nodig
is.
Meetinstrument
Het onderzoek vormt een belang
rijk meetinstrument voor het
project Start/doorstart. Dat
heeft tot doel om meer mensen
in Zeeland een eigen bedrijf te
laten beginnen. Het project
wordt uitgevoerd door Kamer
van Koophandel, provincie Zee
land, MKB, Syntens en Zeeuwse
onderwijsinstellingen. Het pro
ject zal zich vooral richten op za
ken als onderlinge informa
tie-uitwisseling en het doorver
wijzen van startende en door
startende ondernemers.
Om te stimuleren dat Zeeuwse
ondernemers (in spé) goed voor
bereid van start gaan, is in ja
nuari 2006 de 'Leen van Gel-
der-Startersprijs' door de Ka
mer van Koophandel in het le
ven geroepen. De prijs is ge
noemd naar de oud-voorzitter
van de Kamer van Koophandel
die tevens initiatiefnemer van
het project 'Start/doorstart' is.
DEN HAAG - De koers van het
aandeel KPN is gisteren ge
daald toen onder handelaren
het gerucht ging dat de Neder
landse Staat van plan is haar
resterende belang in het telecom-
bedrijf te verkopen.
„Liet gerucht is vrij sterk," zei
een handelaar. De timing van de
verkoop van het staatsaandeel
zou goed zijn, denken sommige
handelaren. Het concern boekt
daarnaast sterke operationele re
sultaten. De Nederlandse over
heid bezit nog bijna acht pro
cent van KPN. GPD/RTR
