PZC
Schor van Ossenisse is vluchtplaats
Veerhaven begint tweede leven
weerwoord
Aanmeren
Redactie bijlogen: 0113-315680
ujuyVV,pZC>nl
SslhreilactieSpzc.nl
ïïbüs3l 446(MAeoes
ffeTMidden-Zeeland: 0113-315S20;
Scanderen: 0114-372770;
Eionaat 020-4562500.
22 augustus 2006
Menigeen
heeft het al
ondervonden,
wervelwinden
zijn aan
't augustusweer
verbonden
ffaiias.it
Ze was net van plan
naar Blommaert te
gaan, toen haar mobieltje
ging trillen. De afspraak
ging niet door. Dan maar
naar Fassaerf! Ja, dan
maar naar Fassaert.
Het kwam gelegen. Een uur
tje wachten. Ze dronk wat,
las allerlei halve krantjes,
stuurde een paar sms-jes,
belde Daphne tevergeefs en
haar neef Jurre. Toen was
het tijd voor Fassaert.
De naam Fassaert is afge
leid van een oud Frans
werkwoord fosser, dat 'gra
ven, delven' betekent. Fas
saert betekent dan ook 'ie
mand die graaft', een fos-
sard. Dat werd de achter
naam Fassaert. Zo'n zestig
families zijn er, de meeste
in het land van Hulst. Tru
dy Murre is nu bij een van
hen aangekomen en pro
beert zich als accountmana
ger te profileren. Even,
hooguit 150 woorden.
Ondertussen kunnen we
mooi zo'n naam als Fas
saert vergelijken met ande
re op -aert. Ploegaert en
Cammaert bijvoorbeeld.
Ploegaert is 'iemand die
ploegt'. Cammaert kan ook
afkomstig van een werk
woord zijn: het kammen
van wol. Er komen echter
in Vlaanderen ook Cam-
maerts voor waarvan de
achternaam afgeleid is van
het Middeleeuwse cam
voor brouwerij, vergelijk
ook de naam Cambier.
Puylaert daarentegen is af
komstig van een plaats
naam: niet zo ver van Bel-
sele ligt in Oost-Vlaande
ren iets dat erop lijkt.
Govaert komt echter van
een voornaam, net als
Geeraerts. Maar Krieckaert
is iemand die 'kersen teelt',
een kriekert.
Het bezoek aan Fassaert
had toch nog lang geduurd
en weinig opgeleverd. Ja,
windeieren. Ze hield daar
helemaal niet van. Van
windeieren. Plotseling,
bijna bij de tunnel, voelde
ze zich moe en leeg. Als een
ouwe krant, een halve, een
tabloid zeg maar. Moest ze
er misschien eens tussenuit
knijpen, zomaar, wegwe
zen?
Lo van Driel
Op de landkaart zijn het
maar vlekjes. Postze
gels. Voor de natuur vor
men de twee nieuwe gebie
den in Oost-Zeeuws-Vlaan-
deren echter wel degelijk
een waardevolle aanwinst.
Het Schor van Ossenisse
met een stuk Molenpolder
met name voor vogels en de
Vogel-Zuid voor de bijzon
dere plant kruipend moeras-
scherm.
Steltlopers, kust- en wadvo
gels hebben tegenwoordig
altijd gebrek aan hoogwater-
vluchtplaatsen. Plekken aan of
vlakbij het water, zowel voor
als achter de zeewering, waai
de dieren bij hoogwater in alle
rust kunnen overtijen. Het
Schor bij Ossenisse en een deel
van de aangrenzende Molenpol
der zijn dan ook meteen als nieu
we hoogwatervluchtplaats in ge
bruik genomen.
„Daarom is het Schor van Osse
nisse gewoon een heel interes
sant gebied", stelt Rudolph Die-
perink van de Dienst Landelijk
Gebied (DLG) in Goes vast. Hij
begeleidde de inrichting van de
nieuwe natuur in de Kop van Os
senisse. Het gaat om ongeveer
16 hectare in de Nijspolder, die
in 1962 bij dijkverzwaring werd
ingedijkt en sindsdien als akker
land en weiland in gebruik wa
ren, alsmede om 10 hectare in
de Molenpolder. Nu vormen zij
samen een groen-blauw gebied
achter de zeedijk.
Dieperink geeft aan dat de om
vorming van de gebieden vrij
eenvoudig kon worden uitge
voerd. In oktober vorig jaar be
gon het werk en afgelopen voor
jaar was het grotendeels klaar.
Eind september wordt de nieu
we natuur officieel overgedra
gen aan de nieuwe beheerder,
Staatsbosbeheer.
Het werk in het schor bestond
in hoofdzaak uit het vergraven
van grond, vertelt Dieperink.
„Er is een kleilaag van ongeveer
20 tot 40 centimeter verwijderd
en er is een drinkpoel gegraven.
De vrijkomende klei is in het ge
bied zelf verwerkt; aan de kant
van de zeedijk is een kade ge
legd."
Kleipakket
Het gebied ligt vrij hoog, royaal
boven Normaal Amsterdams
Peil. Het was niet mogelijk er
zoute natuur van te maken. Wel
wordt het schor door het flink
opzetten van het waterpeil - als
het kan met circa één meter -
veel natter. Dieperink verwacht
niet dat het water erg brak zal
worden; een vrij dik kleipakket
houdt de vanaf de Westerschel-
de opdringende zoute kwel te
gen.
Voor de Molenpolder geldt een
vergelijkbare situatie, met dien
verstande dat hier het waterpeil
met ten hoogste een halve meter
omhoog gaat. De DLG-mede-
werker wijst erop dat de gron
den niet alleen de natuur ten
dienste zijn. „Ze hebben ook
een functie in het kader van de
waterberging. Die opvangfunc-
tie is best een plus voor het om
ringende landbouwgebied."
Het schor is, vanwege de gerin
ge oppervlakte en daardoor de
kans op verstoring van de rus
tende vogels, niet toegankelijk.
foto's Peter Nicolai
die vematting ook tijdens de af
gelopen warme periode in stand
bleef. Waarschijnlijk dankzij de
waterdruk vanuit de Vogel-
kreek.
„Er zaten al snel veel vogels; dat
gaat erg vlug. Doordat het een
vrij nat voorjaar was, konden
we pas eind maart stoppen met
graafwerkzaamheden. Meteen
waren er vogels, alsof ze erop
wachtten", vertelt Dieperink.
Hij legt uit dat de oever van het
gebied langs de Vogelkreek spe
ciaal is ingericht om gunstige
omstandigheden voor het krui
pend moerasscherm te maken.
Dat is een zeldzame plant waar
voor Nederland op grond van de
Europese Habitatrichtlijn een
bijzondere verantwoordelijk
heid heeft. Leefgebieden van de
ze plant moeten worden be
schermd of hersteld. Dieperink:
„Kruipend moerasscherm kan
slecht tegen oeverafslag. We heb
ben een houten beschoeiing aan
gebracht om die,te verminderen.
Een soort oeververdediging die
in het water staat. Er zijn zeven
'paalhoofden' neergezet."
Vanwege de beperkte omvang is
het gebied niet ontsloten voor
mensen. Op wat Dieperink 'een
heel mooi plekje aan de binnen
kant van de dijk' noemt, is een
picknickplaats ingericht. Met
direct zicht op een van de drink-
poelen en de vogels die er ge
bruik van maken. Ook staat er
een bus waaruit nieuwsbrieven
gehaald kunnen worden.
Rinus Antonisse
Het schor van Ossenisse is met de aangrenzende Molenpolder bij hoogwater een toevluchtsoord voor vogels.
Een deel van het jaar grazen runderen op het schor.
Een deel van het jaar grazen er
runderen. Het is wel goed vanaf
de zeedijk en de slaperdijk er
achter te bekijken. DLG heeft
er een informatiebord neerge
zet, met uitleg over wat een
hoogwatervluchtplaats is. Daar
is ook een uitgiftepunt voor de
nieuwsbrieven over natuuraan-
leg langs de Westerschelde te
vinden.
De aanleg van het Schor van Os
senisse en Molenpolder is be
taald met geld ter compensatie
van verloren natuurwaarden
door de tweede verdieping van
de Westerschelde. Uit die pot is
ook het project Vogel-Zuid be
ter grond afgegraven. Die is
voornamelijk gebruikt voor het
dempen van sloten en voor het
leggen van een kade voor de aan
wezige boerderij. We hebben
nieuwe drinkpoelen gegraven
en wat laagtes aangebracht om
te vernatten."
Hij noemt het opmerkelijk dat
taald. Een nieuw natuurgebied
van 16 hectare, grenzend aan de
Vogelkreek aan de noordkant en
de Vogeldijk aan de zuidzijde,
ook wel de West-Vogelpolder ge
naamd. „Het was bouwland.
Een soort puist, die de Vogel-
dijk volgt", meldt Dieperink.
„Er is ruim 13.000 kubieke me-
Toegegeven, de omschrijving
'haven Hoedekenskerke'
kan een tikkeltje verwarrend
zijn. Er bestaan namelijk twee
havens. De Landbouwhaven
aan de noordoostkant van het
dorp heeft de oudste papieren.
Hij bestaat in elk geval al in de
zestiende eeuw en wordt dan
omschreven als 'een Haventje
aan de Schelde.' Voorzien van
een toegangskanaal van 200 me
ter (40 jaar geleden met 20 me
ter ingekort) en ook in gebruik
als veerhaven.
Dat laatste verandert als de pro
vincie vanaf 1866 de veerdienst
Terneuzen-Hoedekenskerke
gaat exploiteren. In 1872 wordt
aan de zuidkant van het dorp
een aanlegsteiger langs de zee
dijk gemaakt, in 1914 vervan
gen door een nieuwe. Pas in
1930 komt er in de voormalige
inlaag voor Kapuinenhoek een
echte veerhaven, bestemd voor
veerboten met zijlading. Die be
stemming verdwijnt in 1972
door opheffing van de veer
dienst.
Sindsdien is het een beetje
kwakkelen geweest met wat te
genwoordig jachthaven De Val
heet. Vanaf 1978 zit watersport
vereniging De Val in de voortdu
rend dichtslibbende haven. En
kele malen is serieus gepraat
over het sluiten van de haven,
maar ook over het treffen van
nieuwe voorzieningen, waaron
der woningbouw aan het water.
Het is ook kwakkelen met de te
rugkeer van de oude veerfunc
tie. Dit seizoen is, wegens tegen
vallende inkomsten en hogere
kosten, de toeristische veerver-
binding tussen Hoedekenskerke
en Temeuzen geschrapt. Tegen
valler voor de recreanten en
voor de gemeente, die vorig jaar
nog geld stopte in een afmeer-
ponton.
Met een waarlijk schitterend
uitzicht over de Westerschelde,
café De Steiger (met terras) op
het havenplateau en achter de
dijk de halteplaats van de
stoomtrein Goes-Borsele, is het
zeker een te koesteren plek. De
recent uitgevoerde vernieuwing
van de glooiingen en een deel
van het havenplateau heeft wel
nadrukkelijk sporen nagelaten.
Het ziet er te nieuw uit.
Het project vernieuwing zee
weringen ligt aan de basis van
een tweede leven voor de
voormalige veerhaven. De
vrijkomende betonblokken kon
den mooi benut worden voor
aanleg van een golfbreker, zo
dat de golven minder vrij spel
in de haven hebben. De water
sportvereniging zorgde voor
aanleg van een passantenstei
ger. Die wordt 8 september offi
cieel in gebruik genomen, maar
afgelopen zomer meerden er al
veel boten af.
Het oude landbouwhaventje is
inmiddels bijna vergeten. Het is
een leuke zwemplek voor de
jeugd. Het gemaal Groenewege
loost er het polderwater op. De
vernieuwing van de glooiingen
is ook hier niet ongemerkt voor
bij gegaan. Wie heeft verzonnen
om er een enorme lap asfalt
neer te leggen - alsof hier een
nieuwe containerkade komt, of
cruiseschepen moeten afmeren
- verdient straf. Zo ga je niet
met erfgoed om.
Rinus Antonisse
Zeeland grossierde vroeger in
haventjes. Veel zijn er verdwe
nen, in onbruik geraakt of heb
ben een andere bestemming ge-
kregen. In de serie Aanmeren
aandacht voor dit maritiem erf
goed, met illustraties van Adri
Karman. Deze week: Hoedekens
kerke.
