Op zoek naar de
Hasseltse jenever
PZC
W21
Tip^|Jrips
Mongools
overnachten
Klein rondje door Regencos
zaterdag 9 september 2006
wordt Hasselte Jenever voornamelijk
gestookt in Diepenenbeelc of Zonho
ven, plaatsen die onder het kanton Has
selt vallen. Om het predikaat Hasseltse
Jenever te mogen dragen, moet de jene
ver gedistilleerd zijn op basis van gerst
en rogge en jeneverbessen bevatten.
Een minimale rijping van zes maanden
is voorgeschreven.
Speculaas
Voor we ons op een terras of in een
kroegje aan nog enkele Witteke's met
die andere Hasseltse specialiteit, specu
laas, gaan laven, moeten we nog een
beeld zien, zo verzekert onze gids. Hij
voert ons naar een beeldje van een op
gewekt kijkend manneke in korte
broek. Dit vrolijke, maar onfris rieken
de, ventje heeft alles te maken met de
stadswallen die Hasselt in de dertiende
eeuw aanlegde.
Door de aanleg kwam het water in de
grachten te laag te staan en dreigde er
te weinig water te zijn voor onder
meer de jeneverstokerijen. Besloten
werd daarom een vertakking te maken
van de nabijgelegen Demer, die tot in
de stad zou lopen. Om de oevers van de
ze vertakking schoon te houden, werd
het Demermanneke aangesteld. Moe
ders wiens kroost niet wil luisteren
dreigen nog wel eens dat ze het Demer
manneke erbij roepen.
De Hasseltse Jeneverfeesten vinden dit
jaar plaats op 21 en 22 oktober 2006. Bij
In&Uit Hasselt is een folder met restau
rants verkrijgbaar die speciale jeneverme
nu's aanbieden. www.ieneverfeesten.be
Voor alle toeristische informatie, een brochure
waarin een jeneverwandeling wordt beschreven
en informatie over overnachtingsmogelijkheden
of rondleidingen:
In&Uit Hasselt; Lombaardstraat 3, tel: 0032 11
239540, www.inenuithasselt.be en
www.vlaanderen-vakantieland.be
Het Nationaal Jenevermuseum Hasselt, Witte Non-
nenstraat 19. Tel 0032 11 239860, www.iene-
vermuseum.be
Tegenover het Jenevermuseum vindt u het Borrel
huis, een geschikte plek voor een borrel of een (je-
never-)menu. www.borrelhuis.be
De wereld is een dorp; in Zwitserland kun je nu
-net als op heel veel andere plaatsen trouwens-
op zijn Mongools slapen. Bij Rochers-cle-Naye, in
de Alpen boven Montreux, is op 2000 meter
hoogte een kampement ingericht met joerts,
grote ronde vilten tenten, die eigenlijk vele dui
zenden kilometers oostwaarts thuis horen. De
joerts of yourten zijn ook binnenin geheel naar
Mongools model ingericht. Vanaf het Meer van
Genëve kan men met een tandrad treintje in een
uur meer dan 1600 meter klimmen naar de berg-
marmotten, het fraaie uitzicht en de speciale al
penflora. De Mongoolse tenten zijn geschikt
voor families en groepen. Kosten per joert
(max.8 personen) per nacht: ongeveer 142 euro.
www.mob.ch
Mongoolse tenten in de Zwitserse bergen.
Foto GPD
Start kaartverkoop Lego World
In alle filialen van Intertoys is de kaartverkoop
gestart voor Lego World 2006, een evenement
voor kinderen èn ouders, dat van 19 tot en met
24 oktober in de IJsselhalen in Zwolle gehouden
zal worden. Op het bouwblolcj es-feest zijn de
mooiste bouwwerken te zien (onder andere de
Eiffeltoren), kan er volop gebouwd worden en
valt er te genieten van de muzielcshows van kin
derzender Jetix met artiesten als Sita en
Kim-Lian.
www.leqoworld.nl
Hondenspel in Duinrell
Hondénliefhebbers kunnen dit en volgend week
end Imn hartje ophalen in Duinrell in Wasse
naar. Beide; weekeinden is er een uitgebreid en
actief hóndënprogfammadat bij de toegangs
prijs is inbegrepen. Er wordt gewerkt met New
Foupdlanders in het water, er zijn demonstra
ties met honden die werken voor de gehandicap
te mens, schapendrijven is te zien met border
collies en in dogfrisbee leun je zien hoe acroba
tisch hond en eigenaar kunnen zijn met de zwe
vende plastic schotels.
www.duinrell.nl
De Duinrell-mascottes tussen de hoofdrolspe
lers van de speciale weekeinden in september.
Foto GPD
Gratis naar 50 +beurs
Senioren, die de 50 +beurs (van 20 tot en met 24
september in de Jaarbeurs in Utrecht) op een
makkelijke en goedkope manier willen bezoe
ken, kunnen terecht bij de Oad die de bezoekers
gratis naar Utrecht brengt op vrijdag 22, zater
dag 23 en zondag 24 september. Doel is om deze
groep ouderen kennis te laten maken met het
comfort en gemak van de vakantieb'us. Meer in
formatie of boeken is mogelijk via de site of tele
foonnummer 0547-28 44 43.
Uiteraard moet de entree voor de Jaarbeurs (15
euro) wèl betaald worden.
www.OAD.nl/beursaqenda
Kok laten invliegen
In het zuidwesten van het onderste, zuidelijke,
eiland van Nieuw Zeeland ligt het Fiordland Na
tional Park. En daar ligt ook de Tuatapere Hump
Ridge Track, een 43 kilometer lange weergaloze
wandelroute met uitzichten over ruige rotspar
tijen, diepe ravijnen, dichte bossen, bergmeren
én de Te Waewae Bay. En over de hoogste hou
ten wandelbrug ter wereld. Voor wandelaars
met gebrek aan tijd of conditie, is er nu een sim
pele en avontuurlijke oplossing gevonden: de he
likopter. Men kan nu direct worden afgezet bij
de berghut, die een groot bed en eigen keuken
tje bergt. Het gemak dient de mens, je leunt je ei
genlevensmiddelen meenemen, ze op bestel
ling laten bezorgen of..een kok in laten vlie
gen. De helikopterarrangementen worden op
maat gemaakt.
www.humpridqetrack.co.nz of www.new-
zealand.com
Nordic Walking in Valkenburg
Het schijnt de snelst groeiende buitensport van
Nederland te zijn: Nordic Walking. Gewapend
met een soort langiauf-stolcken wordt er op die
manier wat afgewandeld. Voor wie dat eens wil
beoefenen in het Limburgse heuvelland: op 15
en 16 september wordt er in Valkenburg aan de
Geul een 'walk-off georganiseerd. Deelname
lcost 10 euro per persoon.
www.nordicwalkinqevent.nl
Al vijfendertig jaar keren we jaarlijks terug in Re
gencos. Een piepklein middeleeuws dorpje in
Catalonië, een aantal kilometers van prettige
baaitjes aan de kust. Het ligt ter hoogte van
Erona, tussen Pals en Begur. We vliegen Transavia (di
recte vlucht Rotterdam-Gerona), en nemen (tegen een
additionele retourprijs van tachtig euro) onze racefietsen
'nhandige fietstassen mee.
^e' een gesjouw, maar je moet er wat voor over
e"ben om op je vertrouwde ros te kunnen fietsen in de
prachtige streek van Emporda. Dat fietsen doen we ge
middeld om de dag. De eerste fietsdag gaat wat mij be-
ert (let wél, inmiddels de zevenenvijftig gepasseerd, al
zouje dat natuurlijk niet zeggen) altijd gepaard met faal-
angst. Te weinig getraind natuurlijk, en het geacciden-
e karakter van de streek, brengt bij mij standaard
existentiële persoonlijkheidscrisis teweeg.
We hebben de tochten ingedeeld volgens een zelf
ontwikkeld systeem die de moeilijkheidsfactor van de uit
daging aangeeft. Zo hebben we in de aanbieding: baby
rondje, peuterrondje, kleuterrondje, puberrondje, grote
mensenrondje, en last but not least enkele Beef-
cake-rondjes. De Beefcake-rondjes, u begrijpt het al, zijn
voor mij niet weggelegd.
Dit zijn de kuitenbijtertjes voor de echte fanatici,
die niet gehinderd door: leeftijd, hongerklap, meedogen
loos brandende zon, uitdroging, lekke banden, of door
pap in de benen; worden ondernomen door mijn man,
zijn vrienden, en onze jongste dochter.
De beefcake-rondjes zijn vanaf tachtig kilometer en
kenmerken zich door steile beklimmingen met stijgings-
en dalingspercentages van 5 tot 10 procent, die vaak ki
lometers aanhouden. Ze voeren door het berglandschap
achter La Bisbal, of langs de baaitjes aan de kust die via
slingerweggetjes met elkaar verbonden zijn. Mijn meno-
pauzale spieren zijn niet meer tegen beefcake-rondjes op
gewassen. En die ambitie hebben ze gelukkig ook niet
meer.
Een drietal jaren geleden heb ik me voor het laatst
laten verleiden voor een bergetappe naar Santa Pellaia,
een beklimming van twaalf kilometer, naar de top van
een berg die we hebben omgedoopt tot de Abandine-
ro-berg. Tijdens een eerdere beklimming hebben we ons
daar ooit ontfermd overeen prachtige jonge hond die
daar was achtergelaten (abandinado) doorzijn baas.
De hond was totaal uitgedroogd, en wij, dierenvriend in
hart en nieren, hebben ons laatste beetje water 'uit de
bek' gespaard om het vervolgens 'in de bek' van onze
weeshond te spuiten. We hebben hem gevoed met crois
sants, en zijn vervolgens te voet afgedaald (12 km!) naar
la Bisbal om de hond aldaar in. een asiel geplaatst te krij
gen. Najaren, hebben mijn man en mijn dochter van
daag de beklimming opnieuw gedaan.
Terwijl zij voor die grote uitdaging gingen, kozen
mijn vriendin en ik wegens zadelpijn, voor het babyrond
je (35 km in geaccidenteerd terrein). Bij de eerste krui
sing hebben we ons bedacht.
Te laat en te heet voor baby', zei mijn vriendin. Zo
ontstond spontaan ons foetale rondje (25 km), een
tocht waarvoor een zichzelf respecterende wielrenner,
niet eens de broek aantrekt. Het was geweldig, alle tijd
op het terras voor een naranga naturel (verse jus), plus
een americano (bak koffie), en een geanimeerd gesprek
met Nederlanders die graag en veel golfen bij Pais, het
dorp waar Alexander en Maxima een Massia bezitten.
Baby of peuter?' wordt bij thuiskomst door de fa
milie gevraagd. 'Peuter, natuurlijk'jokken wij.
LIZA VAN SAM BEEK
Het jenevermuseum in Hasselt. Foto's Toerisme Vlaanderen
Het BorreBmamneke
Inde Limburgse provinciehoofdstad
Hasselt vloeit één keer per jaar
geen water maar jenever
uit het vaatje van 'het
Borrelmanneke' aan
de Maastrichterstraat.
De bewoners van de stad
staan bekend als ossenkoppen
en 'een Witteke' is er synoniem
aan een glaasje jenever. Een bezoek
aaneen stad met een boeiend
drankverleden.
Frankrijk
jnnf BORIS PETERSI
De Hasseltse binnenstad ver
ken je het best te voet. De
stadskern is erg compact
en dankzij een combinatie
van gratis openbaar vervoer en een
complex systeem van eenrichtingswe-
gen kom je er weinig autoverkeer te
gen. Hier rondslenteren is zeker geen
straf. De stad heeft opvallend veel
mooie winkels voor een provincie
hoofdstad met niet meer dan zo'n
70.000 inwoners.
Maar Hasselt, dat zichzelf verkoopt als
'hoofdstad van de smaak', heeft meer
te bieden dan stijlvolle (mode)winkels
alleen. De geschiedenis van de stad is
deels gedrenkt in alcohol; jenever om
precies te zijn. Eens per jaar, in het der
de weekend van oktober, wordt daar
uitbundig bij stilgestaan tijdens de Has
seltse Jeneverfeesten. Een kelnerloop,
proeverijen, gratis jenever, muziek en
restaurants die speciale jenevermenu's
samenstellen, trekken elk jaar weer
tienduizenden bezoekers.
Dat Hasselt een stad is, is te danken
aan Arnold IV, graaf van Loon, die de
stadsrechten in 1232 bekrachtigde.
Een rank beeldje van de graaf en zijn
paard op de Fruitmarkt herinnert hier
aan. Vanaf 1366 wordt Hasselt overi
gens deel van het Prinsdom Luik.
In de zestiende eeuw wordt het stoken
van korenbrandewijn, die soms al
werd gearomatiseerd met behulp van
jeneverbessen of kruiden, steeds popu
lairder in de Zuidelijke Nederlanden.
'In 1601 echter verboden de aartsherto
gen Albrecht en Isabelle de productie
en_yerlcoop van brandewijn uit graan,
"groenten en fruit', zo vertelt onze gids.
Hasselt ontsnapte hieraan omdat het
onder Luik viel en dus geen onderdeel
uitmaakte van de Zuidelijke Nederlan
den. Wanneer een Hollands garnizoen
in 1675 de stad bezet, komt de Hasselt
se jeneverproductie pas echt goed op
gang.
Wij zijn inmiddels op de Grote Markt
beland. Een vakwerkhuis .volgens het
opschrift uit 1659, trekt de aandacht.
In het pand met een typerend houten
skelet is al sinds 1713 onafgebroken
een apotheek gevestigd. In vroeger tij
den was deze Grote Markt een graan
markt. We stellen ons voor hoe, waar
nu de terrassen staan uitgestald, eerder
de jeneverstokers hun granen inkoch
ten.
Blad met jenever.
In de Maastrichterstraat stuiten we
even later op een opvallend beeld. Een
ldein, rond mannetje zit op een os met
een vaatje jenever op zijn schouder.
Meestal loopt er water uit het vaatje
maar eens per jaar, tijdens de Jenever-
feesten vind er een klein mirakel
plaats. 'Op zaterdag van 16.00 tot 16.45
uur wordt het water tijdelijk jenever.
Dan trakteert het Borrelmanneke op
'een Witteke', licht onze gids toe. Het
beeldje geeft symbolisch een economi
sche kringloop weer. Met de pulp (draf)
die overblijft bij de jeneverdistillatie,
werden ossen vetgemest. Zij produceer
den mest voor de velden. Hierdoor
werd de grond vruchtbaar en groeide
het graan -beter zodat er meer grond
stof voor de jeneverindustrie was. Dat
leverde weer meer draf op en zo is de
kringloop rond.
Het vaatje dat het Borrelmanneke vast
houdt staat overigens bekend als een
Osselcop, jarenlang de meest gangbare
handelsmaat. De inwoners van Hasselt
hebben er hun bijnaam Ossenkoppen
aan te danken.
het Nationaal Jenever Museum geves
tigd. In het bijzondere pand, het werd
in 1975 officieel het eerste industriële
monument van België, was vanaf 1803
een jeneverstokerij gehuisvest.
Het museum bevat nog alle elementen
van een oude jeneverstokerij zoals een
mouttoren, kiemzolder, stokerij,
schuur en stallen. De 19e eeuwse
stoomstookinstallatie wordt nog
steeds gebruikt voor het stoken van
een huisgraanjenever. Voor meerderja
rige bezoekers is een 'witteke' van ei
gen fabrikaat inbegrepen. Wie iets an
ders wil proberen, heeft in het proeflo
kaal van het musemh de keuze uit zo'n
140 verschillende Belgische Jenevers,
gerangschikt per provincie.
Vergeet echter zeker niet voor het proe
ven eerst het museum in te duiken.
Een opgezette os, uitvergrote graankor
rels om het proces waarbij suikers in al
cohol worden omgezet uit te leggen en
een doorsnede van een distillatieko
lom maken het distilleren van
moutwijn en jenever voor iedereen be
grijpelijk. Pronkstuk van de tentoon
stelling is natuurlijk de stookruimte.
Maar het smaakorgel, dat de bezoeker
uitnodigt met eigen neus te ontdekken
wat verschillende kruiden als de jene
verbes, gentiaan en koriander beteke
nen voor jenever en likeuren, mag er
ook zijn. De indrukwekkende collectie
glaswerk en jeneverflessen en -kruiken
en talloze reclame-uitingen brengen de
jeneverhistorie verder tot leven.
CoinciuirTerBtóe
Longziekte
Ossen zijn ook afgebeeld bij een beeld
van doktor Louis Willems (1822-1907)
in de Wittenonnenstraat. Hij was de
grondlegger van de inenting tegen
longziekte bij vee en daarmee, 'de red
der van de Hasseltse Jenever'. Zonder
ossen als afvalverwerkers kon de jene
verindustrie immers niet bestaan. Iets
verderop in de Wittenonnenstraat is
Het hoogtepunt van de Hasseltse Jene
ver lag in de 19e eeuw. Dankzij de in
dustriële revolutie die onder meer de
stoomgeneratoren en stoommachines
bracht, werd er in Hasselt meer jenever
dan ooit geproduceerd. Op het -eind
van de negentiende eeuw kwam er ech
ter steeds meer concurrentie van indus
trieel gestookte neutrale alcohol uit
gist-en spiritusfabrieken, zoals de Gist
en Spiritusfabriek in Delft.
Bovendien verhoogde de overheid de
accijnzen om alcoholmisbruik tegen te
gaan. Zo verdwenen de graanjenever
stokers geleidelijk vrijwel geheel het
Hasseltse straatbeeld. Tegenwoordig
