Met een arm minder valt te leven
Bouwen aan je bekkenbodem eetlust ouderen niet
De wondere wereld
waarin wij leven
Nieuwe eetrichtlijn
voor diabetici
Door papieren rompslomp staat elke dag nog in teken van het busongeluk
Roma in Eindhoven waar ze niet meer kan werken na haar busongeluk
[n een paar seconden werd
haar hele leven op z'n kop ge-
{et. De bus waarmee Debbie
m der Putten uit Helmond vo-
:ig jaar op weg was naar Span
je, raakte van de weg en viel
wil. Ze verloor even het bewust-
tijn en werd wakker zonder
rechterarm. Debbie wil verder
net haar leven, maar door de
japieren rompslomp staat alles
jog elke dag in het teken van
iet busongeluk.
i
ilk heb niks hoor mam. Ben al-
!een m'n arm kwijt." Zo belde
Debbie van der Putten begin
uli 2005 naar huis, kort nadat
laar bus verongelukte. En zo
iet ze het meer dan een jaar la-
er nog steeds. Debbie is een ras-
gtimist. Een glas is altijd half-
|l, niet half leeg. Met een arm
ninder, heb je er altijd nog een-
je over. En gelukkig was ze
feh links.
I Helmond en omgeving staat
nu bekend als 'dat meisje van
liet busongeluk'. En dat vindt ze
Kreselijk. Ze is veel meer dan
lat. Ze voelt zich nog gewoon
Rjzelfcle Debbie. Een vrolijke
Ineid die houdt van uitgaan,
lansen, winkelen. Al weet ze
öonders goed dat het nooit meer
écht hetzelfde zal zijn. Veters
strikken, een boterhammetje
Smeren, de hondenriem omdoen,
Jbveral heb je twee handen voor
■•nodig. Haar moeder is altijd
dichtbij„Ik moet alles opnieuw
[eren. Deze week ben ik 21
I geworden. Maar ik was op m'n
1 Zestiende zelfstandiger dan nu."
Debbie is een leuke meid om te
zien. Een beetje klein en dun. Ze
s modieus gekleed. De rech
termouw van haar strakke
bruine blouse is losjes opgerold
6n het laatste stukje van haar
arm steekt er nog net onderuit.
Ze heeft wel een prothese, maar
□ie vindt ze niet mooi genoeg,
[n de zomervakantie van 2005
jvas Debbie met drie vrienden
m een bus van Solmar Tours uit
jjaarheeze op weg naar de
fffjaanse kust. Wat er precies
^gebeurde, zal waarschijnlijk
altijd onduidelijk blijven. Maar
4
I door Rob Zomer
Zo af en toe bekruipt mij
het gevoel dat we in een
vreemde wereld leven.
Aan de ene kant moet er
groots en meeslepend geleefd
worden, willen we 'het avon-
tuur' meemaken, reizen we
naar verre onbekende oorden
voor die ene unieke beleving.
Anderzijds willen we ons
i daar niet op voorbereiden,
geen uitzoek- of voorwerk
L doen.
Geen moeite of energie in de
voorbereiding; het eten moet
goed zijn en alles even orden
telijk en vertrouwd als thuis.
Op zich zou dit allemaal niet
zo erg zijn als we dan ook
maar de consequenties van
deze handelwijze op de koop
toe zouden nemen,
j Dit vergt verantwoordelij k-
i j heidsbesef, het nemen van ei-
i j gen verantwoordelijkheid en
I dat blijkt lastig.
j Als het niet gaat zoals ver-
II wacht moet er een schuldige
worden gezocht. Het reisbu-
reau had niet verteld dat het
eten toch echt anders was en
i maag- en darmproblemen
heel normaal zijn, gezien de
omstandigheden in de bezoch-
i te onherbergzame oorden,
i Vele uren per dag klimmen
en klauteren bleek in de prak-
I tijk toch ook niet iets voor on-
t getrainden met het nodige
overgewicht. Maar dat het
I niet geworden is wat ver-
j wacht werd, is toch echt te
wijten aan de slechte voor-
lichting is het excuus na af-
i loop. Een ander is verant-
woordelijk en de schuldige
i moet benoemd worden.
Zelf zijn we dat uiteraard
niet.
De ander had moeten waar
schuwen en zonodig de juiste
voorzorgsmaatregelen moe
ten treffen.
I Simpel
Waar hadden we dan reke
ning mee moeten houden?
II Het antwoord is simpel.
Eigenlijk met alles, om maar
te zorgen dat negatieve uit-
homsten zich niet voordoen.
1 Het niet-verantwoordelijk
I zijn en de zoektocht naar ver-
antwoordelijken is inmiddels
1 een wijdverbreid probleem
Debbie van de Putten bij ijssalon
haar baantje overgenomen.
ergens in Zuid-Frankrijk
verloor de buschauffeur opeens
de macht over het stuur. De
dubbeldekker met 69 inzitten
den klapte om. Twee passagiers
werden gedood, 31 mensen
raakten gewond, van wie zes
ernstig. Debbie was een van die
zes. Voor alle slachtoffers staat
vast dat de buschauffeur in
slaap is gevallen of in ieder ge
val een black-out heeft gehad.
Het Franse vonnis zit ingewik
kelder in elkaar. De chauffeur
(van een Belgische chartermaat
schappij) is volgens Debbies ad
vocaat Raaijmakers uit Hel
mond veroordeeld voor ernstig
roekeloos rijgedrag. Hij kreeg
een geldboete en een voorwaar
delijke rij-ontzegging van twee
jaar.
De Helmondse is een spraakwa
terval.. Ze vertélt in detail wat
ze nog weet van het ongeluk.
„Het gekke is dat ik normaal al
tijd heel snel in paniek raak. Ik
hoef maar een klein sneetje in
m'n vinger te hebben en ik ga al
van"m'n stokje. In de bus bleef
ik heel rustig. Toen ik bijkwam,
tintelden de vingers van m'n
rechterhand. Dacht ik. Ik wilde
met m'n linkerhand m'n rechter
pakken maar voelde niks. Ik
greep naar mijn onderarm, nog
door Claudia Sondervan
KOUDEKERKE - Een rijtje bol
le buiken die door hun eigena
ressen puffend omhoog getild
worden. Liggend op een veel te
dun matje. Met stijve heupen,
stramme dijbenen en pijn in
hun rug. De tijden van die zwan-
gerschapsgym zijn voorbij, als
het aan Mar ja Henderikx en An-
net van de Kreke ligt.
De buiken zijn bij de Zwanger-
Fitcursus van de Koudekei'kse
fysiotherapeuten bij voorkeur
nog lang niet zo bol. Idealiter
moet het knoopje van de spijker
broek maar net los. Zestien we
ken zwanger moet je zijn, wil je
meedoen aan de zwangerschaps-
gym naar de laatste wetenschap
pelijke inzichten.
Zeven maanden in je zwanger
schap ben je eigenlijk al te ver
om nog goed te voelen waar je
de spieren moet zoeken die Van
de Kreke en Henderikx trainen.
Zij concentreren zich op de spie
ren van onderbuik en bekkenbo
dem. Die vormen samen het
hangmatje waar het ongeboren
kind in zijn vruchtwatei'badje
in rust.
Zijn en blijven die spieren sterk,
dan levert dat de zwangere een
reeks voordelen op die tot ver
na de bevalling plezier brengen.
Dezelfde spieren in vex*waarloos-
de staat leiden tot die typische
vrouwenkwaaltjes als de waggel-
gang in de laatste maand, de be
ruchte 'zwakke blaas', vex-keerd
uitdxdjven van de baby, bekken-
of bandenpijn en invalidex'ende
bekkeninstabiliteit.
Bij dat laatste woord vertrek
ken de fysiotherapeuten hun ge
zichten. „Dat woord is achter
haald. Het is waar dat tijdens de
laatste periode van de zwanger
schap het hormoon relaxine
wordt aangemaakt waardoor
bindweefsel in het bekken soepe
ler wordt. Dat is nodig om het
kind doorgang te vexienen. Zo
lang de spieren om dat bekken
heen krachtig genoeg blijven, is
die verweking geen probleem,"
zegt Henderikx. „Actief blijven
in de zwangerschap, ik kan het
niet genoeg benadrukken. Deze
cursus leert je ook op welke ma
nieren je goed kan blijven bewe
gen. Ook na de bevalling, zodat
je snel weer fit bent,"
En je zonder teveel ongemak en
risico zelf je kind van commode
naar badje en weer terug kan til
niks. Iemand scheen mijn kant
op met het lampje van zijn gsm
en toen zag ik dat mijn arm eraf
was. Overal zat bloed."
Overmoedig
Debbie werd door een andere
passagier bovenop de bus getild.
„Het was meteen duidelijk dat
ik er slecht aan toe was. 'Er gaat
hief iemand dood', hoorde ik ie
mand schreeuwen. 'Moet m'n
arm niet afgebonden worden?',
vroeg ik kalm. Opeens kwamen
er wel zes of zeven riemen naar
boven. Ik zat grapjes te maken
met iemand die naast mij op de
bus was komen zitten. Ik was
len. Niet onbelangrijk, aange
zien kraamhulp nog maar mond
jesmaat wordt verstrekt. „Goe
de bekkenbodemspieren zijn als
het sluitlaken van vroeger," ver
gelijkt Henderikx. „Dat gaf een
steuntje, maar dat kunnen die
spieren ook."
Vaste prik
Dat bekkenbodemspieren be
staan en dat het zaak is die
sterk te houden, is de generaties
vrouwen van beneden de vijftig
jaar genoegzaam bijgebracht.
Het kantelen van het bekken en
het aanspannen van de spieren
in het kruis is vaste prik bij
zwangerschapsgym en de incon-
tinentietraining. Dat het min
stens zo belangrijk is om die bek
kenbodemspieren te kunnen ont
spannen is minder bekend.
„Maar reuze belangrijk als de
verloskundige je zegt dat je per
sen moet. Als je niet weet hoe de
die spanning weer moet losla
van vorig jaar. Zus Brigit (r) heeft
foto Rene Manders/GPD
overmoedig. Toen eindelijk de
ambulance kwam, riep ik dat ik
wel naar beneden kon springen.
Geen idee clat zo'n bus drie me
ter hoog is." Het afgelopen jaar
stond in het teken van het onge
luk. Ze ging van advocaat naar
verzekeraar en van gemeen
te-ambtenaar naar psycholoog.
Ze kan niet verder zonder scha
devergoeding. En die krijgt ze
niet zo lang Solmar geen aan
sprakelijkheid voor het ongeluk
erkent. Enkele slachtoffers zijn
bezig een civiele rechtszaak aan
te spannen tegen Solmar. En de
verzekeringsmaatschappij heeft
een bedrijf in Nederland aange
ten, kun je kleine scheurtjes in
die spieren krijgen." Ook zoge
naamde bandenpijn kan komen
door verkeerd aanspannen van
spieren, weet Van de Kreke.
Voor vrouwen die met een kei
zersnede bevallen is de cursus
eveneens aan te raden, vindt zij.
Temeer omdat er aandacht gaat
naar die spier dje onder de plek
van de snede ligt: de onderste
buikspier. De spier die je voelt
als je je navel naar binnen trekt,
wijst Van de Kreke. „Vaak wor
den de gekruiste en de bovenste
buikspieren wel geoefend, met
sit-ups, maar die onderste
wordt vergeten. Dan krijg je wel
een strakke buik, maar met een
ontsierend schootje onderaan.!'
De cursus volgt het gebruikelij
ke pad van negen bijeenkom
sten, waarbij de partner de laat
ste keer ook welkom is. Er
wordt gepuft, maar niet alleen
om de regulering van de adem
haling onder de knie te krijgen.
steld die alle claims van gedu
peerden afwikkelt. Om priva-
cy-redenen krijgt Solmar van
dit bedrijf verder geen gegevens
over de slachtoffers.
En dus zit Debbie nog altijd
thuis bij haar ouders op de
bank. Als ze wil douchen moet
ze naar haar zus in Brouwhuis.
Thuis heeft ze alleen een bad en
de gemeente wil geen aanpassin
gen in het huis aanbrengen
zolang niet duidelijk is hoe
groot haar schadevergoeding
zal zijn. Ze is opgeleid voor een
baantje in de horeca, maar dat
kan ze wel vergeten. Van haar
uitkering alleen kan ze geen
aangepaste auto betalen. Fiet
sen kan ze niet met één arm, dus
is ze altijd afhankelijk van an
deren. Debbie heeft nog veel
contact met andere passagiers
uit de bus. Vooral met Niels van
15 jaar die ook zijn arm verloor.
Hoe hun armen geamputeerd
werden is en blijft een raadsel.
Misschien zijn ze eraf gehakt
door een sclxerp deel van het
raam. Vreemd blijft wel dat
twee xij en tussen hen in mensen
zaten die alleen een tand door
de lip hadden.
„Voor Niels is het veel erger",
zegt Debbie. „Hij is nog een pu
ber. Ik heb al een vriendenkring
en ik weet al wel een beetje wie
ik ben of wil zijn. Mijn vriend
Roy en ik kregen twee maanden
voor het ongeluk een relatie. In
het begin was ik bang dat hij uit
medelijden bij mij bleef. Sinds
kort maken we weer gewoon ru
zie. Dus weet ik dat het wel
goed zit tussen ons."
De Helmondse hoopt het onge
luk eindelijk eens achter zich te
kunnen laten. Maar er is altijd
wel weer iets of iemand die haar
ex'aan hexinnert. Zelfs op vakan
tie in Egypte een paar maanden
geleden. „Ik lag lekker aan het
strand tijdschriftjes te lezen die
ons mam had meegenomen. Al
les was heerlijk ontspannen tot
ik die bladzijde van de Aktueel
omsloeg. Er stond een artikel in
over busongelukken met een gro
te foto van ónze bus. Dan zit ik
toch opeens weer in Frankrijk
bovenop die bus, te wachten op
een ambulance." GPD
Warming up en lichte fitheid-
training' worden gevolgd door
spierversterkingsoefeningen en
aandacht voor lichaamshouding
en beweging. Op ritmische mu
ziek. Geen aerobics voor zwan-
geren, maar liggen op een matje
is er ook niet bij. Wel rollen op
een grote zachte bal en rekken
en strekken met de latex dyna-
bands. De cursus is ontwikkeld
door de Nederlandse Vereniging
voor Fysiotherapie bij Bekken-
problematiek en pre- en postpar
tum gezondheidszox'g, een spe-
cialisatietak van de landelijke
beroepsvereniging van fysiotlxe-
rapeuten. Niet bekend is of
meer Zeeuwse fysiotherapeuten
inmiddels de cursus mogen ge
ven. Henderikx en Van de Kre
ke waren de eersten die de trai
ning voor de cursus afrondden.
De lessen van de Koudekerkse
praktijk vinden plaats in gym
zaal Prinsenhove in de Magis-
traatwijk in Middelburg.
door Margit Spaak
Het gebruik van smaakver
sterkers verbetert de eet
lust van ouderen niet. Dat
blijkt uit een onderzoek van voe
dingsdeskundige Natasja Essed
van de Wageningen Universi
teit.
Een ander Wagenings onder
zoek toonde eerder dit jaar aan,
dat ouderen wel beter gaan
eten, als hun eten appetijtelijk
wordt opgediend in een gezelli
ge omgeving.
Essed onderzocht de eetlust van
bewoners van dx'ie verzorgings
tehuizen. De gemiddelde leef
tijd van de bewoners was 85
jaar. Plet is bekend dat de
smaak bij het ouder worden aan
merkelijk vermindert. Essed
denkt dat medicijngebruik en
het dragen van een kunstgebit
het vermogen om eten te proe
ven nog verder nadelig beïnvloe
den. De onderzoekster verdeel
de de senioren in vier groepen.
Een groep kreeg eten met extx-a
doorTom van Meerten
Voor mensen met diabetes
verschijnt op 1 oktober
een nieuwe voedingsrichtlijn.
Nieuw is vooral dat alle ad
viezen wetenschappelijk zijn
onderbouwd. Dit meldde de
Nederlandse Diabetes Federa
tie (NDF).
Over voeding voor mensen
met diabetes bestaat veel dis
cussie. Dat leidt soms tot te
genstrijdige adviezen van
zorgverleners. De nieuwe re
gels moeten aan alle onduide
lijkheid een einde maken.
De lichtlijn bevat nauwelijks
nieuwe aanbevelingen, zegt
onderzoeker Judith Neter van
de Vrije Universiteit Amster
dam.
„We hebben onder meer geke
ken naar de optimale hoeveel
heden koolhydraten, vezels,
alcohol en de zin en onzin van
bepaalde vitaminen en mine
ralen."
Als voor het baten of schaden
toegevoegde smaakstoffen als
'fried chicken', 'roast lamb' en
'chicken soup' (gebakken kip, ge
roosterd lamsvlees en kippen
soep). In het eten van de tweede
groep werd natriumglutamaat
(E 621) toegevoegd, een smaak
versterker die onder andere be
kend is als maggi, aromat en
ve-tsin.
De derde groep kreeg een combi
natie van alle smaakversterkers
en de vierde groep kreeg de
maaltijd naturel.
Geen van de groepen was na zes
tien weken beter gaan eten.
Vermagering
De groep die zowel natriumglu
tamaat als extra smaakstoffen
kreeg, was zelfs iets afgevallen.
Vermagering is onder ouderen
een belangrijk gezondheidspro
bleem.
Anorexia komt geregeld voor.
Oorzaak voor het gewichtspro
bleem is vooral dat senioren
niet meer van hun eten genie
ten, omdat ze niet goed kunnen
proeven. ANP
van bepaalde voeding in de in
ternationale literatuur geen
harde bewijzen bestaan, dan
valt de richtlijn terug op ad
viezen van de Gezondheids
raad die ook voor gezonde
mensen gelden, aldus Neter.
Voor diabetespatiënten is een
juiste voeding belangrijk bij
een goede behandeling van
hun kwaal.
Iedere patiënt krijgt indivi
dueel advies. De richtlijn is
daarom in eerste aanleg be
doeld voor zorgverleners, zo
als diëtisten, artsen en diabe
tesverpleegkundigen.
Aan de totstandkoming werk
ten tal van vakspecialisten
mee en ook mensen van de
Diabetesvereniging en het
Voedingscentrum.
Het Diabetes Fonds betaalde
de kosten. De NDF is een
overkoepelende vereniging
van patiënten, behandelaars
en wetenschappers.
Ze zet zich in voor de verbete
ring van de diabeteszorg in
Nederland. ANP
maandag 4 september 2006
Kou helpt bij pijn
EDINBURGH - Dat kou helpt tegen pijn is al lang be
kend. Hoe dit precies werkt, beschrijft C. Proudfoot (Uni
versiteit van Edinburgh) voor het eerst in Current Bio
logy. Koude activeert een eiwit (TRPM8) aanwezig op ze
nuwcellen die gespecialiseerd zijn in het waai-nemen van
lage temperaturen. Activering van TRPM8 voorkomt ver
volgens dat pijnsignalen vanuit andere delen van het
lichaam in het ruggenmerg worden doorgegeven aan de
hersenen, schrijft Proudfoot op grond van onderzoek bij
ratten. Deze kennis kan mogelijk gebruikt worden om
nieuwe therapieën te ontwikkelen om chronische pijn te
bestrijden. GPD
Duim signaleert diabetes
LONDEN - Het krijgen van het zogeheten carpaletun-
nelsyndroom, een aandoening waarbij de zenuw die on
der andere de duim bestuurt in de knel komt, kan een
vroeg signaal zijn van op handen zijnde diabetes. Dit con
stateert M. Guiliford (King's College, Londen) Diabetes
Care op grond van een onderzoek onder 8000 personen.
Mensen met het carpaletunnelsynclroom blijken 36 pro
cent meer kans te hebben binnen negen jaar diabetes te
krijgen dan mensen zonder het syndroom. Eerder was al
bekend dat mensen met diabetes een verhoogde kans heb
ben het carpaletunnelsyndroom te ontwikkelen. GPD
Beter gewoon licht in couveuse
TOKIO - Continue blootstelling aan (kunst)licht kan bij
pasgeborenen de ontwikkeling van de biologische klok
verstoren, constateert H. Ohta (Tohoku Universitair Zie
kenhuis, Sendai) in het vakblad Pediatrie Research op
grond van proeven bij muizen.
Mocht dit ook opgaan voor mensen, dan is het verstandig
in couveuses het licht volgens een 'normaal' dag-nacht rit
me te aan en uit te doen, adviseert Ohta. Een verstoorde
ontwikkeling van de biologisch klok leidt niet alleen tot
slaapstoornissen, maar ook tot stemmingsstoornissen als
depressies. GPD
Lichaamsgeur is erfelijk
CHICAGO - Lichaamsgeur is tot op zekere hoogte erfe
lijk. De lichaamsgeuren van mensen die genetisch aan el
kaar verwant zijn, lijken sterker op elkaar dan de
lichaamsgeuren van genetisch niet-verwante personen.
Dit meldde E. Abies (University of Chicago) op grond van
experimenten waarin ratten lichaamsgeuren van mensen
moesten hei-kennen. Op elkaar gelijkende lichaamsgeuren
zouden bloedverwanten in staat stellen elkaar te herken
nen en zo inteelt te vermijden, verklaart Ables de erfelijk
heid van lichaamsgeuren uit evolutionair oogpunt. GPD
Apneu remt hersenontwikkeling
BALTIMORE - Ernstige slaapapneu, het verschijnsel dat
tijdens de slaap de ademhaling enige tijd stopt, kan bij
kinderen de ontwikkeling van de hersenen zodanig scha
den dat hun leex-vei-mogen vermindert. Dit schrijft A. Plal-
bower (Johns Hopkins Universiteit in Baltimore) in PLoS
Medicine op grond van een vergelijkend onderzoek.
Slaapapneu kan onder andere veroorzaakt worden door
vergrote neusamandelen. GPD
aan het worden. Recente lan
delijke vooi-beelden; de Vier
daagse te Nijmegen en het in
cident met de instox-tende
trap in Utrecht.
De eerste reactie is niet com
passie hebben met de onfor
tuinlijke.
Nee, de queeste is: wie is ver
antwoordelijk en wat heeft
deze verantwoordelijke pre
cies fout gedaan en/of nagela
ten?; wie moet er aansprake
lijk worden gesteld en (pu
bliekelijk) ter verantwoor
ding worden geroepen?
Hype
Te weinig nieuws voor te veel
media zou wel eens een goede
verklaring kunnen zijn voor
wat ik wel de hype van deze
tijd zou willen noemen.
In de gezondheidszorg zie je
dit ook terug. Ongezond le
ven moet kunnen lijkt het
wel.
De gedachte is dan, ik leef
maar één keer dus ik moet er
van genieten.
Als er dan al problemen van
komen worden die wel voor
ons opgelost als het zover is.
Terwijl voorkomen toch echt
beter is dan genezen.
Niet roken, iets meer bewe
gen en gezonder eten.
We weten het allemaal wel,
maar het is zo lastig.
We zijn zo druk, we moeten
zoveel, de verleiding is te
groot.
De baas, de reclame, de part
ner is de schuld en zelf ben ik
het slachtoffer.
Tja, zo kun je ook voor eigen
lijf en leden de verantwoox-de-
lijkheid bij een ander probe
ren te leggen.
Echter, je ondervindt zelf de
gevolgen, zou het dan ook
niet verstandiger zijn de ver
antwoorden jkheid daarvoor
te nemen en daarmee het ont
staan van px-oblemen voor te
zijn?
Mr. drs. R. Zomer is voorzit
ter van de Raad van Bestuur
van Ziekenhuis Walcheren.
Zwangerschapscursus nieuwe stijl: niet op een matje, maar op een bal IVXCGE SlllHtlk V6rbct0rt
Annet van de Kreke (rechts) en Marja Henderxkx (links) oefenden afgelopen maanden met Petra uit
Middelburg met de nieuwe spierversterkende cursus voor zwangere vrouwen. foto Ruben Oreel.
