Zonder ambitie blijf je sudderen
zeeland'
Blues wortelt
In polder van
Westdorpe
PZCi d
Arsenal lijkt publiek niet
helemaal serieus te nemen
De grens
van doodgewoon en heel bijzonder
Mineke van Gelder maakte als voorzitter ontwikkeling Nazomerfestival mee
maandag 4 september 2006
WESTDORPE, sportpark,
Polderbluesfestival
Ditch Divers, Shit Happens,
Juke Joints, Danny Bryant's
Red Eye Band.
Gezien: vrijdag 1/9.
door Ronald Verstraten
Van Hendrix' Voodoo Chi
le via Beethovens Fur Eli-
se naar Crawlin' King Snake
en andere bluesstandards. De
veelzijdigheid van Danny
Bryant in een notendop. Al
les wat de topact van het eer
ste Polderbluesfestival in
Westdorpe met zijn Red Eye
Band op het podium neerzet
te mocht vrijdagavond als
hoogtepunt gelden.
En om zijn eigen virtuositeit
te onderstrepen, toverde hij
soms vervormingen uit zijn gi
taar, die ongetwijfeld zijn uit
te leggen, maar die het in gro
ten getale opgekomen pu
bliek toch wel eens van dicht
bij wou zien.
Sympathieke gast, die
Bryant. Nog maar amper op
de planken vroeg hij het
publiek om nog eens een
applaus voor de Juke Joints,
want „they are fucking
great!", vond hij.
De Bevelandse band was hem
voorgegaan met wat zich het
best laat omschrijven als
'feestbluesen die liet het pu
bliek zich goed smaken.
Hoofdrollen voor de solist,
die speelde op het randje van
vuil, zoals dat bij blues hoort,
en voor mondharpist Johnny
Boy die alleen ogenschijnlijk
in ademnood kwam na een mi
nutenlange blaassolo.
De voor het merendeel oudere
jongeren hadden kennelijk
ook geen last van ademge-
brek, want met de vingers in
de lucht, spetterden hun voe
ten. Mr. Juke Joint himself,
Peter Kempe, stuurde de band
losjes door het repertoire heen
en drumde alsof hij met elke
klap aan kracht won.
In de feesttent op het sportter
rein van het jarige RIA zag
het zwart van de bedrukte
T-shirts. Van de verschillen
de bands, van het festival zelf
en een enkele keer van de
New Yorkse 23 East Street.
Alles wat een festival hoort te
hebben, was er. Van portable
wc's, broodjes hamburger en
consumptiebonnen (niet per
se in die volgorde), tot een
goed georganiseerde bar. Was
het geluid zonder meer goed,
af en toe wat hard, de draaien
de lichtspots waren af en toe
tamelijk hinderlijk. Een tien
tal bezoekers met tenten had
gebruik gemaakt van het aan
bod gratis te kamperen op het
voetbalveld.
Met steun van hun dorpsgeno
ten beten de Ditch Divers
('dulveduukers') het spits af
met origineel eigen werk en
covers. Strakke kwaliteit, die
af en toe aanleunde tegen
John Lee Hooker, kenmerkte
daarna het geluid van Shit
Happens die daarmee hun ei
gen naam ondergroeven.
Bryant en de zijnen (bassist is
zijn vader Ken) speelden een
indrukwekkende track van
hun laatste cd Days like this
en Dave Raeburn gaf zowaar
een drumsolo ten beste.
De klassieker So Many Roads
voedde aangenaam de herken
ning. De gitarist bracht nog.
een eigen versie van de Schot
se Robert Burns' Auld Lang
Syne die in de verte deed den
ken aan de manier waarop Ji-
mi Hendrix ooit de Star
Spangled Banner onder han
den nam (op Woodstock). Met
een alleszins geslaagde gastso-
lo van Ditch Diver Wouter
Verhelst, wortelde de blues
weer even terug in de West-
dorpse polder.
Hnnr Rolf Bosboom
MIDDELBURG - Ze wordt nog
altijd veelvuldig op het Zeeland
Nazomerfestival aangesproken,
ook al is ze er sinds begin dit
jaar geen voorzitter meer van.
Ik heb zelf ook nog steeds het
idee dat het een beetje 'mijn' fes
tival is. Voor de premières van
dit jaar was ik nog net zo zenuw
achtig."
kunst
Met een informele receptie in de
kloostergangen van de Middel
burgse Abdij neemt het Nazo
merfestival vandaag officieel af
scheid van Mineke van Gelder,
Hie dertien jaar voorzitter is ge
feest. Het evenement maakte in
die tijd een enorme ontwikke
ling door: van Zeeland Cultuur-
maand tot Zeeland Nazomerfes
tival met landelijke allure.
Zeeland Cultuurmaand ont
stond eind jaren tachtig op ini
tiatief van de provincie als bun-
Ming van een aantal culturele
activiteiten, bedoeld als verlen
ging van het toeristenseizoen.
(Enkele jaren later werd Van Gel
der, die toen net met haar echt
genoot - de commissaris van de
koningin - in Zeeland was neer
gestreken, gevraagd als voorzit
ter. „Ik dacht meteen: dat is een
Jèuke mogelijkheid om hier cul
tureel actief te zijn."
f)e organisatie werd nadien ver
zelfstandigd en weer later omge-
Éoopt tot stichting Zeeland Na-
lomer Festivals, een overkoepe
lende naam voor uiteenlopende
festivals. Het bestuur adviseer
de de provincie over de hoogte
■van de subsidies, maar had geen
(directe invloed op de inhoud en
ijle kwaliteit van de diverse on-
Herdelen. „We hadden geen sanc
tiemogelijkheid. Als de festivals
hun geld binnen hadden, deden
,2e hun eigen ding. Onze taak
:Was alleen het verzorgen van
een openings- en slotvoorstel-
fng."
Die situatie begon steeds meer
Ié wringen, want de stichting
Ifiierd wel verantwoordelijk ge
Mineke van Gelder was dertien jaar voorzitter van het Zeeland Nazomer Festival; ze zag het evenement doorstoten tot de toptien van de Nederlandse cultuurfestivals, maar
acht de tijd nu rijp om op te stappen. foto Lex de Meester
houden voor het totaal. Begin
2000 escaleerde de zaak, zeker
toen Van Gelder dreigde op te
stappen als de provincie de sub
sidieadviezen van de stichting
zou negeren. „Dat is best een
heftige periode geweest."
Polsstok
Het jaar erop werd, op basis van
een onderzoek van het bureau
Berenschot, een andere weg in
geslagen. De stichting nam en
kreeg volledig de regie in eigen
hand en bracht voortaan zelf
jaaxiijks vier producties op bij
zondere locaties in de provincie.
„Er werd gezegd dat we onze
polsstok te ver plantten. Maar je
moet ambitie hebben, anders
blijf je maar doorsudderen."
Die ambitie werd waargemaakt.
Het in 1997 door-Van Gelder
geuite streven door te stoten tot
de toptien van de Nederlandse
cultuurfestivals bleek, uiteinde
lijk, geen holle frase. Ze kwam
zelf met het idee ook een festi-
valh.art, de huidige programme
ring op het Abdijplein, te kwe
ken. „Er was te weinig samen
hang tussen de vier onderdelen.
Je moet iets hebben waardoor
het bruist, waax'door mensen
echt het gevoel krijgen dat er
iets aan de hand is. Ik zag zoiets
op vakantie in Italië, in Spoleto,
en wist meteen: zo moet het.
Een culturele organisatie bestu
ren is vooral ook om geld soebat
ten. „Je hebt nooit een buffer.
Het is altijd kiele-kiele. Soms
hebben we, wat subsidies be
treft, echt met het zweet in onze
handen gezeten. Bij het zoeken
naar sponsors maakte het wel
iets makkelijker dat ik de
vrouw van de commissaris ben.
Die rol heb ik dan ook enigszins
'misbruikt', maar voor het goe
de doel deed ik dat graag.
Regelmatig hoorde ze de kritiek
dat door het festival het culture
le aanbod in Zeeland wel erg in
september is geconcenti'eerd,
„Daarom is het zo leuk dat nu
vanuit het festival Theaterpro
ductiehuis Zeelandia is ont
staan, dat in het reguliere thea
terseizoen twee voorstellingen
per jaar gaat brengen."
Nu het Nazomerfestival lande
lijk op de kaart staat, in het
Kunstenplan van het ministerie
is opgenomen en - vorig jaar - is
uitgeroepen tot beste regio-eve
nement, acht ze tijd rijp om op
te stappen. Daarbij speelt ook
mee dat het bestuur twee jaar ge
leden is omgevormd tot raad
van toezicht. „Daardoor zit je
veel xneer op afstand, terwijl ik
een doener ben. Ik voel me nog
steeds erg bij het festival betrok
ken, maar had het gevoel dat
mijn rol was uitgespeeld."
Van Gelder heeft zelf haar op
volger aangedragen: Carel
Alons, directeur van het RO
Theater. Na wat aftasten zegde
hij toe. Het festival krijgt daar
mee een voorzitter die past bij
de landelijke invloed en uit
straling die het zelf ook heeft ge
kregen. Van Gelder: „We had
den iémand nodig wiens horizon
breder is dan die van mij, ie
mand die echt in het wereldje
zit en landelijk zijn netwerken
heeft."
Opvoering van Marius, Fanny en César aan de kade van de Vlissingse vismijn.
rand van de scheiding tussen
'doodgewoon' en 'heel bijzon
der'. Het gebied waar (bijna) ie
der mens zijn leven inricht:
doodgewoon voor de wereld,
heel bijzonder voor de geliefde.
Toneel dat zich op dat gebied
kan bewegen, is bijna zeker van
alle tijden, en het is niet vreemd
dat je daar jarenlang mee bezig
kunt blijven. En je toneelgroep
zelfs de naam kunt geven van je
hoofdpersonage. Dat is precies
wat Compagnie Maxius sinds
1999 doet. In de openlucht, op lo
catie, op stukjes terrein (de reali
teit) die herkenbaar passen in
het stuk (de verbeelding). Aan
havenkades dus, omdat de zee -
de lokroep van de zee - een cen
trale rol speelt in het levensver
haal van Marius. Die zijn liefje
in de steek laat voor de oceaan,
maar haar twintig jaar later na
allerlei verwikkelingen als fris
se weduwe toch nog in zijn ax-
men mag sluiten.
Na zes, zeven jaar zo'n stuk spe
len, ken je je personages door en
door. En speel je ze perfect uit
als wandelende karikaturen.
Weet je ook wat mensen ver
bindt: samen eten, flesjes bier
doorgeven naar achteren (en
drixiken uit het flesje), samen
dwaas doen door midden op de
dag een zonnebril op te zetten
omdat het nacht moet zijn. Dat
gebeurt allemaal tijdens
Pagnols Marius-trilogie, en
Compagnie Marius bespeelt met
de hele trukendoos van het thea
ter zijn publiek zoals Wibi
Soerjadi zijn piano.
Oneliners
Natuurlijk is dat een heerlijke
ervaring. Een pittige tekst van
een auteur die - levend in het na-
ooxiogse Parijs van de jaren
twintig, vol pi-ofiteurs en sukke
laars - de wereld doox'ziet en in
komische oneliners uittekent.
Voorbeeld: „Met eer is het net
als met lucifers: ze doen maar
een keer dienst." Je kunt je
maar één keer op je eer beroe
pen, daarna moet je echt iets
dóen. En word je beoordeeld op
wat je doet, niet op wat je zegt.
(En zonder het woord ooit te la
ten vallen, is daarmee bijvoor
beeld ook de politiek afgehan
deld. Die speelt uiteraard dan
ook geen enkele rol in het werk
van Marcel Pagnol.)
Met zijn allen 'ooooooh' roepen
als ze elkaar in de armen vallen,
en toch niet vinden (of merken)
dat je naar een stuivexijesroman
zit te kijken. Da's een andere
omschrijving voor de Marius-tri
logie. En nog eens een compli
ment voor de Compagnie Ma
rius.
Het is heerlijk om die karika
turale personages in no time te
leren kennen en er mee te
kunnen lachen. Het is heerlijk
om het goedbedoelde gestuntel
van die personages te zien, te
doorzien. Om de wereld eenvou
dig voorgeschoteld te krijgen,
een eendimensionale wereld die
tijdelijk toch drie dimensies
heeft.
Ook al is dit een jarenoud pro
gramma, aan de Vlissingse kade
was het nog nooit te zien, en
daar doen de aloude wetten van
het theater gewoon hun opvrolij
kende werk. En dat het een lan
ge zit is - drie stukken op rij met
een maaltijdpauze duren van
17.30 tot 22.15 uur - dat is daar
bij geen enkel bezwaar.
foto Lex de Meester
'Marius', 'Fanny' en 'César' is nog
te zien bij de vismijn van Vlissïn-
gen van maandag 4 t/m woensdag
6 september.
Geef ook uw mening over de
voorstellingen en concerten tij
dens het Zeeland Nazomerfesti
val op het forum op de website
van de PZC: www.pzc.nl
29 augustus t/m
9 september
nazomerfestival
Op de zevende dag van het Zee
land Nazomerfestival is vandaag
de derde opvoering van Marius,
Fanny en César bij de vismijn in
Vlissingen (17.30 uur). Ook is er,
vanwege de grote belangstelling,
een extra voorstelling van De on
dergang van de Titanic (20.00
uur), met als vertrekpunt de ha
ven in Kamperland.
Op het Abdijplein in Middelburg
treedt om 21.00 uur de Nederland
se band Bettie Serveert op, om
22.30 uur gevolgd door de Zeeuw
se zangeres Julia van de Kette
rij, die wordt begeleid door de
ZNF-band.
Zangeres Leonie Gysel bracht zaterdagavond met Arsenal een aangenaam maar teleurstellend kort op
treden op het Abdijplein in Middelburg. foto Lex de Meester
door Rolf Bosboom
MIDDELBURG - Het aardige
van de programmering op het
Abdijplein tijdens het Zeeland
Nazomerfestival is dat je er
doorgaans bijna blindelings op
kunt vertrouwen. De aangekon
digde namen zeggen de meeste
mensen misschien weinig, maar
met de kwaliteit - in welk genre
dan ook - zit het vaak wel goed.
En dus kun je redelijk risicoloos
naar het festivalhart afreizen
om je te laten verrassen door bij
voorbeeld een dj-bigband (zoals
vrijdagavond) of een jazz-zan-
ger met een mooie toekomst
voor zich, zoals Wouter Hamel
gisteravond.
Er mocht ook veel worden ver
wacht van de Belgische groep
Arsenal, die zaterdagavond op
een goedgevulde Abdijplein op
trad. De band is in België al
lang en breed een klinkende
naam en wint geleidelijk aan
ook in Nederland terrein.
Een deel van het publiek bleek
echter in de veronderstelling te
verkeren dat ze een dansvoor
stelling bezochten. Stoelen wer
den dan ook neergezet in af
wachting van wat zou komen.
Presentator Cor de Jonge bena
drukte in zijn aankondiging dat
het niet om dans maar om dance
ging. Desondanks droop slechts
een enkeling teleurgesteld af.
Arsenal is in de kern een duo -
John Roan en Plendrik Wil-
lemyns - maar op het podium
staan acht mensen, onder wie de
flamboyante zangeres Leonie
Gysel. Het gezelschap bex-eidde
een uiterst aangename cocktail
van onweerstaanbare ritmes en
exotische klanken, met teksten
in vele talen.
Op de plaat maakt Arsenal ge
bruik van allerlei gastvocalis-
ten. Live nemen Roan en Gysel
de zang voor hun i'ekening,
waardoor het allemaal wat een
vormiger klinkt, mede doordat
het wat rustigere werk veelal
achterwege wordt gelaten.
De groep probeerde het publiek
te overdonderen door al in het
begin hun recente hits Saudade
en Switch te spelen. Bij de zui
derburen zijn dat geheide floor-
fillers, maar de stroeve Zeeuwse
heupen hadden wat tijd nodig
om warm te draaien.
Het wekte dan ook verbazing en
teleurstelling dat Roan en de zij
nen al na drie kwartier afscheid
namen, maar vrijwel direct erna
terugkeerden voor de ingestu
deerde toegift. Daarin werd on
der meer het eerder gemiste Mr.
Doormanwaarmee het succes
in België begon, gespeeld.
Na krap een uur was het echt ge
daan. De bassist móest namelijk
weg, zo werd gezegd. Ineens
rees het besef getuige te zijn ge
weest van een haastklus. Het pu
bliek, dat bij de Balanspoort
toch 12 euro had moeten aftik
ken, kon - terecht - het gevoel
krijgen dat het niet helemaal se
rieus was genomen.
Arsenal beging nog een tweede
muzikale doodzonde, want in de
toegift ging Saudade - een heer
lijk nummer, daar niet van - on
gegeneerd op herhaling.
VLISSINGEN (vismijn),
Zeeland Nazomerfestival
Marius', 'Fanny' en 'César', trilo
gie van Marcel Pagnol, gespeeld
jöoor Compagnie Marius, met
wrank Dier ens, Koen Van Impe,
■Anne Dewilde, Yves Degryse,
jWaas Gramser en Kris Van Trier.
(Gezien: zaterdag 2/9.
door Willem Nijssen
Marcel Pagnol is een volks
schrijver, zijn toneel heet
volkstoneel. En wat wil dat dan
zeggen? Dat zijn personages 'ge
wone mensen' zijn, dat de the
ma's over de dingen gaan waar
'gewone mensen' mee bezig
zijn, de sentimenten die van de
(gewone mensen' zijn.
Het enige grote vex'schil is uitein
delijk, dat er geen plaats is voor
jzoiets verhevens als 'noodlot'.
Wat de mensen aan ellendigs
perkomt, doen ze elkaar aan.
Of soms doen ze het gewoon
ffichzelf aan. Als ze het elkaar
:aandoen, is dat omdat er schur
ken bestaan. Als ze het zichzelf
aandoen, is dat omdat er dom
oren bestaan. Die twee feiten
((steeds opnieuw) te ontdekken,
dat is voor de gewone mens van-
Ezijii eerste Jan-Klaassen-erva-
|ing heel bevredigend.
Wat daax- verder allemaal voor
;nodig is, is snel gezegd: herken
waarheid en voorspelbaarheid.
De personages moeten herken
baar zijn, eenvoudige doorzichti
ge types dus. Hun uiterlijk moet
al een beetje voorspellen wie ze
"'anbinnen zijn. De omgeving
loet herkenbaar zijn, of voor-
jelbaar als je er nog nooit ge-
'eest bent. De thema's zijn 'uit
iet leven gegrepen': liefde en
lood, hoop en bedrog. Wat er
jaat gebeuren, moet uit het her
kenbare voorspelbaar worden,
lest van al is het, dat ze elkaar
ian het slot krijgen. En omdat'
jat uit het volkstoneel Marius
niet voldoende duidelijk
'as, 'smeekt het publiek Marcel
agnol een vervolg te schrijven'.
jTwee jaar later schrijft hij Fan-
W maar het publiek dringt aan
jp een nieuw vervolg." Aldus de
irochure. En daarom schrijft hij
ji 1936 ook nog César. Eerst als
'lm, daarna als toneelstuk.
'aj hij zijn publiek zover kon
rijgen, bewijst wel dat Marcel
gnol een heel handige schrij-
'eris, die het verhaal kan oprek
en, die kan spelen met de span-
>og. Die zijn personages
:an voeren naar de rand van de
■cheiding tussen volkstoneel en
Echt toneel'. Dat is ook: naar de
