Russen openen de jacht op kleurlingen
Duitsers verlangen naar minder ernst en meer Klinsi
23
Je kunt beter
Kaukasiërs
vermoorden
zaterdag 5 augustus 2006
Joenoes Soeltanov met zijn vrouw en hun jongste dochter. Hun andere dochter Koersjeda werd doodgestoken door skinheads. foto's Remco Reiding/GPD Het derde pak slaag in twee jaar tijd leverde Baladji Traoré blijvend letsel op.
Het recente bezoek van de we
reldleiders aan Sint-Peters
burg voor hun G8-top bracht eni
ge verlichting, maar nu de politi
ci weg zijn vrezen de kleurlingen
weer voor hun leven. Het racis
tische geweld zal terugkeren.
„We voelen ons als een muis om
singeld door katten."
Afrikanen om zeep helpen? Joeri
Beljajev kijkt wel uit. „Die neger
tjes trekken veel te veel aandacht met
hun ambassades. Je kunt beter Kau
kasiërs vermoorden, dat valt niemand
op." Daar zit hij dan: een corpulente
man in een ruitjesoverhemd, onderuit
gezakt op een houten bank, onderdeel
van een schamel terras.
Het betreft de beroemdste racist van
Sint-Petersburg. Hij drinkt groene
thee zonder suiker. Beljajev heeft zich
tijdens de G8-top op last van de poli
tie koest gehouden. Sint-Petersburg
barstte immers van de hotemetoten en
journalisten.
Nu is Beljajev terug in zijn stad. Hij
citeert zijn 'leermeester' Hitier, roemt
het fascisme en schept op over de
moorden op kleurlingen. Het gaat Bel
jajev erom dat het Russische volk fat
soenlijk kan leven. Zijn strijd, verdui
delijkt hij, is daarom vooral gericht
tegen de regering. „Elk jaar overlij
den anderhalf miljoen Russen aan al
cohol en drugs. Dat is genocide, dus
hebben wij het recht de wapens ter
hand te nemen en die macht te bestrij
den."
Beljajev, de vermeende coördinator
van tientallen extremistische groepe
ringen, trekt de vergelijking met
Noord-Ierland. Hij vormt de politieke
tak Sinn Fein, zijn skinheads - 'de
Russische IRA' - voeren de.gewapen-
de strijd. Waarom dan kleurlingen ver
moorden? „Zo laten we zien dat we er
zijn en dat maakt de machthebbers on
rustig. Zij zeggen dat wij niet be
staan."
Even verderop, verscholen achter een
boog aan de Moskoulaan, ligt een groe
zelige binnenplaats. De markt is geslo
ten, de stalletjes worden leeggehaald.
Het stinkt er naar rotte tomaten en
zweet. Tussen de lege kistjes en fruit-
resten loopt een man in een vale leger-
broek. Zijn gelaat is ongeschoren, gou
den tanden blinken in zijn mond.
Corrupt
Joenoes Soeltanov, wiens 9-jarige
dochter voor zijn ogen werd doodge
stoken, ziet eruit als een armzalige
Tadzjiekse gastarbeider en dat is hij
ook. Plij heeft weinig aanmoediging
nodig om zijn frustraties te uiten.
Neem vandaag. Vijf keer kwam de po
litie langs om de papieren van alle ar
beiders te controleren. Kassa! Want
gastarbeiders vormen een eenvoudig
doelwit voor corrupte politieagenten
en corrupt zijn ze bijna allemaal.
Joenoes wil best legaal in Sint-Peters-
burg verblijven, maar documenten
krijgt hij van de politie niet. Logisch,
dan valt er aan hem niets meer te ver
dienen. Een fraai staaltje Russische
„Wé zouden er zelf schuldig
aan zijn dat ons kind is vermoord.
Hadden we maar verantwoordelijke
ouders moeten zijn, hadden we maar
onze papieren in orde moeten heb
ben." Hij wijst op een meisje dat laco
niek aan een ijsje likt. „Nu heb ik nog
maar één dochter." Joenoes was op 9
februari 2004 met de 9-jarige Koersje
da gaan sleeën, toen skinheads hen in
het vizier kregen. Ze scholden hem uit
voor 'tsjoerka', vieze zwarte. Joenoes
kreeg klappen, Koersjeda elf messte
ken. Het meisje zuchtte diep en dat
was dat. Bloed lag op de tegels, maar
de straat was in elk geval gereinigd
van het 'zwarte vuil'.
Eén skinhead ging vrijuit, zeven ande
ren werden in maart veroordeeld.
Voor hooliganisme, alsof ze opgescho
ten jongeren waren die wat katten
kwaad hadden uitgehaald. Ze kregen
gevangenisstraffen van anderhalf tot
5,5 jaar.
„Niets hooliganisme", spuwt Joenoes
zijn gal. „Racisten die mijn kind heb
ben vermoord." Vlak voor de G8-top
kwam de politie van Sint-Petersburg
ineens met een andere groep jongex-en
op de proppen. Ze zouden medeschul
dig zijn aan de aanval op Koersjeda.
Ze zouden ook verantwoordelijk zijn
voor bijna alle racistische moorden
van de laatste drie jaar.
Daadkrachtig optreden of een
pr-stunt? „Met de arrestatie van een
paar jongens bestaat er in één ldap
geen racisme meer", zegt expert Gali-
na Kozjevnikova spottend. „Het is een
slecht geregisseerde show. Ze lopen zo
weer op straat." Galina werkt voor
Sova Center, een mensenrechtenorga
nisatie die de afgelopen vijf jaar in
Rusland zo'n duizend racistische aan
vallen noteerde waarbij ongeveer hon
derd doden vielen.
Voor dit jaar staat de teller op negen
Joeri Beljajev is de beruchtste racist van Sint-Petersburg.
tien doden en 166 gewonden. Vooral
Moskou, de studentenstad Voronezj
en Sint-Petersburg hebben een du
bieuze reputatie. Galina: „Sint-Peters-
burg is de hoofdstad van de Russische
xenofobie." Racisme is van alle tijden,
maar het geweld in Rusland is van de
laatste jaren. Op internet circuleert
een handboek straatterreur waarin
tips worden gegeven voor de jacht op
buitenlanders: doe donkere kleding
aan, werk in kleine groepen, zorg voor
een vluchtauto en laat geen sporen
achter.
De slachtoffers voelen zich opge
jaagd. „Als een muis omsingeld door
katten, constant alert, bang van top
tot teen", zegt Ali Nassor, mede-op
richter van de Afrika Unie. „Je kunt
in Sint-Petersburg geen Afrikaan vin
den die geen slachtoffer van racisme
is geweest." Galina laat zich geen
zand in de ogen strooien door de ogen
schijnlijke rust van de afgelopen
maanden. Volgens statistieken telt
Sint-Petersburg vijftienduizend ex
treemrechtse jongeren. „Ik verwacht
een nieuwe golf van racistisch geweld
in september, Dan komt ook weer een
nieuwe lichting buitenlandse studen
ten."
Snickers
Baladji Traoré (42) kwam al 21 jaar
geleden vanuit Mali als student naar
Rusland. Hij heeft zich nooit geaccep
teerd gevoeld. „In de Sovjettijd zagen
ze ons als primitieven, de onderklasse
der mensheid. Russen kunnen niet be
grijpen dat een neger rijk kan zijn,
dat vrouwen die met een neger om
gaan geen prostituees zijn." Baladji
reageerde eerst nog gevat, toen ze
hem Snickers noemden: „Als je hon
ger hebt, dan kom je maar naar mij
toe." De skinheads konden er niet om
lachen. Zwijgen hielp evenmin. Kaal
geschoren jongeren bewerkten Bala
dji in de metro met vuisten en flessen.
Hij voelde zijn sleutelbos nog in zijn
broekzak, had zich ermee kunnen ver
dedigen, maar bedacht zich. „Een
groep Russen die een neger aanvalt?
Uit ervaring weten wij allemaal dat
de politie de zaak omdraait. Zij zijn
hun kinderen, wij blijven vreemdelin
gen."
Het derde pak slaag in twee jaar tijd
leverde Baladji blijvend letsel op: hij
beweegt zich nu voort met een wandel
stok. Verder dan de keuken komt hij
niet.-De laatste keer dat Baladji naar
bruten ging, stonden jeugdvrienden
van zijn pleegdochter hem op te wach
ten. Vroeger had hij nog ijsjes voor
hen gekocht, nu schreeuwden ze dat
Snickers vermoord moest worden. „Ik
mag blij zijn dat ik nog leef."
Beljajev neemt nog een slok van zijn
thee. De oud-politieman en voorman
van de Partij van de vrijheid erkent
dat oud-collega's op het politiebureau
hem helpen. Hij bestrijdt dat de over
heid een oogje toeknijpt. „Ze hebben
ons volledig uit de politiek wegge
rukt. Wij mogen geen partij meer re
gistreren, niemand durft ons nog geld
te geven." Wij, bedoelt hij daarmee ra
cisten? Ach, het is maar net welke
naam je het beestje geeft, vindt Belja
jev. „De een houdt niet van appels, de
ander niet van peren. Ik houd niet van
zwarten." Niet dat hij ze zomaar aan
valt. Dat niet. „Als die negers ons niet
rustig van ons biertje laten genieten,
dan maken we ze af."
Remco Reiding
was Duitsland een som
ber land. De politiek was een strijdto
neel, de economie lag op zijn gat, evenals
het voetbal. De mensen maakten zich voor
namelijk zorgen. Tot Angela Merkel en Jür
gen Klinsmann verschenen. Een vrouw uit
het oosten en een voetbalvisionair uit Cali
fornia bezorgden de Duitsers de eerste vro
lijke zomer sinds jaren. Aan het einde van
zijn correspondentschap ziet Wierd Duk
een Duits verlangen in vervulling gaan.
Het was een nieuw soort grap: een mop
waarin Duitsers de draak steken met Brit
ten, Toen het Engelse elftal deze zomer op
hetWK-voetbal werd uitgeschakeld door
•neen beslissende straf schoppenserie weer
eens alles fout te doen, vond sensatieblad
bet tijd voor een gratis spoedcursus.
»Ki]'k", maakte Bild de Engelse spelers in
woordenbeeld duidelijk. „This iz ze ball
and that iz ze tor. Ze ball must go into ze
ter.Simpel!" Wat volgde was een beschrij-
ri°g hoe je die bal in dat grote doel krijgt.
Bilds grap past in een reeks van anekdotes
waarmee Duitsland tijdens het WK de we
reld verbaasde. Die anders zo stugge Duit
sers vierden feest als Brazilianen, ze droe
gen hun verhes blijmoedig als waren ze Ie
ren, ze waren open en gastvrij. Bovendien
bleek de Mannschaft zich onder coach Jür
gen Klinsmann een ander soort voetbalcul
tuur te hebben eigen gemaakt: aanvallen-
risicovoller, creatiever.
Ook de bezetting van de eretribune was ge
wijzigd. Normaal gesproken zitten hier
oudere mannen als ex-bondskanselier Ger
hard Schroder (SPD) en de Beierse premier
Edmund Stoiber (CSU): echte voetballief
hebbers, die zich in de voorbije jaren vaak
ergerden aan het zwakke optreden van het
nationale elftal.
Voetballeek
Het nieuwe, jonge en succesvolle team van
'Klinsi' werd enthousiast aangemoedigd
door een vrouw, afkomstig uit ex-DDR, een
zelfverklaarde voetballeek bovendien.
Bondskanselier Angela Merkel (CDU) leek
zich niet bewust van de vele camera's die
haar gemoedstoestand vastlegden. Zij vero
verde met haar vreugdeuitbarstingen de
harten van de fans.
Dat Merkels regeringscoalitie van de voet-
baleuforie gebruikmaakte door de omvang
rijkste belastingverhoging in de geschiede
nis van de Bondsrepubliek erdoor te druk
ken, ontging pers en pubhek weliswaar
niet, maar het leek weinigen te deren. In de
zomer van 2006, toen tientallen miljoenen
Duitsers eindelijk weer eens 'gute Laune'
hadden, kon zelfs de politiek het humeur
van de mensen niet bederven.
Als om te onderstrepen dat een luchtiger,
minder formeel Duitsland was geboren, stel
de Bild voor om elkaar vanaf nu allemaal te
'Duzen' (met je en jij aanspreken).
Achter Bilds komkommerverhaal gaat wel
degelijk een reëel en massaal gevoeld Duits
verlangen schuil: naar minder ernst en
Angela Merkel omhelst Jürgen Klinsmann. De wouw uit het oosten en de voetbalvisionair
uit Cahfornië bezorgden de Duitsers de eerste vrolijke zomer sinds jaren. foto GPD
zwaarwichtigheid, naar een meer ontspan
nen omgang met elkaar en met die zwaar
belaste Duitse geschiedenis, naar meer vro
lijkheid en optimisme. Kortom: naar meer
Klinsi en minder Kohl, de zwaarlijvige
oud-kanseher die in elk van zijn uitspraken
nog herinnert aan de oorlog.
Met de erfenis van Helmut Kohl werd al af
gerekend toen ik in 2001 mijn woning in
Berhjn betrok. Niet aheen waren regering,
parlement en ambtenarij verhuisd van
Bonn naar de nieuwe hoofdstad, de minis
tersploeg vertoonde een heel ander aanzien
dan gebruikelijk. Zij was rood-groen, met
kopstukken als de oud-straatvechter Josch-
ka Fischer (Groenen), ex-maoïst Jürgen
Trittin (Groenen), die Duitsland wilde be
zaaien met windmolens, de charismatische
Otto Schily (SPD), een voormalig advocaat
van de extreem-linkse teireurgroep Rote
Armee Faktion (RAF), en natuuxiijk het oor
logskind Gex'hard Schroder (SPD).
Die ministersploeg beschouwde zich al bij
haar aantreden in 1998 als de aankondi
ging van een nieuw, herenigd Duitsland.
Plet zou beter weten om te gaan met de vra
gen van de globalisering en de eisen van
flexibiliteit die het internettijdperk stelt.
Verloren jaren
De ineenstorting van de internetaandelen
en de aanslagen van 11 september gooiden
roet in het eten. Het rood-groene project
hep nationaal vast door het onvermogen
van de regeling om tijdig ingrijpende her
vormingen door te zetten. Internationaal
liep de Bondsrepubliek averij op door
Schröders opportunistische schimpscheu
ten in de richting van Washington. Joschlta
Fischer, de oud-revolutionair en afgetrain
de maratonloper, oogde bij zijn aftreden
net zo zwaar en traag als Helmut Kohl. De
rood-groene jaren leken verloren jaren.
Duitsland bestaat niet aheen als een poli
tiek theater. Tussen mijn werkzaamheden
door, hielp ik een Duitse vriend met het op
zetten van een café in de multiculturele Ber-
lijnse wijk Kreuzberg. Ik nam dankzij die
contacten deel aan het dagelijks leven van
de werklozen, de studenten, de Turken, Rus
sen, yuppies, muzikanten en avonturiers
die deze wijk - net als zoveel andere wijken
in Duitse steden - bevolken.
„Ik voel me Dxxits en Russisch", vertelde
Babs (18), één van de serveersters, die eigen
lijk Varja heet omdat zij in Rusland is gebo
ren. Omdat haar beste viendin Sevil een
Turkse is, spreekt Babs Duits met het lijzi
ge accent van de Duitse Turken. De twee
vriendinnen hopen na de zomer psycholo
gie en theater-wetenschappen te gaan stude-
x-en.
Babs is onder het personeel geen uitzonde
ring: er werken een Engelsman, een Koerd,
enkele Turksen, een Afghaanse, Polen en
een Bulgaar naast de Duitsers. De omgang
met eikaars verschillende achtergrond ver
loopt vanzelfsprekend, nationahteit of reli
gie is onder deze jongeren nauwelijks onder
werp van gesprek.
Niet de pohtiek, maar de kosmopolitische
Klinsmann wist bij deze generatie een
snaar te raken. Hij haalde jonge spelers in
zijn selectie, onder wie ook een Pool en een
onbekende Afrikaan. Het zijn voetballers
die luisteren naar dezelfde muziek als de
jongeren in dat café in Kx-euzberg. Ze spre
ken dezelfde taal en hebben dezelfde af
stand tot de loodzware thema's (nazisme en
Holocaust) die al decennia drukken op de
Duitse schouders.
Gezamenlijk maakten zij van het WK-voet-
bal een vrolijk feest en lieten zij de wereld
zien dat er inderdaad een ander, veelkleu
rig, modern, tolerant en leuk Duitsland be
staat. Een nieuw Duitsland? Nee, het was
er al jaren. Alleen werd het tot deze zomer
veel te weinig waargenomen.