nu is er dus Heart
En
of gold
PZC
Jonathan
Demme
16
dinsdag 12 september 2006
ZAAL 1 ZAAL 2 ZAAL 3 j ZAAL 4 ZAAL 5 ZAAL 6 j ZAAL 7
dinsdag 12 september 2006
Neil Young (links) en regisseur Jonathan Demme tijdens de presentatie van Heart of gold. foto George Frey/EPA
Popmuziek loopt als een rode
draad door het oeuvre van film
maker Jonathan Demme. De Ameri
kaanse regisseur, die dit jaar de Li
fetime Achievement Award van
Film by the Sea ontvangt, zette met
Stop making sense een standaard
voor de concertfilm. In zijn bekend
ste films The silence of the lambs en
Philadelphia is ook een belangrijke
rol weggelegd voor popliedjes. Zijn
laatste film, die hij in Vlissingen
presenteert, is opnieuw een concert
film: Neil Young, heart of gold.
Aanvankelijk wilde Demme (1944)
dierenarts worden, maar het lukte
hem tijdens zijn studie in Florida niet de
benodigde scheikunde onder de knie te
krijgen. Van kinds af aan was hij filmlief
hebber, dus begon hij maar voor het uni
versiteitsblad filmrecensies te schrijven.
Zo rolde hij in het vak.
Typerend voor het werk van Demme is
dat hij ook in grote publieksfilms niet te
rugschrikt voor taboes. Bekendste voor
beelden zijn The silence of the lambs
(1991), over een kannabalistische serie
moordenaar, en Philadelphia (1993),
over aids. Met zijn eerste film Caged heat
(1974) was hij die weg al ingeslagen. Het
met seks en geweld doorspekte verhaal
speelt in een vrouwengevangenis. Gevan
genen worden er misbruikt voor medi
sche experimenten.
Een echo van die thematiek klinkt door
in The Manchurian candidate (2004),
Demme's recentste speelfilm. In de mee
slepende thriller blijkt een pharmaceu-
tisch bedrijf bij Amerikaanse soldaten
tijdens tic eerste Golfoorlog implantaten
te hebben ingebracht die hun geheugens
!?.Vn"V| '.".Mlfur-L>" arnik? m m 1 v"11 en
Naast de uitwassen van de Amerikaanse
samenleving belicht Demme in zijn werk
ook de oneindige mogelijkheden. Die
doen zich bijvoorbeeld voor in het do
mein van de popmuziek. In Heart of gold
(2006) verwoordt zanger Neil Young dat
in de aankondiging van zijn klassieker
'Old man'. Tijdens een van de twee door
Demme gefilmde concerten in Nashville
vertelt hij het publiek (dat onzichtbaar
blijft) hoe hij als 24-jarige rijke hippie
zijn enorme ranch in California had ge
kocht. De oude beheerderdie hem rond
leidde, vroeg hoe een jonge man als hij
zo'n landgoed kon kopen. „Ik denk dat ik
gewoon geluk heb", antwoordde Young.
Het was Demme's geluk dat hij in 1984,
toen zijn carrière na een reeks ambitieu
ze flops op dood spoor dreigde te belan
den, in contact kwam met de popgroep
Talking Heads. De New Yorkse band was
op het toppunt van zijn roem en wilde
een bioscoopfilm maken van een concert.
Demme's registratie is ronduit verbluf
fend. In Stop making sense zijn film en
concert één.
De openingsscène laat zanger David Byr
ne zien, die met een akoestische gitaai-
een groot leeg podium op stapt. Hij zet
een cassetterecorder naast zich, drukt op
start, waarna het ritme van de hit 'Psy-
chokiller' (voor Demme een titel met pro
fetische betekenis) klinkt. In het tweede
nummer (het prachtige 'Heaven') krijgt
Byrne assistentie van bassiste Tina Wey
mouth, bij liedje nummer drie wordt een
Jonathan Demme met Meryl Streep tij
dens de première van The Manchurian
candidate.
tot een twintigtal muzikanten het po
dium bevolkt, waarachter - ook stap
voor stap - beelden op grote schermen
worden geprojecteerd. Nu is het gemeen
goed, maar met de show was Talking
Heads de tijd ver vooruit. Hetzelfde
geldt voor Demme, die liet zien dat een
goede concertregistratie veel meer is dan
de camera op een podium richten.
De film bezorgde Demme zoveel krediet
in de popwereld dat hij in volgende films
altijd grote artiesten bereid vond een bij
drage te leveren. Bruce Springsteen lever
de de titelsong voor Philadelphia, Wyclei'
Jean bewerkte John Fogerty's 'Fortunate
son' voor The Manchurian candidate In
The silence of the lambs is Tom Potty's
'American girl' een subtiel motief. Dem
me maakte videoclips voor New Order en
Fine Voung Ciinnibals en kwam in I O OH
Hitchcock, de registratie van een beschei
den optreden in een etalage van
singer/songwriter Robin Hitchcock.
En nu is er dus Heart of gold. Demme
heeft Neil Young, die ook een nummer
bijdroeg aan Philadelphia, gefilmd tij
dens twee optredens in Nashville waar
bij de liedjes van zijn laatste album Prai
rie wind centraal staan. Die zijn geschre
ven en opgenomen vlak voordat Young
geopereerd moest worden aan een gezwel
in zijn slagader. Thema's zijn herinne
ring en vergankelijkheid. Prairie wind
kan worden beschouwd als de afsluiting
van een drieluik met Harvest moon en
het legendarische album Harvest.
Vlekkeloos
Alle reden voor hooggespannen verwach
tingen. Demme en Young weten die ge
deeltelijk waar te maken. Young krijgt
hulp van een peloton aan ervaren muzi
kanten die zijn liedjes vlekkeloos uitvoe
ren. Demme weet van het concert meteen
een verhaal te maken, door in eenvoudi
ge videobeelden de hoofdrolspelers te in
troduceren op weg naar de concertzaal.
Tijdens het optreden zit hij Young vaak
dicht op de huid, maar hij weet de verve
ling niet helemaal buiten de deur te hou
den. De liedjes op Prairie wind zijn nu
eenmaal niet van het niveau van die op
Harvest en net als Young heeft Demme
niets meer te bewijzen. Wat niet weg
neemt dat beiden bij vlagen hun meester
schap tonen. Zoals in de slotscène, die
een omkering is van de opening van Stop
making sense. Young zit alleen op een
verlaten podium, in een lege zaal. Na het
zingen van 'The old laughing lady' pakt
hij zijn gitaar in en wandelt weg
Met Stop making sense moest het alle
maal nog beginnen. Heart of gold is voor
lopig een streep onder een indrukwek
kend oeuvre.
