Blijf praten met jouw puber
PZC
Pijn hebben is oké,
maar pijn lijden niet
De straatdokter
verzuipt in werk
Bijscholing politici
wellicht verplichten
Psycholoog Annette Heffels geeft advies aan ouders
maandag 17 juli 2006
Nieuw middel tegen MS
door Anne Velthausz
UTRECHT - 'Wacht maar tot
hij gaat puberen', zo krijgen
ouders van schoolkinderen regel
matig te horen. De meesten zien
dan ook als een berg op tegen de
puberteit van hun kinderen.
'Wordt-ie niet beïnvloed door
verkeerde vrienden? Gaat hij
wel verstandig om met alcohol?
Is het wel veilig dat surfen op in
ternet?', zo vragen zij zich be
zorgd af.
Psycholoog Annette Heffels
stelt hen gerust. „Voor ouders is
de puberteit soms lastig en soms
maak je je zorgen. Maar over
het algemeen is het ontroerend
en leuk om te zien hoe je kind
met vallen en opstaan volwas
sen wordt."
In de puberteit speelt zich ont
zettend veel af in het lijf van tie
ners. Onder invloed van hormo
nen worden kinderen tussen
hun elfde en zestiende jaar ge
slachtsrijp. Zij krijgen pukkels
en vette haren. Meisjes krijgen
borsten en bij de jongens groeit
de penis. En de kinderen
groeien plotseling als kool.
Maar ook hun gedrag wordt an
ders. Aardige, gehoorzame
schoolkinderen veranderen in
eens in luie pubers die met zich
zelf en met hun omgeving over
hoop liggen.
Kenmerkend voor pubers is dat
zij voortdurend klaar staan met
hun oordeel over ouders, leraren
en leeftijdgenoten. Zij zijn eer
lijk en zien alles zwartwit. Zij
zijn sloom, maar zij kunnen in
eens onvermoeibaar zijn, bij
voorbeeld als zij gaan stappen.
Zij zijn hevig geïnteresseerd in
seks, maar tegenover hun
ouders gedragen zij zich preuts.
Zij nemen meer en meer afstand
van hun ouders.
Middelpunt
Pubers zijn het ene moment
doodongelukkig; het andere mo
ment is er niets aan de hand. Zij
hebben het gevoel dat ze het
middelpunt zijn van elk gezel
schap, en o wee, als je een grap
je over hen maakt. Een kleine
kritische opmerking over hun ui
terlijk of gedrag kan hen diep ra
ken. Ook hun denkvermogen
maakt in de puberteit een grote
sprong. Zo gaan zij abstracter
denken. Zij bedenken bijvoor
beeld wat het voor iedereen in
het gezin zou betekenen als hun
ouders gaan scheiden.
In haar boek Praten met je Pu
ber laat psycholoog Annette Hef
fels zien hoe ouders soepel kun
nen inspelen op de veranderin
gen die hun kind doormaakt op
weg naar volwassenheid. En zij
vertelt ook hoe je kunt voorko
men dat conflicten uit de hand
lopen. Want conflicten zijn er
volop in gezinnen met pubers.
Zij gaan over school, feestjes,
uitgaan, vrienden, roken en drin
ken.
Maartje van vijftien bijvoor
beeld heeft hooglopende ruzie
met haar moeder over een feest
je. Zij moet om één uur thuis
zijn en dat vindt zij veel te
vroeg. 'Dan begint het net', zegt
ze boos. 'Goed schat, ga dan
niet', antwoordt haar moeder.
'Je gunt me helemaal niks',
roept Maartje.
Isabel van vijftien wil een feest
je geven voor haar verjaardag.
Zij heeft haar ouders zover ge
kregen dat ze tot twee uur weg
blijven die avond. Maar haar va
der en moeder vinden het niet
goed dat zij een krat pils in huis
haalt. En zij vinden het al hele
maal niet goed dat er jongens ko
men die soms een joint roken.
'Mijn vrienden zijn echt wel wat
gewend hoor', zegt Isabel.
Heffels kent de algemene klacht
van ouders van pubers: 'Ik kan
niet praten met mijn kind'.
„Wat ze bedoelen te zeggen is:
ik kan hem niet laten doen wat
ik vind dat hij zou moeten
doen." Haar advies aan ouders
is om toch te blijven praten,
maar vooral niet te bevelen of te
commanderen. Dat werkt ave
rechts bij een puber.
Dreigen, preken, beschuldigen
en bekritiseren is ook niet goed.
Ze geeft het voorbeeld van de va
der die op zijn zoon zit te vitten.
'Wat denk je eigenlijk wel? Dat
jij gewoon je gang kunt gaan
hier in huis. O, meneer dacht
vanavond uit te gaan? Uitste-
door Rob Zomer
Door de huidige minister
van VWS werd dit jaar
marktwerking in de zorg in
gevoerd. Resultaten: bij een
grote zorgverzekeraar in het
zuiden van het land zijn de
beheerskosten met dertien
procent fors gestegen en tege
lijkertijd werd 165 miljoen
euro winst geboekt. Ofwel:
per verzekerde werd even
veel winst gemaakt (81,5 eu
ro) als aan beheerskosten uit
gegeven (85 euro). Landelijk
werd 78 miljoen weggegooid
aan reclamegelden, wordt
geld uitgegeven om aan zes
miljoen Nederlanders de
zorgtoeslag uit te betalen en
zijn 25 procent van alle verze
kerden van verzekeraar ge
wisseld.
Wie gaat dit alles betalen? De
patiënt? De beantwoording
van deze vraag is niet alleen
simpel maar ook tamelijk ont
luisterend. Ieder jaar stelt de
minister van VWS het maxi
mumbedrag vast wat uitgege
ven mag worden aan gezond
heidszorg. Meer mag niet,
minder wel. Het premiebe
drag wat elke burger moet be
talen is hiervan direct af te
leiden, namelijk dit totaalbe
drag delen door het totaal
aantal premiebetalers en
voila.
Simpel
Maar hoe zit het dan met die
marktwerking? Alweer een
simpel antwoord. Een ge
maximeerd totaalbedrag en
marktwerking gaan niet sa
men! Een voorbeeld maakt
dit snel duidelijk. Stel dat de
minister van Economische
Zaken het totaal te verkopen
auto's aan een maximum per
jaar zou binden en daarbin
nen maximum aantallen per
prijsklasse, per type en per
uitvoeringsvariant of bijvoor
beeld het totaalbedrag vast
stellen wat alle Nederlanders
gezamenlijk per jaar mogen
uitgeven aan vakanties, ge
maximeerd per land, per be
stemming et cetera. Omdat
ook andere doelen gediend
worden met dit jaarmaxi
mum, bijvoorbeeld minder
vervuiling van het milieu,
worden dus beleidsdoelen ge
steld en het bedrag bewust
(te) laag vastgesteld. U be
grijpt het al: er ontstaan
wachtlijsten!
In het voormalig Oostblok
ging het zo met auto's en va
kantiereizen totdat in 1989
de muur viel. Hoe kan het
dan dat de minister van VWS
met in zijn kielzog de Tweede
Kamerleden, dit Oost-
blok-systeem nog steeds wil
handhaven in de zorg?
Bij medici staat de zorg voor
kwaliteit hoog in het vaan
del. Een gedegen opleiding
van vele jaren legt de basis.
De verplichte bij- en nascho
ling van minimaal veertig
punten per jaar en de eis om
het vak tenminste het mini
mumniveau aan uren per
week uit te oefenen zorgen er
voor dat de (hand-)vaardighe-
den op peil blijven.
Drie klikken
De vraag is dan ook; geldt zo
iets ook voor politici? Op de
site van VWS (www.min-
vws.nl) ben je drie klikken
(home>organisatie>minis-
ter>cv) weg van het curricu-
lum vitae van minister Hoo-
gervorst. De man heeft ge
schiedenis gestudeerd, is fi
nancieel beleidsmedewerker
geweest tot hij in 1994 de po
litiek inging als Tweede Ka
merlid. Sinds 1998 als be
windspersoon op Sociale Za
ken en Werkgelegenheid, Fi
nanciën en sedert 2003 als mi
nister van VWS. Voor leden
van de Vaste Tweede Kamer
commissie van VWS is dit
eveneens gemakkelijk na te
gaan (www.parlement.com).
Wat blijkt: eisen aan een ade
quate vooropleiding worden
niet gesteld. En aanwezige
hiaten blijken niet door bij
en nascholing te worden weg
gewerkt. Om verder onheil te
voorkomen, toch maar ver
plicht stellen?
Rob Zomer is voorzitter van
de Raad van Bestuur van Zie
kenhuis Walcheren
Puberaal gedrag is een gevolg vai
een tiener.
kend meneer. Moet er misschien
nog een broek gestreken worden
of wenst meneer nog iets te eten
voor zijn vertrek? U zegt het
maar.'
de gigantische veranderingen die zich afspelen in het lichaam van
foto Nemo/GPD
„Niet doen", zegt Heffels. „Pu
bers voelen zich snel gekwetst.
Als je ze belachelijk maakt
komt dat hard aan. Wat je wel
moet doen is goed luisteren en je
proberen in te leven. Kritiek en
wensen moet je duidelijk motive
ren. Blijf dus praten, maar wees
niet te bang om grenzen te stel
len."
Zij geeft het voorbeeld van
Maartje. Zij wil in haar geliefde
gescheurde spijkerbroek en een
kort topje met ontblote navel
piercing naar het feestje gaan
van oma. Moeder verbiedt dat
en het wordt ruzie. Ze kan beter
zeggen: 'Ik wil graag dat je je
zwarte broek aantrekt als we
naar oma's feestje gaan, want ik
weet dat oma het heel belang
rijk vindt dat je er netjes uitziet,
en mij doe je er ook een plezier
mee.' Als moeder deze argumen
ten aandraagt is Maartje vast
wel bereid om zich om te kle
den."
Annette Heffels putte bij het
schrijven van haai' boek uit de
talrijke ervaringen die zij heeft
opgedaan met pubers in haar
werk als psychotherapeut, Maar
ze vertelt ook over haar eigen
drie kinderen. De aanloop naar
volwassenheid gaat met veel ver
warrende gevoelens gepaard,
constateert ze.
Twijfels
„Pubers zitten vaak vol twijfels
over zichzelf en over hoe ande
ren over hen denken. Vooral
moeders zijn vaak overbezorgd
als een kind niet goed in zijn vel
zit. Ze zijn dan soms te bemoeie-
rig en dragen oplossingen aan.
Maar je helpt ze beter door ze al
pratend zelf hun opvattingen te
laten onderzoeken en te toet
sen."
Onze maatschappij maakt het
er voor de pubers niet gemak
kelijker op, vindt Heffels. „Ener
zijds krijgen kinderen van ons
lang de gelegenheid om te leren
en te spelen zonder echte ver
antwoordelijkheden, anderzijds
moeten ze door ons school
systeem al vroeg kiezen wat
ze willen worden. Ze gaan al
heel jong heftige relaties aan en
ze krijgen al heel jong toe
gang tot allerlei volwassen in
formatie. Natuurlijk zijn er
kinderen die extreem dwars
zijn of in de problemen raken
in de puberteit. Maar met
de meesten gaat het gewoon
goed." GPD
Annette Heffels: Praten met je
Puber. Uitgeverij Het Spectrum,
ISBN 90 274 25477, prijs: €18,50
De kleinzerigste mannen moe
ten jonge Italiaanse stedelingen
met tatoeages zijn. Mannen kla
gen namelijk vaker over pijn
dan vrouwen, mediterrane types
meer dan noorderlingen, jong
meer dan oud en de stedeling
meer dan de plattelander. On-
derzoek naar pijn is hot en zie
kenhuizen werken hard aati ver
betering van pijnstilling.
door Florence Imandt
Om maar met de deur in huis
te vallen: pijn valt niet te
meten. Niet objectief althans,
want pijn is niet om te zetten in
een elektrisch signaal.
Pijn is per definitie subjectief,
je meet of registreert wat men
sen zelf zeggen te voelen. En
daar komen die gekke verschil
len tussen mensen ook vandaan.
Het hangt van je persoonlijk
heid af hoe je met pijn omgaat.
Het zijn vooral jonge mannen
die flauw vallen als ze bloed
moeten laten prikken, de ta
toeage-figuren nog het snelst.
Italianen ervaren meer pijn dan
Zweden, Oosterhoutse vrouwen
die bevallen, vragen minder
vaak om pijnstillende middelen
dan vrouwen uit Breda. Dat
heeft allemaal te maken met het
verwachtingspatroon dat men
sen hebben van een bepaalde in
greep, zegt Ferd Geisler.
Hij is anesthesioloog in het Am-
phia Ziekenhuis in
Breda/Oosterhout en heeft van
post-operatieve pijnbestrijding
zijn stokpaardje gemaakt. In
het jaar 2000 is voor het eerst
een meting gehouden, nog voor
dat pijnscore een zogeheten
prestatie-indicator werd, een
criterium waarop de inspectie
ziekenhuizen beoordeelt. Op
een schaal van een tot tien ge
ven mensen met een schuif op
een latje aan hoeveel pijn ze er
varen na een operatie. Vier of la
ger scharen we onder verdraag-
bare pijn, vier of hoger: daar
moet je iets aan doen. Bij die
eerste meting bleek zestig pro
cent van de patiënten lager dan
vier uit te komen. Inmiddels is
dat tachtig procent.
Geschoold
Die goede cijfers zijn bereikt
door in een zo vroeg mogelijk
stadium met pijnstillers te be-
Een verpleegkundige en patiënt bepalen de pijnscore op de uitslaapkamer in het Amphia Ziekenhuis in
Breda. foto Gor Viveen/GPD
ginnen. Dat wil zeggen als pa
tiënten nog in de uitslaapkamer
liggen. „We hebben de afgelo
pen jaren alle afdelingsverpleeg-
kundigen geschoold in pijnthe-
rapie. Dat houdt in dat ze de
eerste 72 uur na een operatie el
ke vier uur aan de patiënt vra
gen of ze pijn hebben. Ook 's
nachts, desnoods maken we ze
wakker." Daarnaast maken ver
pleegkundigen ook een zogehe
ten pijnanamnese. „Als mensen
van tevoren heel bang zijn voor
pijn, maken we ze duidelijk dat
dat niet hoeft, dat er altijd mid
delen gegeven kunnen worden
die de pijn verminderen tot een
draaglijk niveau. Dat stelt men
sen vaak al gerust. Pijn hebben
hoort bij een operatie, pijn lij
den niet."
De pijn tot nul reduceren gaat
niet. Niet omdat de medicijnen
er niet zijn of omdat die duur
zouden zijn. Nee, zegt Geisler,
dat heeft te maken met de risi
co's die kleven aan het toedie
nen van te veel pijnstillende
middelen. „Je kunt er misselijk,
suf of verward van worden en
dat is met name voor ouderen ri
sicovol. Als zij te weinig ophoes
ten na een operatie neemt de
kans op een longontsteking
toe." Tot de meest pijnlijke ope
raties worden gerekend de in
grepen aan longen, darmen, gal
blaas, baarmoeder, bloedvaten
en heupen en knieën. Pijnstillen
de medicijnen krijgen patiënten
toegediend via een infuus, een
slangetje in lies of rug of ge
woon als pil met een glas water.
De boodschap aan elke patiënt
- ongeacht de ingreep - is tegen
woordig: trek aan de bel. Men
sen die minder pijn hebben, ge
nezen sneller. Pijn veroorzaakt
stress en dat betekent hogere
hartslag, zweten, sneller ade
men, samenknijpen van de
bloedvaten. Dat belemmert het
herstel na een operatie.
Het komt voor dat mensen geen
pijnstillende middelen willen.
Maar in zo'n geval zullen ver
pleegkundigen en eventueel de
NIEUWEGEIN - Een nieuw middel voor behandelb
van multiple sclerose (MS) vermindert het aantal aanval
len met 68 procent. Het middel, Tysabri (stofnaam: naiaii"
zumab) is vanaf augustus in Nederland beschikbaar
Tysabri is bestemd voor patiënten bij wie de ziekte
in ernstige mate openbaart of die ondanks de behang
ling met andere middelen veel last houden van aanvallen
Het nieuwe middel vertraagt verdergaande invalidity
van de patiënt, maar biedt geen genezing. Volgens neun>
loog S. Frequin van het St. Antonius Ziekenhuis in Nièu-
wegein werkt het middel beter dan interferon. ANP
Meetinstrument wilsbekwaamheid
AMSTERDAM - Artsen moeten meten of en in hoevenv
een patiënt nog wilsbekwaam is. De dokter kan dan bete
bepalen of de patiënt nog kan meepraten over een behan.
deling of euthanasieverzoek. Psychiater in opleiding As-
trid Vellinga is gepromoveerd op dat onderwerp aan hg
VU medisch centrum in Amsterdam. Ze ontwikkelde es-
methode om de wilsbekwaamheid te meten.
Artsen hebben vaak grote moeilijkheden om te bep
een patiënt nog wilsbekwaam is of niet. Volgens Velling
kan het dus voorkomen dat een patiënt, bijvoorbeeld bi-
dementie, niet mag meebeslissen over zijn of haar behan
deling, hoewel die dat nog wel zou kunnen. ANP
Kunstmatig sperma ontwikkeld
LONDEN - Onderzoekers in het Britse Newcastle hebbe
de basis gelegd voor behandelingen tegen onvruchtbaar
heid van mannen. Met sperma ontwikkeld uit staroceBa
hebben zij eicellen van muizen bevrucht, wat tot
boorte van zeven muizen heeft geleid.
De techniek kan in de toekomst mogelijk ook bij mensa,
worden toegepast. „Daarvoor moeten we echter nog val
werk verzetten", aldus een van de professoren. D(
ren muizen waren allemaal onvruchtbaar, abn
groot en hadden ademhalingsproblemen. De wetenschap
pers hadden het kunstmatige sperma afgeleid van stam-
cellen van muizenembryo's. ANP
Rijgedrag suv's asocialer
LONDEN - Bestuurders van grote, vierwiel aangedreis
auto's (suv's e.d.) rijden vaker zonder gordel en bellenu.
hun auto vier maal zoveel met hun mobieltje in de haai
als bestuurders van 'gewone' auto's.
Althans in Londen, constateert L. Walker (ImperialColle
ge, Londen) in het British Medical Journal op grond vas
het observeren van het rijgedrag van ruim 40.000 automo
bilisten in Londen. GPD
Zweet werkt tegen muggen
LONDEN - Britse onderzoekers zijn er in
menselijk zweet enkele chemische stoffen te isoleren
een sterke afstotende werking hebben op muggen.
Mensen die veel van deze stoffen aanmaken, worden zel
den door een mug gestoken, meldde J. Logan (Rothac-
sted Research, Harpenden) tijdens de Royal Society Sum
mer Science Exhibition in Londen. De stoffen kunne
worden verwerkt in sterke, natuurlijke anti-i
sprays. GPD
anesthesioloog toch op gebruik
aandringen. „Het is gewoon
niet zo verstandig om niks te ne
men. Maar als mensen het per
se niet willen - 'ik verdraag het
wel' - kun je dat niet tegenhou
den."
Kleinzerig
We komen terug op de verschil
len tussen flink en kleinzerig.
Want die zijn er, zo blijkt uit on
derzoeken. Wat bepaalt nou pre
cies of iemand snel klaagt over
pijn? „Een combinatie van per
soonlijkheid, cultuur en geloof.
Opvoeding, zo je wil. Ik zie
soms kinderen in de tandheelkli-
niek die onder narcose behan
deld worden omdat ze zo bang
zijn; die lijken soms hun ouders
in de macht te hebben." Er is
dus een milieu-aspect bij de er
varing van pijn, maar dat stel
len de zorgverleners nooit ter
discussie. „Dat is je op glad ijs
bevinden. Wie pijn heeft, krijgt
medicatie. Tot een verantwoord
niveau." GPD
Straatdokters krijgen het steeds
drukker. Ze zijn al actief in Am
sterdam en Rotterdam. Binnen
kort begint er een in Eindhoven.
Naast dak- en thuislozen vragen
steeds meer illegalen en onverze
kerde Nederlanders om hulp.
doorRemko Tanis
Frans Sikken staat op van
het terras. Het is bijna één
uur: tijd voor zijn spreekuur.
„Ik zie er verschrikkelijk tegen
op", bekent hij. „Het werk
wordt alleen maar meer en de
groei gaat steeds sneller. Ik
raak aan het eind van mijn La
tijn."
Hij loopt de gang in van het ge
bouw in het centrum van Rotter
dam waar hij praktijk houdt.
Achter Deur 2 zit de spreekka
mer van 'dokter Frans', zoals
zijn patiënten hem kennen. De
gang zit vol mensen voor wie hij
de enige toegang is tot de ge
zondheidszorg. Dak- en thuislo
zen, onverzekerden en vooral: il
legalen.
Het gezicht van Sikken klaart
even op als hij een oude vrouw
in de gang ziet staan, leunend
op een kruk. „Fantastisch! Je
bent geholpen!" En tegen zijn
assistente: „Joh, geef haar die
rollator mee. Geweldig!" De
oude vrouw komt uit de Tsjetsj
eense hoofdstad Grozny. Ze
lijdt aan zware reuma. „Maar
op haar ben ik als-huisarts uitge
dokterd." Na lang vragen heeft
een ziekenhuis haar plastic hul
zen om haar polsen gegeven, die
haar aangetaste gewrichten on
dersteunen.
Puinruimen
Zijn werk noemt hij 'maat
schappelijk puinruimen'. Twee
keer per week probeert hij men
sen te helpen die buiten de sa
menleving staan. Mensen die
soms ernstig ziek zijn, maar
voor wie de ziekenhuispoort
vaak dicht blijft zolang ze niet
in levensgevaar zijn.
Zoals voor die straatarme
vluchteling, bij wie Sikken
borstkanker vermoedde. „Ik
heb haar naar een ziekenhuis
gestuurd voor een foto. Kost
misschien 125 euro. Ze is al bij
de balie weggestuurd, omdat
ze zich niet kon identificeren."
Een 12-jarige Somalische jon
gen komt met zijn moeder de
spreekkamer binnen. Hij is een
maand geleden harcl gevalles
gat in zijn hoofd. Eerste hult
krijgt iedereen in elk zieken
huis, ook deze jongen. Mas
om de hechtingen te laten ra-
wijderen, kan hij niet naars:
huisarts, maar moet hij naars
straatdokter.
Van de 25 mensen die Sikk
en zijn twee collega's de aige'.c-
pen maanden hebben doorve- j
wezen naar een ziekenhuis, af.
er 23 weggestuurd. Hij laat ea
foto zien van een man, die ms
een ernstige liesbreuk rond
loopt. Een stuk darm is inzijs
scrotum gezakt. „Bij ieder
stap heeft hij enorm veel pijs
Ik heb hem drie keer naarE
ziekenhuis gestuurd. Hij is te
keer geweigerd." Of de vroro
met galstenen. „Ze komt weke
lijks met de klachten bij e
Ziekenhuizen doen niets." De
vrouw rest niets anders wad
ten 'tot de galblaas knapt'.
Medisch noodzakelijk
Sikken: „Dan is de zorg ineeaj
'medisch noodzakelijk'. Hs
wrange is dat de behandel^
dan ook veel duurder is te
het nu zou zijn om de galste
nen te verwijderen." Een te
in het ziekenhuis beslist of es
zorg die een onverzekerde p:-
tiënt nodig heeft 'medisd
noodzakelijk' is. De een Is das
soepel in, de ander helpt all®
als het leven van de patient n
gevaar is.
„In het nieuwe zorgstelsel wor
den we uitgedaagd onverzeker
den niet te behandelen", zegij
Willem Geerlings, voorzit®
van de koepel Samenwerkend
Ziekenhuizen Rijnmond. M
je niet uitkijkt, ga je zorg te
geen geld oplevert vermijdt
Maar als er geen geld binnen
komt gaat je ziekenhuis ten on
der." Volgens Geerlings isK
aard en de omvang van het pro
bleem met onverzekerden nc?
niet duidelijk. „Dat moet eerst
helder worden. Daarna moeten
we zien wie er verantwoorde-,
lijk voor is." Frans Sikken ziet
het net andersom: „Het P
maar een paar ton om die twin
tig, dertig mensen die wij h-
ben doorverwezen te helpt
heeft hij berekend. Een frae®
van het totale budget van
ziekenhuizen. „De wantoestan
den worden gebruikt als breek
ijzer om meer geld van de por
tiek te krijgen. Het is een waan
zinnige strijd." GPD
