Wandelen langs
een unieke lijn
PZC
De Uniemog zorgt voor veel genoegen
Een museum
vol krijgertjes
23
De Collectie
ONDERWEG
dinsdag 15 augustus 2006
WÊÊÊÊ~
mm
- ■*-- -» *9?
'At
De Verdronken Zwarte Polder.
foto Peter Nicolai
Bij Zoutelande ligt het hoogste duin van Nederland.
foto Het Vroege Vogelspad
Zo langzamerhand is er
een flinke boekenkast
mee te vullen. En de stroom
boeken over wandel- en
fietstochten en andere re
creatieve informatie over
het platteland, lijkt nog
lang niet opgedroogd. Met
de grote oppervlakte aan
buitengebied neemt Zee
land in de boeken dikwijls
een opvallende plaats in.
Doemdenkers hebben het
over Amersfoort aan zee.
Dat is het geval als er geen zee
weringen meer zijn om het wa
ter tegen te houden. Want het
hele westen van ons land ligt on
der de zeespiegel. Nederland is
het enige land ter wereld waar
de grens tussen hoog en laag -
de nulmeter-hoogtelijn ge
naamd - niet samenvalt met de
kustlijn.
De lijn loopt voor een belang
rijk deel door het binnenland,
soms wel 75 kilometer van zee
af. Het Vroege Vogelspad - de
naam verwijst naar het gelijkna
mige Vara-radioprogramma op
zondag - volgt de natuurlijke
kustlijn, zeg maar de grens van
water en land. Van Zwin tot op
In een verre hoek van
de Vroonlandseioeg in
Kapelle telen Ivo van
Gaaien (39) en Janette
van Gaalen-Doppen-
berg (37) aardbeien on
der ruim een halve hec
tare glas. Ze telen ook
kersen, frambozen en
bessen en verderop in
het dorp peren en ap
pels. De kinderen, Wil-
co, Lilian, Jan, Anne-
mieke, Miranda en
René helpen af en toe
ook een handje. In On
der glas volgen we het
gezinsbedrijf van week
tot week.
Schiermonnikoog toch zo'n 600
kilometer wandelen.
Alphons van Winden en Keesjan
van den Herik, samenstellers
van Het Vroege Vogelspad, noe
men de nulmeter-hoogtelijn een
unieke rode draad door Neder
land én door de vaderlandse ge
schiedenis. „Alle bijzondere ver
halen over water en land zijn
aan de hand van deze lijn te ver
tellen."
Het boek bestaat uit wandel-
kaarten en achtergrondinforma
tie. Bij het uitstippelen van de
route is het wiel niet opnieuw
uitgevonden, dat wil zeggen er
wordt gebruikgemaakt van het
bestaande net van langeaf-
standswandelingen en streekpa-
den (gemarkeerd met roodwitte
en roodgele tekens). Op drie
plekken, onder meer van Brui-
nisse tot het Hellegatsplein, ont
breken deze markeringen en
moet de wandelaar zelf even
puzzelen. Gegevens over over
nachtingsplaatsen, natuurgebie
den en openbaar vervoer zijn be
wust niet opgenomen. Internet
is completer en actueler (onder
meer www.vroegevogels.nl). De
achtergrondinformatie in het
boek gaat in op de geschiedenis
van natuur en landschap en het
waterbeheer. Ook worden ken
merkende plant- en diersoorten
De klapsen zijn binnen.
Mooi groen met roze blos
jes, liggen ze te glanzen in het
winkeltje.Het grootste deel is
echter al lang naar de veiling.
Janette en Ivo kijken, tijdens
een wolkbreuk, in de kantine te
rug op een productief weekje.
De kwaliteit van de peren is
goed, de opbrengst heel redelijk
en op de prijs is het nog even
wachten. De klapsen zijn nog
niet geveild. De maatschap
heeft zelfs even tijd om op vrij
dagmiddag naar een sorteerma-
chine te gaan kijken in Nieuwer-
kerk aan de IJssel.
Dat het allemaal zo soepel is ver
lopen is mede te danken aan de
laatste aanschaf: de Uniemog.
De tweedehands trekker in
vrachtwagengedaante bezorgt
Ivo nog altijd een prima hu
meur. Het voertuig is zelfs aan
belicht. Het Vroege Vogelspad
begint op de-grefis van Vlaande-
reireh'Zeeland, in het Zwin,
waar zo'n 5000 jaar geleden de
strandwal door de zee werd
doorbroken. Van de zeearm rich
ting Brugge resteert een verzan
de slufter. Die is ook te vinden
in de Verdronken Zwarte Polder
nabij Nieuwvliet, een kleine va
riant van het Zwin.
Actueel
In hun beschrijving zijn de sa
menstellers zeer actueel. Ze
gaan in op de aanpak van de
zwakke schakels in de kust van
West-Zeeuws-Vlaanderen en
het plan voor aanleg van Water-
dunen, natte natuur in combina-
te met recreatie. Echt helemaal
veilig zal het in Zeeuws-Vlaan-
deren nooit worden, stellen Van
Winden en Van den Herik. „Een
bijzonder probleem is dat België
er veel lagere veiligheidsniveaus
op na houdt en de duinen daar
navenant lager of smaller mo
gen zijn dan in Nederland."
De monding van de Westerschel-
de overstekend, passeert de wan
delaar zonder het te zien het
laagste punt van Nederland.
Dat ligt iets ten oosten van Vlis-
singen, waar de zeearm zestig
meter diep is.
Zelfs de Noordzee tussen Enge-
leiding tot een min of meer ro
mantische dialoog, waarvan we
de dankbare getuigen mogen
zijn. Janette begint: „Ik heb van
de week de kisten opgehaald
met de Uniemog. Nou, 't zweet
in mijn handen."
„Ja, en als ik dan in de boom
gaard sta, en ik zie dat ding
daar wegrijden met een lading
peren, dan ben ik toch een beet
je groots." „Wat groots? Op dat
ding of op de chauffeur?" „Nou
ja, zo'n zwaar ding, waarin je
moet dubbel klutsen en zo. Wie
heeft er een vrouw die dat wil,
kan en doet?" „En zich daartoe
laat dwingen", zegt Janette, die
er echter niet in slaagt een bre
de glimlach te onderdrukken of
zelfs maar wat smaller te krij
gen.
Het gaat weer een stuk drukker
worden, ook voor de kinderen.
land en Nederland is nergens
dieper dan vijfendertig tot veer
tig meter.
Zeer actueel: ook aandacht voor
ontpolderen. De samenstellers
doen alsof dat al een gelopen ra
ce is. „Twintig jaar geleden
werd je meteen opgesloten als je
in Zeeland zou voorstellen land
te ontpolderen, maar nu is het
er na een soms emotioneel be
sluitvormingsproces, toch van
gekomen."
Behalve het laagste punt ook
het hoogste duin van Neder
land: bij Zoutelande met ruim
54 meter. Als een van de hoogte
punten op de nulmeterlijn geldt
de Oosterschelde, die uitvoerig
behandeld wordt. Met delta
plan, aanleg stormvloedkering,
verdwijnen platen, slikken en
schorren (zandhonger), de Neha-
lennia-altaren. De naam van
voormalig eiland Neeltje Jans is
een verbastering van die van de
godin Nehalennia, beweren de
samenstellers.
Zeeland uit over Schouwen-Dui-
veland, door de nieuwe natuur
Ze moeten de kistjes bekleden
en stapelen, zodat die klaar
staan voor de aardbeien. Volwas
sen handen moeten de aard
beien 'doorhalen', oftewel de
trosjes met bloemetjes en groene
vruchtjes onder het blad door
trekken, zodat ze vrijhangend
kunnen rijpen. En dan zijn er na
tuurlijk de triumph-peren. „Dat
zijn die dingen die je met een
theedoek op schoot moet op
eten", zegt Janette.
Met de kinderen in de laatste va
kantiedagen nog even bij hun
respectievelijke vader en moe
der en een Poolse werknemer
die op de winkel past, neemt het
echtpaar Van Gaaien dus de
kans waar om „naar een hele
grote loods vol met oud ijzer",
te gaan, zoals Ivo het om
schrijft. Op internet heeft hij uit
gevogeld dat daar een sorteerma-
van plan Tureluur in het Prunje-
gebied (vanaf Schelphoek tot
Zierikzee). Vanaf Bruinisse de
Grevelingendam op, richting
Zuid-Holland. Beetje verwar
rend is de benaming Krammer-
dam voor de Philipsdam (met
daarin de Krammersluizen).
De andere gebieden langs de nul
meterlijn worden op vergelijkba
re wijze beschreven. Met extra
nadruk op de Biesbosch, Kinder
dijk, de Hollandse waterlinie en
Naardermeer, de Oostvaarders-
plassen, de Wieden en Weerrib-
ben in de Kop van Overijssel,
het terpenlandschap tussen Har-
lingen en Delfzijl en de Wad
den.
De oversteek naar Schiermonni
koog is uitgezet als wadloop
tocht: 17 kilometer over slikken.
De veerboot nemen kan natuur
lijk ook.
Rinus Antonisse
Het Vroege Vogelspad. Door
Alphons van Winden en Keesjan
van den Herik. Uitgeverij El-
mar, Rijswijk. Prijs 19,50 euro.
chine voor peren staat. „Dertig
jaar oud en precies wat ik nodig
heb." Ivo heeft wel een sorteer-
machine, maar die is voor ap
pels. „Bovendien is die écht an
tiek."
Gevaarte
Het gevaarte waarop Ivo nu zijn
oog heeft laten vallen, vindt in
middels ook weinig aftrek bij
fruitboeren want de nieuwe ma
chines zijn computergestuurd
en behandelen het fruit alsof
het eieren zijn. „Voor ons hoeft
dat niet want wij bewaren de pe
ren toch niet tot in de winter.
Als je zelf opslaat, en je wilt in
de winter sorteren, moet je zo'n
voorzichtige machine wel heb
ben. Als het koud is, is fruit ui
terst gevoelig. Maar zo'n ding
kost een ton en er zit allerlei
elektronica op, wat heel goed ka
Het Toverkot wordt het
dorp wel eens genoemd.
Vreeswekkende taferelen moe
ten zich er hebben afgespeeld.
Tal van verhalen deden daar
over destijds de ronde. Over dui
velbanners die tot in de jaren
dertig van de vorige eeuw druk
waren beklant; over de betover
de molen van mulder Kodde die
plots weigerde te malen; over
vrouw Van der Klooster die weg
kwijnde nadat zij het slachtof
fer was geworden van hekserij;
over een toverkol die de gedaan
te van een hommel had aangeno
men, de mond van een mooie
boerendochter binnenkroop en
vervolgens in haar lichaam ver
dween.
Intrigerende gebeurtenissen. En
toch - toch is daar in het mu
seum De Meestoof in Sint-Anna-
land weinig of niets van terug te
vinden. Hoe dat komt? „Mis
schien", veronderstelt Wil Nelis-
se, „heeft dat iets met religie te
maken. Daar moet je een beetje
voorzichtig mee zijn, we willen
hier graag iedereen te vriend
houden."
Wil Nelisse is een van de vele
vrijwilligers die De Meestoof
draaiende houden. En hoe! Het
streekmuseum, dat kort na de
gemeentelijke herindeling op
het eiland Tholen in het voorma
lige gemeentehuis van Sint-An-
naland werd ingericht, is in de
loop der jaren aanzienlijk uitge
breid, trekt jaarlijks ongeveer
vijfduizend bezoekers en sinds
kort prijkt bij de ingang een
schildje 'erkend museum'. Ze
zijn trots op die erkenning. „Ver
gelijk het maar met een Miche-
linster."
Wees lief en wees aardig
Dat maakt u bemind
Want iedereen houdt
Van een lief aardig kind.
Daar, in het zaaltje waar ooit
burgemeester W. Baas, die zich
tijdens officiële gelegenheden
graag in ambtskostuum (com
pleet met steek en sabel) hulde,
soepeitjes de gemeenteraadsver
gaderingen in sneltreinvaart
naar een einde toe hamerde, lig
gen nu- ongeveer honderd poëzie
albums. Binnen de kortste tijd
bijeengegaard. Via familieleden,
vrienden, kennissen, buren.
Mooie exemplaren zitten er bij.
Het oudste is ruim tweehonderd
jaar oud: een album amicorum,
dat zo rond 1770 toebehoorde
aan Levinus Catshoek, predi
kant te Scherpenisse. Ze hebben
het album, zegt Wil Nelisse met
onverholen trots, aan deskundi
gen van het programma Kunst
Kitsch laten zien en die toon
den zich zeer verrast: de waarde
van het album wordt op onge
veer 3500 euro geschat.
Museum De Meestoof wil vooral
een beeld bieden van het leven
pot kan. Zo'n oude machine is
helemaal mechanisch, daar kan
ik zelf veel aan doen. Het moet
natuurlijk geen kapitalen kos
ten om hem in orde te krijgen,
maar als het met wat eigen ar
beid te doen valt, is hij voor
ons." ,Ach, voegt Janette toe,
„Ivo is nou eenmaal gek op oud
ijzer. Het is ook best een beetje
z'n hobby." Instemmend geknik
van Ivo's kant, maar als het niet
rendabel en bruikbaar was, zou
hij er niet aan beginnen. En ja,
dan is er nog het rijbewijs om
met de kar te rijden. Ivo moet
examen doen en hij ziet er tegen
op.
„Je wordt zo uit je normale
doen gehaald. Bij de tandarts
heb ik dat ook, al ben ik daar
niet bang van."
De grootste grief wil Janette
wel verklappen: „Hij moet
op het Thoolse en Sint-Philip-
landse platteland in vroeger tij
den. Maar daarnaast ('We wil
len het museum tenslotte ook
voor de mensen uit het dorp zelf
leuk houden') worden regelma
tig wisseltentoonstellingen inge
richt. De expositie van poëzieal
bums is er daar één van. Er zijn
er op dit moment meerdere te
zien. Zo zijn er tijdelijke ten
toonstellingen opgebouwd rond
de j ubilerende plaatselijke voet
balclub WHS (75 jaar) en de
125-jarige muziekvereniging Ac
celerando.
Het accent blijft echter op de
In De Collectie staat
wekelijks een museum in
Zeeland centraal. De collec
ties van de kleinere musea
in de provincie worden in
deze serie belicht. Deze
week: museum De Mees
toof in Sint-Annaland.
streekgeschiedenis liggen. In De
Meestoof ruikt het zoals het er
behoort te ruiken: naar vroeger.
In het winkeltje, de dokterska
mer, het schoollokaaltje, het sjie-
ke woonvertrek van de welge
stelde boerenfamilie, het sobere
kamertje van het arbeidersge
zin, de wagenmakerij, de smede
rij - overal hangt de geur van
nostalgie. Vrij recente aanwinst
is een zogeheten Noorse woning;
één van de vele houten noodwo
ningen die kort na de waters
noodramp door Scandinavische
landen aan het getroffen Zee
land werden geschonken. Een
paar jaar geleden verhuisde de
woning van Stavenisse naar het
museumterrein in Sint-Anna-
land, waar zij geheel in de stijl
van de jaren '50 werd ingericht.
De collectie van het streekmu
seum is in de loop van de jaren
stevig gegroeid. Veel voorwer
pen die er in de vitrines liggen
uitgestald zijn krijgertjes. Vaak
wordt de aangeboden waar in
dank aanvaard, soms wordt er
zeer beslist 'nee' geschud.
De betrokkenheid van de dorps
bevolking bij het museum is
groot, zegt Wil Nelisse. „Ieder
een is toch geïnteresseerd in hoe
oma leefde." Ongeveer dertig
vrijwilligers houden De Mees
toof overeind. Ze fungeren als
gids, suppoost, tuinman; ze rich
ten tentoonstellingen in, zorgen
voor de kaartverkoop. En hun
beloning? Eén keer per jaar een
maaltijd in de koffiekamer van
het museum. Door hen zelf be
reid.
Willem van Dam
schoenen aan en zijn klompen
uit.
Normaal schopt hij in de auto
zijn klompen uit en rijdt met
zijn sokken. Maar dat mag niet.
Dus moeten zijn sandalen uit de
kast, want gewone schoenen
vindt hij ook te glad. Die gaan
ook altijd uit in de auto."
„Als ik zak", overweegt Ivo,
„doe ik het niet opnieuw. De
noodzaak is er niet meer, met de
Uniemog voor de pak. Daarin
kun je zonder rijbewijs met een
kar gaan rijden." Maar Janette
is het er niet mee eens. Ze weet
dat Ivo net zo goed met een kar
kan rijden als zij zelf, en dat hij
dus gewoon kan slagen. „Boven
dien: ik wil een man met een rij
bewijs voor een aanhanger. Dat
lijkt me nou eens fantstisch."
Mieke van der Jagt
De afdeling Walcheren van
de IVN houdt vanavond
twee excursies. Onder leiding
van een gids wordt een excur
sie door het Veerse Bos gehou
den. Vertrek om 19.00 uur bij
het kamphuis Het Veersegat
aan de Landschuurweg in
Veere. De wandeling duurt on
geveer anderhalf uur en kaart
jes zijn verkrijgbaar bij de
gids.
Vanaf 19.30 uur vanavond en
zondag vanaf 14 uur is er een
excursie door het natuurge
bied Rammekenshoek en fort
Rammekens.
Opgeven kan ter plekke. De ex
cursie duurt anderhalf uur en
begint aan de ingang van het
fort op de dijk.
Woensdagmiddag is er een ex
cursie op de Haringvreter in
het Veerse Meer. Vertrek op de
boot van met rederij Dijkhui
zen vanaf de steiger bij de
Kamp veerse toren in Veere om
14 uur. Informatie bij staats
bosbeheer 0118-597262.
Maandag is er vanaf 19.30 uur
een natuurwandeling door het
Nolleb os langs duinen en zee
dijk onder leiding van een
IVN-gids.
Vertrek vanaf de Vlissingse
boulevard Evertsen bij het me
talen kunstwerk van Wessel
Couzijn aan het begin van de
Nolledijk, schuin tegenover
het Wooldhuis.
Wil Nelisse, vrijwilligster in De Meestoof: „Iedereen is toch geïnte
resseerd in hoe oma leefde." foto Willem Mieras
*4'
