U hebt toch
ook bij ons
Wm
Dronken worden zonder kater moet mogelijk zijn
25
UM
o
K&:
ot
/y y
Niet bestaand
fonds verzendt
spooknota's
SAF biedt advies aan slachtoffers van advertentiefraude
zaterdag 26 augustus 2006
Vermeldingen in nepbladen.
Reclameboodschappen op
vage internetsites. Spooknota's
voor nooit geleverde diensten.
De advertentiemaffia klopt het
bedrijfsleven en de overheid jaar
lijks op slinkse wijze tenminste
zo'n vierhonderd miljoen euro
uit de zak. Maar het Steunpunt
Acquisitiefraude in Hoenderloo
vreest dat dit slechts het topje
van de ijsberg is. „Het is een
enorm probleem in Nederland."
Ze bleven hem maar op de huid zit
ten. Eerst had hij al zijn spaar
geld opgenomen. Daarna nog eens een
extra hypotheek afgesloten. Bij elkaar
telde Sjaak zestig mille neer voor nep-
advertenties. Geplaatst in in elkaar
geflanste blaadjes waar niemand ooit
van had gehoord als Speelkwartiertje,
Fun for Kids, de Ontspanningsgids,
Economisch Profiel en Zakenperspec-
ti'éi
En dan had de beginnende onderne
mer ook nog een stapel rekeningen
waarvan hij de enveloppen niet eens
had durven open maken. Bij elkaar
goed voor 19.000 euro aan facturen,
In de afgelopen vakantieperiode zijn
tenminste drie gevallen van massa
le verzending van spooknota's bij het
Steunpunt Acquisitiefraude gemeld.
Eén ervan betreft het zogenaamde
Structuur Fonds Regiostimulering
Groningen.
De tekst van de spooknota luidt aldus:
'Op 1 juli 2006 is het Structuur Fonds
Regiostimulering in werking getreden
en derhalve brengen wij u van deze re
geling op de hoogte. De regeling SFR
wordt uitgevoerd door het SION en on
dersteunt regionale, innovatieve pro
jecten op het gebied van ondernemer
schap en educatie. Het Structuur
Fonds Regiostimulering wordt deels
gefinancierd door de Europese Unie
en deels door de jaarlijkse bijdrage
van ondernemers. De hoogte van deze
jaarlijkse bijdrage is afhankelijk van
de rechtsvorm, het aantal werknemers
en de omvang van uw onderneming.
Op basis van de gegevens uit onze ad
ministratie is uw onderneming inge
deeld in tariefgroep 3, de jaarbijdrage
over 2006 bedraagt 46,90 euro. Wij
verzoeken u de jaarbijdrage binnen
tien dagen te voldoen.' Overigens
bestaat het Structuur Fonds Regio
stimulering alleen bij de gratie van de
hersenspinsels van de fraudeurs, die
een adres opgeven in Groningen. Het
adres blijkt trouwens niet te bestaan.
GPD
herinneringen en aanmaningen voor -
zogenaamd - geplaatste advertenties.
Zijn pas begonnen eenmansbedrijfje
op de grens van Overijssel en Drente
wankelde onder de financiële druk.
Bovendien kwam zijn huwelijk ook
nog eens zwaar onder vuur te liggen.
Dat laatste omdat hij zijn vrouw over
al buiten had gelaten. Puur uit
schaamte.
Zo vergaat het velen. Ze praten er niet
over omdat ze zich schamen slachtof
fer te zijn geworden van lieden die list
en bedrog als handelsmerk voeren. Bo
vendien voelen ze zich vaak geïntimi
deerd en bedreigd.
Nepadvertenties voor een stevig be
drag, het is big business geworden. Bij
het in Hoenderloo gevestigde Steun
punt Acquisitiefraude (SAF) weten ze
daar alles van. Sinds de oprichting in
oktober 2003 heeft het steunpunt
meer dan 6750 meldingen van de één
of andere vorm van advertentiefraude
binnengekregen. Daarbij zijn zo'n vijf
honderd malafide bureautjes betrok
ken, die bij elkaar achthonderd qua-
si-diensten en dito-producten aanbo
den,
Voorzichtige ramingen gaan uit van
vierhonderd miljoen listig opgestre
ken euro's. Jaarlijks. Maar volgens
SAF-directeur Fleur van Eek is dat de
absolute ondergrens. Het zou haar
niet verbazen als het uiteindelijk om
een miljard op jaarbasis zou gaan.
Ook al omdat lang niet alle gedupeer
den in de gaten hebben dat ze worden
getild.
„Ze zijn zich vaak niet,bewust van de
oplichting die zich al jaren onder hun
neus afspeelt. En dat geldt niet alleen
voor ondernemers in het midden- en
kleinbedrijf, maar net zo goed voor (se-
mi-)overheden en gesubsidieerde in
stellingen. JPubliek geld dat in de zak
ken van de oplichters verdwijnt."
De trukendoos van de advertentiefrau
deurs is groot om ondernemers en in
stanties telefonisch te strikken voor
vermeldingen in carrièregidsen, adres
boeken, puzzelboekjes en andere pe
riodieken van twijfelachtig allooi. Uit
gaven die niets voorstellen, vaak met
schaar en lijmpot in elkaar worden ge
knutseld en doorgaans alleen bij de ad
verteerder en collega-slachtoffers in
de bus glijden.
Zo worden bestaande, legale adverten
ties misbruikt om zodoende te suggere
ren dat er al een relatie is. Of er wor
den zogenaamde correctieformulieren
toegestuurd met daarop opzettelijk
foutief vermelde bedrijfsgegevens.
Verbeterd en ondertekend terugstu
ren leidt tot een overeenkomst met
een al dan niet repeterende verplich
ting tot betalen. En in het verlengde
daarvan gepeperde rekeningen, ge
volgd door aanmaning op aanmaning.
Want een contract is nu eenmaal een
contract, hoe klein de 'kleine letter
tjes' ook zijn. En een handtekening is
en blijft een handtekening.
Het direct versturen van een nota of
aanmaning zonder dat er ooit een pres-
tatie tegenover heeft gestaan, de zoge
naamde spooknota, is ook zo'n be
proefde instinker. Met als credo over
bluffen en imponeren.
Van Eek: „De gehanteerde methoden
De advertentiemaffia rukt op. De gehanteerde methoden worden steeds sluwer en de oplichters steeds vasthoudender. Er zijn voox'beelden van malafide acquisitie
bureaus die over eigen incassobureaus beschikken en bij niet betalen zelfs overgaan tot het dagvaarden van een bedrijf voor de kantonrechter. Niet zelden met
succes. foto GPD
Het Steunpunt Acquisitiefraude (SAF) is het
landelijk meldpunt voor adveidentie- en acqui
sitiefraude. Het steunpunt, onderdeel van de Stich
ting Aanpak Financieel-Economische Criminaliteit
in Nederland, biedt gespecialiseei'de juridische on
dersteuning en geeft - preventieve - adviezen. Bo
vendien signaleert het SAF malafide acties en waar
schuwt het de aangesloten leden. Naast het Open
baar Ministerie wordt ook intensief samengewerkt
met de Bovenregionale Recherche, de Kamers van
Koophandel, branchesponsors, VNO-NC.W en
MKB-Nederland. Onderzoek naar de schade en om
vang van advertentiefraude maakt ook deel uit van
de werkzaamheden (www.fraudemeldpunt.nl).
Verreweg de meeste oplichters die zich bezighouden
met advertentiefraude, doen dit vanuit de Gronin
gen en Drenthe. SAF-dii-ecteur Fleur van Eek
spreekt in dit verband van een 'bacteriologische in
fectie'. Een verklaring is hiervoor niet te geven.
Bijna de helft van die malafide bureautjes zit in
Groningen, een kwart in Drente en de rest verspreid
in Nederland. Ook wordt geregeld vanuit het buiten
land geopereerd. Malafide advertentiebureaus
staan bijna allemaal keurig ingeschreven bij de Ka
mer van Koophandel, hebben een btw-nummer en
dragen ook wel belasting af. Ze zijn echter nooit er
kend door overkoepelende en zelfregulerende
branche-organisaties, zoals het Nederlands Uitge
versverbond (NUV) of Het Oplage Instituut (HOI).
GPD
worden steeds sluwer en de oplichters
steeds vasthoudender. Er zijn voor
beelden van malafide acquisitiebu
reaus die over eigen incassobureaus
beschikken en bij niet betalen zelfs
overgaan tot het dagvaarden van een
bedrijf voor de kantonrechter. Niet
zelden met succes ook nog."
Ondernemer Sjaak weet daar over
mee te praten, maar dat doet hij niet.
Hij laat dat over aan zijn zwager
Henk. Die kwam pas in beeld toen de
eenmanszaak financieel op de rand
van de afgrond balanceerde en het hu
welijk van Sjaak op breken stond. „Ik
trof twee ordners met 150 facturen en
nog eens 25 incasso's aan, die alle
maal betrekking hadden op nepadver
tenties. In lang niet alle gevallen had
mijn zwager opdracht tot plaatsing ge
geven, maar veel van die malafide bu
reautjes zijn kennelijk gelieerd aan el
kaar. Ook had Sjaak herinneringen
ontvangen van facturen die er nooit
waren geweest. En er waren aanschrij
vingen van incassobureaus. Met op de
enveloppe imponerende stempels als:
'Belangrijk document. Direct openen'.
Ze dreigden hem zelfs met huisuitzet
ting."
Het oplichtersgilde had een willig
slachtoffer aan Sjaak. Kort nadat hij
zijn eigen bedrijfje was begonnen,
kreeg hij een zwaar verkeersongeval.
Na drie maanden ziekenhuis, waar
van een maand in coma, volgde een
lange periode van herstel. Daardoor
heeft hij nog steeds last van een hape
rend geheugen. Dat speelde de oplich
ters ook in de kaart.
Klem
Henk: „Sjaak wist niet wat er alle
maal op hem af kwam. Gemiddeld el
ke drie dagen viel er wel een factuur
in de bus. Financieel kwam hij hele
maal klem te zitten. Hij heeft me wel
eens verteld dat hij in die periode met
zelfmoordgedachten heeft rond gelo
pen. Was ik maar nooit uit die coma
bijgekomen, vertrouwde hij me toe."
Henk besloot in overleg met zijn zwa
ger geen enkele factuur meer te beta
len. Uiteindelijk heeft Sjaak nooit
meer iets gehoord van zijn financiële
belagers. Ook niet van de politie trou
wens, nadat hij aangifte van oplich
ting had gedaan.
Die ex-varing deelt hij met de Zwolse
ondernemer Frits. Hij begon een paar
jaar geleden voor zichzelf en heeft in
middels een prettig lopend bedrijf, in
clusief enkele gemotiveerde werkne
mers.
Frits: „Het was, nu twee jaar geleden,
vlak voor de vakantie, een drukke pe
riode. Word ik gebeld over een adver
tentietekst. Of ik die, aansluitend per
fax opgestuurd, even wilde nakijken
en - met eventuele correcties - voor ak
koord getekend wilde retourneren. Er
was haast bij geboden, want de druk
ker wachtte...." Het vexwolg laat zich
raden. Na een paar dagen ligt er een
factuur in de bus, 199 euro. Frits be
taalt. In ruil daarvoor ontvangt hij
het toegezegde 'adressengidsje', waar
in inderdaad zijn bedxijf met naam en
toenaam prijkt. Het blijkt dus een
prul van een blaadje. Van een gelever-
de prestatie was geen sprake, hooguit
van een wanprestatie.
„Achteraf kan je zeggen: stom, dat je
er zo bent ingetuind. Maar aan de an
dere kant, elke ondernemer is altijd
wel met een advertentie bezig. Dus zo
raar is zo'n telefoontje nou ook weer
niet."
Frits besluit andere ondernemers te
bellen die in het gidsje staan vexmeld.
Om hun ervaringen te horen. Maar
daannee trapt hij in de val. Want ach
ter één van de naamsvex-meldingen
gaat de acquisitiefraudeur schuil.
„Niets vermoedend deelde ik mijn er
gernis over de listige wijze van bena
deren en over het wanproduct met de
gene aan de andere kant van de lijn
van wie ik toen nog meende dat hij
ook tot de slachtoffers behoorde. Met
een na het telefoongesprek werd ik te
ruggebeld. Toen werd me duidelijk
met wie ik in werkelijkheid had ge
beld...."
De Zwolse ondernemer wordt in klare
taal te verstaan gegeven vooral geen
actie tegen de fraudeurs te onderne
men. Anders wisten ze hem wel te vin
den en zouden ze zijn bedrijf onderuit
halen. Bovendien dreigden ze hem fi
nancieel helemaal kapot maken. „We
hebben toch veel meer geld dan jij",
lieten ze hem bij die gelegenheid na
drukkelijk weten. Frits liet zich niet
intimideren en stapte toch naar de po
litie. Om aangifte te doen van oplich
ting en bedreiging. Ze zouden nog con
tact met hem opnemen, maar hij heeft
er nooit meer iets van gehoord. Van
zijn bedriegers/bedreigers overigens
ook niet.
Daar wringt dan ook meteen de
schoen. Ook al omdat oplichting straf
rechtelijk vaak moeilijk bewijsbaar is,
worden veel ondenxemers met een
kluitje in het xïet gestuurd als ze op
eigen houtje aangifte willen doen.
„Had je maar beter moeten opletten.
Had je maar geen handtekening moe
ten zetten. Ga maar civiel procede
ren", wordt ze vaak te verstaan gege
ven. Maar veel gedupeerden doen niet
eens aangifte omdat ze zich schamen
zo bij de neus te zijn genomen.
Rob Hirdes
Een avondje flink stappen eist zijn tol, zoals
ie andere dag een kater. Regelmatige drin
kers krijgen last van vergeetachtigheid en
een zieke lever. Zou het niet mooi zijn als
oeplezier kunnen hebben van een goed glas
Üerofioijn, zonder de vervelende gevolgen.
Wetenschappelijk gezien kan het, maar is
kt ook wenselijk?
Liefhebbers van Star Trek kennen Syn-
thetol. Deze vervanger van alcohol
geeft de gebruikers alle plezier van drank,
zoals ontspanning en euforie, zonder de ka
ter. „Dat is geen science-fiction meer. Er is
geen enkele reden waarom we dat niet kun
nen maken", zegt David Nutt, farmacoloog
aan de mxiversiteit van Bristol. „We kun
nen de calorieën uit ons voedsel halen en de
zwangerschap uit de seks, waarom dan niet
«eschadelijke bijwerkingen uit alcohol?"
Hi] heeft zijn ideeën ontvouwd in het tijd
schrift Journal of Psychophax'macology.
Onbekend
Hoe alcohol precies op ons gemoed werkt, is
niet bekend. Wel weten we dat het de her-
scnactiviteit beïnvloedt. Aan de ene kant
noor bepaalde delen te onderdrukken en an-
dere juist op te zwepen. De onderzoekers
zijn het er in elk geval over eens dat het
grootste effect van alcohol komt door aan-
Sfljpen op de receptor GABA (gamma ami-
I utyric acid), het voornaamste signaalmo
lecuul in de hersenen. Er zijn verschillende
ABA-subreceptoren, die voorkomen in di
verse combinaties in de hersenen. Deze sub-
.Vpes houden verband met verschillende al-
conoleffecten. Zo is het alphal-type verant
woordelijk voor het benevelde, dronken ge
voel, terwijl alpha2 ons kalmeert en alpha5
a s te nvaken heeft met negatieve effecten
zoals geheugenverlies, minder controle over
onze beweging en de aandrang er nog een te
nemen.
Nutt en zijn collega's denken medicijnen te
kunnen ontwikkelen die de ongewenste ef
fecten onderdrukt zonder de leuke kanten
weg te nemen. Wel de lusten maar niet de
lasten. Zo is er een molecuul gevonden dat
bindt aan alpha 5 en voorkomt dat we ons
na een paar borrels onhandig gaan bewegen
en suf worden. Mogelijk helpt dit molecuul
tijdig te stoppen met drinken. Harry June
van de School of Medicine in Baltimore
heeft de verbinding met succes getest op rat
ten. Hij heeft ook moleculen getest die het
geluksgevoel wegnemen. Dat kan op den
duur helpen alcoholisten nuchter te laten
blijven (New Scientist, 15 juli). Nutt zelf is
bezig met alphaö blokkers die het geheugen
intact houden. Een middel dat is bedoeld
voor vergeetachtige ouderen werkt ook bij
dronken vrijwilligers. Wanneer straks de re
ceptoren bekend zijn voor agressie, vérlies
van beoordelingscapaciteit of verslaving,
dan zijn we al een heel eind verder, aldus
Nutt.
Blokkeren is één manier, maar er wordt ook
gewexkt aan vervanging van alcohol als
roesmiddel. Het blijkt dat de GABA-recep-
toren die binden met alcohol eveneens reage
ren met drugs die bekend staan als benzo
diazepines. Deze geneesmiddelen (zoals vali
um) worden onder meer gebruikt tegen
angstaanvallen en hebben veel dezelfde ei
genschappen als alcohol, met name ontspan
ning.
Nutt zoekt naar een substituut voor alcohol
dat geen chronische schade aanricht aan
hart-, lever- en hersenfuncties. Hiervoor is
volgens hem het benzodiazepinemolecuul
een goed uitgangspunt. Sommige patiënten
hebben dit al veertig jaar geslikt zonder noe
menswaardige gevolgen voor hun organen.
Dit middel is echter gevaarlijk in combina
tie met alcohol. Daarom is een nieuwe klas
se van dit molecuul ontwikkeld: dat heet
PAs. Deze binden minder sterk dan GABA,
hebben minder effect maar beschadigen het
lichaam niet. Bovendien raakt men er niet
aan verslaafd en zijn er geen afkickver
schijnselen. Bij ratten en bavianen werkt
het.
Nuchter worden
Kennis en inzicht in de relatie tussen alco
hol en hersenen kunnen ook worden ge
bruikt om een pil te maken waar je nuchter
van wordt. Een team van Richard Olsen aan
de universiteit van Californië in Los Ange
les is erin geslaagd het benevelend effect
weg te nemen door toediening van een mid
del dat bindt met GABA receptor Delta. Het
experimenteel middel R015-4513 brengt
een ladderzatte x'at binnen twee minuten
weer op de been. (Proceedings of the Natio
nal Academy of Sciences, mei 2006).
De techniek is dus blijkbaar geen struikel
blok voor veiligere alcohol. Het zijn vooral
sociale redenen die wondermiddelen, zoals
de nuchterheidspil, tegen houden. „Er zijn
te veel maatschappelijke nadelen verbon
den aan drank die niet verdwijnen door een
pil. Dronkenschap en agressie worden niet
opgeheven. Je kunt nooit een schadeloos
product maken van alcohol. Dat is en blijft
een utopie. Het geeft bovendien een vrij
brief voor alcoholisten om maar door te blij
ven drinken. En dat wil niemand", zegt
Wim van Dalen van de Stichting Alcohol
Preventie (STAP).
Peter de Jaeger
Wetenschappelijk gezien kan het, plezier kunnen hebben van een goed glas bier of wijn, zonder de vervelende gevolgen: de kater.
foto Phil Nijhuis/GPD
