Vogels geven gratis
zomeravondconcert
Wa doe je noe
mee twii kistjes
op de vliering?
De straat was vroeger een echte zakenstraat'
Nieuwe raadkaart
^EK\
dinsdag 18 juli 2006
Boerenzwaluw
foto's Chiel Jacobusse
In deze tijd van het jaar
zijn er heel wat avonden
geschikt om lekker lang bui
ten te zitten. Het is dan heer
lijk om na een warme dag te
genieten van de koelere
avond, onder het genot van
een vogelconcert.
Als je op een zwoele zomer
avond buiten bent in dorp
of stad, kun je veel verschillen
de vogels horen: Tjilpende huis
mussen die zich voorbereiden
op de nacht en daar zeer druk
mee zijn; de achter elkaar aan
vliegende sikkelvormige gier
zwaluwen die iedere paar minu
ten overkomen en van die gieren
de geluiden maken; kwetteren
de huiszwaluwen die nog net
voor het donker af- en aanvlie
gen tussen dakrand en lucht
ruim, omdat juist rond die tijd
van de dag de insecten het
meest actief zijn; het knarsend
gebrabbel afgewisseld met een
paar bijna heldere tonen van de
zwarte roodstaart die zijn terri
torium nog maar eens afbakent
(iets wat alle mannetjes zangvo
gels iedere ochtend en avond in
voorjaar en zomer doen door
middel van zingen); en dan is er
nog de spreeuw die een heel con
cert in zijn eentje geeft, want de
ze vogel imiteert heel wat omge
vingsgeluiden. In een wat meer
agrarische omgeving wordt dit
orkest nog aangevuld met onder
andere de boerenzwaluw en de
witte kwikstaart.
Kieren
Het hierboven genoemde orkest
bestaat alleen nog maar uit vo
gels die niet veel groen eisen. Ze
hebben allemaal voldoende aan
gebouwen als het gaat om nest-
bouw. Dat geldt ook voor kau
wen en kerkuilen. Toch gaat het
deze vogels zeker niet allemaal
voor de wind. Dit komt omdat
gebouwen steeds vaker herme
tisch worden afgesloten, terwijl
de vogels juist kieren, gaten of
randen nodig hebben om te broe
den. Dat betekent niet dat we
nu onze huizen moeten laten ver
pauperen ter bescherming van
deze vogels. Er zijn veel alterna
tieven te bedenken zodat we
toch samen kunnen leven: zij
maken gebruik van onze facili
teiten en wij kunnen ons oud
brood kwijt, hebben minder last
van insecten en kunnen genie
ten van hun geluiden en geschar
rel.
Huizen die een overstek (brede
De PZC sponsort Het
Zeeuwse Landschap. In
'Natuurlijk Zeeland' doen
medewerkers van deze
stichting verslag van wat
er speelt in de Zeeuwse na
tuurgebieden: onverwachte
vondsten en bijzondere ge
dragingen passeren iveke-
lijks de revue. En natuur
lijk ook de successen en
mislukkingen in het be
heer.
dakrand) hebben, bieden vaak
gelegenheid voor het broeden
van huiszwaluwen, die onder
die overstek meesterlijke nesten
metselen van modder wat ze
beetje bij beetje met hun snavel
uit plassen in de buurt halen.
Ook het hoog ophangen van een
witte plank met wat steunschot-
jes aan de onderkant, biedt gele
genheid tot nestbouw van deze
vliegeniers. Daarnaast maken
ze ook dankbaar gebruik van
kunstnesten en oude nesten.
Huismussen en spreeuwen broe
den graag veilig in nissen van
huizen en schuren of in dichte
begroeiing. Ze vinden het ook
geen probleem om in een stenen
pot of nestkast te broeden, ze
ker niet als daar een beetje een
met struiken of klimop begroei
de omgeving naast is. Om nissen
in huizen na te bootsen, zijn er
speciale dakpannen voor huis
mussen, spreeuwen en gierzwa
luwen ontworpen. Deze dakpan
nen zijn in elke kleur en maat te
bestellen en zijn even goed als
een normale dakpan, maar ze
hebben een extra golf waartus
sen deze soorten kunnen broe
den.
Kunstnest
Naast dakpannen bestaan er
ook speciale stenen die in een
muur gemetseld kunnen wor
den. De stenen hebben een kier
en zijn deels hol van binnen. De
ze stenen kunnen overigens al
leen tijdens de bouw geplaatst
worden. Het is beter om kunst
nesten niet pal op het zuiden of
westen te hangen maar oost?
noordoost. Zwaluwen willen
daarnaast een goede aanvlieg-
mogelijkheid. De zwarte rood
staart, waar het zo slecht nog
niet mee gaat, behoeft niet veel:
een stapel dakpannen kan al vol
doende zijn. Belangrijk is dat de
omgeving niet te opgeruimd is.
Boetes
Naast het creëren van broedgele-
genheid is het nog veel belangrij
ker dat bestaande nesten be
schermd worden. Sowieso is het
verstoren van nesten in Neder
land verboden via de Flora- en
Faunawet. Het is bijgevolg ten
strengste verboden zwaluwnes
ten af te steken. Hier staan flin
ke boetes op en het is bovendien
niet erg ethisch. Het is eigenlijk
te vergelijken met het gooien
van een bom op huizen en let
wel: het gaat dan om een met ei
gen handen gebouwd huis en de
kinderen zijn thuis. De poep is
eenvoudig weg te vangen door
het plaatsen van een mestbank-
je onder het nest of gewoon de
mest om de paar dagen even
weg te scheppen.
Om die mooie zomeravonden
niet in een akelige stilte te hoe
ven doormaken, zou het niet on
aardig zijn als eenieder die daar
van geniet, ook zijn steentje of
dakpannetje zou bijdragen. Of
in ieder geval de broedende vo
gels met rust laat.
Wannes Castelijns
Het ligt al een paar jaar op
de vliering. Een houten
kistje, zonder slot en met een
gammel scharniertje. Toen ik
eens in Middelburg op de Vis
markt terechtkwam, kocht ik
het. Voor iets van twintig gul
den. Een prachtig gesneden kist
je, met vissen, vogels en schapen
erop. Van binnen bekleed met
rood fluweel. Twee vuisten lang,
één vuist hoog.
Waor of ze die vroeger voor ge-
bruukende?, vraag ik aan een
man die in een kraam staat op
de rommelmarkt in Bresjes. Ik
wijs op een vergelijkbaar kistje.
Oh, joeng, dao leihen ze vroeger
allerlei spulletjes in ee. En met
die boodschap scheept hij mij
af. Allerlei spulletjes, zöas een
flesje eau de cologne, een allozie
of een mutsespelle. Omdat-ie
merkt dat ik er toch wel wat
meer dan gewone belangstelling
voor heb, pakt hij het kistje op
en doet het deksel open. Ook
rood fluweel van binnen.
Twee vrouwen die ook bij het
kraam staan, gaan mee in het ge
sprek. De jongste, die met een
Axels accent praat, zegt: Jao,
die 'aon wieder vroeger ook. Bie
m'n opoe stongen die in de kas-
se. En dao laogen de zuiveren le
peltjes inne. En die kwam van 't
Veer. En met veel een omhaal
vertelt ze dat ze vroeger als
klein meisje bij d'r oma op
Zaamslagsveer dikwijls zo'n
doosje heeft gezien. Misschien
wel het zelfde. Ook uitgesneden
met vissen en vogels en op de zij
kanten ook paarden en schapen.
En mee onze naogels goengen
me dan deu die groefjes van die
schaopekrullen. En enthousiast
vertelt ze verder dat oma dan
steevast riep: 'Da meugenjulder
nii doene!' Mao wieder deden da
dan toch ee. Ze grinnikt wat. En
't döósje goeng in de kasse. En
lachend kijkt ze naar haar tan
te. Die zegt niks en knikt maar
eens.
De koopman duwt het kistje in
m'n handen. Niet opdringerig,
eerder vriendelijk en uitnodi
gend om het kostbare voorwerp
eens rustig te bekijken. Dat is
zijn sterke kant. Weinig zeggen.
En nu heeft hij geluk, want één
van de kijkers neemt de rol van
hem over. Iemand anders die je
koopwaar aanbeveelt. Beter kan
toch niet? Nêê, denk ik, da's
gêên deugestoken kaorte. Da
vrouwtje is nii ingezet om z'n
spulletjes an de man te brien-
gen. Ik doe het deksel voorzich
tig ook eens open en kijk naar
de scharniertjes. Niks biezon-
ders zö te zien, denk ik. Ze zijn
vakkundig in het hout inge
werkt. Of het veel gebruikt is? 'k
Dienken van nii, zegt de kóóp
man, wan da zit weinig of gêên
speelieng op. Ik pak het deksel
in m'n ene en het bodempje in
m'n andere hand en probeer het
uit. Jao, zeg ik, 't allemao nog
goed op z'n plekke. En voorzich
tig ga ik met mijn vingers stre
lend over de schaapjes aan de
zijkant. Het deksel gaat nog
eens omhoog. Nog voor ik goed
naar het slotje kijk, hoor ik
naast me zeggen: Mao die bin
nenkant die ruukt 's aordig ee.
Da ivas trouwes bie m'n opoe
ook zö. Dao moen 'k noe wel 'n
bitje an dienken.
Zonder naar de prijs te vragen,
geef ik het doosje terug. Eèn
doosje is genoegt, denk ik. Eên
döósje en dan nog wè zonder
slot. En met een 'Nog goeie zao-
ken, ee', vertrek ik. Op pad naar
een betere koop. Ja, eigenlijk is
het alleen maar kijken op die
rommelmarkten in het zomersei
zoen. 't Is mêêr voo de toeristen,
denk ik. En die kieken ook mao
wa roond.
Als ik op het eind van de rij kra
men ben, schiet me te binnen
dat ik helemaal niet naar de
prijs van het kistje heb ge
vraagd. Even had ik eraan ge
dacht. Maar toen dat meisje
over d'r oma op 't Veer begon,
was ik afgeleid, 'k Moen toch te
ruggaan, denk ik, terug nao da
kraom vöö da da meissen da kist
je gao kóópen. Allerlei argumen
ten schieten door m'n hoofd: ze
zal het kopen.omdat het zo mooi
is aan de buitenkant en boven
dien ze heeft de geur herkend.
Daar gaat ze vast en zeker veel
geld voor neertellen. Joengen,
hoor ik een stemmetje in m'n
hoofd zeggen, laote hie je kop
toch nii zot maoken. Wa doe je
noe mee twii kistjes op de vlie
ring? En die staot a zö vol.
Ik heb m'n besluit genomen. An
'k deustappen èn 'k net nog de
bus naor uus. Lang moet ik niet
wachten. De chauffeur kijkt
naar m'n zwerfkaart. De klein
dochter van de oma van 't Veer
zit op de tweede bank. Naast d'r
tante. We zeggen alle drie 'hui'.
Ik zoek een plekje in het midden
van de bus. Ze zeggen niets over
het doosje. Ik ook niet. De bus
trekt op. Die binnen zeker 'n hal
te êêrder opgestapt, denk. In de
buurt van de rommelmarkt min
dert de chauffeur vaart. Op het
trottoir sjouwt een oudere man
met een jute zak. Sjaffeur stop
's, hoort ik kleindochter van 't
Veer door de bijna lege bus roe
pen, dao staot 'n vint mee een
zak mee geld.
Rinus Willemsen
*4
Voor N. Vos uit Middelburg
was de raadkaart van alge-
lopen week makkelijk. Ze
bracht haar jeugd door in het
eerste huis links op de foto.
Haar ouders dreven er een krui
denierswinkel. Daarvoor zat er
een schoenmaker. „De straat
was vroeger de Karnemelk-
straat en al lange tijd heet het
Ring in Oud-Vossemeer." Overi
gens staat op de kaart zelf
Dorpsstraat vermeld.
De straat was in vroeger tijden
een echte 'zakenstraat', consta
teert J. Niemantsverdriet uit
Oud-Vossemeer. Als nering
doenden noemt hij onder ande
ren schoenmaker Merijn van de
Zande ('hij naaide altijd de le
ren hallen voor de voetbalclub
OVC'), vee- en melkhandelaar
Cor van Vossen ('ik moest er
vaak om één of twee schoteltjes
melk'), het café van Engel Ver
hees ('waar een goed biljart
stond'), schilder Martien Hom
mel (derde huis links), metse
laar Bram Gunter en timmer
man Merien Sonke. Ook was er
een zadelmakerij.
Inzender Vos merkt op dat in
het huis naast schilder Hommel
met gezin, zijn ouders en zijn
twee zussen woonden. De gezus
ters waren onderwijzeres op de
katholieke lagere school. Het
grote gebouw aan het eind van
de straat was tot 1952 pastorie.
Daarna werd het tot aan de her
indeling gebruikt als gemeente
huis en vervolgens werd het in
gericht tot gemeenschapshuis
De Vossenkuil. Er is een op
knapbeurt voorzien.
D. Vaders uit Oud-Vossemeer
rept eveneens van een straat
met veel middenstanders. Naast
café De Hoop van Verhees, dat
nog bestaat, was er ook café De
Hoogkamer van de familie Vis
ser, die ook tuig voor paarden
verkocht. Vlak voor de Vossen
kuil woont volgens deze inzen
der al vele generaties de schil
dersfamilie Ridderhof, momen
teel Piet Ridderhof. „Een huisje
ervoor woonde Kee Mart, die
borstels en bezems verkocht."
E. de Witte-van As uit Goes
weet dat de dames Hommel Mie
en Cato heetten. De politieman
achteraan was een rijksveld
wachter en heette waarschijn
lijk Duine. Opmerkelijk trou
wens, aldus C. F. Stevense uit
Middelburg, dat op veel oude
ansichtkaarten met dorpsgezich
ten de sterke arm in de persoon
van de veldwachter dikwijls na
drukkelijk aanwezig was.
Blauw op straat ging toen zeker
op.
De foto is omstreeks 1915 geno
men, vermoedt C. P. Fase uit
Sint-Annaland. „Links vooraan
de schoenmakerswerkplaats
van Herman de Klerk. Zijn
zoon Jan de Klerk, rechts op de
foto, was postbode en verkoper
van Belgica-rijwielen." Fase
stelt dat ze in Oud-Vossemeer
behoorlijk kerks zijn. „Als je op
het aantal kerkgebouwen in het
dorp af mag gaan. Het zijn er
maar liefst zes." D. E. Tollenaar
uit Terneuzen dateert de kaart
omstreeks 1930. Dat jaartal
heeft ook verzamelaar Hans Lin-
denbergh erop staan.
Inzender Stevense komt op
rond 1910. Hij weet dat de
straat vroeger ook wel als 'Ach
ter 't durp' werd aangeduid. He
lemaal rechts in de hoek zijn
net twee van de drie stoeptre
den van het huis De Drie Trap
jes te zien. Het werd bewoond
door mevrouw Aarden. De pas
torie is in 1896 gebouwd. Er
naast, maar op de kaart niet
zichtbaar, staat het in 1711 ge
bouwde ambachtsherenhuis,
dat tot 1953 dienst deed als
raadhuis. Daarna zetelde de ge
meente in de verbouwde pasto
rie, waar bovenin de wijkzuster
van het Groene Kruis woonde.
Rinus Antonisse
De waardebonnen gaan naar:
C. Burghout, Oud-Vossemeer,
A. van der Vlies, Sint-Maartens
dijk en E. de Witte-van As,
Goes.
Op de nieuwe raadkaart uit de collectie van Hans
Lindenbergh een oud beeld van een zuidelijk gele
gen dorpscentrum. Om welke plaats gaat het? Bij
zonderheden over de omstandigheden toen en van
daag, zijn van harte welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag
22 juli worden gezonden naar: Redactie PZC Bui
tengebied, postbus 31,4460 AA Goes; fax
0113-315669; e-mailredactie@pzc.nl.
Onder inzenders van een goede oplossing worden
drie waardebonnen verdeeld.
Dorpstraat. Oud Vossemeer.
