Krachten tegen Castro groeien
Techniek maakt brandweerman
tot een wandelende snuffelpaal
Misdaadpotentie
valt te voorspellen
Online priesters
voor katholieken VS
Dissidente Delgado verwacht toename internationale druk op regime
4 september 1956
maandag 4 september 2006
door Ferdi Schrooten
Op je twaalfde met je moe
der naar de psychiater,
die je aan de misdaadmeter
legt. De uitkomst bepaalt wel
ke personen en gelegenheden
je voortaan moet mijden. Alle
maal om misdrijven te voor
komen. Het kan, denkt Nol
Herlé. Hij promoveert op het
voorspellen van iemands mis
daadpotentie.
De 77-jarige jurist zal het
waarschijnlijk zelf niet mee
maken. In de toekomst kun
nen wetenschappers de kans
bepalen dat iemand misdrij
ven kan gaan plegen, denkt
Herlé. Zijn 'empathie-analy-
se' werkt als een test met een
leugendetector en meet
lichaamssignalen: bloeddruk,
spierspanning, hartritme en
transpiratie. Bij de test krijgt
iemand filmbeelden te zien.
Die stemmen normale men
sen afwisselend vrolijk, ver
drietig, of boos. Bij afwijken
de meetresultaten is er iets
mis met iemands vermogen
om zich in te kunnen leven in
andermans gevoelens, „Empa
thie is te meten", zegt Herlé.
„Stel, je laat zien dat een man
zijn vrouw slaat. Als iemand
daarnaar kijkt en extase ver
toont, is dat niet best. Hij zou
afkeer moeten voelen."
Gewaagd
Op 15 september promoveert
Herlé aan de Universiteit Til
burg op zijn onderzoek naar
de relatie tussen empathie en
criminaliteit. Een gewaagd
onderwerp, geeft hij toe. Me
nig wetenschapper voor hem
is verketterd wegens onder
zoek naar aangeboren kans
op criminaliteit. „Als je het
verkeerd uitlegt, klinkt het al
gauw een beetje fascistisch."
Herlé stelt het belang van de
gemeenschap voorop. „De be
scherming van het individu is
doorgeschoten. We bekijken
achteraf of iemand over de
schreef is gegaan. We beoorde
len in het strafrecht iemands
daden en leiden daaruit zijn
intenties af en of die boosaaf
dig waren. Maar waaroij
doen we dat niet vooraf, doo
risicotaxatie?"
Door psychofysiologische me
tingen - waarbij iemands gees
tesgesteldheid gemeten word
aan de hand van lichamelijk
signalen - is volgens Herlé d
psychopaat te herkennen
Maar wat te doen met ie
mands criminogene 'handi
caps' die door de test aan he
licht komen? Iedereen me
een 'onvoldoende' uit voor
zorg maar ophokken gaat Her
lé te ver. Maar als eenmaal be
kend is dat iemand een nei
ging kan hebben tot het ple
gen van bepaalde delicten
kan hij wel worden 'gehol
pen' om die niet te plegen.
Herlé verwacht wat dat be
treft veel van technologie
waarmee mensen bijvoor
beeld te allen tijde kunnei
worden gevolgd. „Neem eei
terrorist. Als het gevaarlijk!
dat die in aanraking kom
met bepaalde personen, dai
moet je maar zeggen dat hi
die mensen nooit mag ontmoe
ten. Volg hem met satelieten
Luistert hij niet en begeeft hi
zich toch op verboden gebied
dan grijp je in."
Zo ook bij mensen met een bo
vengemiddeld risico op he
plegen van zedenmisdrijven
„Als het volgens je handicap:
niet goed is om in bepaalde si
tuaties met vrouwen of kinde
ren in aanraking te komen
dan moet je die mijden. Kon
je te dichtbij, gaat een alarn
af. Negeer je dat, dan word ji
opgehaald."
Van Herlé mag de misdaad
test worden toegevoegd aar
de medische bezoekjes dit
mensen in hun kinderjaren
nu al afleggen bij consultatie
bureau, GGD en schooldok-
ter. „Mijn moeder neemt mr
dan op mijn twaalfde mer
naar de psychiater. Preven
tief. Dan hoor ik mijn handi
caps en wordt me verteld wal
ik niet meer mag." Het klinkt
als science-fiction. Herlé
„Het is een gestileerd beeld.
Maar het kan." GPD
door Lotte Schuurman
Binnen drie jaar zijn er vrije
verkiezingen op Cuba en
zijn alle politieke gevangen vrij
gelaten. Dat is de verwachting
van de Cubaanse dissidente Gi-
sela Delgado. De internationale
druk zal volgens haar alleen
maar sterker worden. „En tege
lijkertijd groeien de interne
krachten." Daarmee doelt zij op
mensen zoals zijzelf, Cubanen
die vechten voor vrijheid. Delga
do doet dat met een netwerk
van onafhankelijke bibliothe
ken. Dat maakt haar automa
tisch een vijand van de commu
nistische regering.
Gisela Delgado verzet zich al ja
ren tegen Castro's regime en on
dervindt daarbij flinke tegen
stand. Maar hoop en geloof hou
den de Cubaanse op de been.
„De verandering kan elk mo
ment komen. De regering ver
keert al een tijdje in een crisis,
want ze heeft te maken met in
ternationale en nationale druk.
Ons netwerk breidt zich uit, dat
is gevaarlijk voor de staat."
Delgado coördineert een net
werk van zo'n 85 particuliere 'bi-
bliotecas independientes'. Deze
onafhankelijke bibliotheken
zijn verspreid over het hele ei
land. Vaak is het alleen een be
hoorlijke boekenkast, soms een
uitgebreide collectie. Het pro
ject werd in 1998 geboren, na
dat president Fidel Castro had
gezegd: „Er zijn geen verboden
boeken in Cuba, er is alleen
geen geld om ze te kopen."
Buitenlandse organisaties stu
ren de boeken op en ook toeris
ten nemen ze mee. Populair is
politieke literatuur, over Cuba,
communisme en bijvoorbeeld de
val van het communisme in
Oost-Europa en de overgang
naar een democratie.
Objectieve educatie
Door censuur is het op het com
munistische eiland moeilijk om
aan algemene literatuur te ko
men, terwijl Gisela Delgado
juist 'objectieve educatie' aan
de Cubanen wil geven. „Zonder
doctrines, helemaal neutraal, zo
Dissidente Gisela Delgado verlaat de kerk van Santa Rita in Havana. Binnen drie jaar zijn er vrije verkiezingen op Cuba en zijn alle poli
tieke gevangen vrijgelaten. Dat is haar verwachting. De internationale druk zal volgens haar alleen maar sterker worden. „En tegelijker
tijd groeien de interne krachten." foto Niurka Barroso/ANP
dat iedereen zelf kan bedenken
wat hij eruit haalt."
Haar tijdschriften, kranten en
boeken vertonen dan ook weinig
gelijkenis met de exemplaren
die te vinden zijn in de staatsbi
bliotheken of op de boeken
markt op de Plaza de Armas, in
het centrum van hoofdstad Ha
vana. Lofliederen op Che Gueva
ra en Fidel Castro en boeken
van Castro's kameraden Emest
Hemingway en Gabriel Garcia
Marquez voeren daar de boven
toon. „Met de onafhankelijke bi
bliotheken openen wij de deu
ren voor vrije informatie en
daarmee open je automatisch de
poorten naar een democratie",
zegt Delgado.
Maar juist omdat het project het
informatie-isolement wil door
breken, is de staat ertegen. „De
staat wil alle stromen van infor
matie onder controle houden.
Hij heeft een monopolie op infor
matie. We hebben vier televisie
kanalen, verschillende radiozen
ders, kranten en ze zijn allemaal
van de staat. Ieder mens heeft
het recht op informatie. Maar
deze dictatoriale staat interes
seert zich niet voor mensenrech
ten."
Plet bibliotheekwerk is niet zon
der gevaar. In 2003 werden 75
critici van het regime, opgepakt,
onder wie elf bibliothecarissen.
Een van hen was Giselda's man,
Hector Palacios, een actief lid
van de oppositie.
„We waren voorbereid, want de
dag ervoor was de arrestatiegolf
al begonnen. Toen ik het gepiep
van de autobanden op straat
hoorde, wist ik dat het zover
was. Vlak daarna stormden der
tig agenten het huis binnen. Het
leek wel of ze een terrorist kwa
men arresteren. Het was duide
lijk een signaal naar de bevol
king: 'Dit gebeurt er als je je
mond opendoet'."
Hector Palacios werd veroor
deeld tot 25 jaar gevange
nisstraf wegens 'staatsgevaarlij
ke activiteiten'. „De eerste zes
maanden van opsluiting waren
loodzwaar. Hij zat in een
verduisterde cel van anderhalf
bij twee meter, met een ce
menten plateau om op te slapen.
Er was een gat in de muur waar
een streepje licht doorheen viel.
Een gat in de grond diende als
wc, vlak daarnaast was een
kraantje. Het was er veertig
graden en extreem vochtig", al
dus Delgado. Haar man ligt nu
al ruim twee jaar met allerlei
chronische klachten in een zie
kenhuis, dat streng wordt be
waakt.
Omdat haar man alle verant
woordelijkheid op zich nam,
ging zijn echtgenote wij uit.
Maar ook thuis is ze kwetsbaar.
Ze heeft te maken met politie-in-
vallen en iedere nacht wordt ze
wakker gebeld door anonieme
bellers.
Schelden
Regelmatig dreigt de politie met
gevangenisstraf. Maar het aller
ergste zijn de 'veroordelingsbij
eenkomsten', betogingen van
Castro-aanhangers voor het
huis van contrarevolutionairen,
Gisela Delgado laat foto's zien
van een woedende menigte on
der haar balkon. „Urenlang roe
pen ze de ergste beledigingen.
Mensen komen zelfs helemaal
uit andere steden om mij uit te
schelden."
De druk op de dissidenten zal
volgens haar nu alleen maar toe
nemen, maar het gevecht voor
het vrije woord zal ze niet opge
ven. „Ja, we betalen een hoge
prijs, maar we willen niet stop
pen. In elke revolutie heb je men
sen nodig die zich opofferen, die
bereid zijn hun leven te geven
voor hun idealen. Ook al zit
mijn man in de gevangenis en
moet ik zo leven, wij zijn in ie
der geval twee vrije indivi
duen." ANP
door Holly McKenna
Sommige katholieken in de
Verenigde Staten vinden
hun kerk te ouderwets. Ande
ren zijn gescheiden, buiten
het huwelijk zwanger ge
raakt of homoseksueel. En
dan heb je nog katholieken
die behoefte hebben aan een
priester, maar er in hun
buurt geen kunnen vinden.
Voor iedereen die de officiële
kerk liever mijdt, bestaat nu
de mogelijkheid om een pries
ter te 'huren'.
Zij moeten daarvoor naar
www.rentapriest.com surfen;
een website met de namen
van 2500 katholieke priesters
en inmiddels bekend is als
'God's Gouden Gids'. Vrijwel
alle priesters die zich op deze
website aanbieden, hebben
hun parochie verlaten vanwe
ge de strenge opvattingen van
de rooms-katholieke kerk be
treffende het celibaat. Ze zijn
getrouwd of hebben relaties,
ook met andere mannen.
Maar zij verrichten nog
steeds dopen (tegen vergoe
ding) en begrafenissen (gra
tis). Een huwelijksinzegening
in New York kost rond de 435
euro, in andere staten ligt de
prijs lager.
„We verrichten het werk van
Jezus, daar de kerk dat ogen
schijnlijk niet doet", zegt
Louise Hagget.
Haggett is directrice en op
richtster van de organisatie
CITI ('Celibacy Is The Issue'
vrij vertaald 'Het gaat om het
Celibaat'), die de website
runt.
Verleden jaar zegenden de
aangesloten priesters 3000 hu
welijken in.
Populair
De organisatie maakt zich te
vens sterk voor afschaffing
van het verbod voor priesters
om te trouwen. Volgens Hag
get is de site door het grote te
kort aan priesters razend po
pulair.
Uit onderzoek van de Ameri
kaanse Conferentie van
Bisschoppen blijkt dat 27
procent van de parochies in
de VS geen eigen priester
heeft.
De huidige priesters worden
steeds ouder, kerken sluiten
hun deuren en er worden
steeds minder nieuwe pries
ters ingewijd. „De kerk is
zich ervan bewust dat er min
der priesters zijn dan twintig
jaar geleden, maar stelt dat
het aantal nog groot genoeg is
om aan alle behoeften van de
gelovigen tegemoet te ko
men", aldus Ron Menty van
het Rooms Katholieke Bis
dom van Albany.
Vrijer
„Sommige katholieken ma
ken gebruik van
'rent-a-priest' vanwege de re
gels, vooi'schriften en ver
wachtingen die de kerk hen
oplegt", aldus Menty. „En
soms voelt een priester van
buiten de gemeenschap zich
vrijer bepaalde diensten te
verrichten.
Volgens Haggett worden
getrouwde priesters door 21
kerkelijke instellingen in de
VS erkend. „Maar de kerk
zelf doet dat niet, omdat deze
geestelijken hun celibataire
gelofte gebroken hebben",
zegt Ken Goldfarb, woord
voerder van het Rooms Katho
lieke Bisdom van Albany.
Richard Hasselbach, die na
dertien jaar priesterschap in
het huwelijk trad, zegt dat
steeds meer mensen zich van
de kerk afkeren vanwege 'Ro-
mes inflexibiliteit en rigidi
teit'.
Zelf helpt hij mensen die
door priesters seksueel mis
bruikt zijn. In zijn eigen huis
verzorgt hij de eucharistievie
ring en huwelijken zegent hij
ook in bij de mensen thuis. Ro
me staat dat allemaal niet
toe.
Priester Bob Scanlan trouw
de Jim en Mary Ann Graves
uit Illinois in hun tuin, die zij
via rent-a-priest gevonden
hadden.
Beiden zijn katholiek opge
voed, de eerste keer voor de
kerk getrouwd en later ge
scheiden. Sanren hebben ze
acht kinderen. „We hebben
nooit een nietigverklaring
overwogen", zegt Mary Ann
Graves.
„Geloof is een relatie onder
houden met Jezus. Dat heeft
niets te maken met regels en
dogma's", stelt Hasselbach.
„Eens een priester, altijd een
priester." RTR
JAZZCONCERT - De politie
heeft hard opgetreden nadat
een jazzconcert in Tivoli in
Utrecht uit de hand was gelo
pen. Toen bleek dat een 'was
bordnummer' op verzoek van
de directie niet zou worden op
gevoerd, volgden heftige pro
testen vanuit de zaal. Uiteinde
lijk dreef de politie de jonge
ren naar buiten, waar nog een
aantal ruiten sneuvelde en ra
ke klappen vielen.
ZUSTERHUIS - Het bestuur
van de Godshuizen in Middel
burg wil een zusterhuis laten
bouwen bij het Gasthuis. Ver
der wil het bestuur de verpleeg-
prijzen met 14 procent verho
gen; ,ook de tarieven voor d
operatiekamer 'moeten word^
herzien. Het ministerie vaj
Economische Zaken moet daai
voor nog toestemming geven..
ZOMER - Zeeland heeft ea
slechte zomer achter de rug
Slechts twee dagen - 28 mei a
9 juli - kregen het predikaat zo
merse dag, dat wil zeggen da
de temperatuur die dag tot ba
ven de 25 graden steeg. 0o!
viel er meer regen dan nor
maal. In De Bilt was de zonae
van 1956 de op drie na koudslt
van de afgelopen tweehonderd-
vijftig jaar.
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Dlck Bossetter (adjunct)
Arie Leen Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel; (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-inail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax. (0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@ pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (01111454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes, Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal: 59,75 62,00
per jaar: 6 229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn Inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevoerd'
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgent
de Regelen voor het Advertenliewezen. J
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax: (076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax: (0114)372771
Business to Business/Onroerend goed
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/service/adverteren I
Behoort tot WGGGNGR
door Ferdi Schrooten
Jaarlijks raken tientallen, zo
niet honderden, brandweer
lieden tijdens bluswerkzaamhe
den oververhit. Ze zijn er dagen
ziek van en kunnen in het erg
ste geval zelfs in coma raken.
Een nieuw hightech bluspak
van TNO, vol sensoren, slaat
alarm wanneer de brandweer
man ten prooi dreigt te vallen
aan oververhitting.
Begin juli nog raakte een brand
weerman bij het blussen van
een vuilbrand in Alkmaar onwel
door oververhitting. Door de hit
te van de brand en de hoge bui
tentemperatuur kreeg hij in zijn
beschermende kleding last van
warmtestuwing en ging 'neer',
zoals dat in brandweertermen
heet. Niet bepaald iets waar
brandweerlieden naar buiten
toe over praten. „Het is toch een
macho-cultuurtje", zegt Eric
Mol.
Hij is een van de TNO-onderzoe-
kers, die in opdracht van het mi
nisterie van Binnenlandse Za
ken een nieuw hightech pak heb
ben ontworpen.
Sensoren in het pak meten de
hartslag van de drager, de tem
peratuur van zijn huid en zijn al
gehele lichaamstemperatuur.
Aan de hand van de resultaten
is vrij nauwkeurig te bepalen of
een brandweerman nog veilig
zijn werk kan doen.
Mol en zijn collega Ronald Heus
laten een grafiek zien. Als de
lichaamstemperatuur - de on
derzoekers spreken van 'kern-
temperatuur' - van een gezond
mens van 37 graden Celsius met
één tot twee graden oploopt,
kan de brandweerman al te
maken krijgen met een vermin
derd denk- en concentratiever
mogen.
Riskant
„Dat kan al behoorlijk riskant
zijn als je in een brandend pand
zit", zegt Mol.
Vanaf een graad of 39 neemt de
kans op warmtestuwing toe.
Dat gebeurt bij grote hitte van
buiten in combinatie met be
schermende kleding, waardoor
de lichaamstemperatuur extra
oploopt. Bovendien verrichten
brandweerlieden bij het blussen
van branden zware inspanning.
„Niet voor niks mogen ze maar
twintig minuten in een bran-
TNO Soesterberg werkt aan een hightech brandweerpak met sensoren, waardoor de commandant op
afstand kan zien wie in een brandend pand oververhit dreigt te raken. foto David van Dam/GPD
dend pand zijn", zegt Mol. Het
is geen garantie dat de brand
weerman overeind blijft. „Hij
kan net flink gesport hebben of
zwaar werk hebben verricht,
waardoor hij al met een hogere
temperatuur en hartslag aan de
klus begint", zegt Mol. Volgens
hem komen er veel klachten van
brandweerlieden over de op
lopende hitte in hun bluspak-
ken. „Maar straks kan de bevel
voerder dus op afstand op zijn
laptop zien wanneer het kritiek
wordt."
Het grote probleem bij hittestu-
wing is dat de brandweerman
zelf doorgaans te laat opmerkt
dat hij oververhit raakt.
Mol: „Zijn oriëntatievermogen
raakt aangetast, hij denkt dat
de vloer schuin loopt en gaat
zwalken. Dichtbij een brand en
zeker in een brandend pand, is
dat levensgevaarlijk. En als hij
veilig weer buiten komt, voelt
hij zich toch vaak nog dagen
gammel."
Het was nog een hele klus om
het pak te ontwerpen, zegt Mol.
„Alle sensoren moeten zo in het
pak zitten dat iemand het aan
kan trekken en dat dan vanzelf
temperatuur en hartslag geregis
treerd worden. Een brandweer
man heeft bij een noodklus geen
tijd om eerst allerlei sensoren
op te plakken en een hartslagme
ter rond zijn middel te doen."
Vooral het bepalen van iemands
kerntemperatuur is lastig. „Dat
kun je normaal het beste rectaal
doen, via de anus dus. Maar je
kunt je voorstellen dat dit voor
ons pak geen optie was", zegt
Mol. Ook communicatieappara
tuur is niet zomaar in het pak te
verwerken. Een geluidssignaal
heeft geen zin door alle herrie
bij een brand. Daarom heeft het
pak een trilalarm. Trillen bete
kent: terugtrekken.
Begin
Mol denkt dat het sensorpak
nog maar het begin is. „Bluspak-
ken zullen in de toekomst hele
maal vol zitten met slimme tech
nologie. Er komen zenders voor
positiebepaling via de satelliet,
zodat de commandant exact
weet waar iemand is en senso
ren die gevaarlijke stoffen in de
lucht detecteren. De brandweer
man wordt straks een wandelen
de snuffelpaal." GPD
