Wat wij knutselen
is direct zichtbaar
Lichaamstaal doet meer dan duizend echte woorden
23
Hans Pieter van Not, plastisch chirurg
Aantrekkingskracht
zaterdag 12 augustus 2006
Als hij zich voorstelt, komen
er meteen vragen over bor
sten, dikke buiken, neuscorrec
ties, flaporen. In zijn studenten
tijd mocht hij graag met vrien
den op een terrasje zitten in Lei
den, biertje erbij, en dan maar ra
den wat de bh-maat van de passe
rende dames was. Hans Pieter
van Not, intussen gevestigd plas
tisch chirurg te Vlissingen, Goes
en Zeeuws-Vlaanderen, had er
een goed oog voor. Dit even om
de vooroordelen te bevestigen.
De waarheid is genuanceerder:
„In het Academisch ziekenhuis
in Rotterdam bijvoorbeeld, waar ik ge
werkt heb, komen maar vijf op de hon
derd patiënten voor een cosmetische
ingreep bij plastische chirurgie. En ze
ventig procent van de nieuwe gevallen
daar was een reparatiegeval, waarbij
de eerste behandeling niet optimaal
was, om het netjes te zeggen. Dat
komt dan bij de plastische chirurgie
terecht omdat wij verstand hebben
van f unctie, van wondgenezing en ana
tomie."
Hij omschrijft zichzelf als gedreven,
een man met een brede belangstelling
en een bijna onbegrensde energie, die
altijd tijd te kort komt. Allereerst is er
zijn werk in de maatschap plastische
.chirurgie van de Zeeuwse ziekenhui
zen. Daarbinnen stond hij aan de wieg
van multidisciplinaire teams voor
handchirurgie en zocht hij naar ver
nieuwende methoden en betere materi
alen voor borstreconstructie. Hij
werkt aan manieren om resultaten
meetbaar te maken, zodat enerzijds
specialisten een spiegel voorgehouden
krijgen en hun werk kunnen verbete
ren en anderzijds patiënten hen erop
aan kunnen spreken. Van Not heeft in
middels met zijn collega's uit de maat
schap de Zeeuwse privé-kliniek Med-
Centric voor cosmetische chirurgie op
gezet. „Dat is voor de esthetische ope
raties. Maar ook binnen de 'gewone'
plastische chirurgie is dringend be
hoefte aan uitbreiding. Daar kijken
we nu naar."
Van Not pretendeert nog tijd te heb
ben voor een privëleven, met een vrien
din, twee kinderen en vele hobby's,
maar dat is bijna niet voor te stellen.
„Ik kan niet stoppen; en dat is ook
mijn zwakte", erkent hij. „Als ik niet
begrensd word, kom ik in de proble
men. Een voorbeeld. Ik ben heel geïn
teresseerd in mijn patiënten. Ik pro
beer zoveel mogelijk voor ze te rege
len als ik ze zie, waardoor spreekuren
vaak vreselijk uitlopen. Planning is
daarom niet mijn sterkste punt."
Rusteloze jeugd
Zijn vader werkte voor Shell en dat
bracht een rusteloze jeugd met zich
mee, van het ene continent naar het
andere. Zijn lagere schooltijd woonde
hij achtereenvolgens in Nigeria en En
geland en op Borneo. „Heel leuk. Al
leen kon ik op een gegeven moment
geen Nederlands meer spreken. Als ik
in mijn slaap praat, spreek ik nog
steeds Engels."
Dat Van Not volgens de familietradi
tie in Leiden zou gaan studeren, stond
al bij voorbaat vast. In die jaren ston
den Van Not en medestudent Marco
Ritt, nu professor in de handchirur
gie, bekend als de Rattenvangers van
Leiden. „Mijn eerste kennismaking
met plastische chirurgie was de micro-
chirurgie. Dat vond ik zalig. Ik zat we
ken achtereen rattenzenuwen te opere
ren. Met Ritt keek ik naar verschillen
de manieren om beschadigde zenuwen
aan te laten groeien door middel van
bewerkte donorzenuwen. Van daaruit
kwam ik in contact met de experimen
tele laboratoria voor microchirurgie
en handchirurgie in het Erasmus MC
in Rotterdam. En zo ben ik later bij de
plastische chirurgie uitgekomen."
Van Not ging voor zijn opleiding alge
mene chirurgie naar het Haagse
Leyenburg ziekenhuis. Een tijd die hij
omschrijft als 'leuker dan in mijn wild
ste dromen', maar ook een zware tijd.
„Je werd als assistent in opleiding uit
gebuit. Weken van negentig tot hon
derd uur waren geen uitzondering, en
maar veertig kreeg je er betaald. Een
weekenddienst begon om kwart voor
acht vrijdag met de ochtendover
dracht. Daarna werkte je de vrijdag,
de zaterdag, zondag, tot maandaga-
Naam:
Plans Pieter van Not
Geboren:
2 januari 1961, Den Haag
Woonplaats:
Domburg
Burgerlijke staat:
vriendin, twee kinderen
Opleiding:
gymnasium (Alkmaar), genees
kunde (Leiden), specialisatie-chï-'
rurgie (Leyenburg, Den Haag),
plastische chirurgie (Erasmus
MC, Rotterdam)
Werk:
plastisch chirurg,"momenteel te
Vlissingen, Goes en Zeeuws-
Vlaanderen
vond zes, zeven uur, aan één stuk
door. Met bij elkaar gesprokkeld drie,
vier uur gebroken slaap per nacht. Je
zult maar de patiënt zijn die zo'n assis
tent in opleiding aan je bed krijgt! Als
je dan de overdracht deed, had je zeg
maar twintig opnames gehad; die ge
vallen moest je voor de volledige chi
rurgische staf als een soort show ople
pelen en als je van patiënt nummer zo
veel niet meer wist hoeveel hemoglobi
ne hij in z'n bloed had, werd je afge
maakt. Tot in de grond afgezeken."
„We hebben toen als assistentenvere
niging met de Hoge Raad uitgevoch
ten dat die overuren betaald moesten
worden. Toen bleek al dat overwerk
opeens niet meer zo nodig te zijn.
Toen werden er opeens een heleboel
extra arts-assistenten aangenomen en
werd een begin gemaakt met dienst
roosters waarin je normaal je werk
kon doen, met rusttijden."
Beetje mazzel
Zijn recept voor succes: energie, door
zettingsvermogen, een goed gebruik
van aangeboren intelligentie én na
tuurlijk zo nu en dan een beetje maz
zel. Toen hij een specialisatie moest
kiezen, viel zijn keus op plastische chi
rurgie. Van Not prijst: „Het medische
vak met de minste routine en de mees
te uitdaging. De ultieme combinatie
van een exacte opleiding, het omgaan
met mensen, en het met je handen iets
creëren. Wat wij knutselen is direct
zichtbaar: het doet het of het doet het
niet. Plet is mooi of het is niet mooi.
De eisen zijn hoog en de druk is hoog.
Je moet heel lang en precies kunnen
blijven werken. Dan helpt het als je
maar een uur of vier, vijf slaap nodig
hebt, zoals ik."
Ook dan zijn er grenzen. „Ik was op
een gegeven moment aan het trainen
voor de Kustmarathon. Elke zondag
een duurloop van een uur of twee,
drie. Om die tijd in te halen, zat ik
dan zondag tot drie, vier uur 's nachts
achter de computer. En dan om acht
uur 's ochtends alweer de eerste opera
tie. Toen heb ik maar tegen mezelf ge
zegd: vergeet die marathon."
Fitness, tennis en - jawel - ringrijden
zijn andere favoriete sporten. „Maar
zeilen is mijn grote passie. Een paar
keer per jaar ga ik naar het buiten
land, dan gooi ik een dart op de we
reldbol: Zo kom je dan Overal. Een
dag of tien op een groot jacht. Er ge
beurt altijd van alles. Zoals die keer
in het Caribisch gebied. Nog vóór ik
tegen mijn vriendin, toen nog een oner
varen zeilster, kon zeggen dat ze van
de genua af moest blijven, maakt ze
het touw los. Zo'n zeil van 35 vierkan
te meter kan bij windkracht zeven een
akelige klap geven. De zeilschoot klap
te zo hard tegen haar vinger dat-ie in
een hoek van negentig graden kwam
te staan. Van de pijn kreeg ze de slap
pe lach. Dat werkt zo bij haar. Ik
stuur in mijn eentje de boot naar een
eilandje in bloody nowhere, waar ene
mister Singh een kliniekje had. Hij
leek niet zo ter zake kundig, maar er
stond wel een röntgenapparaat. Ik zei:
Pleased to meet you, Van Not,
handsurgeon and if you don't mind I
will operate on my girlfriend myself.
Toen ik die vinger opnieuw brak om
hem inlle juiste stand te krijgen kreeg
mijn vriendin weer ontzettend de slap
pe lach, want de verdoving werkte
niet goed, dus die man dacht met twee
gekken van doen te hebben."
Dat brengt hem terug bij de operatie
tafel. „Er zijn heel veel specialisten
die misschien wel heel goede artsen,
maar uitermate horkerig zijn. En dat
kan niet, want je bent er voor die pa
tiënt en niet voor je eigen ego. In mijn
opleiding'stijd zat ik eens bij een plas
tisch chirurg die een meisje voor zich
had met heel zware borsten. Die man
komt binnen, trekt haar bloesje open,
kijkt naai' binnen, zegt over zijn schou
der tegen de poliverpleegkundige:
„Borstverkleining." En loopt weg.
Dat meisje en haar moeder bleven he
lemaal verbijsterd achter. Die chirurg
had dat in drie seconden bekeken.
Ook al is onmiddellijk helder wat er
gebeuren moet, ook al is de werkdruk
heel hoog en moet je zestig mensen
zien, je móet alle afwegingen persoon
lijk met de patiënt bespreken. Wij wer
ken in onze privéklinieken dan ook'
veel met formulieren waarop uitge
breide informatie over de behandeling
staat en met name over de complica
ties en eventuele ongunstige resulta
ten. Dat moet worden ondertekend."
Van Not kwam in 1997 naar Zeeland,
op uitnodiging van plastisch chirurg
J.M. Vaandrager, die hier gedurende
zestien jaar in het specialisme pionier
de. Ze hadden elkaar leren kennen tij
dens zijn opleiding in het Erasmus
MC. Amerikaanse toestanden, zegt
Van Not, daar zitten we hier in Zee
land ver van af. Wat hier bij de plasti
sche chirurgie komt - zowel bij de af
delingen in de ziekenhuizen als in de
privé-kliniek MedCentric in Middel
burg, Goes en Oostburg - dat zijn toch
wel no nonsense gevallen, over het al
gemeen. Het valt me ook op dat hier
in Zeeland onze klantenkring echt een
foto Mechteld Jansen
afspiegeling van de bevolking is. Dus
niet alleen de happy few, maar ook de
genen die het minder breed hebben
maar wel kunnen kiezen tussen dat
nieuwe bankstel, of die vakantie of
toch die ingreep. In de Randstad is
heel veel competitie tussen privé-kli-
nieken. Dat geeft randverschijnselen
als zogenaamd objectieve adviesbu
reautjes, die voor hoge commissies
mensen doorspelen aan plastisch chi
rurgen. Daar werken op zijn hoogst
ervaringsdeskundigen, die mensen
vaak onderbrengen in klinieken van
twijfelachtig allooi, voor een paar hon
derd euro minder dan een gerenom
meerde kliniek rekent. Het gevolg is
dat zo'n cliënt dan die avond huilend
bij mij op de stoep staat, niet weet of
die pijn normaal is, niet weet wat
voor protheses geplaatst zijn, niet
weet door welke chirurg ze geope
reerd is en de kliniek niet kan berei
ken. Dat komt regelmatig voor. De
huisarts weet het ook niet meer en ver
wijst ze naar ons door. Dat zijn dan
dus die reparatiegevallen."
De telefoon gaat, niet voor de eerste
keer deze avond. Deze keer volstaat
een telefonisch advies niet. Hij moet
weg voor een spoedoperatie. „Een pa
pa die even niet opgelet heeft met een
snoeischaar en in een vingertje van
zijn zoon heeft geknipt." Bijna vier
uur later komt hij terug. Er kwam nog
een spoedconsult tussendoor, op de
eerste hulp was ook nog het een en an
der te doen. En dat vingertje? „Dat zit
er weer aan. Komt goed." Tien minu
ten later kijkt hij op zijn horloge.
Bijna half elf. „Nog even een
spoedklus in Goes. In Vlissingen kan
ik vanavond niet terecht, daar zijn de
operatiekamers tot vannacht twee uur
al bezet." En hij vliegt weg, de nacht
in, naar een verbrijzelde vingertop.
Ondine van der Vleuten
Flrten heeft niet zo veel te maken met
gesproken woorden, maar veel meer
met de taal van het lichaam. Dus laat die
pakkende openingszin maar zitten.
Ondffzoek wijst uit dat bij een eerste ont-
moetng de gemaakte indruk voor 55 pro
cent vordt bepaald door je lichaamstaal,
38;pr>cent door intonatie en stembuiging
en slechts 7 procent door wat je werkelijk
zegt.Deze kennis wordt handig gebruikt
doorconimunicatie-medewerkers van be
drijven. Sales-managers flirten om hoge
verkepen te boeken. Er zijn zelfs work
shop: voor sjansen op kantoor om de werk-
sfeerte verbeteren.
Er zin veel signalen waarmee je lichaam
aangeeft dat je de ander wel ziet zitten.
Oogontact zegt meer dan duizend woor
den. Ook het spiegelen van andermans ge-
dragaf houding tijdens een gesprek schept
een tand, blijkt uit een verhaal in de New
Sciertist.
Eet naar eens op. Degene die jou nadoet
geeft(onbewust) aan dat die je aardig
vmdl, bijvoorbeeld door de manier waarop
hij olzij hetzelfde als jij op zijn stoel gaat
verzirten of tegelijk met jou een slokje
aeenr. Wanneer de ander met gekruiste ar
men (f benen tegenover je gaat zitten en de
anaeie kant op gaat kijken is duidelijk dat
Elirten doe je alleen met iemand die je leuk
""rit De mentale blauwdruk van een aan
trekkelijke partner wordt al opgebouwd
vanaf ons achtste levensjaar, aldus seksuo-
logen. Dat beeld wordt gevormd door ele
menten uit de omgeving waarin we op
groeien, zoals de lach van je moeder, de ge
laatstrekken van je oudere zus en het ge
voel voor humor van die leuke oom.
Al deze indrukken laten sporen na in de her
senschors en vormen een soort liefdesplatte
grond voor later. Bij ontmoeting van ie
mand die aan deze blauwdruk voldoet,
springt de bekende vonk over. Dan moet
cüe ander wel het goede luchtje bij zich dra
gen. Die opgevangen geur wordt bepaald
door feromonen, een krachtig seksueel lok
middel. Het zijn hormonen die worden uit
gescheiden via de zweetklieren, vooral in
de oksels en in de schaamstreek.
De seksgeurstoffen bevatten belangrijke in
formatie over iemands afweersysteem. Ex
perimenten tonen aan dat zowel mannen
als vrouwen vallen voor lichaamsgeuren
met een totaal andere codering dan die van
henzelf. Dat is biologisch verklaarbaar: een
kind heeft immers meer overlevingskansen
als het is bescheimd tegen zoveel mogelijk
ziektes. Wanneer ook de neus tevreden is,
Bij een eerste ontmoeting wordt de gemaakte indruk voor 55 procent bepaald door de lichaamstaal.
foto Jaap Rozema/GPD
gaan de hersenen aan de gang. In het lim-
bisch systeem worden agressie, genot en
angst aangestuurd, evenals seksuele opwin
ding. Bij ontmoeting van een aantrekkelijk
persoon wordt het stofje fenylethylamine
(PEA) aangemaakt. Deze verbinding werkt
als amfetamines, dat ook in speed zit, en
maakt je high. PEA zorgt ook voor aan
maak van extra adrenaline en dopamine.
Deze laatste geeft een geluksgevoel en
zorgt voor de bekende vlinders in de buik.
De setting werkt ook mee. Een vreemde ont
moeten in een angstige of opwindende situa
tie geeft de romantiek een extra prikkel. Er
is een psychologische proef gedaan waarbij
twee mensen elkaar voor het eerst ontmoe
ten op een hoge, zwiepende brug. Dat werd
door de deelnemers romantischer ervaren -
dan door hen die elkaar op een lage, stabie-: 1
le brug zagen.
Een bezoekje aan een pretpark stimuleert
ook het libido. Foto's van het andere ge
slacht werden na een ritje in de achtbaan
aantrekkelijker gevonden dan ervoor. Een
stel dat samen kijkt naar een spannende
thriller komt verliefder uit de zaal dan zij
die naar een natuurfilm keken.
Ook humor bindt vreemdelingen. Bij een ex-1
periment moesten danspasjes worden inge
studeerd, waarbij de ene partner een blind
doek voor kreeg en de ander een rietje in de
mond, zodat die niet kon praten. De dans
partners met deze handicap lachten samen -
heel wat af en vonden elkaar achteraf leu
ker dan koppels die gewoon met elkaar kon
den converseren. Muziek bepaalt eveneens
de mate van affectie. Zo blijken vrouwen
foto's van mannenportretten hoger in te
schatten tijdens het luisteren naar rock mu
ziek. Bij avant garde jazz of geen muziek
werden de afgebeelde mannen minder aan-'
trekkelijk gevonden.
Peter do .Tr»"