roor veel mensen ben ik
jen symbool van hoop
kind
troost je zijn kotsende
p een romantische avond
Adri Walhout, van de verlamming verlost
Stiefliefde
zaterdag 15 juli 2006
Verlammend. Een beter
woord kan hij er niet voor
bedenken. Verlammend, dat was
het. „Een depressie is het aller
ergste wat iemand kan overko
men. Andere ziektes zijn natuur
lijk ook vreselijk, maar als jij een
depressie hebt zoals ik die heb ge
had, een psychotische depressie,
dan kun je echt helemaal niks
meer. Dat is puur levensbedrei
gend. Alles is zwart. Ook je toe
komst."
Adri Walhout. Vier keer werd hij
in een psychiatrisch ziekenhuis
opgenomen, nu bestiert hij vanuit een
ruimte in het winkelcentrum 's Gra
venhof in 's-Gravenpolder de Vereni
ging Psyiënt Nederland, een organisa
tie die zich - in samenwerking met
Emergis - onder meer toelegt op ar
beidsbemiddeling van (ex-)psychiatri-
sche patiënten. „Voor veel mensen
ben ik een symbool van hoop gewor
den. Niemand verwachtte dat ik psy
chisch ziek zou worden. En toen ik
dat eenmaal wel was, dacht niemand
dat ik ooit nog beter zou worden."
Walhout, 'dat is buitengewoon
Zeeuws'. Eens was er een Job Wal
hout, baljuw van Baarland, 'en daar
komen al die Walhoutjes vandaan'.
Adri Walhout (22 september 1955)
groeide 'in de dieseldampen' op in
Nieuwdorp. Zijn vader Frans was
vrachtwagenchauffeur. „Als jongetje
van drie ging ik al met hem mee, zat
ik op de bodem van de cabine met au
tootjes te spelen."
Hij schetst een beeld van een gelukki
ge jeugd in een opgewekt, kinderrijk
gezin, waar vriendjes en vriendinne
tjes altijd binnen konden vallen. Be
halve des zondags. Want het geloof,
hé? Ze behoorden tot de Gereformeer
de Gemeente. „En dat leefde echt bij
ons thuis." Dus voetballen op zondag
was er niet bij. „Dan speelde ik met
van die Marklintreintjes; had ik aller
lei stationnetjes gemaakt - zo reisde
ik elke zondag in mijn fantasie het he
le land door, langs plaatsen die niet
eens bestonden."
Schoolstrijd
Zijn vader overleed op 52-jarige leef
tijd. Aan astma. ('Hij rookte altijd
nog; moest ik naar de apotheek om ast
ma-sigaretten. Dat zijn medicinale si
garetten - stinken dat die dingen de
den, stinken, zeven roeden de wind
in.') „Op een ochtend werd ik door
mijn moeder geroepen: 'Het gaat niet
goed met je vader'. Ik als een speer
naar de dokter gerend - de rek was
volledig uit zijn IRongen. Twintig was
ik toen."
De begrafenisondernemer was al eer
der over de vloer geweest. Twee van
zijn zusjes waren ('hersenkrampjes')
in het kinderledikant gestorven: het
ene werd niet ouder dan negen maan
den, het andere slechts veertien maan
den.
Adri Walhout bezocht de Christelijke
Nationale School, waar het in de zes
de klas 'fout liep'. „Toen brak in ons
dorp de schoolstrijd los. Er was gedoe
over wat wel en wat niet kon; welke
activiteiten wel en niet spoorden met
de christelijke levensovertuiging. Hoe
het precies zat weet ik niet meer, mis
schien ging het wel over de vraag of er
op school wel of geen dia's vertoond
mochten worden. Een groot aantal
ouders koos toen voor de ds. Kersten-
school in Borssele, en ik ging daar ook
heen." Vervolgens naar de Voe-
tius-mulo Goes. Daarna naar de meao
in Middelburg, op zijn tweedehands
Zündapp - een prachtding, licht
blauw metallic met zilveren tank, ge
kocht van Kootje Wiskerke. „Achthon
derd gulden had ik voor die brommer
betaald. Een kapitaal! Dat had ik ver
diend met werken bij de bakker,
brood bezorgen."
Na de meao ging hij als assistent-ac
countant werken bij de Nederlandse
Accountants Maatschap (NAM), tegen
woordig Deloitte Touche. Interes
sante baan, maar verdienen: ho maar.
„Mijn vader zei op een gegeven mo
ment: 'Jij gaat daar niet meer naar
toe, je hebt een goeie opleiding gehad,
maar je krijgt het minimumloon nog
niet eens'."
Adri Walhout, inmiddels getrouwd en
verhuisd naar 's- Gravenpolder, ver
ruilde de NAM voor het Borgstellings
fonds Midden- en Noord-Zeeland (la
ter Instituut voor het Midden- en
Kleinbedrijf) dat zich onder meer be-
Naam:
Adriaan Jan Walhout
Geboren:
22 september 1955
in Nieuwdorp
Woonplaats:
's-Gravenpolder
Burgerlijke stand:
getrouwd met Ineke Verhagen-
vader van Irma, Karin, Frans,
Jaap, Jan, Marnel; opa van Rik,
Inez, Lars, Daan
Opleiding:
lagere school^mulo, meao, spd
Huidige functie:
directeur/coördinator
Vereniging Psyiënt Nederland
Onbezoldigd bijbaantje:
voorzitter dorpsraad
's-Gravenpolder
zighield met het verstrekken van
staatskredieten aan startende onder
nemers. Hij werkte er tien jaar 'met
heel veel plezier' en maakte vervol
gens een overstap naar Schipper Ac
countants, om daar een bedrijf sadvies-
organisatie op te zetten. Dat ging aan
vankelijk goed ('Ik kon er aardig mijn
weg vinden, had successen'), maar hij
zag de hoeveelheid werk explosief
groeien tot hij er niet meer overheen
zag. „Ik werkte dag en nacht, eerlijk
waar."
Hij draaide door. Volledig. „Als ik
daar op terugkijk - ik zeg altijd: als je
bij een verkeerslicht komt en je weet
niet dat rood stoppen betekent, rijd je
gewoon door. En ik reed ook gewoon
door, terwijl ik al zóveel signalen had
gekregen - op een gegeven moment
leek mijn been wel verlamd, ik werd
broodmager terwijl ik at als een del
ver. En niet meer stil kunnen zitten,
altijd maar bezig zijn. Ik was gewoon
niet te remmen." En wat wist hij van
psychiatrie in die tijd? 'Nul komma
naadje niks'.
„Ik reed iedere dag op mijn fietsje van
's- Gravenpolder naar Goes langs het
psychiatrisch ziekenhuis, maar dat
was een voor mij volstrekt onbekend
wereldje; allemaal gekken enzo."
In 1988 werd hij er opgenomen. Van
wege: te drukke baan, een recente ver
huizing, het overlijden van zijn
schoonvader, de zorgen over de ge
zondheid van zijn pasgeboren zoontje;
'heel stressvol allemaal'. Daarnaast:
hij zat op een koor, deed iets in het
jeugdwerk, vervulde een bestuursfunc
tie bij de woningstichting; 'geen vogel
tje kon zijn staart oplichten of ik was
erbij betrokken'.
„Ik kwam terug van vakantie en kon
helemaal niks meer. Ik kon geen giroo
tje meer uitschrijven. Vreselijk. Ver
lamd. Volledig verlamd was ik. Een
beter woord kun je niet gebruiken.
Een depressie is het allerergste wat ie
mand kan overkomen. Andere ziektes
zijn natuurlijk ook vreselijk, maar als
jij een depressie hebt zoals ik die heb
gehad, een psychotische depressie,
dan kun je helemaal niks meer. Dat is
puur levensbedreigend. Alles is zwart.
Ook je toekomst. Je kunt voor nie
mand meer iets betekenen. Ik zat
thuis, en ik zat daar maar. En dan ga
je maar weer naai- bed. Gordijnen
dicht, want alles wat licht is, kun je
niet verdragen. Er hing een spanning
om me heen - ze zeggen wel eens: je
kunt de spanning snijden. Nou, dat is
zo. En dat heeft zijn weerslag op je
vrouw en je kinderen. Die raken ook
helemaal verlamd."
Traumatische ervaring
Binnen drie weken zat hij op de geslo
ten afdeling. Een traumatische erva
ring. „Je komt daar binnen, gesloten
deuren. Dan heb je het aquarium, de
verpleegpost, ja, net zoals in One flew
over the cuckoo's nest. Een gang met
allemaal deuren: toiletten, eenper
soonskamers, tweepersoonskamers,
vierpersoonskamers. Aan het eind van
die gang heb je de gezamenlijke woon
kamer met een keuken, en dat is het
dan. Ik had een eenpersoonskamer.
Daar staan een kast en bed in. En een
schoteltje om wat spulletjes op te leg
gen. Daarmee moet je het doen. Je
bent echt opgesloten. Als in een gevan
genis."
„Je ziet er mensen zoals je nog nooit
ontmoet hebt: een mevrouw met de
ziekte van Korsakov; een jong meisje
dat regelmatig haar polsen doorsneed;
d'r zat een kerel, een aardige man,
maar hij kon zó agressief zijn; er was
een mevrouw die de hele dag voor
zich uit staarde. En daar zat ik tussen.
Als er één omgeving is waarvan je de
pressief wordt, dan is het die van zo'n
psychiatrisch ziekenhuis. En dan heb
ik nog niet eens in een isoleercel geze
ten. Ik ken veel mensen die in een poli
tiewagen of ambulance zijn afgevoerd
en zo in de separeercel werden ge
gooid; daar lig je dan, met niet meer
dan een kartonnetje om je behoefte in
te doen."
Adri Walhout volgde therapieën, slik
te medicijnen en zou nóg drie keer
worden opgenomen. Halverwege de
jaren negentig had hij 'geen cent meer
te makken', was hij een korte periode
dakloos en zelfdoding werd voor hem
niet langer een volstrekt ondenkbare
daad. „Ik voelde me koud, kil en wan
hopig."
Zijn vrouw Ineke was inmiddels ook
foto Mechteld Jansen
compleet ingestort. „Ze had zes dagen
gezinshulp, kon zelf niet meer koken,
kon nauwelijks nog lopend de twee
honderd meter overbruggen tussen on
ze woning en het huis van haar moe
der."
Het wordt nooit meer wat met Adri
Walhout, had de behandelend psychia
ter gezegd, dus is het maar beter dat
zijn huwelijk ontbonden wordt. Vrij
wel elk contact met Ineke en zijn zes
kinderen ('Ik mocht één keer in de
week een kwartiertje naar huis bellen,
en dan stonden ze nog op hoorafstand
mee te luisteren.') werd hem ontzegd.
„Een beschermd-woonproject en een
baantje in de sociale werkvoorzie
ning, meer zat er voor mij niet in, zei
den ze. Dat was mijn perspectief en
daar zou ik dus van moeten opknap
pen. Maar ik knapte er natuurlijk hele
maal niet van op. Ik heb me toen voor
genomen: als ik hier ooit weg mag ko
men, ga ik me de rest van mijn leven
inzetten voor mijn lotgenoten."
Hij kwam er weg, mede (of misschien
vooral) dankzij andere behandelaars
en andere behandelmethoden. Wal
hout vond een nieuwe werkkring,
werd hoofd administratie/financieel
manager bij de Stichting Kinderop
vang De Bevelanden. En Adri Wal
hout hield zich aan zijn belofte. Hij
voerde voor de Cliëntenbond in de
GGZ (geestelijke gezondheidszorg) ac
ties tegen misstanden in instellingen,
leidde landelijke protesten tegen een
eigen bijdrageregeling voor psychiatri
sche patiënten en is sinds een paar
jaar directeur/coördinator van de Ver
eniging Psyiënt Nederland.
Geen boeiender volk, dan psychiatri
sche patiënten, vindt Adri Walhout.
„Er zitten hooggeschoolden bij, er zit
ten mensen bij met een reformatori
sche achtergrond, d'r zitten boeddhis
ten bij, d'r zitten atheïsten bij - geen
kleurrijker figuren te vinden. Ik zie -
noem hem maar - Henk nóg staan, een
grote jongen, uit het oosten van het
land. Tijdens een vergadering staat
hij op en roept: 'He-he-he-hebben wij
contacten met de koningin?' 'Ja,
Henk, daar ben ik pas nog geweest.'
Dat is lachen. Als ik naar een congres
ga van psychiaters en ik kom thuis,
zeg ik wel eens tegen Ineke: 'Die zijn
echt gek, wat een sombere mensen'."
Nooit bang om opnieuw ziek te wor
den.
„Nee. Ik heb veel minder kans dan de
gemiddelde Nederlander. Ik ken nu de
verschijnselen. En een gewaarschuwd
man telt voor twee."
Willem van Dam
cadeau laat ze zien hoe een relaxt stiefmoe
derschap in veel gevallen de oplossing
biedt. „Wat je nodig hebt is geduld, humor
en flink wat relativeringsvermogen. Of je
het samen overleeft, hangt vooral af van de
vraag hoe hooggespannen je verwachtingen
waren."
Yolan ergert zich flink aan de heersende op
vatting dat een scheiding altijd een drama
is. „Waar een op de drie gezinnen uit elkaar
valt door een scheiding, past het niet langer
om te blijven doen alsof het bij een schei
ding om iets uitzonderlijk dramatisch gaat
waar kinderen getraumatiseerd van raken.
Er zijn massa's kinderen die flierefluitend
door het leven gaan na een scheiding en op
gewekt heen en weer pendelen tussen stief
gezin en gezin. Een echtscheiding hoort
voor een grote massa bij het leven. Het is
dan op zijn plaats om dat te accepteren en
de betrokkenen te voorzien van praktische
informatie en begeleiding zodat alles soepe
ler kan verlopen."
Kinderen cadeau is een boek voor eigentijd
se stiefmoeders. Yolan Witterholt schetst
niet alleen de lastige en ontroerende voor
vallen in een rumoerig stiefgezin, maar het
boek biedt ook veel nuttige informatie, cij
fers, over rechten, plichten van de stiefou
der, juridische kwesties en erfeniszaken.
Anne Velthausz
Yolan Witterholt: Kinderen cadeau, een
boek voor eigentijdse stiefmoeders - Uitge
verij Het Spectrum, 14,95, ISBN 90 274
252 56.
Jubelend verliefd is ze. Ze kan nergens
anders meer aan denken. Maar voor ro
mantiek is weinig tijd. Haar kinderen eisen
alle aandacht op. En haar nieuwe liefde is
constant in de weer met zijn kinderen.
„Stiefliefde moet wel heel heftig zijn, wil je
ervoor gaan."
Het aantal scheidingen neemt nog steeds
toe en daarmee groeit ook het aantal stiefge
zinnen. Yolan Witterholt, moeder van vier
kinderen, werd na haar scheiding verliefd
op een gescheiden vader. In het boek Kinde
ren cadeau vertelt ze openhartig over de on
vermoede extra's die op het pad komen van
een stiefmoeder.
„Stiefliefde is zwaar", constateert ze. „Je
nieuwe liefde overrompelt je niet alleen
met geluk, maar ook met een hele reeks
extra's. Kinderen die niet de jouwe zijn, zet
ten je leven op zijn kop. Stiefkinderen ver
bazen je, ontroeren je, maar ze ergeren je
ook." Ze beschrijft het gevecht om de aan
dacht van de kinderen en de problemen die
ontstaan door de botsende culturen. Zo zijn
de bedrituelen van de twee gebroken gezin
nen heel verschillend en dat levert bizarre
situaties op.
Met gevoel voor humor en zelfspot vertelt
ze ook hoe haar nieuwe liefdesleven regel
matig in de knel komt. „Terwijl romantiek
de boventoon zou moeten voeren, troost je
samen een kotsend kind en vul je de brood
trommeltjes." Gelukkig kunnen de kinde
ren het goed vinden met elkaar. Maar toch:
„Zodra er conflicten zijn in huis, splitst het
gezin zich als de Rode Zee voor Mozes. Het
leven hangt bij vlagen aan elkaar van klei
ne ergernissen en verwijten. Over het voor
trekken van kinderen bijvoorbeeld. De irri
taties komen ongetwijfeld voort uit ener
zijds een grote onzekerheid over de kans
van slagen en anderzijds de heftige wil om
er een succes van te maken. Twee op de drie
stiefgezinnen vallen namelijk weer uit el
kaar. En daar wil je niet bij horen. Dus al
les wat het succes in de weg staat roept er
gernis op."
De omgeving kijkt kritisch mee over de
schouder van stiefmoeders, heeft Yolan Wit
terholt ondervonden. „Pas op dat je jouw
kinderen niet boven die van hem stelt",
krijg je voortdurend te horen. „Die stiefkin-
deren hebben het zo zwaar, zeggen ze dan.
Waarom gaat alle sympathie uit naar de
nieuwkomers? Ben ik zo'n draak? Hoe den
ken ze dat het voor mij is om van de ene op
de andere dag een stel kinderen op je nek te
krijgen, alleen maar omdat je verliefd bent
geworden? En hoe denken ze dat het voor
mijn kinderen is, al die wisselingen en die
indringer in ons huis?"
Het leven in een stiefgezin levert stress op
door de vele ingewikkelde situaties over om
gangsregelingen, geld en co-ouderschap.
Ook Yolan maakte het getouwtrek om de
kinderen mee. Maar in het boek Kinderen
-gescheiden moeder die verliefd wordt op een gescheiden vader heeft
G°gen nodig.
- met twee gezinnen bij elkaar - geduld, humor en relativerings
foto Annina Romita/GPD
