m
Roten mag geen rotten worden
Goes tracht televisietoren op
monumentenlijst te zetten
GIRO 309
p
Rescue Vlissingen
groter dan ooit
Kennis en humor
zijn het gereedschap
van de stadsgids
Vlas op Zeeuws-Vlaamse akkers is klaar om te rapen
donderdag 10 augustus 2006
door Jan Jansen
HULST - Enorme rollen in de
polder vertellen dat de vlas
oogst zoetjesaan binnenge
haald moet worden. Ruim een
maand na de dit jaar abnor
maal vroege pluk, is het nu tijd
om te 'rapen'; het vlas wordt
van het land naar de schuur ge
transporteerd, klaar voor verde
re bewerking.
Het weer heeft tot dusver uitste
kend meegewerkt, vertelt de
bijna 90-jarige oud-vlasser
René Martinet. De warme en
droge periode die aanbrak na
de pluk, is precies wat vlassers
graag hebben.
Het plat op de klei gedeponeer
de vlas moet eerst veertien da
gen drogen voor het gerepeld
kan worden. Bij het repelen
worden de zaadbolletjes van de
stengel gehaald. Dat gebeurt ui
teraard machinaal en op het
land. „Dat was vroeger wel an
ders. Dan moest je het eerst
naar de schuur rijden om te re
pelen en daarna weer terug
naar het land voor het dauwro-
terï", weet Martinet.
Lijnzaad
Het zaad is een belangrijk bij
product. Geen drogist die niet
over een voorraadje lijnzaad be
schikt dat onder andere bekend
staat om zijn geneeskrachtige
werking. Maar meestal zal dat
niet uit Zeeuws-Vlaanderen ko
men, want deze regio heeft al
tijd het beste zaaizaad ter we
reld geproduceerd en die han
del is lucratiever.
Als het weer meewerkt is het re
pelen in heel de regio in een
week gepiept. Daarna breekt
een zeer belangrijke fase aan:
het dauwroten. Die van
oudsher bekende methode
werd in de vorige eeuw naar de
achtergrond gedrongen door
vele vlasroterijen. Daar ging
het vlas kopje onder in bakken
warm water om het roten te
versnellen. In dat procédé ma
ken bacteriën de stengel broos
zodat de vezel vrijkomt - en
Opgerold vlas wordt binnengehaald in Absdale. Daarna gaat het de zwingelmachines in.
daar is het allemaal om begon
nen.
Maar de roterijen braken later
de nek over te hoge kosten. Met
name het probleem van het stin
kende afvalwater dat regel
recht in kreken en sloten ver
dween, bleek onoplosbaar.
Dauwroten
Vlassers grepen weer terug op
het aloude dauwroten. Dat wil
zeggen: terwijl het vlas op het
land blijft liggen, laten ze het
afbreken van de stengel over
aan de weergoden. En daar is,
de naam dauwroten zegt het al,
vocht bij nodig.
„Na het droge weer dat perfect
was om te repelen, kwam de re
gen begin augustus dus als ge
roepen. Dat kon echt niet be
ter. Je moet daar echt geluk bij
hebben. Ik weet nog dat we
soms tot oktober moesten wach
ten voor het vlas van het land
kon, zo lang bleef het dan
droog. Je hebt geen keus. Als
het niet regent, moet je het ge
woon laten liggen", zegt Marti
net.
Voor het vlas van het land kan,
moet het minstens één keer
worden gekeerd, zodat de
schimmels alle stengels goed
kunnen aanvreten. Dat is nu
haast overal gebeurd, zodat de
Martinets afgelopen weekend
al her en der machines op het
land zagen verschijnen die het
vlas oprollen, klaar voor trans
port.
„Dat hebben we van de boeren
afgekeken die zo hun stro ver
werkten. Met een kleine aanpas
sing aan de machines, kon je er
ook het vlas mee oprollen. Het
bespaart opslagruimte en wat
ook mooi is: eenmaal binnen,
rol het je het zo weer uit, regel
recht de zwingelmachines in.
Ja, zwingelinstallaties hebben
we nog genoeg in Zeeuws-
Vlaanderen. Bijna al het vlas
dat hier wordt geteeld, wordt
ook verwerkt in de regio."
foto Camile Schelstraete
René Martinet kijkt een tikje
zorgelijk naar buiten. Pluvius
is dezer dagen iets te gul en
legt het rapen stil. „Het roten
mag niet overgaan in rotten. In
tegenstelling tot wat veel
mensen denken, is dat niet de
bedoeling. Maar nog geen nood
hoor. Boeren klagen soms te
snel, maar als het straks een
paar dagen droog is, is binnen
de kortste keren al het vlas ge
raapt. Het ligt er overal klaar
voor."
door Jeanette Vergouwen
HULST - „Hulst heeft echt iets
voor op andere plaatsen", vindt
stadsgids Tonny Steel. Er is een
grote verscheidenheid aan be
zienswaardigheden. „Natuur
lijk zijn de vestingwerken heel
bijzonder, maar er is ook een to
renbeklimming mogelijk, een be
zoek aan het stadhuis of de
stadsmolcn. Een stadswande
ling kan met of zonder lunch, op
flexibele tijden - een kwestie
van vragen en wij draaien."
De negen stadsgidsen van Hulst,
sinds kort gehuld in een niéuw-
marineblauw windjack, zijn en
thousiast over hun rondleidin
gen. Het zijn mensen die bezoe
kers graag wegwijs maken in de
historie van Hulst. Zoals Jan
Lockefeer: „Neem nu de moge
lijkheid om de toren van de basi
liek te beklimmen. Heel wat Hul
stenaren weten niet dat er een
hele brok geschiedenis met sap
pige verhalen te vertellen valt
over dit gebouw. En het uitzicht
is onovertroffen", licht hij toe.
De gidsen hebben allemaal een
opleiding gehad en veel gelezen
over Hulst. Ze spelen in op de in
teresse van de groep die ze door
de stad loodsen, „Je moet oppas
sen dat je niet te lang doorver
telt over een specifiek onder
werp. Wat de een boeiend vindt,
interesseert een ander niet.
Daar moet je op inspelen en
vooral zorgen dat je een verhaal
met humor brengt. Ik vertel ei
genlijk nooit hetzelfde. Het is
een groot verschil of je inwoners
van Hulst gidst of vreemdelin
gen.'"
Ria Everaert-Tielemans werkte
jarenlang in het onderwijs voor
dat ze stadsgids werd. „Het leuk
ste vind ik de omgang met men
sen. Je begint aan de wandeling
als een vreemde en gaandeweg
word je één met de groep." De
gidsen zijn het erover eens dat
kennis van de streek niet genoeg
is; een goede gids moet ook een
duidelijke overdracht hebben.
Het komt aan op kundigheid en
creativiteit.
Rita Ferket-de Clerck vertelt
dat de laatste tijd culinairewaj.
delingen populair zijn Zo';
wandeling met uitleg wordt
driemaal onderbroken voor ea
voorgerecht, hoofdgerecht 0
een dessert in een van de horeca,
gelegenheden in Hulst. De wan.
delingen kunnen ook in hadji
winter worden afgewerkt. „Ik
ze culinaire uitstap wordt regf|.
matig aangevraagd door verent
gingen, bedrijven en soms vor;
een familiebijeenkomst."
Nadine van Geesbergen, mek
werkster van het VW in Hul?
meldt dat in het startjaar 2®!
vijf culinaire wandeling
plaatsvonden, vorig jaar 34V
dit jaar al 27. „We verwachte
dat steeds meer groepen gebrcj
maken van deze 'smakelijk
tochten."
De gidsen hebben nog een duik
lijke wens. „Veel Hulstener;
kennen hun plaats minder gcë
dan ze denken, die moeten
woon eens meewandelen Öd!
de jeugd zou de eigen plaatste-
ter moeten leren kennen. Mis
schien ligt er hier een taak a
gemeente en het onderwijs"
Deze maand zijn er op zondag
open wandelingen, die i
in het VVV-kantoor aan
Steenstraat om 14.00 uur.
Gewonde bij
aanrijding
TERNEUZEN - Een 35-jar
Terneuzense automobiliste
gisterochtend gewond geraah
bij een aanrijding op de krui
sing van de Axelsestraat
Verlengde van Steenbergenlasi
in haar woonplaats.
Een 19-jarige automobilisten:
Bunschoten Spakenburg ree;
rond kwart over elf de knnsng
op. Toen ze voor de van reek-
naderende Terneuzense wilde
remmen, gleed haar auto door.
mogelijk door het natte wegdé
Er volgde een botsing waarbij
de Terneuzense vrouw gewone
raakte aan haar heup. Zij is
naar het ziekenhuis in haar
woonplaats gebracht.
door Frank Balkenende
GOES - De gemeente Goes wil
serieus bekijken of ze zelf de te
levisietoren een monumentensta
tus kan bezorgen. Stichtlicht, de
Goese stichting die markante ge
bouwen in het licht zet, over
weegt de gemeente te vragen het
voortouw te nemen. Zelf vindt
ze de materie te complex.
I Stichtlicht is volgens voorzitter
j E. Beekman niet in staat een mo-
Verlichte dijken
in Nieuwvliet
NIEUWVLIET - Kaarsen, fak
kels en sfeervolle lampen voeren
vrijdag en zaterdag de boven
toon in Nieuwvliet. Dan wordt
voor de vijfde keer de verlichte
dorpen- en dijkenroute gehou
den.
Het beginpunt van de fietsroute
is de muziektent aan de Mette-
nijedijk, maar inhaken op een
andere, willekeurige plek is ook
mogelijk. De tocht begint om
21.00 uur. Kinderen kunnen
zich in het dorp uitleven met de
puzzeltocht 'de oenderjacht'.
Deelnameformulieren zijn ver
krijgbaar bij Knutselschuur Pie
rewiet.
numentenstatus voor de 158 me
ter hoge televisietoren aan te
vragen. „De aanvraag omvat
een pak papier met een heleboel
technische vragen. Die experti
se heeft de stichting niet."
Wethouder M. Dieleman is be
reid serieus naar het verzoek
van Stichtlicht te kijken. Vol
gens hem is er slechts één moge
lijkheid: de ruim vijftig jaar
oude zendmast plaatsen op de
gemeentelijke monumentenlijst.
„De rijksmonumentenlijst is mo
menteel gesloten. De rijksover
heid neemt voorlopig geen nieu
we aanvragen in behandeling."
Stichtlicht is er veel aan gelegen
dat de televisietoren een indus
trieel monument wordt. Een be
schermde status moet er in elk
geval voor zorgen dat projectont
wikkelaars er met hun handen
vanaf blijven.
Muermans Projectontwikkeling
uit Roermond lanceerde eerder
een plan om de Goese televisieto
ren in te pakken met zogeheten
airvilla's. Daarmee zou de ranke
toren veel dikker worden. Niet
alleen Stichtlicht, maar ook de
meeste raadsleden gruwden van
het idee. Overigens heeft Muer
mans het plan nooit aan de ge
meente voorgelegd.
Door de komst van kabel en digi
tale tv verliezen de televisieto
rens over een paar jaar hun
zendfunctie. De huidige eige
naar KPN wil een groot deel
van de torens verkopen. Het tele-
combedrijf is zelfs verplicht 24
televisie- en radiotorens van de
hand te doen. Die eis heeft de
Nederlandse Mededingingsauto
riteit gesteld aan overname van
zendbedrijf Nozema Services
door KPN. Punt is dat concur
renten van KPN via de zendto-
rens van Nozema tv- en radiosig
nalen doorgeven. Daarmee zou
KPN tegelijk verhuurder en con
current zijn, wat de NMa niet
wijs vindt. Volgens een woord
voerster van KPN is nog niet be
kend wanneer de televisietorens
in de verkoop gaan.
Aan wie de Goese toren straks
wordt verkocht, maakt Sticht
licht niet zoveel uit, zolang aan
het uiterlijk niet wordt gemor
reld. Zowel Beekman als wet
houder Dieleman vindt dat de
tv-toren bij het stadssilhouet
hoort. Stichtlicht beschouwt de
toren zo'n beetje als de Eiffelto-
ren van Goes. De stichting heeft
er een bijzondere band mee. Ze
heeft ervoor gezorgd dat de
mast elke week in de schijnwer
pers staat en op hoogtijdagen
oranje dan wel rood-wit-blauw
gekleurd is.
Het liefst wil de stichting dat de
toren voor iedereen toeganke
lijk wordt. Beekman denkt aan
het concept van de Euromast in
Rotterdam. „Het is de hoogste
toren in Zeeland, het uitzicht is
spectaculair. Het kan hét uit
kijkpunt en dus een toeristische
trekpleister van Zeeland wor
den, met bovenin een restaurant
en vier kamers die je kunt verhu
ren, zodat je 's nachts van het
uitzicht kunt genieten.
Misverstand
over sluiting
parkeerterrein
RENESSE - Een misverstand
tussen energiebedrijf Delta en
de leverancier van parkeerappa-
ratuur is de oorzaak dat het par
keerterrein aan de Oude Mool-
weg in Renesse nog steeds niet
is afgesloten.
Dat schrijven B en W van Schou-
wen-Duiveland in antwoord op
vragen van de WD. Volgens het
college doet het bedrijf er alles
aan om het terrein op korte ter
mijn in de nachtelijke uren te
kunnen sluiten. Na een lange po
litieke discussie over wel of niet
afsluiten van het parkeerterrein
is in oktober vorig jaar besloten
dat het terrein overdag beschik
baar blijft en in de nacht wordt
gesloten. Dat zou voor de zomer
moeten zijn geregeld, maar is
dus nog niet gebeurd.
Dieren.
Beestachtig
behandeld.
Verwaarloosd.
Mishandeld.
door Wendy van den Hurk
VLISSINGEN - Onlangs toeval
lig een Tipsy Nipper zien over
vliegen? De Tiger Moth boven
het Badstrand gespot? Goed mo
gelijk. De piloten wilden éven
Vlissingen van dichtbij bekij
ken, voordat ze volgende week
koers zetten voor het Res-
cue-evenement.
Groter, nee, zelfs grootser dan
ooit. „Rescue Vlissingen is dit
jaar een beetje uit de hand gelo
pen," zegt organisator Albert
Dijkstra haast verontschuldi
gend. Meer overtuiging dan het
programmablaadje is eigenlijk
niet nodig. Dat staat ramvol. Ne
gentig organisaties doen mee,
tachtig hulpverlenende voertui
gen staan klaar en vijf reddings
helikopters uit Nederland en
België vliegen over. En niet
slechts één, zoals op de Rescue
van twee jaar geleden.
Toen stonden vijftigduizend
mensen naar het strandfestijn te
kijken. Woensdag 16 augustus
bestaat er weer een risico van
een verrekte nek, vanaf het mo
ment dat de vliegende deelne
mers om elf uur achter de Zee
vaartschool landen.
Luchtmarathon
Boulevards zijn in bezit van
stuntende politiebikers, kust
wachtvaartuig Frans Naerebout
bestiert het zeewater en voordat
de PC-7 van de Koninklijke
Luchtmacht naar Engeland
vliegt voor een grote internatio
nale vliegshow, doet hij nog
even de Scheldestad aan.
Een echte luchtmarathon wordt
het vanaf 14.00 uur. Een crash
tender (brandblusvoertuig), een
patrouillevliegtuig, de helikop-
terbeloodsing en een aerobati-
sche demonstratievlucht: er kan
geen Cessnaatje meer bij in het
Vlissingse luchtruim. Voor het
eerst landt een zweefvliegtuig
op het strand. Bovendien krijgt
het evenement bezoek van de Ti
ger Moth, een dubbeldekker uit
1934, het oudste nog vliegende
toestel dat Nederland kent.
Helikopters bevliegen de rode
boeienlijn, gevleugelde toestel
len houden zich aan de groene
boeienlijn achter de vaargeul. Ie
dereen blijft de hele dag opera
tioneel; in geval van nood moe
ten de deelnemers Vlissingen
verlaten.
„Jammer, maar dat is ook Res
cue," zegt Dijkstra. „Dat maakt
het zo echt. Het enige wat we
wellicht missen, zijn de F16's.
Die moesten ook naar de
vliegshow in Engeland. Maar in
2008 zijn ze er zeker bij." Dat is
voor het eerst dat Dijkstra het
volgende evenement weer durft
te benoemen.
Vier maanden geleden was er pa
niek. Toen overwoog de gemeen
te Vlissingen niet-commerciële
evenementen als de Rescue pre-
cario op te heffen. Voor elke
vierkante meter zou de organisa
tie belasting moeten betalen.
„Ruim vierduizend euro zou ons
dat gaan kosten. Plus de subsi
die van vierduizend euro die we
dreigden mis te lopen. Gelukkig
lijkt precario van de baan te
zijn. We hebben zelfs nog subsi
die gekregen ook."
L'J 1 JjM
Help ons.
Help de dieren.
Samen zijn we
verantwoordelijk.
