Wilde peen heeft fraaie gasten
Familie van dj Tiësto woonde in de smidse
Nieuwe raadkaart
Ik oom Kees noait
aanders ekènd as
licht geboge loapend
c^EK\
ONDERWEG
dinsdag 22 augustus 2006
se, mee 'n plechtig luujende
klokke in d'n toren van de kèrre-
ke, die tot verre in d'n omtrek t'
oaren was, gieng mien oom Kees
mee mit de liekkoese, om de
overledene, ok in de verste oe-
ken van de gemeente op 't aèlen.
Daènaè liep t'n, mee 'n nog ern
stiger gezicht as aanders vö de
paèren van de liekkoese, die ge
volgd wier deü de koesjes van
de fermielje. Op 't oekje bie 't ca
fé van van den Bout stopte de
liekstoet. 'n Bescheiden oeveel-
eid ménsen ao zich bie de mure
die roönd de kèrreke stieng, te
genover 't café verzaèmeld.
Schoolkinders in wèrkmènsen,
die even d'r wérk aode oönder-
broke, uusvraauwen, sommige
mee 'n natte schorte vö, van 't
wasse an de tobbe, toanden d'r
medeleven deü even belangstèl-
ling te laète blieke.
Ik kan m'n eige nog precies 't
kippevel op mien rik erinnere as
de kiste tussen de gerdientjes te-
voorschien aèld wier. Bie cïe
wègwiezer van de A.N.W.B.
wier, oönder doadse stilte, de
kiste op 'n draègbaèr eplaèst.
Die baèr ao uütstekende aand-
vaèten in kon wé deü acht stèr-
ke mannen gedraège oare. Da
was ok wè noadig, waant de
wègte naè 't kèrrek'of was de
aauwe macadamwègte in de
richting van Noorgouwe. Laèter
ze fietswielen oönder de baère
emaèkt. Dan oefde d'r nie zö vee
draègers bie te wezen
Naèdat de kiste op de draègbaèr
mee 'n zwart kleêd bedekt was,
beurde aolles volgens de vakkun
dige regie van mien oom Kees.
Mee 'n spierwit papiertje in z'n
zwart ge'aanschoende aand, las
t'n de naèmen op van de ménsen
die in volgorde van fermielje'ver-
ouding achter de baère moste
loape. As de stoet z'n eige in be
weging zétte, begon boven in de
toren de kèrkklokke te luujen.
Van-aof 't oekje bie 't café wier
de laoste paèr oönderd meter
naè 't kèrrek'of, bie 't geluud
van de elder klienkende tore-
klokke, aoltied te voet of'eleit.
Zélf nam oom Kees plaèse an 't
oad van de stoet. Dan sprak t'n
de, bie élke begraèfenis, gebruk-
elijke woorden: „Wil de familie
mij volgen naar den dodenak
ker." In mee den oagen oed in
z'n vö z'n buuk gevaauwe aan-
den, gekleêd in z'n lange zwarte
jas mee de revers van fluweel,
liep 'n zöas aoltied licht geboge,
mee staètige passen vö de draè
gers uut.
Joop van Zijp
Bij Het Zeeuwse Land
schap komen regelma
tig telefoontjes binnen van
mensen die een bijzonder
dier waargenomen hebben.
Zo werden de laatste jaren
onder meer waarnemingen
van een sneeuwuil en een
rouwmantel gemeld. Dat
zijn zeldzaamheden waar
van de waarnemingen wor
den bijgehouden door spe
cialistische organisaties. De
waarnemers worden door
verwezen naar bijvoorbeeld
Sovon vogelonderzoek of de
Vlinderstichting of wij ge
ven zelf de waarnemingen
door.
Een andere categorie van
waarnemingen zijn dieren
zich in de menselijke omgeving
ophouden, maar daar meestal
niet opgemerkt worden. Op het
moment dat mensen ze zien,
wekt dat verbazing en wil men
weten om wat voor soort het
gaat. Rupsen van pijlstaartvlin
ders en kleine watersalaman
ders worden met de regelmaat
van een klok gemeld. Hoewel
het in de regel niet om zeldzaam
heden gaat, zijn de meldingen
de moeite waard, bijvoorbeeld
om zicht te houden op het wel
en wee van een soort in de men
selijke omgeving. Een derde
groep van meldingen bestaat uit
diersoorten die toenemen als ge
volg van het veranderende kli
maat. Niet zelden gaat het om
soorten die spectaculair zijn om
te zien. Doordat het warmer
wordt zijn bijvoorbeeld kolibrie
vlinders en kleine zilverreigers
steeds gewoner. Mensen die de
ze schoonheden voor de eerste
keer zien, zijn verrukt en willen
graag hun waarneming kwijt.
Het stijgende aantal meldingen
geeft een prima beeld van de toe
name en daarmee van de opruk
kende klimaatverandering.
Rupsen van de koninginnepage
hebben van alle drie de
categorieën iets. Ze zijn in het
grootste deel van Zeeland nog
steeds bepaald niet algemeen; ze
foerageren vaak op tuinplanten
als venkel of anijs en het zijn
spectaculaire dieren die pro
fiteren van het warmer worden
de klimaat. Vorige week kwam
er een melding uit Heinkens-
zand en dat was zo dicht bij het
hoofdkantoor van het Zeeuwse
Landschap dat we even konden
gaan kijken. Een prachtige
gelegenheid om deze spec
taculair ogende rups weer eens
vast te leggen op de gevoelige
plaat.
Grillig
De koninginnepage is altijd gril
lig geweest in zijn voorkomen.
In de eerste helft van de vorige
eeuw waren er perioden dat de
koninginnepage vrij gewoon
was, maar er waren ook reeksen
van jaren dat de soort nauwe
De afdeling Walcheren van de
IVN houdt vanavond een excur
sie bij Fort Rammekens. Tijdens
de rondleiding wordt een be
zoek gebracht aan Fort Ramme
kens en het natuurgebied Ram-
mekenshoek. Vertrek om 19.30
uur aan de ingang van het fort
op de dijk. Deze rondleiding
wordt herhaald op zondag 27 au
gustus om 14.00.
Morgenmiddag verzorgt de
KNNV een excursie op de Ha
ringvreter. Vertrek in Veere met
rederij Dijkhuizen vanaf de stei
ger bij de Kampveerse toren om
14.00 uur. Informatie bij staats
bosbeheer: 0118-597262.
Het Zeeuwse Landschap organi
seert morgen een natuurwande
ling door de Inlagen van
Noord-Beveland. Een natuur-
gids vertelt over de inlagen en
er wordt naar vogels gekeken in
de vogelkijkhut. Een verrekij
ker komt van pas. De wandeling
start om 19.00 uur vanaf het in
formatiebord aan de Keihoogte-
weg in Wissenkerke.
Donderdag verzorgt de IVN een
natuuiwandeling door de dui
nen en langs het strand van Zou-
telande. Er wordt vertrokken
om 19.30 uur vanaf het speel-
tuintje op de kijk. Dit is te vin
den via de Duinweg en de op
gang 't Martgat. Deelname is
gratis. Informatie: 0118-561475.
Twas of t'n aoltied probleme
ao mee z'n lèngte, mien oom
Kees van Burg. Ik d'n noait
aanders ekènd as licht voorover
geboge loapend. In mien fermiel
je noemden we 'm oom Kees om
dat t'r tussen zien vraauwe in
mien moeder 'n familiebaand be-
stieng.
Ie was d'n tummerman bie oöns
op 't durp. Meêsta zag je 'm
loapend mee 'n paèr planken of
balken op z'n schoere, op wègte
naè eên of aander karwei. In z'n
gezicht waère de zurgen des le
vens diepe gegroefd. Vee lachjes
koönde d'r bij zien noait of.
Toch was t'n 'n vriendelijke, iets
te érnstige man.
Saème mee mèsselaèr Lemson
bouwde 'nzö'n zeventig jaèr
elee'n nieuw ouderlijk uus vör
oöns op 't Zuudènde in Kèrkwèr-
ve. 'n Degelijk stik vakwèrk dat
t'r nog stees staèt ok a de ele
menten ieverig geprobeerd 't
oöns aof'aandig te maèken.
Toen mien moeder d'r wir in
trok naè de rampe van 1953
zaète de waèterpokken tot an de
daèkgote, ma 't uus was oönge-
broke.
In 't begin dochte m'n da 't
Zuudènde zö'n bitje achtergeble-
ve gebied was ma toe m'n d'r
eênmaèle woonden dochte m'n
daè a spoedig eêl aanders over.
An de voorkaante keke m'n tot
an de zeêdiek van de Oaster-
schèlde, waè m'n op Flauwers
oöns eige graotis zwèmparadijs
aode. An de achterkaante kö je,
over akkers mee rieke kleurscha
keringen, as in de béste daègen
van Vincent van Gogh, de
Schouwsen diek zie. Om oöns
ene waère waètergangen vol
mee gornèt in schotevisjes. As je
an de overkaante van de wègte
's aèves 'n liene mee 'n paèlin-
gaèk in 'n dikke wurm uutgoai-
de kö je sogges gebakke paèling
op je broad ete. M'n noait mi
naè 'n aander uus verlangd.
As t'r bie oöns op 't durp eêne
uut d'n tied was, nam Oom Kees
z'n maèt op in tummerde vö den
overledene 'n keurige kiste. Zö
eên van aauwerwets vak-
man-schap in aofaankelijk van
de pries, gemaèkt van waoi-
boam-out of kei-aard Europees
eiken.
Z'n bemoeienissen mee d'n
doaie waère daèmee nog nie
beëindigd. De kiste wier deü
zien persoanlijk an 't rouwadres
aof'eleverd, waènaè d'n zélf de
overledene op z'n laoste bedje
lei.
„Bram van Piertje of Kees van
Jaone is gekist", zeië wilder dan
eerbiedig tegen mekaore. As d'r
bie oöns eêne doad gieng was 't
net of 't eêle durp d'r bie betrok-
ke was. Je liep zowat op je teê-
nen verbie 't stèrref'uus. Van de
raèmen van 't uus waère de blin
den eslote. De domenie noemde
op de kaansel in de kèrreke de
naèm van de stèrvelieng die aof-
scheid van 't leven enomen ao.
Op d'n dag van de begraèfenis-
De felrode schildwants zoekt zijn heil graag op de witte schermen van de wilde peen.
foto's Chiel Jacobusse
lijks voorkwam. Na 1950 was de
soort zeldzaam, totdat er aan
het begin van de jaren negenti
ger een opleving kwam, die tot
op de dag van vandaag doorzet.
Voor velen is de koninginnepage
daarmee één van de dieren die
profiteerde van de toegenomen
zorg voor natuur en milieu. Dat
klinkt weliswaar aardig, maar
het is op zijn best een deel van
het verhaal. Onze regio bevindt
zich aan de rand van het ver
spreidingsareaal van deze konin
gin onder de dagvlinders. Het
ligt daarom voor de hand dat
het opwarmende klimaat oor
zaak nummer één is voor de ge
signaleerde toename. In veel ge
vallen gaat het om losstaande
waarnemingen van vlinders die
bij gunstige weersomstandighe
den naar het noorden gevlogen
zijn en daar voor nakomelingen
gezorgd hebben. In
Oost-Zeeuws-Vlaanderen en
oostelijk Zuid-Beveland zijn er
echter weer vaste populaties ont-
De rups van de koninginnepage.
staan die jaar in jaar uit stand
houden.
De meeste rupsen worden ont
dekt op het loof van worteltjes.
Zodoende levert een zoektocht
in volkstuincomplexen een goe
de kans op resultaten. Buiten
tuinen leeft de rups van de ko
ninginnepage meestal op wilde
peen. Wilde peen is een alge
meen voorkomende bermplant,
die geldt als de stamvader van
onze gecultiveerde worteltjes.
Ook deze plant heeft een lange
peen als wortel, maar de kleur
ervan is vaalwit, in plaats van
het heldere oranje van de cul
tuurvorm.
Wie op de witte schermen van
wilde peen gaat letten, ontdekt
al gauw dat de plant zo alge
meen voorkomt dat het zoeken
naar de nog steeds schaars voor
komende rupsen lijkt op het zoe
ken naar een speld in een hooi
berg. Wel blijkt al snel dat de
wilde peen een keur aan andere
insecten herbergt, zodat je je bij
een zoektocht geen moment
hoeft te vervelen. Een spectacu
lair uitziende soort die geregeld
voorkomt is een fel roodgekleur
de schildwants die luistert naar
de naam Graphosoma italicum.
Het rood met zwart gestreepte
uiteiiijk zendt dezelfde bood
schap uit als dat van de bekende
gevangenisrupsen: 'afblijven ik
ben niet eetbaar'. Je moet wel
als je zo opvallend bent.
Chiel Jacobusse
De oplossing van de raad
kaart van vorige week is:
gezicht op de kerk van Burgh
vanuit de Hogeweg. C. de Kos
ter uit Middelburg heeft het met
deze mededeling helemaal goed.
„Het huis links was een her
berg. Mijn vader heeft het in
1938 gekocht en er later hotel
Het Wapen van Burgh van ge
maakt."
In het rechter huis woonde vol
gens De Koster hoefsmid (en la
ter ook taxibedrijf) Leendert
Verwest, de opa van de bekende
dj Tiësto. „In de jaren zeventig
heeft mijn vader Machiel het ho
tel verkocht. Er is toen enige
tijd een supermarkt in geweest
en later is het afgebroken en nu
zijn er appartementen ge
bouwd."
Ook L. J. J. Verton-den Boer
gaat hierop in. Voordat De Kos
ter het hotel kocht, was de ex
ploitant ene Van der Moer. De
winkel heette 'Veldmarkt Bouw
man-Kloet'. Verschillende inzen
ders schrijven over dj Tiësto, of
wel Thijs Verwest, waarbij als
familieband met de smid naast
opa ook overgrootvader en va
der genoemd worden.
Niet door L. H. Stigter-Verwest
uit Burgh. Zij werd in 1924 gebo
ren in het huis naast de smidse
van haar grootvader en later
haar vader, en woonde er 25
jaar. „Er werden levensgrote
paarden beslagen, die mij als
klein meisje vaak angstig maak
ten. Ze konden flink tekeer
gaan."
T. W. Rosmolen uit Zierikzee
zegt dat de kaart uit 1907 is.
„De NII-kerk werd op 25 sep
tember 1924 door brand getrof
fen, waarbij zware schade ont
stond en de preekstoel, de regen-
tenbank en oude grafmonumen
ten verloren gingen. Kerk en to
ren werden herbouwd, maar de
toren kreeg een nieuwe spits
naar ontwerp van architect Hoo-
genboom uit Renesse. Heel an
ders dan het oude lantaarntje.
De Burgenaren noemden die
spits de omgekeerde sukerpee."
In 1945 liep de kerk opnieuw
zware schade op, vertelt Rosma
len. Deze keer door toedoen van
een geallieerde vlieger die er
bommen op los liet, waardoor
toren en spits in de kerk vielen
en het orgel vernielden. Bij de
herbouw kwam het oude lan
taarntje weer terug. Dat was in
1948, weet P. C. Hogen-
stein-Schoonaard uit Burgh.
W. de Vrieze uit Haamstede be
licht de geschiedenis van Burgh;
„de naam komt van de in de 9e
eeuw aangelegde ronde vlucht -
burcht tegen de invallen van de
Noormannen. „Hoogstwaar
schijnlijk ontstond het ringdorp
tegen en pas na de aanleg van
deze Karolingische burcht. In
de volksmond daar nu 't Hoge
Burgh genoemd."
Hij gaat ervan uit dat destijds
tussen Burgh en Haamslede een
nat gebied of getijgeul lag, an
ders zouden er geen twee dor
pen zo dicht bij elkaar zijn ont
staan. „Door toedoen van de
PTT ontstond het nu in één
adem genoemde Burgh-Haam-
stede, want tussen de twee we
reldoorlogen werd er een nieuw
postkantoor voor de twee dor
pen gebouwd en ook één tele
foonnet met die naam."
De Vrieze onderstreept dat des
ondanks iemand uit Burgh ge
woon in Burgh woont en ie
mand uit Haamstede is een
Haamstedenaar. „Vanouds is er
rivaliteit tussen de dorpen, die
tussen 1918 en 1961 ook ieder
een afzonderlijke burgemeester
hadden."
Deze inzender wijst evenals
C. F. Stevense uit Middelburg,
op de boerenwagen, rechts voor
de smidse. Het is een zogenaam
de drieling: een houten wagen
met twee wielen die getrokken
werd door één paard. Het leg
gen van nieuwe ijzers rond de
wielen deed de smid in de wiel-
pit, links van de menwagen te
zien. Het was een steen met een
doorsnee van 1.75 meter.
Verschillende inzenders wijzen
op de perenbomen van Burgh.
Vroeger handperen, die tijdens
de kermis in de eerste week van
september grotendeels werden
opgegeten. Omstreeks 1910 zijn
er kookperen geplant. Die wor
den nu traditioneel per boom en
bij opbod door de gemeente in
september verkocht.
Rinus Antonisse
De waardebonnen gaan naar:
H. Schoonaard, Dreischor,
P. N. Morouw, Goes
en P. C. Hogensteun-Schoon-
aard, Burgh.
Uit de collectie van Hans Lindenbergh op
nieuw een kleine woonplek op een van de
Zeeuwse 'eilanden'. De vraag is als gebruikelijk:
om welke plaats gaat het?
Nadere bijzonderheden over de foto en de situatie
toen en nu zijn van harte welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag
26 september worden gezonden naar: Redactie
PZC Buitengebied, postbus 31,4460 AA Goes; fax
0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl.
Onder inzenders van een goede oplossing worden
drie waardebonnen verdeeld.
