Wie wil er nou
geen zicht op zee?
Een noodstrand beschermt Oostende
PZC
6
donderdag 7 september 2006
Zoutelande, waar het duin overgaat in de dijk, één van de mooiste plekjes van Zeeland. foto's Lex de Meester
Hoe kan het toch dat op
de ene dijk in Zeeland
nog geen fietspad aange
legd mag worden en op de
andere dijk complete woon
torens zijn neergezet? Is het
ambtelijke willekeur of zit
er meer achter? Want wie
wil er niet wonen met zicht
op zee?
Zicht op zee heeft de familie
Van der Heijde uit Ermelo
wel én zicht op Walcheren. Hun
zomerhuis staat op één van de
mooiste plekjes van Zeeland. In
Zoutelande, precies waar het
duin overgaat in de dijk. Ze hoe
ven het hekje maar open te
doen en ze staan op het strand.
Het huis werd gebouwd in 1924.
Er is wel wat werk aan een huis
op zo'n bijzondere plek, vertelt
P. van der Heijde. „We moeten
nogal wat zand wegscheppen en
de duinbegroeiing goed in de
hand houden. Vooral als er
weer zand op het strand gespo
ten wordt, komt er nogal veel
deze kant opgewaaid. En alle
dakpannen zijn vastgemetseld,
anders vliegen ze weg."
Veel problemen met regels en
voorschriften van het water
schap heeft Van der Heijde niet.
Als hij maar geen al te gekke
dingen doet. Naast het huis ligt
bijvoorbeeld een grote bunker
in het duin verstopt. Die is
dichtgemetseld, maar als hij
daar iets mee zou willen begin
nen zou het waterschap waar
schijnlijk zo op de stoep staan.
Van ambtelijke willekeur is
geen sprake, legt H. Everaars,
beleidsadviseur planvorming
waterkeringen en wegen van
het waterschap Zeeuwse Eilan
den, uit. In tegendeel zelfs. Het
beleid is heel duidelijk: er mag
niet gebouwd worden op of te
gen waterkeringen. Maar het is
net als bij de Duitse grammati
ca, er zijn uitzonderingen.
Everaars noemt het plan om een
buitendijks paviljoen te bou
wen ter hoogte van Scheldeoord
bij Baarland. Toevallig lag daar
een soort landpunt, waardoor
er op die plek ruimte voor was.
En als aan de voorwaarde van
het waterschap wordt voldaan
dat op die punt een verharding
wordt aangebracht, kan er een
paviljoen komen. Een andere
voorwaarde is dat het paviljoen
zonder fundament wordt ge
bouwd.
In Zeeland staan trouwens heel
wat huizen op de dijk. Als voor
beeld noemt Everaars de Vlis-
singse boulevard. In feite staan
die huizen buitendijks. Ook bij
Domburg en Zoutelande staan
huizen op de waterkering. En
het is niet zo, legt Everaars uit,
dat de eigenaren van die pan
den helemaal niets meer mogen.
De provincie Zeeland is daar
zelfs wat soepeler in dan de ove
rige provincies. Want als een ei
genaar aannemelijk kan maken
dat uitbreiding van zijn pand in
de duinen nodig is, mag hij
maximaal twintig procent ver
groten. In andere provincies is
dat maximaal tien procent.
Maar als iemand met bouwplan
nen op de waterkering naar het
waterschap stapt, is het ant
woord steevast 'neen'. Wel be
staat de bereidheid om eens te
kijken of er misschien sprake is
van bijzondere omstandigheden
die de bouw alsnog mogelijk ma
ken.
Het waterschap wil liever niets
op de dijken hebben, omdat dan
het beheer en daarmee de veilig
heid in het geding komt.
„Want", aldus Everaars, „het is
best mogelijk allerlei techni
sche constructies te bedenken
zodat een huis op of tegen een
dijk te realiseren is. Bijvoor
beeld met een betonnen dam-
wand van voldoende dikte of
zo. Maar wie geeft het water
schap de garantie dat de bewo
ner geen gaten in die damwand
maakt om bijvoorbeeld een ga
rage onder het pand te maken.
Dat mag dus niet gebeuren."
Soms is een dijk er gewoon niet
geschikt voor. Een dijk met een
kruinbreedte van drie meter is
in principe voldoende voor een
veilige zeewering. Daar kunnen
dus geen huizen op gebouwd
worden.
Fietspad
Maar wat is er dan mis met een
fietspad op de dijk? Everaars:
„Helemaal niets, mits het de
kleilaag van de dijk niet aan
tast. Toch wordt een fietspad op
verschillende plekken in Zee
land niet op de dijk toegestaan.
Dat is op verzoek van vogel
liefhebbers. Dat heeft dus niets
met de veiligheid te maken,
maar met verstoring van vogels
en andere dieren."
Zijn collega A. Provoost van het
waterschap Zeeuws-Vlaande-
ren heeft daar ook ervaring
mee. Natuurbeschenners wil
den - toen het er op aankwam
de dijken wel of niet toeganke
lijk te maken - honderd procent
afsluiten en gemeenten wilden
honderd procent openstellen.
Daaruit zijn compromissen te
voorschijn gekomen, zodat nu
langs sommige stukken wel bui
tendijks gefietst mag worden en
langs andere niet.
Provoost geeft aan dat het wa
terschap echt niet per definitie
afwijzend staat tegenover elke
bouwaanvraag op de zeewering.
Dat heeft onder meer te maken
met het feit dat men er de afge
lopen 25 jaar veel beter in is ge
slaagd berekeningen te maken
op het gebied van voorspellin
gen van zware stormen, inschat
tingen en kansen op overstro
mingen. Daar komt bij, merkt
hij op, dat de maatschappij be
reid is veel geld in de zeewerin
gen te steken maar daar ook
wel wat voor terug wil.
Tegenwoordig komen water
schappen uit andere delen van
Nederland kijken hoe de zee
wering in Zeeuws-Vlaanderen
er uitziet. Een gevarieerde
kuststrook met elf overgangen
tussen duinen en dijken, klinkt
uit de woorden van Provoost.
Dat is nog eens wat anders dan
die saaie rechte dijken met as
falt.
René Schrier
Op de Zeeuwse stranden zijn al honderden jaren rijen paalhoofden te
vinden. Bedoeld om het zand vast te houden en te voorkomen dat de zee
landwaarts opdringt. De resterende ruim tweehonderd paalhoofden
worden beschouwd als cultuurhistorisch erfgoed.
Oostende mag zich veiliger voelen door het opgespoten strand, maar dat is wel een tijdelijke kwestie. foto's Lex de Meester
Zuiderbuur Vlaanderen
heeft op veiligheidsge
bied z'n zaakjes bepaald
nog niet op orde. Dat kan
via omwegen gevolgen heb
ben voor de grensstreek.
Waar de dijken in Zeeland
berekend zijn op een over
stroming van eens in de
vierduizend jaar, hebben
die langs de Zeeschelde een
overschrijdingskans van
eens in de zeventig jaar!
Door de aanleg van het ge
controleerde overstro
mingsgebied Kruibeke-Ba-
zel-Rupelmonde (zeshonderd
hectare) wordt de overstro
mingskans gereduceerd tot eens
in de driehonderdvijftig jaar.
De Bond Beter Leefmilieu vindt
dat de overheid veel te traag
opereert. Pas na de overstromin
gen van 1976 in Ruisbroek
werd, bijna twintig jaar na het
Deltaplan, het Sigmaplan gelan
ceerd. Inmiddels is negentig pro
cent van de dijken langs de
Schelde en haar zijrivieren ver
hoogd en is het overgrote deel
van de gecontroleerde overstro
mingsgebieden aangelegd. Ver
der is het Sigmaplan ook geactu
aliseerd. De waterbouwkundi
gen zijn tot de conclusie geko
men dat met vierduizend hecta
re extra overstromingsgebied
eindelijk de norm van één over
stroming in vierduizend jaar
kan worden bereikt. Beter Leef
milieu pleit voor een versnelde
aanpak.
De Administratie Waterwegen
en Zeewezen (AWZ) pakt ook
de kust aan. Daar is vooral
Oostende een zwakke schakel.
Er werd al eerder een nood
strand opgespoten, dat het cen
trum extra bescherming moet
bieden. Peter De Wolf van de
AWZ: „We hebben echt geen
tijd meer te verliezen. Hadden
we werkloos toegezien dan zou
Oostende gemiddeld eenmaal in
de vijfentwintig jaar overstro
men. Door die ingreep hebben
we dat teruggebracht tot een
maal per honderd jaar. De defi
nitieve oplossing moet bestand
zijn tegen één storm in duizend
jaar. De rest van de Vlaamse
kust voldoet al aan die norm."
Na de ramp in New Orleans
waarschuwde burgemeester
Jean Vandecasteele dat zoiets
ook in Oostende kon. „In 2007
moeten de noodzakelijke verde
digingswerken eindelijk begin
nen. Ik wil niet de geschiedenis
ingaan als de burgemeester, die
zijn stad liet verzuipen!"
Ook in eigen land leidt de kust
verdediging tot verhitte discus
sies. Zijn Zeeuwen minder dan
randstedelingen? De heren van
de Deltacommissie, die moesten
aangeven hoe Nederland een
watersnoodramp als in '53 kon
voorkomen, moest eindeloos re
kenen. Uiteindelijk werd beslo
ten, dat nieuwe zeewering voor
de kust van de o zo belangrijke
Randstad bestand diende te zijn
tegen een superstorm, die eens
in de tienduizend jaar voor
komt. Voor de rest van Neder
land (Zeeland, Groningen, Fries
land) volstonden voorzieningen
die opgewassen zouden zijn te
gen rampspoed, die zich eens in
de vierduizend jaar voordoet.
Het leidt al jaren tot discussie.
Achterhaald
Want, vragen Zeeuwen zich af,
zijn wij dan minder belangrijk
dan die randstedelingen. En
zijn die normen niet zo lang
zamerhand achterhaald? Im
mers, wat als argument voor de
Randstad geldt (meer bewoners,
grote economische betekenis,
peperdure bebouwing), kan
probleemloos ook op Zeeland
van toepassing worden ver
klaard. Denk alleen al aan de
chemische industrie in
Kanaalzone en Sloegebied.
De tussenrapportage van het
project Veiligheid Nederland in
Kaart zorgde eind vorig jaar
voor een lichte paniek. Uit de
rapportage bleek dat de kans op
een overstroming in Zeeuws-
Vlaanderen groter was dan één
keer in de honderd jaar, goed
voor een economische schade
van 14 miljard euro. Volgens
staatssecretaris Schultz van Ha
gen was er geen reden tot pa
niek. Want de onderzoekers had
den niet alleen gekeken naar ex
treem hoge waterstanden, waar
bij het water over de dijk zou
slaan, maar ook naar instabili
teit van zo'n dijk, water dat er
doorheen sijpelt, duinafslag en
het niet functioneren van gema
len en sluizen. Te verhelpen za
ken dus. Desondanks kondigde
ze een onderzoek aan.
Na kritische kanttekeningen
van het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) over achterhaalde veilig
heidsnormen, die grote economi
sche schade zouden kunnen ver-
oorzaken, vroeg Schultz zich
niet lang daarna prompt ook af
of de nonnen moesten worden
bijgesteld. Ze noemde het een
zaak van de politiek. Die moet
kiezen: strengere eisen en dus
fors investeren in kustprojecten
of de risico's van schade accep
teren. Ze weet de Delftse hoogle
raar kustwaterbouwkunde Mar
cel Stive aan haar zijde. Ook
die wijst op het feit dat de nor
men van vijftig jaar geleden da
teren.
Superstorm
In Nederland zijn inmiddels
acht kustgebieden aangeduid
als Zwakke Schakels, die tus
sen nu en 2200 niet meer be
stand zullen zijn tegen een su
perstorm. Twee van die scha
kels liggen in Zeeland: op Wal
cheren het kustgebied tussen de
Vlissingse boulevards en de
Westkappelse Zeedijk en in
West-Zeeuws-Vlaanderen van
Cadzand tot Breskens. Het Pro
jectbureau Zwakke Schakels
Zeeland werkt er plannen voor
uit. Ze moeten tussen 2007 en
2020 worden verwezenlijkt, al
dringen de waterschappen aan
op meer vaart. Waterstaat heeft
er 743 miljoen voor gereser
veerd en alvast een kleine hon
derd miljoen extra naar voren
gehaald om aan die wens tege
moet te komen.
Wout Bareman
donderdag 7 september 2006
In het oosten van de provincie liggen compartimenteringsdannnen.
In de Philipsdam -die aantakt op de Grevelingendam -zitten de
Krammersluizen. De dam scheidt het zoete water dat de rivieren
aanvoeren van het zoute water van de Oosterschelde.
